ột người đàn bà như tôi quả thực không xứng đáng tình yêu của bất cứ một người đàn ông nào. Vì thế mối tình của tôi và Hạ đi tới một mức độ khiến tôi phải ngạc nhiên. Tôi cảm thấy rằng tôi chỉ nên trách Ðịnh Mệnh đã đưa tôi vào cái bẫy này, một cái bẫy tôi không thể tránh khỏi. Ðịnh Mệnh đã đùa tôi một cách tàn nhẫn. Tôi hoàn toàn bất lực không chống lại được Ðịnh Mệnh. Tôi đã từng nghe người ta nói rằng khi bạn thực sự thích một người nào đó thì chỉ một nụ cười hồn nhiên của người ấy cũng có thể giúp tâm hồn bạn chắp cánh bay bổng, dù bạn chỉ ngồi yên lặng trong một góc tối. Ðó đúng là điều tôi cảm nghĩ về Hạ. Khi chàng hỏi tôi: "Em có yêu anh không?" Tôi đã tuôn ra tất cả tình cảm của tôi đối với chàng, không giữ lại một điều gì. Tôi là một người không biết dè dặt lời nói. Lời nói và hành động của tôi luôn luôn cấu kết với nhau biến tôi thành trò cười cho người khác. Ngồi trong một quán cà phê với Hạ, tôi có cái dáng vẻ của một người hạnh phúc, nhưng trong tim tôi là một nỗi buồn giấu kín. Tôi vô cùng xót xa bởi vì tôi biết Ðịnh Mệnh sẽ dẫn tôi đến đâu, và lỗi đó là của riêng tôi. Tôi đã làm một lỗi lầm ngay từ đầu, khi tôi đồng ý đi theo Hạ tới thăm một người bạn học đã lâu chàng không gặp, rồi sau đó, đã không từ chối mỗi lần chàng mời đi coi chiếu bóng. Bây giờ thì quá trễ để hối tiếc, vả lại sự khác biệt giữa hối tiếc và không hối tiếc cũng chẳng có là bao, vì ngay lúc này tôi đang ngồi trong góc một quán cà phê chờ đợi chàng. Tôi đồng ý dẫn chàng tới nơi tôi làm việc, và đó sẽ là chương cuối của cuộc tình này.

Tôi đã nghỉ học khá lâu khi gặp Hạ lần đầu. Vì thế khi Hạ hỏi tôi có việc làm không, thì tôi cho chàng biết tôi đã làm việc được vài năm rồi.

Chàng hỏi tiếp, "Em làm nghề gì?"

Tôi đáp, "Em là một chuyên viên trang điểm."

Chàng kêu lên trầm trồ, "Ô, một chuyên viên trang điểm! Nhưng mặt em thì để rất tự nhiên, không son phấn gì cả."

Chàng nói chàng không thích đàn bà dùng son phấn, và thích một vẻ đẹp tự nhiên. Tôi nghĩ cái lý do khiến chàng chú ý tới bộ mặt không bao giờ dùng son phấn của tôi, không phải là sự trả lời của tôi cho câu hỏi của chàng, nhưng là vì mặt tôi tái xanh hơn phần đông người khác. Hai bàn tay tôi cũng vậy. Cả mặt và tay tôi đều tái xanh hơn người khác bởi vì cái nghề của tôi. Tôi biết rằng ngay khi tôi tiết lộ cái nghề của tôi, thì chàng sẽ tưởng lầm giống như phần đông bạn cũ của tôi. Chàng tưởng rằng công việc của tôi là làm đẹp những cô gái, như là tô son đánh phấn lên mặt các cô dâu trong ngày cưới. Vì thế khi tôi cho chàng biết rằng việc làm của tôi không có ngày nghỉ, và tôi thường bận rộn vào những ngày chủ nhật, thì chàng càng tin chắc rằng sự phỏng đoán của chàng là đúng. Ngày chủ nhật và ngày lễ thì thường có nhiều đám cưới.

Nhưng trang điểm làm đẹp cho các cô dâu không phải là việc tôi làm. Việc làm của tôi là tô vẽ những nét trang điểm cuối cùng cho những người khi mà cuộc đời của họ đã chấm dứt, làm cho họ có vẻ lịch sự thoải mái trong giờ phút cuối cùng khi họ giã từ thế giới này. Trong quá khứ, tôi đã kể cho bạn bè biết về nghề nghiệp của tôi, và tôi luôn luôn phải cải chánh sự tưởng lầm của họ, để cho họ biết rõ con người của tôi. Nhưng sự thành thực của tôi đã khiến tôi mất hết bạn bè. Tôi đã làm tất cả khiếp hãi; hình như chính con người tôi ngồi uống cà phê đối diện với họ là con ma quỷ của sự sợ hãi trong lòng họ. Tôi chẳng bao giờ trách họ, bởi vì tất cả chúng ta đều có một sự nhút nhát bẩm sinh, lo lắng trước những bí mật khó hiểu của đời sống. Lý do chính tôi chưa trả lời Hạ đầy đủ là vì tôi sợ sự thực sẽ làm chàng hoảng sợ. Tôi không thể cho phép cái nghề bất thường của tôi làm mất bạn bè quanh tôi nữa, một điều mà tôi không thể tự tha thứ được. Một lý do nữa là tôi vốn bất lực, không bày tỏ được rõ ràng những điều tôi cảm nghĩ, và cái nhược điểm đó lâu dần đã dẫn tôi tới thói quen kín đáo e dè.

