huyên vừa dắt xe vào nhà, đã nghe giọng rổn rảng của mẹ:

- Muộn lắm rồi con! Vào trong thay đồ nhanh lên rồi ra ăn cơm.

Thuyên lặng lẽ vào buồng trong.

Bữa cơm chỉ có hai mẹ con. Thuyên ngồi vào bàn mà mắt cứ lơ đãng nhìn đi đâu. Đũa thờ ơ, thìa cũng thờ ơ. Nhác qua dáng con gái, tóc tai trễ nải, ăn uống tiêu điều, bà mẹ ngừng đũa, nói giọng ái ngại:

- Hay là mày còn giăng mắc với thằng Mưu?

- Mẹ! - Thuyên thốt lên như đã chuẩn bị sẵn lời đáp từ bao giờ - Quên chuyện ấy đi, mẹ đừng nhắc đến con người ấy nữa.

Bà mẹ nắm bắt được giọng nói thảng thốt của con gái, biết mình đang chạm vào nỗi đau của con, liền dịu giọng:

- Ừ, thì quên. Ngữ ấy không đáng nhắc đến.

Để xoa dịu giây phút chùng trầm, bà đứng dậy, với tay nhấc ấm trà, đi vào bếp. Từ khoảng cách khá xa, Thuyên vẫn nghe lọt câu ngân nga của mẹ:

"Tham vàng phụ ngãi chàng ơi

Vàng thời ăn hết, ngãi tôi vẫn còn".

Giọng mẹ kéo dài mấy tiếng cuối: "ngãi tôi vẫn vẫn còn" khiến Thuyên giật mình, tự hỏi: "Vẫn còn hay đã hết?".

Dù sao, vào thời điểm này, Thuyên phải quên hết mọi chuyện riêng tư, để tập trung vào việc học tập. Cô đang dự lớp bồi dưỡng "Pháp lệnh về Thẩm phán và Hội thẩm Tòa án nhân dân". Những bài giảng về luật đã mở ra cho Thuyên một chân trời kiến thức mới mẻ đối với chức trách mà Thuyên đang đảm nhiệm. Chính Thuyên cũng bất ngờ khi được Mặt trận Tổ quốc giới thiệu và được Hội đồng nhân dân quận cử làm hội thẩm nhân dân ở tòa án nhân dân cấp quận. Trong lớp bồi dưỡng, phần đông học viên là những người có tuổi, vào bậc cô, chú. Duy có Thuyên là một cô gái chưa quá tuổi ba mươi.

Cụm dân cư, nơi Thuyên sinh sống, phần đông là gia đình công nhân nhà máy. Tiếng lành về Thuyên lan tỏa về tổ dân phố. Do vậy, mấy nhiệm kỳ liền Hội đồng nhân dân phường bầu cô làm trưởng ban thanh tra. Lại một lần nữa, Thuyên tỏ rõ bản lĩnh trung thực, thẳng thắn trong công tác thanh tra. Nguyên qua bao nhiêu nhiệm kỳ, các vị chủ tịch phường thu tiền cho thuê hàng chục khoảng đất lưu không làm ki ốt bán hàng, nhưng để tiền ngoài sổ sách, lập quỹ đen phục vụ cán bộ lãnh đạo phường. Ban thanh tra đã đưa vụ việc báo cáo với Hội đồng nhân dân, từ đó công quỹ chấm dứt được một khoản thất thu. Tiếng lành đồn xa, cô gái từ mới hăm tám tuổi đã được cử làm hội thẩm nhân dân tòa án cấp quận.

