icrosoft không chỉ nổi tiếng với các sản phẩm công nghệ cao mà còn được biết đến như một điển hình về kiểu phỏng vấn gây căng thẳng cho ứng viên với những câu đố mẹo, những bài toán nát óc. Kiểu tuyển người “khó chịu” này đã góp phần không nhỏ trong việc tạo nên sự khác biệt giữa tập đoàn huyền thoại Microsoft với các công ty khác.

Trong cuốn sách Làm thế nào dịch chuyển núi Phú Sĩ?, tác giả William Poundstone (Mỹ) đã giới thiệu với bạn đọc đôi nét về kiểu phỏng vấn lạ đời này của Microsoft.

“Tháng 8/1957, William Shockley bắt đầu tuyển nhân sự cho công ty Shockley Semiconductor Laboratory mới khai trương của mình tại bang California. Trong các buổi phỏng vấn để tìm nhân viên, ông chủ của Shockley Semiconductor Laboratory đã không ngừng làm đau đầu các ứng viên trẻ bằng những câu hỏi vô cùng khó, căng thẳng và đầy mưu mẹo. Thông qua đó, nhà tuyển dụng muốn nhận diện một cách chính xác nhất chân dung của ứng viên: liệu anh ta có khả năng tư duy một cách logic không, có khả năng sáng tạo hay không…

Nói chung, Microsoft sử dụng những câu đố logic và những “câu hỏi vô lý” nhằm đánh giá khả năng giải quyết vấn đề của ứng viên chứ không phải tìm kiếm kỹ năng chuyên biệt nào. Chẳng hạn như những câu hỏi “quái đản” sau:

- Có tất cả bao nhiêu người lên dây đàn piano trên thế giới?

- Nếu như ý tưởng dịch chuyển tức thời con người trong vũ trụ của bộ phim truyền hình Star Trek được biến thành hiện thực, thì điều này sẽ ảnh hưởng thế nào đến ngành giao thông vận tải?

- Tại sao vị trí trong chiếc gương lại biến đổi trái phải so với hiện thực bên ngoài mà không phải là trên dưới?

- Tại sao các nắp cống trên đường phố có hình tròn chứ không phải là hình vuông?

- Tại sao hai đầu lon bia lại hơi nhỏ lại?

- Cần bao nhiêu thời gian để có thể dịch chuyển núi Phú Sĩ?

- Trong 1 ngày, các kim đồng hồ gặp nhau bao nhiêu lần?

Thực tế, những câu hỏi dạng này được người trong nghề gọi là những câu hỏi không có đáp án bởi thực ra không ai biết đáp án chính xác là gì. Các chuyên gia phỏng vấn sử dụng chúng vì họ tin rằng với cách này, họ có thể đánh giá được năng lực trí tuệ, khả năng sáng tạo và cách suy nghĩ “vượt ra ngoài khuôn khổ” của ứng viên - những đặc tính cần thiết để tồn tại trên thương trường đầy cạnh tranh khốc liệt như hiện nay.

Còn các ứng viên khi phải trả lời những “câu hỏi vô lý” này, cũng thật tình tin rằng, đó là cách để họ có thể được tuyển dụng vào những công ty hàng đầu thế giới.

Những câu hỏi nát óc chỉ là một phần của vấn đề rộng lớn hơn nhiều. Những cuộc phỏng vấn đang ngày càng trở nên phũ phàng hơn, nặng nề hơn, các câu hỏi đầy ẩn ý và xảo trá hơn. Càng ngày người ta càng trông đợi các ứng viên “chứng tỏ được năng lực” qua các cuộc phỏng vấn tuyển dụng khắt khe. Ứng viên phải giải các câu đố, né tránh cạm bẫy của các câu hỏi mẹo và thể hiện được chất lượng công tác dưới sức ép của môi trường làm việc căng thẳng.

Sở dĩ Microsoft - một trong những công ty thành đạt nhất và cũng chịu nhiều dư luận khen chê nhất nước Mỹ hiện nay - áp dụng cách phỏng vấn gây căng thẳng và nát óc này bởi mỗi tháng, họ nhận được khoảng 12.000 bộ hồ sơ xin việc - quá nhiều để tuyển chọn.

“Cả quá trình phỏng vấn làm nổi rõ sự khác biệt của Tập đoàn này (Microsoft) so với các công ty khác”, Chris Sells - người lập ra website chuyên về các câu hỏi được Microsoft sử dụng trong phỏng vấn tuyển nhân sự - nói, “Họ tuyển đúng những người mà họ cần tìm - những “siêu nhân” thực thụ. Đó là những người trong suốt cả thời niên thiếu của mình, đã dành ra không ít thời gian để giải các bài toán đố và nhờ đó đã phát triển được khả năng trí tuệ của bản thân. Đây cũng chính là điều mà Microsoft cần tìm: một phong cách suy nghĩ nhất định, một trình độ kỹ thuật nhất định và những đặc tính khác phù hợp với văn hóa tập đoàn của họ”.

Phương châm chính của Microsoft trong việc tuyển nhân sự là tìm được những “phiên bản của Bill Gates”. Đây là ngôn ngữ lóng của Microsoft chỉ những người trẻ tuổi thông minh, khao khát vươn lên và đầy tham vọng nhưng lại chưa có kinh nghiệm thực tế, giống như Bill Gates trước đây. Các nhân viên tuyển nhân sự của Microsoft tự hào rằng không có ai xuất sắc hơn họ trong việc tìm được những người rất có tiềm năng, chứ không chỉ những người đã chứng tỏ được khả năng trong chuyên ngành của mình.