Hạ nói, "Nhưng mặt của em tự nhiên không son phấn."

Khi Hạ nói như thế, tôi biết rằng đó là một điềm gở trên con đường tình cảm mà chàng và tôi đang đi; nhưng lúc đó chàng rất sung sướng - sung sướng vì tôi là một người đàn bà không bao giờ dùng son phấn. Nhưng lòng tôi thì vô cùng buồn bã.

Tôi không biết sau này ai sẽ là người tô son phấn lên mặt tôi - có thể sẽ là cô Di-Phần chăng? Cô Di-Phần và tôi có chung một niềm hy vọng: là trong suốt đời mình sẽ không phải trang điểm cho một người thân yêu nào. Tôi không hiểu tại sao, sau sự xuất hiện của điềm gở này, tôi vẫn tiếp tục đi du ngoạn với Hạ, nhưng có lẽ vì tôi thiếu sự kiềm chế và cứ để Ðịnh Mệnh dẫn đi, từng bước một, vì tôi cũng chỉ là một con người. Tôi không thể giải thích hợp lý cho thái độ của tôi, và tôi nghĩ người ta ai cũng vậy: phần lớn thái độ của chúng ta không giải thích được, ngay với chính chúng ta.

Hạ hỏi tôi, "Anh đến xem em làm việc được không?"

Tôi trả lời, "Ðược, việc đó không khó khăn gì."

Chàng hỏi tiếp, "Khách của em có phiền không?"

"Em không nghĩ rằng họ sẽ bận tâm phiền hà."

Lý do Hạ hỏi xem chàng có thể xem tôi làm việc là vì sáng chủ nhật nào tôi cũng phải tới nơi làm việc, còn chàng thì rất rảnh vào giờ đó. Chàng đề nghị đi cùng với tôi, và khi chàng tới đó, chàng sẽ ở lại và quan sát. Chàng nói chàng thích nhìn các cô dâu và phù dâu bận tíu tít với nhau; chàng cũng muốn xem tôi làm những người đẹp thành đẹp hơn, hoặc làm những người hấp dẫn thành xấu xí. Tôi đồng ý ngay, không suy nghĩ lại. Tôi nghĩ rằng Ðịnh Mệnh đã dẫn tôi ngay từ bước khởi đầu, và cái gì sẽ xảy ra là một kết cục đã biết trước rồi. Vì thế tôi ngồi đây, trong một tiệm cà phê chờ đợi Hạ, và từ đây chúng tôi sẽ đi bộ cùng nhau tới nơi làm việc của tôi. Ngay khi chàng tới nơi, chàng sẽ hiểu tất cả. Hạ sẽ hiểu cái mùi nước hoa mà chàng tưởng tôi xức là để cho chàng thì quả thực chỉ dùng để che dấu cái mùi thuốc ngâm cơ thể. Chàng cũng sẽ biết lý do tôi chỉ mặc đồ trắng không phải là muốn một cái bề ngoài trong sạch tinh khiết, mà chỉ là sự tiện lợi để đi làm. Cái mùi thuốc kỳ lạ bám trên cơ thể tôi đã xâm nhập vào tới xương tủy, và tất cả mọi cố gắng của tôi rửa sạch chất đó đã thất bại. Cuối cùng, tôi để kệ, không thèm rửa nữa, và lâu dần tôi không còn để ý đến cái mùi ấy nữa.

Hạ không biết gì về việc này, và có lần chàng đã phê bình: "Em dùng một loại nước hoa lạ lùng." Nhưng mọi việc rồi sẽ rõ ràng như pha lê. Tôi vẫn là một chuyên viên có thể chải những kiểu tóc thời trang và thắt những chiếc nơ rất khéo. Nhưng để làm gì? Hãy nhìn hai bàn tay của tôi. Hai bàn tay này đã cắt tỉa bao nhiêu mái tóc của những người thôi không còn nói nữa, và đã thắt bao nhiêu chiếc nơ quanh cổ những người rất trang nghiêm? Liệu Hạ có cho phép tôi cắt tóc cho chàng bằng hai bàn tay này không? Liệu chàng có cho tôi cẩn thận thắt cà vạt cho chàng không? Trong mắt người khác, hai bàn tay mềm ấm này đã lạnh lẽo rồi; trong mắt người khác, hai bàn tay này, vốn được tạo ra để vuốt ve ẵm ru những trẻ sơ sinh, nay đã trở thành những bàn tay dùng để vuốt ve những xác người.

Có nhiều lý do khiến cô Di-Phần truyền nghề của cô cho tôi, và những lý do này rất dễ hiểu theo nhận xét hàng ngày của cô. Chắc chắn rằng với cái nghề này thì không ai phải lo ngại không có việc làm, và có sẽ một đời sống vật chất đầy đủ. Làm sao một người đàn bà ít học ít hiểu biết như tôi có thể cạnh tranh với người khác trong cái cuộc đời tham lam đầy vật lộn này? Cô Di-Phần đã sẵn sàng truyền những tài khéo thành thạo của cả một đời người cho tôi chỉ vì tôi là cháu gái của cô. Cô không bao giờ cho phép ai được nhìn cô làm việc cho tới một hôm, cô đem tôi đến như một người tập sự. Trong lúc cô giữ tôi đứng bên cạnh cô, chỉ dạy cho tôi từng chi tiết cho đến khi tôi không còn sợ hãi phải làm việc một mình bên cạnh những cái xác lạnh lẽo trần truồng. Tôi cũng học cách khâu những cái xác bị đứt rời, hoặc những cái sọ nứt bể, như thể họ chỉ là những trang phục trong rạp hát. Tôi mồ côi cha mẹ rất sớm và được cô Di-Phần nuôi dưỡng. Ðiều kỳ lạ là mỗi ngày tôi một giống cô hơn, cũng trở thành lầm lì ít nói như cô, tay và mặt cũng tái xanh như cô, và cử chỉ cũng chậm chạp như cô. Có những lúc tôi không thể xóa bỏ những nghi ngờ rằng thay vì là tôi, tôi đã trở thành một cô Di-Phần thứ hai. Thực ra hai người chúng tôi chỉ là một người - tôi đã trở thành sự nối tiếp của cô Di-Phần.

