rang-tử là người đời Tống, học hành có tiếng, vợ chết, bà con đi lễ điếu, thầy ấy ngồi giãi chơn, vỗ trống mà ca, chẳng có dấu chi là thương tiếc.

Thầy ấy ca rằng: “Kham ta phù thế sạ, hữu như hoa khai tạ! Thê tử ngả tất mai; ngả tử, thê tất giá. Ngả nhược tiên tử thì, nhứt trường đại tiểu họa: điền vị tha nhơn canh; mả vị tha nhơn khóa; thê vị tha nhơn luyến; tử vị tha nhơn mạ. Suy thử đồng thương tình, tương khan lụy bất hạ. Thế nhơn tiếu ngã bất bi thương, ngã tiểu thế nhơn không đoạn trường. Thế sự nhược huờn khốc đắc chuyển, ngã diệc thiên thu lụy vạn hàng.”

Thích nôm:

Nên than ôi thế sạ,

Dường hoa đơm lại rả.

Vợ chết, ắt ta chôn;

Ta chết vợ cải giá.

Ví bằng ta chết trước;

Một cuộc cười hả hả:

Ruộng phải người khác cày;

Ngựa mắc tay cỡi lạ.

Vợ để lại người xài;

Con bị người rủa thỏa.

Nghĩ lại chạnh tấm lòng;

Nhìn nhau không lả chả.

Đời cười ta chẳng có bi thương;

Ta cũng cười đời luống đoạn trường.

Cuộc đời khóc mà vản hồi[5] được;

Ta cũng ngàn thu khó muôn hàng.

Các người đi điếu nói: vợ chồng già, chẳng khóc nhau thì chớ, nở nào lại vổ bồn mà ca. Thầy Trang-tử bèn đi ngay vào chỗ vợ nằm, chỉ mà nói rằng: kìa người ta nằm trơ, mình đã hiểu biết, gượng gạo mà khóc thì e thiên hạ cười mình không biết đều, chẳng thông nơi số mạng.

------------------------------

[5] Vản hồi là kéo lại.