You are a child of the sun, you come from the sun, and that is something true with the Earth also... your relationship with the Earth is so deep, and the Earth is in you and this is something not very difficult, much less difficult then philosophy.
Thích Nhất Hạnh
ePub
A4Chương 51
M
ục đích của tôi là gì khi nóng lòng muốn tìm hiểu và chứng minhnguồn gốc của Estella, tôi cũng không rõ nữa. Nhìn lại thì có thể thấy rằng
câu hỏi ấy đã không hề hiện lên trong một hình hài rõ ràng cho tới khi nó
được đặt ra trước mặt tôi bởi một cái đầu khôn ngoan hơn.
Nhưng khi Herbert và tôi đã kết thúc cuộc trò chuyện quan trọng ấy, tôi
sôi sục tin chắc rằng mình cần phải tìm hiểu đến cùng chuyện này - rằng tôi
không được phép bỏ mặc nó như vậy mà nhất định phải gặp ông Jaggers để
tìm cho ra sự thật. Tôi thực sự không biết mình cảm thấy như thế vì Estella
hay vì tôi vui mừng được chuyển bớt cho người đàn ông mà tôi đang phải
nhọc công lo lắng bảo vệ ấy chút ít từ mối quan tâm lãng mạn bấy lâu tôi vẫn
phủ quanh cô. Có lẽ khả năng thứ hai thì cơ hồ gần sự thật hơn.
Dù thế nào đi nữa, tôi khó khăn lắm mới không lao thẳng tới phố
Gerrard ngay tối hôm ấy. Chỉ lời khuyên của Herbert rằng nếu tôi làm thế, rất
có thể tôi sẽ phải nằm liệt giường và trở nên vô dụng vì ốm trong khi an nguy
của vị khách đang lẩn trốn phụ thuộc vào tôi mới buộc tôi kìm sự nóng lòng
của mình lại. Do lời khuyên sáng suốt được nhắc đi nhắc lại rằng dù có
chuyện gì đi nữa, tôi phải đợi đến mai hẵng tới chỗ ông Jaggers, cuối cùng tôi
đành chấp nhận bình tĩnh lại, để được chăm sóc vết thương, và ở yên trong
nhà. Sáng sớm hôm sau, chúng tôi cùng nhau ra khỏi nhà, và tới góc phố
Giltspur giao với Smithfield, tôi để Herbert tiếp tục cuộc hành trình của cậu
tới khu City, còn tôi hướng đến Little Britain.
Có những dịp định kỳ ông Jaggers cùng Wemmick xem lại các tài
khoản của văn phòng, kiểm tra các hóa đơn và sắp xếp ngăn nắp mọi thứ.
Vào những dịp như thế, Wemmick cầm sổ sách và giấy tờ của ông sang
phòng ông Jaggers, và một trong các trợ lý ở trên lầu xuống ngồi tại phòng
làm việc bên ngoài. Gặp một nhân vật thay thế như vậy ở vị trí của Wemmick
sáng hôm ấy, tôi biết chuyện gì đang diễn ra; nhưng tôi không thấy phiền việc
ông Jaggers và Wemmick đang ở cùng nhau, vì như thế chính tai Wemmick
sẽ nghe thấy tôi không nói gì gây phiền toái cho ông.
Bộ dạng của tôi, với cánh tay băng bó và áo khoác choàng hờ trên vai,
đã tạo thuận lợi cho dự định tôi muốn thực hiện. Dù đã gửi thư cho ông
Jaggers thuật lại vắn tắt về vụ tai nạn ngay khi về đến thủ đô, song giờ tôi vẫn
phải cung cấp cho ông mọi chi tiết; và tính chất đặc biệt của dịp này khiến
cho cuộc trò chuyện của chúng tôi ít khô khan nặng nề hơn, và cũng đỡ bị các
quy tắc về bằng chứng kiểm soát khắc nghiệt hơn so với trước đây. Trong lúc
tôi kể lại tai họa, ông Jaggers đứng trước lò sưởi theo đúng thói quen.