Hôm đó cô Di-Phần bảo tôi, "Kể từ hôm nay, con không còn phải lo về sinh kế nữa. Con sẽ không còn phải lệ thuộc vào bất cứ ai để đi trong cuộc đời nữa, như phần đông đàn bà khác."

Tôi thực tình không hiểu cô định nói gì. Tôi không thể nghĩ ra tại sao tôi không còn phải lo lắng về sinh kế nếu tôi học những gì cô dạy, và cũng không hiểu tại sao tôi sẽ không phải lệ thuộc vào người khác để đi trong cuộc đời, như những đàn bà khác. Có thể nào không còn một nghề nào khác trên đời có thể giải thoát tôi về những ưu tư sinh kế, hoặc giúp tôi tránh không lệ thuộc vào người khác để sống? Nhưng tôi chỉ là một người đàn bà ít kiến thức, và do đó tôi không thể cạnh tranh với những người đàn bà khác. Bởi vậy, chính vì hạnh phúc của tôi mà cô Di-Phần đã tận tụy truyền cho tôi tài năng đặc biệt của cô. Thực ra trong thành phố này, không một ai mà không cần một người làm nghề của chúng tôi. Dù họ là gì - giầu hay nghèo, địa vị cao hay thấp - một khi Ðịnh Mệnh đã đem họ đến với chúng tôi, chúng tôi là niềm an ủi cuối cùng của họ. Chính chúng tôi đã cho họ một khuôn mặt bình thản lịch sự, và giúp họ trở nên vô cùng thư thái.

Cả cô Di-Phần và tôi có những hy vọng riêng tư, nhưng bên cạnh những hy vọng này, chúng tôi chia xẻ một hy vọng chung là trong suốt cuộc đời, chúng tôi sẽ không phải trang điểm cho một người thân yêu. Chính vì thế tuần trước tôi hết sức lo buồn: tôi có một cảm giác lo lắng rằng một việc khủng khiếp đã xảy ra, và đã xảy ra cho người em trai tôi. Tôi nghe nói em tôi đã gặp một cô gái trẻ có nhan sắc và tính tình ai cũng phải ưa thích, một người con gái vừa đẹp vừa giỏi khéo. Hai người rất hạnh phúc với nhau, và đối với tôi đó là điềm may mắn. Nhưng hạnh phúc của họ quá ngắn ngủi, vì tôi nghe nói không biết vì lý do gì, người con gái đáng yêu đó bỏ em tôi và kết hôn với một người đàn ông mà cô ta không yêu. Tại sao hai người yêu nhau lại không lấy được nhau, mà lại sống hết đời như là nạn nhân của một tình yêu không được đền đáp lại? Em trai tôi trở thành một người khác hẳn. Có lần em tôi nói với tôi, "Em không còn muốn sống nữa." Tôi không biết phải làm gì. Có lẽ một ngày nào đó tôi sẽ phải trang điểm bộ mặt cho em trai tôi?

Em tôi đã nói, "Em không còn muốn sống nữa."

Tôi không thể nào hiểu tại sao lại xảy ra như vậy. Em trai tôi cũng không hiểu được. Nếu cô gái chỉ nói, "Em không thích anh nữa" thì em tôi sẽ không còn gì để nói nữa. Nhưng cả hai rõ ràng còn yêu nhau. Không phải là trả một món nợ biết ơn, cũng không phải là vì lý do kinh tế khó khăn, như vậy thì trong cái xã hội văn minh tân tiến này của chúng ta vẫn còn những cha mẹ gả con gái theo lời ước hẹn trước hay sao? Một đời người kéo dài nhiều năm, thế thì tại sao người ta phải cúi mình chịu thua Ðịnh Mệnh? Hừ, tôi chỉ hy vọng trong suốt cuộc đời, tôi sẽ không phải trang điểm cho một người thân yêu. Nhưng ai có thể nói chắc được?

Khi cô Di-Phần chính thức nhận tôi làm người tập sự và bắt đầu truyền những bí quyết thành thạo cho tôi, cô nói, "Con phải theo đúng một ước muốn của cô trước khi cô nhận con làm người tập sự." Tôi không hiểu sao cô lại coi trọng về vấn đề này. Nhưng cô vẫn cực kỳ nghiêm trọng nói tiếp, "Khi đến lượt cô phải nằm xuống, chính con sẽ phải tự tay trang điểm cho mặt cô, con không được để cho bất cứ người lạ nào đụng đến thân thể cô." Tôi thấy việc đó không khó khăn gì, nhưng tôi ngạc nhiên về sự cương quyết của cô. Chẳng hạn chính tôi, khi tôi nằm xuống thì cái xác còn lại của tôi có quan hệ gì với tôi nữa đâu? Nhưng đó là ước nguyện riêng tư duy nhất của cô Di-Phần, và chính tôi có bổn phận làm cho cô được toại nguyện, nếu tôi vẫn còn sống khi cái ngày ấy tới.

