ứt Điểm

Bành Phi

Hương Thủy Kiều vừa được trên điều một trưởng thôn mới về cai quản. Trưởng thôn họ Bạch, tuổi khoảng hơn ba mươi, hình thức ưa nhìn, tính tình nhã nhặn, ăn nói thư thả, đàng hoàng, nom giống thầy giáo ở trường làng.

Hôm đầu tiên trưởng thôn Bạch nhậm chức, lãnh đạo đang buồn rầu về việc kế hoạnh hóa gia đình của thôn năm nay làm không tốt, từng bị phê bình nhiều lần ở huyện, phần vì có một nhà vào loại cứng đầu nhất toàn xã. Nếu công tác này mà làm tốt ở Lạp Điều Vương thì các thôn khác cũng chẳng khó gì. Không ngờ kẻ cứng đầu này làm khó cho cả thôn, cả xã. Đó là gia đình Vương Tai Phát, đã có hai con gái, vẫn quyết lần này không thể không sinh con trai. Xã động viên đến bệnh viện hút thai ra nhưng Vương Tài Phát vốn chẳng thèm để ý đến thôn xã, mặc cho họ mỏi miệng, vẫn án binh bất động. Trong thôn có người hiểu nguyên cớ nói: “Chỉ cần Vương Tài Phát đi bệnh viện giải quyết, chúng tôi đảm bảo sẽ không hai lời”. Mấy lãnh đạo thôn vì chuyện này mà suốt ngày đau đầu, buồn bã.

Trưởng thôn Bạch nghe báo cáo ở hội nghị, suy nghĩ và nói: “Để tôi thử đến tận nhà vận động xem anh ta có thông không”. Nói đoạn đẩy xe đạp ra, đi thẳng đến thôn Lạp Điều Vương.

Gần trưa mới đến nơi. Trưởng thôn Bạch không rẽ qua chi bộ, ủy ban, cũng không đến nhà cán bộ thôn nào cả, mà hỏi đường rồi tới ngay nhà Vương Tài Phát. Thấy cửa lớn khóa, anh hỏi bọn trẻ. Chúng bảo cả nhà Vương đang làm việc ngoài đồng. Thế là trưởng thôn Bạch khóa xe đạp theo bọn trẻ con ra đồng tìm.

Đi hơn một dặm, trưởng thôn Bạch nhìn thấy cả bốn người nhà họ Vương đang tưới tiểu mạch. Vương Tài Phát gánh nước, cô vợ bung to xách từng thùng nước đi đi lại lại, hai đứa con gái cũng gò mình xách mấy xô nước nhỏ xíu. Trưởng thôn Bạch không nói câu nào, xắn quần lên, dìu vợ Vương vào chỗ mát nghỉ ngơi rồi xách cái thùng không trong tay vợ anh ta và chiếc thùng không trong tay hai đứa con gái đang đi tới, cùng gánh nước với Vương Tài Phát. Vương tuy cũng biết anh là cán bộ thôn song mặt vẫn lạnh tanh, không nói câu nào, chỉ nhìn anh làm việc. Một mảnh ruộng đã tưới xong, sắp một giờ trưa rồi, trưởng thôn Bạch nhễ nhại mồ hôi, quần áo lấm tấm bùn đất. Vương Tài Phát vẫn không nói gì, làm xong thì gánh thùng không đi về. Trưởng thôn Bạch cũng im lặng quảy thùng không theo sau anh ta. Về nhà Vương, trưởng thôn Bạch thấy anh ta cũng chẳng giàu có gì, ba gian trống tuềnh trống toàng. Vương Tài Phát chả thèm một lần nhìn trưởng thôn Bạch, xách chiếc ghế nhỏ ra ngồi hút thuốc ngay dưới ánh mặt trời ngoài sân, vợ anh ta thì vào bếp nấu cơm. Trưởng thôn Bạch cũng tự tìm một cái ghế nhỏ ngồi bên cạnh Vương Tài Phát, lấy thuốc mời anh ta hút. Lúc sau, bữa ăn dọn ra, cơm thì ít, thức anh thì rau là nhiều. Lúc đó Vương Tài Phát bỗng nói: “Anh nên đến nhà cán bộ thôn, nhà họ có rượu, lại có cả chân chim để nhắm nữa”. Trưởng thôn Bạch cười cười: “Đến nhà cán bộ làm gì, tôi hôm nay chỉ đến mỗi nhà anh, ai ăn gì tôi ăn nấy”.