Wemmick ngồi ngả người ra ghế, chăm chú nhìn tôi, hai tay đút hai bên túi
quần, bút ngậm ngang thùng thư. Hai khuôn mặt đổ khuôn đúc tàn nhẫn, luôn
gắn liền với những vụ tranh tụng chính thức trong tâm trí tôi, dường như
đang cau có ngẫm nghĩ xem liệu có đúng chúng không ngửi thấy lửa hay
không.
Phần tường thuật của tôi kết thúc, các câu hỏi của hai người kia cũng
chấm dứt, tôi liền đưa ra lời yêu cầu của cô Havisham để rút lấy 900 bảng
cho Herbert. Đôi mắt ông Jaggers thu vào sâu hơn thêm một chút trong đầu
khi tôi đưa cho ông mấy tấm thẻ, nhưng rồi ông lập tức chuyển chúng cho
Wemmick với chỉ dẫn chuẩn bị séc để ông ký. Trong khi việc này đang được
thực hiện, tôi nhìn về phía Wemmick đang viết, còn ông Jaggers đu đưa thật
đĩnh đạc thân mình trên đôi ủng bóng loáng đang đi, mắt nhìn vào tôi. “Tôi
rất tiếc, Pip,” ông nói trong lúc tôi cất tấm séc vào túi sau khi ông đã ký nó,
“là chúng tôi không làm gì cho anh.”
“Cô Havisham đã rất tử tế hỏi tôi,” tôi đáp lại, “liệu bà có thể làm gì
cho tôi không, và tôi đã trả lời bà là không.”
“Mọi người ai cũng nên biết việc của mình,” ông Jaggers nói. Và tôi
thấy đôi môi Wemmick tạo thành mấy từ “tài sản có thể mang theo người”.
“Nếu tôi là anh, chắc hẳn tôi đã không nói không với bà ấy,” ông
Jaggers nói, “nhưng người ta ai cũng phải là người biết rõ việc của mình
nhất.”
“Việc của tất cả mọi người,” Wemmick nói với tôi có phần trách cứ,
“là tài sản có thể mang theo người.”
Vì nghĩ rằng đã đến lúc chuyển sang chủ đề đang ấp ủ trong tim, tôi
quay sang ông Jaggers nói:
“Tuy nhiên, tôi có hỏi cô Havisham một việc, thưa ngài. Tôi yêu cầu bà
cung cấp cho tôi một số thông tin liên quan tới con gái nuôi của bà, và bà đã
cho tôi biết tất cả những gì bà biết.”
“Vậy sao?” ông Jaggers nói, cúi người ra trước để nhìn xuống đôi ủng
của mình, rồi sau đó thẳng người lên. “Hà! Tôi không nghĩ tôi sẽ làm như thế,
nếu tôi là cô Havisham. Nhưng hẳn bà ấy phải biết việc của mình hơn ai hết.”
“Tôi biết về quá khứ người con nuôi của cô Havisham nhiều hơn
những gì bản thân bà ấy biết, thưa ngài. Tôi biết mẹ đẻ cô ấy.”
Ông Jaggers nhìn tôi dò hỏi và nhắc lại, “Mẹ đẻ?”
“Tôi đã gặp người phụ nữ này trong vòng ba ngày vừa qua.”
“Vậy sao?” ông Jaggers hỏi.
“Và cả ngài cũng thế, thưa ngài. Và ngài đã nhìn thấy người phụ nữ
này còn gần đây hơn.”
“Vậy sao?” ông Jaggers hỏi.
“Có lẽ tôi biết về quá khứ của Estella còn nhiều hơn cả ngài nữa,” tôi
nói. “Tôi biết cả bố cô ấy.”