Trên con đường đời dài đằng đẵng, cô Di-Phần cũng như tôi đều không nuôi những mộng ước huy hoàng. Cô Di-Phần hy vọng tôi sẽ là người trang điểm cho cô, và tôi chỉ hy vọng dùng tài năng của tôi để tạo ra "một xác chết thanh thản hoàn hảo nhất", một cái xác sẽ thanh nhã và bình thản hơn tất cả những xác khác, như thể cái chết thực sự là một giấc ngủ đẹp đẽ nhất. Ðúng ra ngay cả khi tôi thành công, thì cái đó cũng không hơn gì một trò chơi để giết thời giờ của một cuộc đời buồn tẻ; phải chăng toàn thể sự hiện hữu của nhân loại đều vô nghĩa? Tất cả mọi cố gắng của tôi chỉ tạo được không gì hơn một hành động phù phiếm. Nếu một ngày nào đó, tôi cố gắng tạo ra "một xác chết thanh thản hoàn hảo nhất", thì tôi có được tưởng thưởng không? Người chết không biết gì nữa và tất cả mọi cố gắng của tôi không được gia đình người chết chú ý. Hiển nhiên tôi sẽ không làm một cuộc triển lãm cho công chúng biết cái tài trang điểm và những sáng kiến của tôi, và càng không hy vọng có ai tranh luận, so sánh, phân tích hoặc đứng lên diễn đàn để thảo luận về việc trang điểm người chết của tôi; ngay cả nếu có ai làm thế thì cũng đi đến đâu? Việc đó sẽ tạo ra được một sự xúc động lớn không hơn tiếng rung của một con côn trùng.

Công việc của tôi giản dị chỉ là một trò chơi cho quyền lợi của chính tôi trong phòng làm việc của tôi. Vậy thì tại sao tôi lại hy vọng cho một việc như thế? Có lẽ nó sẽ đem lại cho tôi một sự kích thích để tôi tiếp tục làm việc, bởi vì công việc của tôi là một nghề cô đơn: không đồng nghiệp, không khán giả, và dĩ nhiên không có vỗ tay tán thưởng. Khi tôi làm việc, tôi chỉ có thể nghe thấy tiếng thở yếu ớt của tôi, trong một căn phòng chứa đầy xác bất động - đàn ông lẫn đàn bà - chỉ mình tôi thở một cách nhẹ nhàng. Tôi đã tưởng tượng tôi nghe thấy âm thanh của trái tim tôi than van và thở dài. Trong khi trái tim của những người chung quanh ngừng than thở, thì âm thanh của trái tim tôi tỏ ra lớn mạnh hơn.

Ngày hôm qua tôi đã định trang điểm cho một đôi tình nhân trẻ, chết trong một vụ tự tử vì tình. Khi nhìn vào bộ mặt ngủ của chàng thanh niên, tôi nhận thấy đây là cơ hội cho tôi tạo được "một xác chết thanh thản hoàn hảo nhất". Ðôi mắt chàng trai nhắm chặt, đôi môi khẽ ngậm lại với nhau, và có một vết thẹo mờ trên thái dương trái. Chàng trai trông quả thực như là đang ngủ một giấc ngủ rất bình yên. Trong những năm trang điểm cho hàng ngàn bộ mặt, nhiều bộ mặt có những vẻ buồn phiền và đau khổ, phần đông thì có vẻ rất gớm ghiếc, tôi đã làm cái mà tôi cảm thấy thích hợp nhất để làm đẹp dáng vẻ của họ, dùng kim và chỉ hoặc son phấn để cho họ cái vẻ bề ngoài thanh nhã vô tận. Nhưng từ ngữ không thể tả hết được cái vẻ bình thản trên khuôn mặt chàng trai tôi trông thấy ngày hôm qua, và tôi tự hỏi không biết có nên coi việc tự tử của chàng trai là một hành động vui sướng không. Nhưng lúc đó tôi cảm thấy tôi đã bị lừa dối bởi dáng vẻ bề ngoài, và tôi tin rằng hành động của chàng trai là một sự yếu đuối cùng cực. Trong vị trí của tôi, tôi biết rằng tôi không có gì liên hệ với bất cứ ai thiếu can đảm chống lại Ðịnh Mệnh. Vì thế không những tôi bỏ ý tưởng dùng chàng trai để tạo ra "một xác chết thanh thản hoàn hảo nhất", tôi còn từ chối không trang điểm cho chàng trai nữa, đẩy chàng trai và cô gái cho cô Di-Phần, - hai người đã kết hợp với nhau một cách ngu xuẩn đầu hàng trước ý thích của Ðịnh Mệnh - và để cô tôi cẩn thận chữa cho những gò má đã bị bỏng vì thuốc độc quá mạnh mà họ đã uống.

