nh muốn biết vì lẽ gì tôi bỏ nghề đi ăn cướp ấy à? Anh ạ, tôi chán nghề ấy, chẳng phải như nhiều người đoán, là tôi bị lần tra tấn ấy đau quá mà kệch tới già. Mang cái bụng đói vào mình, ai cũng có thể quên được sự nhục nhã, đau đớn. Cho nên, những trận đòn dù dữ dội nữa, đối với chúng tôi, có nghĩa lý quái gì? Nhưng chính vì tôi xét nghề ăn cướp nó nguy hiểm mà không có lợi, nhất là vào thời buổi này. Đã đành ở đời, vì phải nhờ vả lẫn nhau, nên làm việc gì cũng vậy, lẽ tất nhiên ta phải chia số tiền kiếm được với kẻ khác, như đóng thuế cho Nhà nước, như để hỏa hồng cho các nhà buôn chẳng hạn. Cho nên, bọn cướp đêm chúng tôi chuyên môn kiếm ăn trái pháp luật, tất càng nên xử phải với người thay pháp luật trừng trị chúng tôi. Thật vậy, tôi coi món tiền đấm mõm quan như thuế hay hỏa hồng, để họ ngơ cho mình được yên ổn mà sinh nhai lâu bền.

Nhưng từ ngày ông Huyện này về cai trị hạt ta, ông ấy ghê gớm quá. Đến nỗi tôi biết trước rằng làm lắm chỉ nhọc xác chứ không ăn thua gì.

Anh mỉm cười à? Tôi có nói ngoa đâu? Không phải ông ấy không dong túng cho chúng tôi như ông trước, mà trị riết trộm cướp trong huyện cho nhân dân được an cư lạc nghiệp. Nếu thế thì ta đã được nhờ rồi. Nhưng ông ấy bắt tôi nhiều lễ quá, đến nỗi không thể kiếm lại được. Tôi không chịu. Đành rằng tôi mang tiếng là thằng đi bóc lột của người khác. Nhưng tôi phải tốn hao tâm trí và sức lực mới kiếm được miếng mà ăn. Mà mười đứa bị tôi bóc lột thì chín đứa không oan. Vì chúng cũng bóc lột của người khác. Thế mà tôi lại bị một hạng người nữa bóc lột, mà hạng này không bị ai bóc lột nữa, có cáu tiết hay không? Như vậy, thực không công bằng. Bởi thế, tôi nhất định không chia theo ý ông ấy muốn. Nên ông ấy lập tâm triệt tôi một cách ngấm ngầm, mà tôi thì phải lừa ông ấy.

Nguyên từ hôm tôi không làm vừa lòng ông ấy, thì đến ba tháng sau tôi không bị đòi hỏi gì cả. Thì ra ông ấy biết rằng, cứ vờ không coi tôi chặt chẽ ít lâu, sau tôi cũng lại đường hoàng đi ăn cướp. Quả nhiên, tuy biết đấy là thủ đoạn, mà chẳng may tôi bị bắt, thì phải chết với ông ấy. Nhưng thấy sự canh giữ hờ hững, tội gì tôi không nắm lấy cơ hội? Lẽ nào cứ ngơm ngớp khoảng không, để con ma đói nó giày vò? Bởi vậy, hôm mười tám tháng Chạp năm ngoái, tôi họp tám anh em cũ, định đến đêm, sửa cho chánh Ngữ một mẻ.

Chín người chúng tôi ăn cơm no rượu say, rồi chừng trống hai, bắt đầu đi, mang theo cả khí giới, ống hồng, gậy, dao, thiết lĩnh, khiên, đèn pin.

Vì chúng tôi có thằng ở nhà ấy làm nội công, nên chúng tôi vào một cách dễ dàng. Chúng tôi khoắng mâm nồi, đồ đạc và nguyên chỗ tiền mặt dễ đến ngót bốn trăm, mà tịnh vô, không một tiếng động ra tới ngoài.

Khi chúng tôi ra khỏi đầu làng, thì tiếng kêu và tiếng trống động mới nổi dậy. Chúng tôi tẩu thoát, vừa rẽ ngang cánh đồng lúa, thì thình lình bọn tuần làng bên cạnh ập lại. Hai bên đánh nhau giáp lá cà. Sẵn trong mình, mỗi người có giắt một ống nứa đựng thóc tẩm sẵn dầu tây, chúng tôi mới châm cho thóc cháy. Chúng tôi vừa chạy, vừa tung tóe ngọn lửa vào người đuổi theo. Hạt thóc theo những lỗ nhỏ ở đầu nứa bật dần ra như thuốc pháo của ống phun, bám chi chít vào đầu tóc, mặt mũi, quần áo bọn tuần. Họ phải đứng lại, quẳng cả gậy gộc xuống đất để mà dùng cả hai tay mà cuống quýt gạt lửa đi. Thành ra chúng tôi bỏ lại đồ đạc để chạy thoát lấy người.