Ngồi vào bàn ăn, Thuyên vẫn còn suy nghĩ mãi về điều 41 trong pháp lệnh về thẩm phán và hội thẩm nhân dân, trong đó có mục ghi rõ: "Hội thẩm bị bãi nhiệm khi có vi phạm về phẩm chất đạo đức hoặc có hành vi vi phạm pháp luật không còn xứng đáng làm hội thẩm". Cô không ngờ giây phút cô tập trung tư tưởng vào bài giảng lại khiến mẹ hiểu lầm sang chuyện giăng mắc với người yêu cũ của cô. Dù sao, câu nói của mẹ: "ngãi tôi vẫn còn" cũng đánh thức suy tư của Thuyên. Cô muốn quên chuyện buồn đắng đót nhưng nào có được. Cô dồn tâm trí hoàn toàn vào việc học nhưng ký ức nào chịu ngủ yên. Lúc ngủ dù đang mơ màng chuyện gì, kỷ niệm tình yêu với Mưu thường bất chợt hiện hình, ngay sau đó, nỗi đau mất Mưu ập đến khiến Thuyên trăn trở hàng giờ không ngủ được. Kể cả khi tỉnh thức, dù rối bận suy tư vì công việc, ký ức vụt bay xẹt tới, hành hạ cô. Thuyên chợt nhớ tới một nhà văn nữ mà cô đánh giá cao đã từng viết rằng, ký ức là một sợi dây vô hình buộc chặt vào số phận con người, dù ta chết đi rồi nó vẫn bám chặt vào linh hồn ta.

Thuyên và Mưu bén nhau từ thời ở trường đại học. Cô sinh viên tại chức nhận bằng tốt nghiệp cử nhân kinh tế cùng lúc chàng sinh viên cao học nhận bằng thạc sĩ. Bốn năm liền gần gũi bên nhau với biết bao kỷ niệm êm đềm, hai người đã tính đến chuyện cưới hỏi. Em gái Mưu là cô Ngân vốn là bạn học thời phổ thông với Thuyên nhiệt liệt ủng hộ mối tình của hai người. Đến thời điểm thắt nút, Mưu đưa ra ý kiến: "Anh phải xoay xở làm ăn, kiếm chút vốn kha khá, sau này chúng mình sống thoải mái".

Thuyên không ngờ con đường xoay xở của Mưu lại lao vào cá độ bóng đá. Cô thót tim khi nghe Ngân báo tin anh Mưu đã bán căn hộ nhỏ do bố mẹ dành cho để lấy tiền trả nợ và bơm vào trò cá độ. Bẵng đi bốn tháng, Mưu tránh mặt Thuyên khiến cô càng lo âu thấp thỏm. Bỗng một đêm, Mưu gõ cửa nhà Thuyên. Mặt mày hốc hác, râu ria tua tủa, Mưu chẳng cần rào trước đón sau, xin Thuyên số điện thoại và địa chỉ của một bạn học cũ cùng trường. Hỏi thì anh đáp cụt lủn: "Anh phải đi trốn nợ. Bọn xã hội đen đang truy sát anh".

Vừa bực, vừa thương, Thuyên định kiếm lời khuyên giải, nhưng chưa kịp mở miệng, Mưu đã biến mất vào bóng đêm. Hôm sau, Ngân tìm gặp Thuyên, cho cô biết: "Anh ấy thua độ, chấp nhận vay nợ lãi một phần trăm/ngày. Chưa đầy năm tháng, lãi mẹ đẻ lãi con, số nợ đã vượt quá tiền tỉ". Từ đó, Thuyên bặt tin Mưu. Chuyện bọn xã hội đen truy sát Mưu canh cánh trong lòng như một đám mây đen từ chân trời xa báo hiệu cơn bão sắp ập đến.

Đột nhiên một hôm, Thuyên nhận được tin nhắn qua điện thoại. Chẳng phải tin của Mưu. Người nhắn là một cô gái lạ hoắc. Vỏn vẹn mấy dòng: "Bạn hãy quên anh Mưu đi. Anh ấy không còn yêu bạn nữa. Chỉ có tôi mới mang lại hạnh phúc cho anh ấy". Thuyên choáng váng. Cô gái này là ai? Tại sao Mưu không nhắn tin cho cô một lời, dù là lời chia tay?

Thắc mắc của Thuyên được Ngân giải đáp ngay sau đó: "Cô gái ấy tên là Thảnh, con một chủ sàn vàng giàu có. Cô ta theo đuổi anh Mưu từ lâu nhưng vô vọng. Biết tin anh bị vướng nợ trời đày, dính vào đám xã hội đen, cô ta bỏ ra tiền tỉ để cứu Mưu, sau đó trói chặt anh trai mình vào vòng tình lụy. Anh Mưu đành bỏ nhà, bỏ việc, buông mình vào vòng tay cô ta".