Mọi người đều biết rõ quá khứ của cô Di-Phần, bởi vì một số người đã được chứng kiến cái quá khứ ấy. Lúc đó cô Di-Phần hãy còn trẻ. Không những cô vừa làm việc vừa ca hát, mà còn nói chuyện với những xác chết nằm trước mặt cô, như thể họ là bạn của cô vậy. Mãi tới gần đây cô mới trở nên ít nói. Cô Di-Phần có thói quen kể cho những người bạn đang ngủ của cô về tất cả mọi thứ trong tâm hồn cô - cô không bao giờ viết nhật ký - cứ để cuộc độc thoại của cô làm công việc ghi chép hàng ngày cho cô. Những con người ngủ trước mặt cô là một thứ khán giả tuyệt diệu nhất của nhân loại: họ nghe những lời tâm sự của cô trong thời gian thật lâu nhất, thế mà những bí mật của cô bao giờ cũng được họ giữ kín. Cô kể cho những xác chết rằng cô đã gặp gỡ một chàng thanh niên, và hai người đã chia xẻ hạnh phúc với nhau như những người tình trẻ bất cứ khi nào họ gặp nhau, ngay cả những lúc khó khăn. Hồi đó cô Di-Phần đi học tại một trường trang điểm một tuần một lần, năm mươi tuần một năm, dù mưa hay nắng, để học hỏi những phương pháp trang điểm mới, cho đến khi cô thành thạo tất cả những gì giáo sư có thể dạy cô. Ngay cả khi nhà trường báo cho cô biết không còn gì để dạy cô nữa, cô vẫn nhất định hỏi xem có còn gì mới lạ nữa để cho cô học thêm.

Sự quan tâm của cô về trang điểm thực là đam mê, như thể là một khả năng bẩm sinh, và bạn bè của cô tin chắc rằng một ngày nào đó cô sẽ mở một phòng trang điểm thẩm mỹ. Nhưng không, cô chỉ áp dụng kiến thức này của cô cho những cái xác nằm ngủ bất động trước mặt cô. Người tình trẻ của cô không hề hay biết việc này, bởi vì chàng ta tin rằng vẻ đẹp thể xác là niềm ao ước tự nhiên của mọi cô gái, và người con gái đặc biệt này thích son phấn hơn người khác. Chàng ta tin thế đó, cho tới một ngày của định mạng khi cô dẫn chàng ta đi theo tới nơi làm việc của cô, chỉ tay vào những xác chết trong phòng và nói với chàng rằng mặc dù nghề của cô là một nghề cô đơn, nhưng trong một nơi như thế, người ta sẽ không gặp phải những cảnh cãi nhau, và không có sự ganh tỵ nhỏ mọn, thù ghét, hoặc tranh nhau về những danh lợi cá nhân; khi những xác người này đi vào thế giới của tối tăm, thì họ sẽ được sự yên bình và dịu dàng bao phủ. Người tình trẻ của cô tôi cực kỳ kinh hoàng; trong tâm chàng, chàng không bao giờ có thể ngờ cô là một người như thế, một người theo đuổi cái loại nghề này.

Chàng đã yêu cô, đã sẵn lòng làm bất cứ điều gì cho cô, đã thề sẽ không bao giờ bỏ cô, dù hoàn cảnh nào, và hai người sẽ sống đến già với nhau, và tình yêu của hai người sẽ kéo dài cho tới lúc chết. Nhưng chàng đã không đủ can đảm; chàng đã hết hồn vía giữa những xác người thôi không còn nói và thở nữa. Chàng hét lên khủng khiếp, quay vội gót, và bỏ chạy, đạp tung cánh cửa chắn trước mặt. Nhiều người đã trông thấy chàng trong một trạng huống kinh hoàng trong lúc bỏ chạy ngoài đường phố. Cô Di-Phần không bao giờ gặp lại chàng nữa. Nhiều người đã có dịp thoáng nghe cô than thở với những người bạn im lặng của cô trong phòng làm việc, "Có phải chàng đã nói yêu tôi không? Chàng đã nói không bao giờ bỏ tôi phải không? Thế thì cái gì bỗng dưng làm chàng kinh hoàng đến thế?" Về sau, cô Di-Phần trở nên ít nói. Có thể cô đã nói hết những điều cô muốn nói, hoặc có lẽ những người bạn im lặng của cô đã biết tất cả về cô rồi, không cần phải nói thêm nữa - thực ra có nhiều điều không bao giờ cần phải nói ra. Khi cô Di-Phần truyền dạy cái nghề thành thạo của cô, cô kể cho tôi chuyện đã xảy ra. Cô đã chọn chính tôi làm người tập sự, chứ không phải em trai tôi. Mặc dù còn có nhiều yếu tố khác, nhưng lý do chính là vì tôi không phải là một người nhút nhát.

Cô hỏi tôi, "Con có sợ không?"

"Con chẳng sợ gì cả."

"Con có nhút nhát không?" Cô tôi hỏi tiếp.

"Con không bao giờ nhút nhát."