Riêng một lần này, ông Jaggers chững lại rõ ràng giữa chừng phong
thái quen thuộc của mình - ông luật sư tự chủ quá tốt nên không thay đổi
phong thái, song cũng không đừng được một điểm dừng đầy chăm chú không
thể chối cãi - giúp tôi đoan chắc ông không hề biết bố cô gái là ai. Tôi đã rất
ngờ điều này từ chuyện Provis kể (như Herbert thuật lại) ông đã ẩn mình
trong tôi; việc này được tôi liên hệ với thực tế là bản thân ông chỉ trở thành
thân chủ của ông Jaggers chừng bốn năm sau đó, và vào thời điểm ông chẳng
có lý do gì để lộ ra thân phận. Nhưng nếu trước đây tôi không thể tin chắc
vào việc ông Jaggers không biết gì thì lúc này đây tôi đã khá tin tưởng vào
điều đó.
“Vậy là anh biết bố của cô gái trẻ kia sao, Pip?” ông Jaggers hỏi.
“Đúng thế,” tôi đáp, “và tên ông ấy là Provis - từ New South Wales.”
Thậm chí cả ông Jaggers cũng phải giật mình khi tôi nói ra những lời
đó. Chỉ là chút giật mình ngắn ngủi nhất một người có thể để lộ ra, được kìm
nén lại cẩn thận nhất và bị chặn đứng nhanh chóng nhất, nhưng đúng là ông
luật sư có giật mình, cho dù ông đã biến nó thành một phần cử chỉ lấy khăn
tay ra khỏi túi. Wemmick đón nhận tuyên bố này ra sao, tôi không thể nói
chắc; vì tôi sợ không dám nhìn ông lúc đó, e rằng sự sắc sảo của ông Jaggers
có thể phát hiện ra mối liên hệ nào đó giữa hai chúng tôi mà ông ấy không
được phép biết.
“Và dựa trên bằng chứng nào, Pip,” ông Jaggers hỏi rất bình thản, dừng
lại giữa chừng trong khi đưa khăn tay lên mũi, “Provis đưa ra lời khẳng định
này sao?”
“Ông ấy không hề khẳng định gì,” tôi nói, “và chưa bao giờ làm thế,
đồng thời không hề biết hoặc tin rằng con gái mình còn sống.”
Trong một lần hiếm hoi, chiếc khăn tay hùng mạnh thất bại. Câu trả lời
bất ngờ đến mức ông Jaggers cất khăn tay trở lại vào túi mà không hoàn tất
màn trình diễn quen thuộc, khoanh tay lại, nhìn tôi chăm chăm thật nghiêm
khắc, cho dù với một khuôn mặt bất động.
Sau đó tôi nói với ông tất cả những gì tôi biết, và biết bằng cách nào;
với một ngoại lệ là tôi để ông luật sư tự đoán tôi biết từ cô Havisham những
điều kỳ thực tôi biết từ Wemmick. Quả thực tôi rất cẩn thận về chuyện này.
Tôi cũng không nhìn về phía Wemmick cho tới khi đã hoàn tất những gì cần
nói, đồng thời đã im lặng đón nhận ánh mắt ông Jaggers được một lát. Cuối
cùng, khi tôi đưa mắt về phía Wemmick, tôi thấy ông đã bỏ bút xuống, và
chăm chú nhìn xuống cái bàn trước mặt.
“Hà!” cuối cùng ông Jaggers lên tiếng, trong khi đi về phía đống giấy
tờ trên bàn. “Ông đang kiểm đến chỗ nào rồi nhỉ, Wemmick, khi anh Pip
bước vào?”