Ăn xong, mặt trời cũng đã xế. Trưởng thôn Bạch móc túi lấy ra năm đồng đặt lên cái bàn nhỏ, bảo đây là tiền cơm trưa nay. Vương Tài Phát ngớ ra, không cầm tiền, gọi vợ chuẩn bị ra đồng tưới lúa mạch. Trưởng thôn Bạch lại gánh đôi thùng không, lại theo vợ chồng Vương ra ruộng và lại gánh nước tưới như buổi sáng. Tưới mãi tưới mãi, thái độ của Vương đã có chiều thay đổi, mấy lần định nói gì lại thôi. Trưởng thôn Bạch nhìn thấy điều đó trong ánh mắt anh ta nhưng không đả động đến.

Trời vừa tối thì mảnh ruộng cũng tưới xong, khắp người trưởng thôn Bạch ướt sũng mồ hôi, thấy rất khó chịu. Làm việc cả ngày, bùn đất trộn với mồ hôi khiến quần áo không còn ra màu gì cả. Vương Tài Phát nhìn, rồi vừa như tự nói với mình, lại vừa như nói cho trưởng thôn Bạch nghe: “Trời lạnh, ngồi văn phòng sưởi ấm chẳng sướng hơn sao, lại chạy ra đây tự đày đọa, thật là có phúc mà không biết hưởng”. Nói xong gánh thùng không về nhà. Trưởng thôn Bạch im lặng đi theo.

Về nhà, trời đã tối đen. Vương Tài Phát nói: “Tối rồi, anh cũng làm việc cả ngày rồi, bây giờ về nhà đi chứ?”. Trưởng thôn Bạch nói: “Từ từ, không có gì vội, việc của anh chẳng phải vẫn chưa xong sao? Hôm nay tôi không đi, anh trải cho tôi cái giường, tìm cho tôi cái chăn. Đêm nay tôi ở nhà anh, ngày mai còn cùng anh tưới lúa”. Nói xong cũng không đi rửa tay, với cái ấm trên bàn uống một ngụm to, rồi ăn một bát cơm. Vương Tài Phát không ăn, ngồi ngoài sân tối đen hút thuốc. Đợi trưởng thôn Bạch ăn cơm xong Vương mới đứng dậy, nét mặt hơi xúc động, có vẻ ngượng ngập: “Ta phục anh đấy. Buổi sáng anh vừa đến ta đã biết anh đến để làm cho ta, để vợ ta đi bệnh viện giải quyết. Anh ở thôn dưới lên không ngồi ôtô. Ta không thèm nhìn, anh cũng không thèm để ý, vẫn giúp ta làm việc. Buổi trưa không xuống nhà cán bộ thôn uống rượu, ở nhà ta ăn cơm rau dưa, cán bộ như anh quần chúng ta phục lắm. Bây giờ ta hiểu chính sách sinh đẻ kế hoạch của chính phủ rồi, anh không phải nói lại nữa. Giờ anh về nhà đi, ngày mai không cần phải đến nữa. Ngày mai ta sẽ đưa vợ đi giải quyết”. Mấy câu cuối cùng Tài Phát nói có vẻ cảm động và kiên quyết lắm. Trưởng thôn Bạch dắt xe ra khỏi sân. Vương Tài Phát bật đèn pin tiễn anh ra tận đầu thôn. Trưởng thôn Bạch đạp xe, lòng rất vui. Anh ngẩng đầu nhìn sao sáng đầy trời, tự nhủ ngày mai nhất định trời hửng nắng.

Lời bình của Trung Triêu: Truyện Dứt điểm nói lên khát vọng sâu sắc có quan thanh liêm của người dân Trung Quốc. Chẳng cần có thế lực địa vị cao, chẳng cần tỏ uy quyền, càng chẳng có ngự chỉ mà cớ sao con người cơm ba bữa một ngày lại tỏ rõ bản sắc anh hùng. Đó chính là đạo đức truyền thống của Trung Quốc. “Trưởng thôn Bạch dứt khoát đưa mắt nhìn trời xanh”, tác giả đã mô tả xúc động về một vị quan tốt.