Cô Di-Phần chọn tôi làm người thừa kế bởi vì tôi không sợ. Cô có một linh cảm rằng số phận của tôi cũng giống số phận của cô, và cả hai chúng tôi không thể giải thích tại sao chúng tôi trở nên giống nhau như thế, mặc dù có thể nguyên do là cả hai chúng tôi đều không sợ gì cả. Cô cháu tôi không có sự sợ hãi. Khi cô Di-Phần kể cho tôi nghe những gì đã xảy ra cho cô, cô nói, "Cô lúc nào cũng tin rằng cũng có những người khác giống chúng ta, những người không sợ hãi." Ðấy là lúc trước khi cô bắt đầu ít nói; cô bảo tôi đứng bên cạnh cô và xem cô tô son lên những đôi môi đã lạnh cứng, xem cô dịu dàng vuốt cho một cặp mắt mở trừng trừng, cho đến khi cô dụ cho đôi mắt đó đi vào giấc ngủ bình yên. Lúc đó, thỉnh thoảng cô vẫn nói chuyện với những người bạn đang ngủ của cô, "Và bạn nữa, tại sao bạn sợ hãi? Tại sao người ta yêu nhau mà không tin vào tình yêu? Tại sao người ta không có can đảm trong tình yêu?" Trong số những người bạn đang ngủ của cô Di-Phần, có người đã nhút nhát và hèn yếu, và có người còn im lặng hơn người khác. Cô biết một số điều về những người bạn đang ngủ của cô, và đôi khi, trong khi cô bôi phấn lên mặt một cô gái có những vết vết sưng trên trán, cô đã nói với tôi, "Ái chà, thực là một cô gái yếu đuối. Cô ta đã bỏ người yêu để trở thành một người con gái hiếu thảo." Cô Di-Phần biết người con gái đó đã tự đặt mình vào bàn tay Ðịnh Mệnh, bằng lòng như thế vì lòng biết ơn gia đình, trong khi người con gái chỗ kia cũng làm hành động tương tự bằng cách yếu đuối chấp nhận số phận. Cô nói về họ không như là những người đã sống, đã rung cảm và suy nghĩ như con người. Trái lại cô chỉ coi họ như là những món hàng hóa.

Các bạn tôi than, "Thật là một nghề kinh khủng! Trời ơi, trang điểm cho mặt người chết!"

Tôi không hề sợ hãi gì cả, nhưng các bạn tôi đã sợ. Họ không thích mắt tôi bởi vì mắt tôi thường nhìn vào mắt người chết, và họ không thích bàn tay tôi bởi vì tôi đã vuốt ve bàn tay những người chết. Thoạt đầu chỉ là sự không thích, nhưng dần dần là sự sợ hãi, hoàn toàn là sợ hãi. Không những thế sự sợ hãi và không thích mắt và tay tôi về sau lan ra khắp cả con người của tôi. Tôi nhìn từng người bạn xa lánh tôi, giống như những con thú rừng trước đám cháy rừng hoặc những nông dân trước từng đàn châu chấu. Tại sao bạn sợ? Tôi hỏi họ. Ðó là một công việc cần có người phải làm. Có phải tôi chưa đủ thành thạo trong nghề của tôi không, hoặc có phải tôi chưa được chuyên nghiệp lắm không? Nhưng dần dần tôi trở nên chấp nhận cái hoàn cảnh của tôi - tôi quen với sự cô đơn. Nhiều người đi tìm những công việc hứa hẹn sự ngọt ngào ấm áp, muốn cuộc đời họ có đầy hoa và hào quang. Nhưng một cuộc đời đầy hoa và hào quang có đem lại cho con người những bước đi vững chắc trong đời sống không?

Bây giờ hầu như tôi không còn lại một người bạn nào; một sự đụng chạm vào bàn tay tôi sẽ nhắc nhở họ tới một vùng đất sâu và xa xăm của băng giá và lạnh lẽo; một cái nhìn vào mắt tôi tạo ra vô vàn những hình ảnh của những hồn ma lặng lẽ trôi qua, và thế là họ sợ hãi. Không có cái gì giúp họ quay nhìn lại, ngay cả khi trong bàn tay tôi có thể vẫn còn hơi ấm, và mắt tôi vẫn còn nhỏ lệ, hoặc tâm hồn tôi vẫn nồng nàn. Và vì thế tôi càng lúc càng giống cô Di-Phần, những người bạn còn lại của tôi là những xác người chết nằm trước mặt tôi. Tôi ngạc nhiên thấy tôi phá tan sự yên lặng quanh tôi khi tôi nói với họ, "Tôi đã nói cho các bạn biết ngày mai tôi sẽ đem một người tên là Hạ tới đây để gặp các bạn chưa? Chàng hỏi tôi xem các bạn có phản đối không thì tôi bảo chàng là các bạn sẽ không phiền hà gì. Tôi nói thế có đúng không?"

Vậy là ngày mai Hạ sẽ tới đây. Tôi nghĩ tôi biết cuộc tình sẽ kết thúc như thế nào, bởi vì số phận của tôi và số phận của cô Di-Phần là một và giống nhau. Tôi sẽ nhìn thấy Hạ sợ hết hồn ngay khi chàng bước chân vào đây. Tôi sẽ không giật mình vì điều sẽ xảy ra, bởi vì cái kết quả đã rõ ràng đối với tôi bởi nhiều điềm báo trước. Có lần Hạ đã nói với tôi, "Khuôn mặt em tự nhiên." Phải, mặt tôi tự nhiên, và một khuôn mặt tự nhiên thiếu sức mạnh để xóa bỏ sự sợ hãi của một người khác.