Nhưng sáng hôm sau, ông Huyện đi với ba người lính súng ập vào nhà, bắt tôi.

Tôi biết. Ông ấy chỉ đoán già là tôi đã nhúng tay vào việc cướp ấy. Chứ quyết không thể tìm ra một tí chứng cứ để làm tội tôi được. Ông ấy khám xét cẩn thận, không bắt được một tang vật gì. Ông ấy rất căm. Song, tôi cứ bị trói và giải đi.

Trời ơi, anh chớ rùng mình và cười tôi nhát đòn nhé.

Thoạt tiên, ống ấy trợn mắt, tát tôi một cái rõ mạnh, và dọa:

-Tao chỉ cho phép giam mày trong hăm bốn giờ đồng hồ thôi, nhưng hắm bốn giờ này cũng quan hệ lắm, vì quyền ở tao, tha ngay mày ra, hay giải mày lên tỉnh để mày ngồi tù. Vậy thế nào, mày thú thực?

Tôi lễ phép, gãi tai đáp:

-Lạy quan lớn, quả con oan. Từ ngày quan lớn về trọng nhậm hạt này, con vẫn sợ phép quan lớn mà làm ăn lương thiện.

Ông ấy cười gằn:

-Thầy chánh Ngữ khai mất tất cả ngót bốn trăm đồng bạc. Món tiền ấy, chúng mày chia nhau. Tao biết. Vậy khôn hồn thì đem nộp lại, tao tha cho làm phúc.

Tôi nhăn nhó, kêu:

-Lạy quan lớn, quả tình con oan.

Ông Huyện lắc đầu:

-Mày không oan. Tuần làng Kinh Bắc khai là trông rõ mày. Mà trong khi làng Kinh Nam nổi trống động, thì tao đi tuần qua nhà mày, vào khám, thì mày không có ở đấy. Vậy giờ ấy, mày đi đâu?

Tôi ấp úng, đáp:

-Lạy quan lớn đèn giời soi xét.

Ông Huyện giơ roi gân bò vào mặt tôi, híp một mắt cho thêm vẻ tàn nhẫn, nói :

-Tao thử hỏi xem mày chối thế nào, chứ tao biết cả. Mày đi với thằng Thiết, thằng Bui, thằng Lầm, hai anh em thằng Trạch, hai chú cháu thằng Sùng. Mày chối nữa đi ?

Tôi run sợ người. Ghê chưa ! Ông ấy tinh như ma xó. Xong, chẳng lẽ nhận nên tôi cứ chối :

-Lạy quan lớn, xét cho…

Ông ấy cười :

-Thì tao bắt cả tám thằng rồi, chúng nó đều khai mày là đầu đảng. Tiền mày giữ, giấu ở nhà mày, mà tao chưa tìm ra đó thôi.

-Bẩm quả thực chúng nó có thù nên khai man như thế.

Vừa dứt câu, roi gân bò vun vút quật vào mặt tôi, khiến tôi tối tăm cả mặt mũi.

Tôi ôm đầu kêu, nhưng ông Huyện không tha. Tôi ngã lăn ra, rồi bị mũi giầy tây thúc vào mạng mỡ tôi đau nhoi nhói.

-Mày giấu tiền ở đâu, khai cho thực !

Giá tôi nói thực, chắc không bị tra tấn nữa. Nhưng chẳng lẽ tôi chịu khó nhọc mà mà không công hay sao ? Tôi đành chịu tù tội, để một hai năm sau, khi ở nhà pha ra, có được cái vốn. Bởi vậy, tôi nhất định không khai.

Ông Huyện lại quất một hồi nữa vào mặt tôi. Ông cứ nhè hai mắt tôi mà đánh. Tôi tê đi, đến nỗi không thấy đau. Đánh chán tay mà không ăn thua, ông ấy tức lắm. Ông ấy nghĩ một lát, rồi nói :

-Rồi tao xem mày có gan mãi được không.

Ông ấy quát gọi ba người lính, vật tôi nằm sấp xuống, trước bàn giấy, chân tay duỗi thẳng, hai cánh tay ấp vào hai bên sườn. Tôi yên trí bị trận đòn nát mông. Nhưng mà không. Ba người lính ghì chặt tôi, từ từ nâng lên. Giời ơi, tôi đau không thể chịu nổi ! Nhưng cố gan, nhất định tôi không kêu. Hai cánh tay cứ như thế, dần dần bị giơ quặt ra đằng sau, ngược lên.

