Thiên thần và ác quỷ (tiếng Anh: Angels and Demons) là tiểu thuyết khoa học giả tưởng được xuất bản lần đầu năm 2000 do nhà văn Mỹ Dan Brown, tác giả của Mật mã Da Vinci, Pháo đài số, Điểm dối lừa sáng tác. Câu chuyện xoay quanh nhân vật chính Robert Langdon - nhân vật chính trong các tiểu thuyết của Dan Brown trong đó có Mật mã Da Vinci. Giống như các tác phẩm khác của mình, Dan Brown đã thể hiện trong tiểu thuyết Thiên thần và ác quỷ sự kết hợp giữa truyện trinh thám, các tình huống giải mã bất ngờ và sự lôi cuốn trong vấn đề tôn giáo - đặc biệt là về Công giáo Rôma và Hội kín Illuminati.

Tóm tắt nội dung:

Câu chuyện xoay quanh cuộc hành trình rượt đuổi theo Kẻ giết người của Robert Langdon và Vittoria Vetra. Tất cả bắt đầu khi những dấu hiệu của Hội kín Illuminati đã trở lại và giết hại Leonardo Vetra với những âm mưu kinh khủng. Phản vật chất - công trình nghiên cứu của cha con Vetra bỗng chốc trở thành một quả bom có sức công phá kinh khủng đe dọa thành phố Roma cũng như giáo hội Vatican trong đêm Mật nghị Hồng y.

Kẻ giết người được sự điều khiển của kẻ giấu mặt mang tên Janus đã bắt cóc bốn vị hồng y là ứng cử viên cho chức Giáo hoàng. Robert Langdon và Vittoria Vetra phải chạy đua với thời gian nhằm ngăn chặn Kẻ giết người hành quyết 4 vị Hồng y và ngăn chặn quả bom phản vật chất phát nổ.

Trên con đường truy đuổi Kẻ giết người, Robert Langdon và Vittoria phải giải được mật mã để đi tìm được "Con đường ánh sáng" - những địa điểm mà Kẻ giết người hành quyết. Nhưng tất cả đều thất bại khi cả 4 vị hồng y lần lượt bị giết hại một cách dã man đồng thời bị để lại các dấu hiệu: Đất, Khí, Lửa và Nước - tất cả đều là những yếu tố quan trọng của hội "Illuminati". Cuộc truy đuổi càng trở nên hấp dẫn khi Kẻ giết người bắt cóc Vittoria và định chiếm cô làm "chiến lợi phẩm". Cuối cùng kẻ sát nhân đã chết khi ngã từ trên ban công xuống sau một vụ vật lộn với Robert Langdon và Vittoria.

Nhưng sự thật dần dần được sáng tỏ khi Kohler lại xuất hiện và muốn gặp riêng giáo chủ Thị thần. Khi mọi người đến nơi là cảnh Giáo chủ thị thần đang bị đóng dấu bằng sắt nung trên ngực và Kohler đang chĩa súng về phía giáo chủ. Ngay lập tức đội cận vệ Thụy Sĩ đã xả súng bắn chết Kohler và sau đó là Rocher. Mặc dù cả Kohler lẫn Đội trưởng Rocher đều bị giết nhưng Robert Langdon đã có được cuộn băng ghi lại sự thật của cuộc gặp giữa giáo chủ thị thần và Kohler. Tiếp đó là một loạt các tình tiết bất ngờ khi giáo chủ thị thần nói rằng đã nghe được tiếng nói của Chúa và giải cứu Roma bằng cách đem quả bom phản vật chất nổ trên không trung. Người duy nhất leo lên máy bay để bảo vệ Roma khỏi quả bom là Robert Langdon. Camerlengo Ventresca đã nhảy dù an toàn còn Robert Langdon bị thương nhẹ.

Và cuối cùng sự thật được sáng tỏ hoàn toàn khi Robert đem cuộn băng Kohler để lại khi anh quay trở lại thánh đường Thánh Peter. Giáo chủ thị thần Camerlengo Ventresca chính là kẻ chủ mưu, hắn cảm thấy công nghệ phản vật chất là sự xúc phạm Chúa và hắn tự dựng lại một kẻ thù từ quá khứ - hội Illuminati - với mục đích khơi dậy lại niềm tin vào Chúa đang dần mờ nhạt của người dân. Đồng thời ở đây, Hồng y Mortati đã cho biết Camerlengo Ventresca chính là con trai của Giáo hoàng và Giáo hoàng không hề phạm tội lỗi vì đứa con của ông là do công nghệ thụ tinh trong ống nghiệm, đó cũng là lý do cố Giáo hoàng từng nói rằng ông có một khoản nợ với khoa học. Camerlengo Ventresca đau khổ và cảm thấy tội lỗi, hắn đã đổ dầu lên mình và tự thiêu. Trong lúc đó Cuộc họp hội nghị Hồng y đã bầu ra Hồng y Mortati làm giáo chủ mới. Như vậy đêm đó đã xuất hiện hai vị Giáo hoàng theo nghi lễ: Ventresca - người được tung hô trước khi hắn tự thiêu và Mortati qua cuộc bỏ phiếu thông thường.

Robert Langdon và Vittoria nghỉ ngơi tại Khách sạn Bernini. Thiếu úy Chartrand chuyển tới Langdon bức thư của Giáo hoàng mới cùng con dấu "Viên kim cương Illuminati", như một lời cảm ơn của ông gửi tới Langdon.