Tôi có lần dự định đổi nghề. Có phải tôi không thể làm được những công việc như các người đàn bà khác? Cứ cho rằng tôi không đủ khả năng làm một cô giáo, một y tá hoặc một thư ký trong các hãng sở, nhưng điều đó không có nghĩa là tôi không thể trở thành một cô gái bán hàng, hoặc bán bánh, hoặc ngay cả làm một người giúp việc nhà? Một người đàn bà như tôi chỉ cần một mái nhà trên đầu và ba bữa cơm no mỗi ngày, như vậy thế nào cũng có nơi thích hợp cho tôi. Nói một cách thành thực, với tài khéo của tôi, tôi có thể tìm được công việc trang điểm cho các cô dâu một cách dễ dàng, nhưng chính cái ý tưởng rằng những đôi môi mà tôi tô son có thể mở ra một nụ cười đã làm tôi lạnh lùng ngừng lại. Cái gì hiện ra trí óc tôi lúc đó? Có quá nhiều kỷ niệm đã không cho tôi làm cái nghề ấy, tương tự như cái nghề hiện tại của tôi. Tôi tự hỏi nếu tôi đổi nghề thì màu sắc có trở lại bộ mặt và đôi tay xanh xám của tôi không? Liệu cái mùi thuốc ngâm đã xâm nhập vào xương tủy tôi có hoàn toàn biến mất không? Và còn cái công việc hiện tại của tôi thì sao, tôi có nên giấu cô Di-Phần chuyện này không? Giấu diếm quá khứ không cho người thân biết là thiếu lương thiện, mặc dù có biết bao cô gái trên đời này đã làm bất cứ điều gì để che giấu sự mất trinh tiết của họ và tuổi của họ. Nhưng tôi thấy nhiều người thích cái hành động đáng trách ấy.

Ðáng lẽ tôi đã phải bảo cho Hạ biết từ lâu rằng, tôi làm công việc trang điểm cho những cái xác yên ngủ của người chết. Như thế chàng sẽ biết rõ con người của tôi. Chàng sẽ biết cái mùi kỳ lạ trên cơ thể tôi không phải là nước hoa, mà là thuốc ngâm, và lý do tôi thường mặc đồ trắng không phải là dấu hiệu của sự trong trắng, mà chỉ là một phương tiện cho tôi đi làm hàng ngày. Nhưng tất cả những điều này chỉ có ý nghĩa bằng vài giọt nước trong một đại dương mênh mông. Một khi Hạ biết bàn tay tôi thường sờ mó xác người chết, liệu chàng có còn nắm tay tôi trong lúc chúng tôi băng ngang qua một con suối nước chảy xiết không? Liệu chàng có để tôi cắt tóc cho chàng, thắt cà vạt cho chàng không? Liệu chàng có thể chịu đựng được khi tôi nhìn chàng chăm chú hay không? Liệu chàng có thể nằm xuống trước mặt tôi mà không sợ hãi? Tôi nghĩ chàng sẽ sợ hãi, vô cùng sợ hãi, và giống như tất cả bạn bè của tôi, sự xúc động ban đầu của chàng sẽ biến đổi thành không ưa rồi thành sợ hãi, và chàng sẽ quay lưng bỏ đi.

Cô Di-Phần có lần bảo tôi, "Sẽ không có sự sợ hãi trong tình yêu." Nhưng tôi biết rằng mặc dầu nhiều người bề ngoài nói tình yêu mạnh mẽ không chịu thua gì cả, nhưng thực ra tình yêu rất mong manh và dễ tan vỡ; sự can đảm cố gắng chẳng là gì cả, chỉ là một lớp đường bọc ngoài. Cô Di-Phần nói với tôi, "Có thể Hạ không phải là một người nhút nhát." Ðấy chính là lý do tôi không bao giờ nói chi tiết về nghề nghiệp của tôi cho chàng biết. Dĩ nhiên một lý do nữa là tôi không biết diễn tả mình một cách khéo léo, và có lẽ tôi chắp vá những điều tôi muốn nói, hoặc bóp méo cái mà tôi hy vọng trình bày cho chàng bằng cách chọn lầm nơi chốn, lầm thời gian hoặc lầm thái độ. Sự kiện tôi không nói rõ cho Hạ biết tôi không trang điểm cho các cô dâu, thực ra là một thứ trắc nghiệm: tôi muốn quan sát phản ứng của chàng khi chàng trông thấy những đối tượng làm việc của tôi. Nếu chàng sợ hãi thì chàng cứ sợ hãi. Nếu chàng quay lưng bỏ chạy thì tôi sẽ nói với những người bạn đang ngủ của tôi, "Chẳng có gì xảy ra cả."

Chàng hỏi tôi, "Anh có thể xem em làm việc được không?"

Tôi trả lời, "Không có gì khó khăn cả."

Vì thế tôi ngồi đây, trong tiệm cà phê này chờ Hạ tới.

