gười dân và doanh nghiệp đã dần quen với việc nhờ tới sự trợ giúp của luật sư (LS) trong sinh hoạt, kinh doanh và giải quyết các tranh chấp. Nhu cầu của xã hội ngày càng lớn song số LS có chuyên môn giỏi, thu nhập cao từ nghề không nhiều.

Con đường trở thành LS của LS Tô Quốc Vinh - VPLS Đại Cát Việt không bằng phẳng. Tốt nghiệp ĐH Luật, cả nửa năm đầu tập sự nghề, anh "thất nghiệp". "Không cơ hội hành nghề khi chưa có uy tín, đây là "cửa ải" mà rất nhiều LS khác trải qua. Thời gian đó làm tôi thực sự khủng hoảng, quyết tâm theo nghề bị lung lay. Nhưng khi có khách hàng đầu tiên, tôi lấy lại niềm tin Mỗi một vụ việc dù nhỏ, tôi học hỏi nhiều kinh nghiệm và đã từng bước xây dựng thương hiệu riêng của mình", anh tâm sự.

Theo LS Nguyễn Văn Long - Trưởng phòng Tranh tụng Cty Luật 5 Quốc Gia, ở nhiều nước, có sự phân định rõ ràng giữa LS tranh tụng và LS tư vấn và LS tranh tụng luôn có đẳng cấp cao hơn. Nhưng ở VN có sự trái ngược: Thu nhập của LS tranh tụng thường thấp hơn so với làm tư vấn. Do vậy, nhiều LS trẻ chọn cách kết hợp giữa tranh tụng, tư vấn và kiêm nhiệm các dịch vụ pháp lý khác.

Tất nhiên, nếu làm như vậy, mức độ chuyên môn sẽ không thể sâu. LS Long mặc dù đã theo nghề 5 năm, được đồng nghiệp đánh giá cao về chuyên môn, bản thân anh luôn đặt mục tiêu cho mình trở thành LS tranh tụng có uy tín, nhưng anh vẫn tiếp nhận các dịch vụ pháp lý. Hiện anh đang là chuyên viên tư vấn pháp lý cho một dự án với lương cỡ 1.000 USD.

Theo LS Vinh, đội ngũ LS ở VN hiện khoảng hơn 4.000. Tuy nhiên, số lượng LS chưa thể đáp ứng kịp những yêu cầu của xã hội hiện tại cũng như trong tương lai. Ước tính tới năm 2010, VN cần tới 10.000 LS. Sẽ có rất nhiều cơ hội cho người muốn theo đuổi nghề LS - một nghề triển vọng.

Hiện nay, ngoài hai lĩnh vực chính là tư vấn và tranh tụng, LS còn có thể đại diện cho khách hàng trong các vụ việc phi hình sự và các dịch vụ pháp lý. LS có thể hành nghề tại một VP LS hoặc Cty Luật với tư cách là thành viên hoặc LS hợp đồng, cũng có thể hành nghề độc lập. Không chỉ những LS có nhiều kinh nghiệm, có những LS trẻ có chuyên môn tốt, có thu nhập rất cao từ 7,8 triệu đến vài chục triệu đồng mỗi tháng.

Tuy vậy, theo LS Nguyễn Hồng Bách - VPLS Phạm Hồng Hải & Cộng sự, thì: "Số LS giỏi chuyên môn, sống đàng hoàng bằng nghề, "có nhà, có xe" chỉ khoảng 5%. Còn rất nhiều LS thậm chí làm việc tại VPLS có uy tín, nhưng có thể do không có năng khiếu, lại thiếu sự nỗ lực, nên không khẳng định được "thương hiệu". Họ luôn phải phụ thuộc vào sự phân việc của VP và thu nhập thấp. Nhiều LS ghi danh tại tổ chức hành nghề LS, nhưng lại kiếm tiền bằng nghề khác".

LS được coi là nghề nguy hiểm không kém các nghề: Công an, kiểm sát, thẩm phán, báo chí. LS Bách nêu ví dụ: Trong một số vụ án bị dư luận xã hội lên án mạnh mẽ như giết người, hiếp dâm trẻ em, LS bào chữa cho bị cáo gặp rất nhiều khó khăn, gia đình bị hại nhìn không thiện cảm, thậm chí có lời nói xúc phạm, hành vi đe doạ... Trường hợp đó LS cần có bản lĩnh, bình tĩnh bào chữa và điều quan trọng là cần để cho mọi người hiểu rằng: LS bào chữa cho bị cáo là để bảo vệ phần người, tính nhân văn và quyền lợi hợp pháp của người phạm tội.

Một khó khăn rất lớn với nghề LS là sự nhìn nhận không đúng mực đối với LS. Pháp luật tuy có qui định quyền và nghĩa vụ cho LS nhưng khi thực hiện vẫn còn nhiều vướng mắc. Một số cơ quan công quyền vẫn gây khó khăn, cản trở đối với hoạt động LS. Thêm vào đó, có những LS trong khi hành nghề đã dễ dàng thỏa mãn những đòi hỏi "vô lý", "vô luật" của các cơ quan này về mặt thủ tục giấy tờ.

Nghề LS đòi hỏi rất cao về khả năng hùng biện. Đối với các LS tranh tụng thì phải có khả năng hùng biện, diễn thuyết tại toà án. Ngoài ra, đặc thù nghề nghiệp cũng đòi hỏi LS sự nhạy cảm, sắc sảo trong phân tích tình huống, bản lĩnh vững vàng, khả năng phản biện nhanh... Ngoại ngữ là một công cụ quan trọng đối với LS. LS Bách thừa nhận: "Các LS trẻ hiện nay có rất nhiều lợi thế, do được đào tạo cơ bản, tiếp nhận các kiến thức mới, trình độ ngoại ngữ đã có cải thiện đáng kể.

Tuy nhiên, số LS có đủ khả năng để đáp ứng nhu cầu hội nhập mới chỉ ở con số vài phần trăm. Ở HN và TP HCM chỉ có khoảng vài ba chục VPLS đang hoạt động tư vấn liên quan tới tranh chấp thương mại quốc tế... Các tỉnh thành khác, con số này còn ít hơn nhiều".