Ngân còn cho biết thêm, cả nhà cô không chấp nhận cô gái mắt thâm mỏ đỏ, sặc mùi ăn chơi này nhưng không ngăn cản nổi ông anh trai quyết rẽ đường để "đền ơn cứu mạng". Tuy vậy, ông bố vẫn nói với cả nhà: "Nhà ấy chỉ là chủ sàn vàng chui. Chúng chỉ là một bọn cướp cạn mà thôi".

Chuyện tình duyên đứt gãy tức tưởi như vậy, Thuyên muốn quên đi cũng không được. Tình cảm lưu luyến bấy lâu nay đột ngột chuyển sang lòng hận thù chẳng phải vô cớ. Căm nhất là kẻ thứ ba trơ trẽn cướp người yêu của cô. Ước gì cho nó xe đè điện giật mới hả. Căm ghét một người con gái chưa biết mặt quả là chuyện mơ hồ nhưng tình cảm ấy chẳng khác gì một lưỡi cưa âm thầm cưa nát trái tim Thuyên.

Bỗng, một buổi sáng, Ngân gọi điện cho Thuyên:

- Thuyên ơi, anh Mưu chết rồi!

Thuyên lạnh xương sống, hỏi lại:

- Sao chết?

- Chết đuối ngoài bờ kè, sóng biển quăng quật đánh dọc chân kè hàng trăm mét. Mọi chuyện đều do con hồ ly kia gây ra.

- Con nào?

- Con Thảnh chứ còn ai vào đấy.

Thuyên vội vã qua nhà Ngân, ngôi nhà mấy tháng nay cô không hề đặt chân tới. Mắt khóc sưng húp, Ngân báo ngay:

- Công an đã tới đây làm việc, xem xét mọi thứ. Cậu nghĩ xem, tối hôm qua hai người còn tranh cãi nhau om sòm ở đây, cốc chén đập vỡ tung tóe. Con hồ ly này có chuyện gì khúc mắc với anh Mưu nên đã ra tay hại anh.

- Sự việc xảy ra ở đâu?

- Trên bờ kè chắn sóng ngoài biển.

Ngân còn nói thêm:

- Hiện nay kẻ giết người đang bị tạm giữ trên công an quận. Qua vụ án này, cậu hãy cho con hồ ly kia một mức án đáng đời nhé. Đúng không?

Thuyên đáp lơ lửng:

- Mình đã rõ đầu đuôi ngọn ngành sự vụ ra sao đâu?

Ngân nói trong nước mắt:

- Mình và cả nhà trông cậy ở cậu.

Trong khi Ngân xuống bếp pha trà, Thuyên nhẹ gót lướt qua phòng khách. Ở một góc nhà, cô thấy giỏ đựng giấy vụn lèn chặt. Cô vô tình nhặt mấy tờ giấy vò viên. Thoạt mở một tờ, cô nhận ra nét chữ của Mưu, liền bỏ cả mớ giấy vào túi xách.

Về đến nhà, Thuyên mới lấy mớ giấy vụn, mở ra từng tờ, chà hết nếp nhăn, xếp theo thứ tự và bắt đầu đọc. Thì ra đây là mấy trang nhật ký của Mưu. Ngày cuối cùng ghi trên giấy là vào buổi chiều, trước khi Mưu và bạn tình rủ nhau dạo chơi ngoài bờ biển. Thuyên đọc từng dòng chậm rãi:

"Ngày… tháng… Buổi chiều ghi dấu ấn bước ngoặt cuộc đời. Thảnh đồng ý cưới ngay trong tuần lễ. Mọi việc, bên Thảnh lo trọn gói. Đám cưới định mệnh. Yêu một người rồi lại cưới một người. Người ta thường phân biệt hôn nhân vì tình yêu và hôn nhân do lý trí. Đám cưới của mình dù không có tình yêu cũng chẳng còn lý trí mấy. Đơn thuần chỉ là cuộc bán mình. Thảnh yêu mình cuồng nhiệt dù đơn phương nhưng nay đã đạt mục đích. Mình đền ơn cứu mạng, nộp xác cho một cô gái để khỏi nộp xác cho bọn đầu gấu. Thuyên ơi, em có hiểu cho anh không? Giá như có kiếp sau…

Tiếng còi ôtô vang lanh lảnh ngoài cổng… Thảnh đã đến rủ đi dạo…".

