họn Con Ưu Tú Để Truyền Ngôi

Lý Cảnh Điền

Vua cha Đạo Quang ngày đêm lo việc nước, tâm lực đều mệt mỏi, dần dần thấy một số việc lực bất tòng tâm. Hễ lúc nào thở không ra hơi là ngài lại thần người nghĩ ngợi, tổ tiên đã để lại cho mình cơ nghiệp lớn nhường này, mình biết giao lại cho ai đây?

Các con ngài đứa nào cũng sáng sủa, thông minh song mỗi đứa một cách biểu hiện. Giá như tập trung sở trường của mấy đứa vào một đứa có phải hay không?

Vua cha sau khi suy nghĩ, gọi các con đến, bảo chúng hãy đi Nam Uyển thi săn bắn. Và sẽ có thưởng cho đứa giỏi nhất.

Các hoàng nhi đi khỏi, Đạo Quang lại chìm vào suy nghĩ. Họa từ bên ngoài, rối ren từ bên trong, việc nước gian nan, không có người tài thì thật khó chèo chống giang sơn vạn dặm này. Hôm nay, nếu không hoàng nhi nào săn bắn đạt kết quả tốt thì sau này biết trao ấn cho ai. Nghĩ đến đó, Đạo Quang trong lòng rối bời, nhắm mắt lại, mặt ngửa lên trời, lặng lẽ chờ sự phán quyết của thần linh. Đạo Quang thường khi gặp những vấn đề tự mình nhất thời không có chủ ý, hay cầu xin trời giúp. Kế vị là việc lớn, xin trời giúp cho, cách này thật sáng suốt, một tên được hai chim. Nghĩ đến đó lòng Đạo Quang dần nhẹ nhõm.

Trời đất đã sang xuân, hoa lá đua nở, vạn vật hồi sinh, cỏ xanh tươi tốt... các hoàng nhi không phụ kỳ vọng của vua cha, say sưa lao vào cuộc săn, riêng có hoàng tử thứ tư là Dịch Ninh thờ ơ nhìn ngó, còn cấm cả tôi tớ bắn giết thú.

Các hoàng tử mang về gà núi, thỏ rừng, hươu, nai... trình công với vua cha. Dịch Ninh thì tay không. Đạo Quang không vui, trách hỏi: “Đi săn cả một ngày mà ngươi không một kết quả gì ư, sao lại vô tích sự vậy?”.

Dịch Ninh cung kính cúi đầu: “Là bởi nhi thần nghĩ trước mắt đang là mùa chim thú mang thai, nếu giết một, cũng tức là giết đi hai thế hệ. Nhi thần không nỡ tranh thắng thua với anh em mà làm tổn hại đến sinh linh”.

Đạo Quang nhanh chóng hiểu ra, đổi giận làm vui vì có đứa con biết nghĩ xa đến vậy. Có tài xông pha chiến trận cố nhiên là tốt nhưng tư tưởng tốt mới là gốc của minh chủ. Xem ra giang sơn Đại Thanh có người kế vị rồi.

Song vì đã hứa ban thưởng cho đứa con nào săn bắn tốt nhất nên ngài vẫn trao thưởng cho Dịch Cân, còn trong lòng thì đã có ý thưởng giang sơn vạn dặm cho Dịch Ninh lương thiện, nhân từ. Dịch Ninh ngầm hiểu ẩn ý của cha, mừng thầm nhưng không để lộ niềm vui ra mặt.

Về đến tẩm cung, Dịch Ninh cao hứng sai thuộc hạ: “Giết đúng một trăm gà non làm bữa ăn nhẹ cho ta”.

Dịch Ninh uống rượu, ăn thịt gà non, nhai xương gà non, hút tủy gà non, thấy chưa bao giờ ngon lành đến vậy.

Trung Triệu bàn: Dịch Ninh (khi lên ngôi lấy hiệu là Hàm Phong) làm cách nào để được vua cha trao ngôi báu, câu chuyện trong truyện ngắn này dựa vào một truyền thuyết nổi tiếng. Còn một truyền thuyết khác không giản lược như trên. Đạo Quang khi bị bệnh nặng, quyết định đích thân thử người kế vị bèn chọn Dịch Vân (Thân Vương) còn không có ý gì đối với Dịch Ninh.

Ông thầy Đỗ Thụ Điền xui Dịch Ninh đừng nói gì trước mặt vua cha mà chỉ khóc thống thiết. Còn ông thầy Trác Bỉnh Điềm thì bảo Dịch Cân là trước mặt vua cha hãy thể hiện tài ăn nói của mình. Kết quả là Đạo Quang, người tính thật thà, chọn Dịch Ninh, cho rằng Dịch Ninh tâm thiện mà ẩn còn Dịch Cân tài hoa mà quá lộ liễu. Như vậy, chọn thế nào là do phù hợp với ý người chọn mà thôi...

Việc Dịch Ninh ăn một trăm con gà non rõ ràng là không có trong lịch sử, nhưng rất phù hợp với con người Hàm Phong giả dối sau này, khi đã thành Hoàng đế nhà Thanh.