ời người dịch:

Nhà văn Herta Müller vừa đoạt giải Nobel Văn chương năm 2009. Tiểu sử của bà được đăng trên báo chí khắp thế giới, vì thế có lẽ không cần phải nhắc lại ở đây. Thay vào đó, người dịch xin phát biểu vài lời về truyện ngắn dưới đây.

Truyện ngắn này được dịch từ bản tiếng Anh, “The Swabian Bath”, dịch sát nghĩa là “Cuộc tắm của người Swabia”. Tuy nhiên, một nhan đề như thế thì có thể khá tối nghĩa đối với nhiều người đọc, cho nên tôi đổi lại thành “Cuộc tắm của cả gia đình”, nghe gần gũi hơn với nội dung cụ thể của truyện.

Người Swabia là một sắc dân của Đức, ngày xưa ở vùng Schwabenland, phía nam nước Đức, tức là vùng đất mà bây giờ người ta gọi là Baden-Württemberg. Từ thế kỷ 18, nhiều người Swabia đã di dân đến những nước khác, trong đó có nước Romania, để sinh sống bằng nghề nông. Nhà văn Herta Müller là con gái của một gia đình nhà nông người Swabia định cư ở Romania.

Truyện này được kể qua cái nhìn của một đứa trẻ đang quan sát và mô tả hình ảnh cả một gia đình tắm chung trong một chậu tắm. Lối kể chuyện rất ngây thơ, nhẹ nhàng. Nhưng, qua đó, độc giả sẽ nhận ra ngay hoàn cảnh đời sống cơ cực của người dân dưới chế độ cộng sản ở Romania trước đây. Và chính lối kể ngây thơ lại khiến cho câu chuyện trở nên hết sức chua chát.

Truyện rất ngắn này chính nó cũng là một ẩn dụ đầy ý nghĩa về một thứ xã hội mà trong đó người ta phải tắm chung mãi trong một thứ nước, và càng tắm thì càng trở nên dơ bẩn.

Đây là một trong 15 truyện trong tập truyện ngắn Niederungen [bản tiếng Anh là Nadirs], tác phẩm đầu tay của Herta Müller. Tập truyện này được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1982 tại Bucharest, nhưng bị cơ quan kiểm duyệt của nhà nước cộng sản Romania cắt bỏ rất nhiều. Sau đó, Herta Müller gửi bản thảo sang Tây Đức, và được xuất bản nguyên vẹn vào năm 1984. Bản tiếng Anh (do Sieglinde Lug dịch) được University of Nebraska Press xuất bản lần đầu tại Mỹ vào năm 1999.

Từ hôm nay, tôi sẽ lần lượt dịch và giới thiệu một số truyện trong cuốn này đến độc giả Tiền Vệ.

Bây giờ là tối thứ Bảy. Than cháy hồng trong lò sưởi buồng tắm. Cửa sổ thông gió được khép chặt. Tuần trước bé Arni hai tuổi bị cảm vì không khí lạnh. Mẹ đang chà lưng cho bé Arni bằng những cái quần lót bạc màu. Bé Arni giãy đạp tứ tung. Mẹ bế bé Arni ra khỏi chậu tắm. Tội nghiệp thằng bé, Ông nội nói. Con nít còn nhỏ như vậy thì không nên tắm, Bà nội nói. Mẹ trèo vào chậu tắm. Nước vẫn còn nóng. Xà-phòng đang nổi bọt. Mẹ kì cọ chiếc cổ cho sạch những bợn cáu xám xịt. Những bợn cáu của Mẹ trôi lềnh bềnh trên mặt nước. Chậu tắm có một quầng màu vàng. Mẹ trèo ra khỏi chậu tắm. Nước vẫn còn nóng đây này, Mẹ gọi Bố. Bố trèo vào chậu tắm. Nước âm ấm. Xà-phòng đang nổi bọt. Bố kì cọ lồng ngực cho sạch những bợn cáu xám xịt. Những bợn cáu của Bố trôi lềnh bềnh cùng những bợn cáu của Mẹ trên mặt nước. Chậu tắm có một quầng màu nâu. Bố bước ra khỏi chậu tắm. Nước vẫn còn nóng đây này, Bố kêu Bà nội. Bà nội bước vào chậu tắm. Nước còn âm ấm. Xà-phòng đang nổi bọt. Bà nội kì cọ hai vai cho sạch những bợn cáu xám xịt. Những bợn cáu của Bà nội trôi lềnh bềnh cùng những bợn cáu của Mẹ và Bố trên mặt nước. Chậu tắm có một quầng màu đen. Bà nội bước ra khỏi chậu tắm. Nước vẫn còn nóng đây này, Bà nội kêu Ông nội. Ông nội bước vào chậu tắm. Nước lạnh ngắt. Xà-phòng đang nổi bọt. Ông nội kì cọ hai cùi chỏ cho sạch những bợn cáu xám xịt. Những bợn cáu của Ông nội trôi lềnh bềnh cùng những bợn cáu của Mẹ, Bố và Bà nội trên mặt nước. Bà nội mở cửa buồng tắm. Bà nội nhìn vào chậu tắm. Bà nội không nhìn ra Ông nội. Nước tắm đen ngòm đang vỗ óc ách vào cái thành chậu tắm đen ngòm. Ông nội chắc hẳn là đang ở trong chậu tắm, Bà nội nghĩ. Bà nội bước ra và khép cửa buồng tắm lại. Ông nội xả nước tắm ra khỏi chậu tắm. Những bợn cáu của Mẹ, của Bố, của Bà nội, của Ông nội xoay mòng mòng quanh lỗ rút nước.

Cả gia đình, vừa tắm rửa sạch sẽ, đang ngồi trước tivi. Cả gia đình, vừa tắm rửa sạch sẽ, đang chờ xem phim tối thứ Bảy.

Dịch từ bản tiếng Anh, “The Swabian Bath”, trong Herta Müller, Nadirs [bản dịch tiếng Anh của Sieglinde Lug] (Lincoln, NE: University of Nebraska Press, 1999) 6-7.