Thuyên nghẹn lòng khi đọc mấy dòng Mưu nhắc đến cô. Thì ra tình yêu ở Mưu vẫn chưa dứt. Tự nhiên, lòng hận thù trong cô vơi đi một ít khác gì làn sương mỏng manh tan đi dưới tia nắng mặt trời.

Tòa án triệu tập đoàn hội thẩm đến họp bàn việc chuẩn bị xét xử, Thuyên đến từ đầu giờ, tranh thủ đọc hồ sơ vụ án. Ông chánh án nói mở đầu cuộc họp:

- Vụ án này không phức tạp lắm nhưng cần thống nhất ý kiến giữa thẩm phán và hội thẩm nhân dân. Bị can đã nhận tội giết người. Viện kiểm sát đề nghị mức án mười tám năm tù. Các vị đọc kỹ hồ sơ rồi phát biểu.

Phá tan sự im lặng, tiếng giấy rộn lên loẹt xoẹt. Thuyên xin gặp riêng vị chánh án. Cô biết rằng theo luật định, hội thẩm ngang quyền thẩm phán và có nhiệm vụ thay mặt nhân dân giám sát việc xét xử. Tuy vậy, cô muốn chánh án tự quyết định mọi việc. Cô chậm rãi trình bày:

- Thưa bác, trong hồ sơ bị can khai do mâu thuẫn trong việc cưới xin, bị can cố ý loại bỏ kỹ sư Mưu. Nhưng nhật ký của nạn nhân lại phủ nhận điều ấy. Bác xem đây; đúng nét chữ của kỹ sư Mưu.

Thuyên trình lên chánh án mấy trang nhật ký của Mưu. Cô nói thêm:

- Thi thể nạn nhân được tìm thấy trong tình trạng lõa thể. Vậy cần xem giữa hai người họ có xảy ra hoạt động tình dục hay không.

Ông chánh án vừa nghe cô hội thẩm báo cáo vừa cắn môi suy nghĩ. Có người đã gợi ý gạt Thuyên ra khỏi đoàn hội thẩm vì giữa cô và bị can có chuyện mâu thuẫn liên quan đến kỹ sư Mưu. Ông đã lắng nghe Thuyên nói, lại muốn tìm hiểu cô gái tới cùng. Ông hỏi Thuyên:

- Cháu còn điều gì băn khoăn nữa không?

- Dạ thưa, hồ sơ có ghi nhận cuộc cãi vã cuối cùng giữa nạn nhân và bị can đi đến việc đập phá tanh bành, nhưng theo con mắt quan sát của cháu, những bình lọ gốm bị đập vỡ không có sẵn trong phòng của nạn nhân như thường thấy hằng ngày mà là do mang từ nơi khác đến.

Vừa nói, Thuyên vừa lấy trong túi xách tay ra mấy mảnh gốm mà cô đã nhặt được từ thùng rác trước nhà kỹ sư Mưu.

Ông chánh án chốt lại cuộc trò chuyện:

- Vậy kết luận của cô về vụ này?

- Cháu chưa dám có kết luận, nhưng thiển nghĩ đây là một vụ án ngộ sát chứ không phải cố sát. Hai tội này có hai mức án chênh lệch nhau hàng chục năm tù.

Ông chánh án không hỏi gì thêm, chỉ nói:

- Được, chờ đến phiên xét xử ta sẽ làm rõ những vấn đề này.

- Cháu cảm ơn bác.

Lòng Thuyên như trút được gánh nặng. Vị thế tế nhị của cô trong vụ án đòi hỏi cô có một cách xử sự thích hợp, mà vẫn giữ được tấm lòng trung thực.

*

Phòng xử án rất đông người dự. Người ta muốn biết âm mưu thủ đoạn của một cô gái đã ra tay sát hại chồng chưa cưới vì động cơ gì. Duy có điều khác thường là bên nguyên tức gia đình cô Trần Thị Ngân và bên bị là cô Đoàn Thị Loan Thảnh đều không cầu viện luật sư. Bên nguyên tố cáo bị can cố ý giết người, yêu cầu tòa trừng phạt đích đáng và buộc bị cáo bồi thường ba trăm triệu cho gia đình kỹ sư Trần Văn Mưu. Tiếp theo bản cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân quận đề nghị mức án mười tám năm tù và buộc bị can bồi thường đúng theo yêu cầu của bên nguyên.