Bao nhiêu bắp thịt trước ngực tôi bị ép lại. Tôi không thở được. Tôi cố nhăn mặt. Nhưng bỗng miệng tôi đầy một thứ nước mặn, nó trào ra ngoài. Thì ra máu ! Vì quả tim tôi bị ép chặt. Song cánh tay vẫn bị nâng dần cho đến lúc nó giơ ngược lên, ép vào hai bên đầu. Nếu anh muốn biết cách tra tấn này đau đớn như thế nào, anh hãy nằm sấp và để tôi thử cho một tí.

Vì máu trào ra miệng rất nhiều, tôi ngất đi.

Nhưng khi mở mắt ra, tôi thấy mình nằm trên giường.

Lúc người ta đương bị đánh đau, xương thịt ê ẩm, thì không coi những ngọn roi quả đấm vào đâu cả. Chính vậy, ngay lúc bị lộn mề gà - chúng tôi gọi cách tra tấn ấy là lộn mề gà – tôi có thể cắn răng chịu gan cho đến lúc tắt thở, không khai điều gì. Nhưng mà ác một nỗi, sau khi nghỉ ngơi cho đỡ đau, thế nào người ta cũng ngẫm nghĩ lại nỗi đau đớn. Tôi tưởng tượng những máu tươi nó trào ra miệng mà rùng mình, ghê sợ. Chính những phút nghiền ngẫm này nó phản tôi, nó làm tôi không kiên gan được.

Rồi đến chiều, ông Huyện lại gọi tôi lên bàn giấy. Chừng ông đoán trúng tâm lý tôi. Ông cười ngọt ngào hỏi :

-Thế nào ? Mày có định thú hay không ?

Tôi chưa kịp đáp, ông đã giơ tay, nói :

-Khoan, đừng nói vội. Hãy nằm sấp như ban sáng đã.

Tự nhiên, máu trong người tôi bỗng như ngừng chảy. Tôi xám ngoét mặt, run lên. Song, tôi cố gan, cứ làm theo lệnh, vì tôi biết rằng đã chịu được một lượt, tôi có thể quen mà chịu lượt nữa.

Ông Huyện đứng sau bàn nhìn tôi, hỏi :

-Mày nói đi.

-Lạy quan lớn, quả tình con không biết việc cướp đêm qua.

Ông cười, gật đầu :

-Được, mày cứ chối nữa !

Đoạn ông hất hàm, bảo ba người lính buổi sáng :

-Làm việc đi.

Lúc ấy, hai cánh tay tôi bị vặn từ từ ngược lên ở đằng sau. Tôi thấy nhoi nhói, đau hơn buổi sáng. Và đến lúc bắp thịt ngực bị ép, hơi thở bị nghẽn, tự nhiên tôi giãy giụa, kêu :

-Lạy quan lớn, con xin khai.

Giời đất ơi ! Khi hai cánh tay tôi được tự do, tôi sung sướng như thấy ông bà ông vải. Tôi vội vàng nói :

Bẩm quan lớn cho con dậy, con mới nói được.

Ông Huyện cười sung sướng, gật đầu, trỏ tay cho bọn lính ra ngoài và đóng cửa kính lại. Đoạn ung dung, ông hỏi :

-Giá mày chịu khai ngay trước, có phải tử tế bao nhiêu không ? Thế mày có cướp nhà chánh Ngữ không ?

-Lạy quan lớn, có.

Quan Huyện rũ ra cười, hỏi :

-Vậy tiền mày giấu ở đâu ?

-Lạy quan lớn, con chôn ở góc vườn, chỗ gốc cây ổi.

Ông Huyện giơ hai cánh tay, gật gù :

-Tao giữ kín cho mày tội này, và sẽ cho mày về nhà, đem tiền lên đây nộp tao.

Tôi gãi tai :

-Dạ .

Rồi nghĩ ngợi một lát ông tiếp :

-Nhưng mà…

Ông nghiêm trang nhìn tôi, rồi nói :

-Mày có thù đứa nào giàu trong vùng này không ? Tao cứ cho phép khai ra. Cứ thế tao mới gỡ tội cho mày được.

-Đấy anh tính, như vậy tôi còn có thể theo đuổi nghề ăn cướp để bị cướp lại nữa không ? Thành ra khó nhọc vất vả bao nhiêu, mình không ăn thua gì, rút cục chỉ béo họ được ngồi mát ăn bát vàng. Ấy thế mà chỉ có mình mang tiếng là thằng ăn cướp, lúc nào cũng ngơm ngớp sợ pháp luật, có tức không ?