Trong lúc chờ đợi, tôi cẩn thận suy nghĩ lại từ đầu: Có lẽ tôi không công bằng với Hạ bằng cách này. Nếu chàng cảm thấy sợ hãi vì công việc làm của tôi thì đó có phải là lỗi của chàng không? Tại sao chàng phải can đảm hơn người khác? Có cần phải có một sự liên hệ giữa sự sợ hãi người chết và sự nhút nhát trong tình yêu không? Hai cái đó có thể hoàn toàn không liên hệ với nhau. Cha mẹ tôi chết khi tôi còn nhỏ, và tôi được cô Di-Phần nuôi dưỡng. Tôi và em trai tôi là những trẻ mồ côi. Tôi không biết nhiều về cha mẹ tôi, và một vài điều ít ỏi tôi biết được là do sau này cô Di-Phần kể lại. Tôi nhớ cô cho tôi biết cha tôi là một người trang điểm người chết trước khi kết hôn với mẹ tôi. Khi hai người dự định lấy nhau, cha tôi hỏi mẹ tôi, "Em có sợ không?" Mẹ tôi trả lời, "Không, em không sợ." Tôi tin rằng tôi không sợ vì tôi thừa hưởng từ mẹ tôi - máu mẹ tôi chảy trong huyết quản tôi. Cô Di-Phần bảo tôi rằng mẹ tôi tiếp tục sống trong ký ức của cô vì một lần mẹ tôi đã nói, "Tôi không sợ, và tình yêu là lý do khiến tôi không sợ." Có lẽ đó là lý do mẹ tôi cũng sống trong trí nhớ của tôi nữa, mặc dầu rất mơ hồ, tôi không thể nhớ được hình dáng và giọng nói của mẹ tôi. Nhưng tôi tin rằng chính vì bà là mẹ tôi và câu nói của mẹ tôi - tình yêu làm cho mẹ tôi không sợ hãi - không có nghĩa là tôi có quyền đòi hỏi một thái độ tương tự ở người khác. Có lẽ tôi phải khắc nghiệt với tôi để chấp nhận số phận của tôi ngay khi tôi còn nhỏ, đã chọn và theo đuổi cả đời cái nghề mà người khác không thể chấp nhận.

Ðàn ông ở đâu cũng thích đàn bà phải dịu dàng, dầm ấm, và ngọt ngào, và những người đàn bà ấy đương nhiên phải làm những công việc thân mật, khả ái và sang trọng. Nhưng công việc của tôi thì lạnh lẽo và tối tăm ma quái, và tôi chắc rằng toàn cơ thể tôi từ lâu đã bị nhuộm bởi cái bóng tối ấy. Tại sao một người đàn ông sống trong một thế giới rực rỡ lại muốn làm bạn với một người đàn bà bị bao vây trong bóng tối? Khi người đàn ông nằm xuống bên cạnh người đàn bà, liệu người đàn ông có tránh không nghĩ rằng đây là một người thường xuyên đụng chạm tới xác chết, và khi bàn tay người đàn bà vuốt ve da thịt người đàn ông, thì cử chỉ đó có nhắc nhở người đàn ông rằng những bàn tay ấy từ lâu đã vuốt ve bàn tay của người chết? Chao ôi! Một người đàn bà như tôi quả thực không xứng đáng tình yêu của bất cứ người đàn ông nào. Tôi nghĩ chính tôi đáng trách cho những gì đã xảy ra, vậy thì tại sao tôi không đứng dậy, ra về và quay trở lại nơi làm việc của tôi. Cứ coi như tôi không bao giờ biết người nào tên là Hạ, và chàng sẽ quên rằng chàng đã có lần có một người đàn bà như thế là bạn, một chuyên viên trang điểm cho những cô dâu. Nhưng bây giờ có lẽ quá trễ rồi. Qua cửa sổ, tôi trông thấy chàng đang băng qua đường đi thẳng lại phía tôi. Cái gì trong tay chàng thế kia? Ôi, một bó hoa thực lớn! Ðể làm gì? Có phải là ngày sinh nhật của ai chăng? Tôi thấy chàng bước vào tiệm cà phê; chàng nhận ra tôi ngồi trong một góc tối. Bên ngoài mặt trời chiếu rực rỡ, và chàng mang theo một ít ánh sáng mặt trời theo chàng, bởi vì ánh sáng mặt trời phản chiếu trên chiếc áo sơ mi trắng của chàng. Chàng đúng là cái tên Hạ của chàng - một mùa hè vĩnh cửu.

Chàng reo lên, "Này, một chủ nhật hạnh phúc! Bó hoa này của em."

Chàng sung sướng thực sự. Chàng ngồi xuống và uống một tách cà phê. Chúng tôi đã từng có nhiều ngày hạnh phúc bên nhau. Nhưng hạnh phúc là gì? Hạnh phúc là một cái gì rất phù du. Một nỗi buồn sâu xa chiếm trọn tim tôi. Từ đây chỉ cần đi ba trăm bước là tới chỗ làm việc của tôi. Sau đó mọi sự sẽ xảy ra đúng như đã có lần xảy ra nhiều năm trước đây. Một người đàn ông chạy như bay qua cửa y như mất hồn vậy, và những cặp mắt tò mò sẽ nhìn theo chàng cho tới khi chàng mất hút. Cô Di-Phần đã nói, "Có lẽ cũng có người thực sự can đảm không sợ hãi." Nhưng tôi biết rằng đây chỉ là một điều giả thiết, và khi tôi trông thấy Hạ băng qua đường tiến về phía tôi, trong tay ôm một bó hoa lớn, tôi đã biết như vậy bởi vì đây thực là một điềm gở. Ôi! Một người đàn bà như tôi quả thực không xứng đáng tình yêu của bất cứ người đàn ông nào. Có lẽ tôi phải nói với những người bạn đang ngủ của tôi, "Phải chăng các bạn và tôi, chúng ta đều giống nhau?" Những thập kỷ qua đi trong một nháy mắt, và dù bất cứ lý do gì, không ai cần phải gây hoảng sợ cho người khác đến khiếp đảm tinh thần. Bó hoa Hạ mang vào tiệm cà phê rất là đẹp. Chàng rất sung sướng, nhưng tôi thì mang nặng một nỗi u buồn. Chàng không biết rằng trong nghề của chúng tôi, hoa tượng trưng cho sự chia ly vĩnh viễn.

Nguyễn Vạn Lý phỏng dịch