Ngồi trên ghế hội thẩm, lần đầu tiên, Thuyên nhìn rõ mặt bị can, tình địch của mình. Một gương mặt trái xoan, sống mũi thanh thoát, hai má lúm đồng tiền, tuổi mới quá băm nhưng chân chim đã in rõ dưới hai đuôi mắt. Điều đáng ngạc nhiên là tuy bị can nhận tội giết người nhưng đôi mắt sưng húp, đỏ mọng vì khóc nhiều. Mới qua phần thẩm vấn nhân thân, Thảnh đã gục đầu, nghẹn tiếng nấc.

Đến phần khai tội lỗi, bị can nói lí nhí:

- Vì tức giận anh Mưu về chuyện đám cưới phải lùi thời gian, vì cãi nhau về chuyện tiền bạc nên bị cáo mới xô anh ngã xuống chân kè.

Chánh án hỏi:

- Hai người ngồi trong tư thế nào?

- Thưa tòa, hai chúng tôi ngồi trên bờ thành kè, lưng quay ra biển.

Chánh án truyền chỉ thị:

- Yêu cầu thư ký đọc biên bản thực nghiệm tại hiện trường.

Thư ký đọc văn bản kết luận của cơ quan điều tra, trong đó ghi: "Bị can cân nặng bốn mươi hai kilôgam đã không xô ngã được người đóng thế có số cân sáu mươi lăm kilôgam như nạn nhân".

Chánh án truyền lệnh tiếp:

- Yêu cầu thư ký đọc bút lục số 3.

Thư ký lại đọc mấy trang nhật ký cuối cùng của kỹ sư Mưu. Giọng đọc rõ ràng: "Ngày… tháng… Buổi chiều ghi dấu ấn bước ngoặt cuộc đời. Thảnh đồng ý cưới ngay trong tuần lễ. Mọi việc, bên Thảnh lo trọn gói…".

Chánh án hỏi bị cáo:

- Bị can nói dối. Giữa hai người không hề có chuyện cãi cọ về đám cưới và về chuyện tiền bạc. Bị can hãy trả lời tòa vì sao nói dối.

Bị can khóc rưng rức, không trả lời. Đúng lúc này, Ngân đại diện bên nguyên lên tiếng:

- Thưa tòa, hai bên cãi cọ, đập phá đồ đạc.

Chánh án lên tiếng:

- Yêu cầu thư ký đọc bút lục số 4!

Trong văn bản cơ quan điều tra đã xác định những bình gốm sứ bị đập nát trong phòng kỹ sư Mưu là những bình hoa vốn đặt trên ban thờ gia tiên ở tầng 5, được một bức ảnh chụp rõ nét.

Chánh án kết luận có ai đó đã tạo hiện trường giả. Rồi nhìn vào bên nguyên, ông tuyên bố:

- Tòa nhắc bên nguyên khi chưa được tòa cho phép không được tự ý chen ngang. Việc tạo dựng hiện trường giả, cố ý vu tội cho bị can, làm nhiễu loạn công tác điều tra phá án, sẽ xem xét sau.

Phần tố tụng lại đứt quãng khi bị can khai không có hoạt động tình dục giữa hai người, trong lúc biên bản khám nghiệm ghi nhận thi hài nạn nhân lõa thể.

Thảnh không trả lời thẳng vào từng câu hỏi của tòa mà chỉ lặp đi lặp lại một câu:

- Bị can gây tội chết người. Xin tòa cho bị can được chết. Xin tòa cho bị can tự xử.

Mọi người dự phiên tòa xôn xao hẳn lên khi nghe lời cầu xin khác thường của bị can.

Thay mặt tòa án phiên sơ thẩm, sau cuộc họp kín của hội đồng xét xử, ông chánh án gõ búa, tuyên bố:

- Vụ án còn nhiều tình tiết chưa rõ ràng. Tòa tuyên bố hoãn phiên xét xử này để điều tra làm rõ động cơ giết người của bị cáo.

Sau phiên tòa, Thuyên xin phép vào trại tạm giam tiếp xúc với bị can. Thoạt nhìn thấy bóng cô hội thẩm, Thảnh cau mày, dằn từng tiếng:

- Chị gặp tôi có việc gì? Chưa hài lòng với phiên xét xử hay sao? Tội tôi làm, tôi chịu. Đừng ai làm phiền tôi nữa.

Thuyên nói nhỏ nhẹ:

- Nếu tôi có bụng xấu thì chỉ ngồi tuyên án chị là đủ, hà cớ gì phải vào tận đây. Vấn đề tôi nghi ngờ đây là một vụ ngộ sát. Chị không đáng tội chết.

Đôi mắt Thảnh rướn lên bất ngờ, lộ vẻ ngạc nhiên.

Thuyên nói tiếp:

- Chỉ nhìn vào gương mặt chị ở tòa với lời khẩn cầu xin chết của chị, tôi biết tình yêu của chị đối với anh Mưu sâu nặng lắm.

Đột nhiên, Thảnh nắm lấy tay Thuyên, giọng tức tưởi:

- Tôi khổ lắm chị ơi. Tôi không thể sống thiếu anh ấy. Tôi có ngờ đâu trong giây lát bùng nổ giận dữ, tôi đã tước đi mạng sống của anh ấy.

- Có lỡ lầm dù không khắc phục được cũng có cách giải quyết hợp lý. Chị đang ở độ tuổi ba mươi, chưa đi hết một nửa cuộc đời, còn bao nhiêu việc phải làm, còn bao ước mơ chưa vươn tới, việc gì phải kết thúc sớm quá vậy. Chị không đáng thế. Chị phải mạnh mẽ lên cho xứng với tình yêu, với anh Mưu.

Thảnh nhìn thẳng vào mặt Thuyên, hỏi luôn:

- Nói thật, chị không căm thù tôi, không ghét bỏ tôi ư?

- Không đời nào. Tôi là một hội thẩm nhân dân. Tình yêu công lý mạnh hơn tình cảm riêng tư. Chị hãy tin tôi.

Tự nhiên, Thảnh òa ra khóc, khóc không thành tiếng nhưng cứ rấm rứt như hạt mưa rơi trên tàu lá cọ:

- Đã vậy thì tôi kể hết với chị. Chỉ một tuần lễ nữa là tôi và anh Mưu làm đám cưới. Tối hôm ấy, tôi chủ động rủ anh dạo chơi dọc bờ biển. Bờ thành kè rộng rãi, mát mẻ khuất trong bóng cây. Anh Mưu ôm lấy tôi. Nóng ran cả người, tôi cũng ôm ngang lưng anh. Cứ thế mà hôn nhau trong đêm. Người tôi rấm rứt không chịu nổi. Chúng tôi ngả người trên bờ thành và làm chuyện ấy. Đang cơn háo hức đợi chờ, bỗng Mưu hổn hển, lổm ngổm bò dậy, thì thào với tôi: "Thảnh ơi, anh không thể… Xin lỗi em". Mất hứng bất chợt, thế là tôi nổi cơn điên, co hai chân đạp một phát mạnh như súng cướp cò. Vậy là Mưu bay ngang qua bụng tôi, đâm vèo một phát xuống chân kè, đang lúc sóng vỗ ầm ầm. Chị nắm bắt được đầu đuôi câu chuyện của tôi rồi chứ?

- Rồi, vậy tại sao chị không khai thật với cơ quan điều tra?

- Một phần vì ngượng. Một phần vì tôi yêu Mưu tha thiết. Thêm vào đấy sự dằn vặt gây ra cái chết cho anh ấy nên tôi quyết định đi theo anh ấy. Tôi không muốn sống thiếu anh ấy.

- Chị hãy khai sự thật với cơ quan điều tra. Chị phải sống dù phải chịu một thời gian cải tạo.

Thuyên chia tay Thảnh ra về.

Phiên tòa tiếp theo, Thảnh chỉ bị buộc tội ngộ sát, lĩnh án năm năm tù giam và phải bồi thường thiệt hại cho bên nguyên.