Nhưng tôi không chấp nhận bị gạt đi như thế, và tôi đưa ra một lời kêu
gọi nóng nảy, gần như phẫn nộ, yêu cầu ông luật sư hãy cư xử thẳng thắn và
đàn ông hơn với tôi. Tôi nhắc lại với ông những hy vọng hão huyền tôi đã rơi
vào, thời gian chúng đã kéo dài, cũng như điều tôi khám phá ra; và tôi cũng
bóng gió về mối nguy hiểm đang đè nặng lên tinh thần tôi. Tôi giới thiệu
mình như một người chắc chắn xứng đáng với một chút tin cậy từ phía ông,
để đổi lại sự tin cậy tôi lúc này đang chia sẻ. Tôi nói tôi không trách cứ ông,
ngờ vực ông hay không tin ông, nhưng tôi cần xác nhận sự thật từ ông. Và
nếu ông hỏi tôi tại sao lại muốn như thế, và tại sao tôi lại nghĩ mình có quyền
đó, tôi xin nói với ông, cho dù ông chẳng mấy bận tâm tới những giấc mộng
khốn khổ như thế, là tôi từng yêu Estella sâu sắc một thời gian dài, và cho dù
tôi đã mất cô và phải sống một cuộc đời trống rỗng, tất cả những gì liên quan
đến cô vẫn gần gũi và quan trọng với tôi hơn bất cứ điều gì khác trên đời.
Thấy ông Jaggers vẫn đứng yên im lặng và có vẻ rất sắt đá khi đón nhận lời
kêu gọi này, tôi quay sang Wemmick và nói, “Wemmick, tôi biết ông là
người có trái tim nhân hậu. Tôi đã thấy ngôi nhà tuyệt vời của ông, người cha
già của ông, cùng tất cả những điều vui vẻ tinh tế ông làm để cuộc sống công
việc sinh động hơn, và tôi khẩn nài ông hãy nói vài lời giúp tôi với ông
Jaggers, và trình bày để ông ấy thấy, khi xem xét đến tất cả hoàn cảnh, ông
ấy cần cởi mở hơn với tôi!”
Tôi chưa bao giờ thấy hai người nào nhìn nhau lạ lùng như ông Jaggers
và Wemmick sau lời kêu gọi này. Thoạt đầu, tôi thoáng lo ngại Wemmick sẽ
lập tức bị sa thải; nhưng nỗi lo ấy tan biến khi tôi thấy mặt ông Jaggers dãn ra
thành cái gì đó gần như nụ cười, và Wemmick trở nên mạnh dạn hơn.
“Tất cả chuyện này là gì?” ông Jaggers hỏi. “Ông có một ông bố già cả,
ông với những điều vui vẻ tinh tế ư?”
“À!” Wemmick đáp. “Nếu tôi không mang chúng tới đây thì cũng có
sao đâu?”
“Pip,” ông Jaggers vừa nói vừa áp bàn tay lên cánh tay tôi, mỉm cười
một cách cởi mở, “người đàn ông này là kẻ giả bộ khôn ngoan nhất London.”
“Không hề,” Wemmick đáp lại, trở nên ngày càng bạo dạn hơn. “Tôi
nghĩ ông mới là người đó.”
Hai người họ lại trao đổi với nhau ánh mắt lạ lùng lúc trước, mỗi người
vẫn có vẻ hoài nghi người còn lại đang lỡm mình.
“Ông với một ngôi nhà tuyệt vời ư?” ông Jaggers hỏi.
“Vì chuyện này không can dự gì tới công việc,” Wemmick đáp lại,
“hãy để yên nó như thế. Còn lúc này đây, khi nhìn ông, thưa ông, tôi không
khỏi tự hỏi liệu đến lúc nào đó chính ông cũng sẽ trù tính lên kế hoạch để có
một ngôi nhà tuyệt vời cho riêng mình, khi ông đã mệt mỏi với những công
việc này.”
Ông Jaggers gật đầu hai ba lần và thực sự thở dài. “Pip,” ông nói,
“chúng ta sẽ không nói về ‘những giấc mộng khốn khổ’; anh biết nhiều hơn
tôi về những chuyện như thế, vì có nhiều trải nghiệm mới mẻ kiểu đó hơn.
Nhưng bây giờ, về vấn đề còn lại. Tôi sẽ cho anh biết chuyện này. Hãy nhớ
lấy! Tôi không thừa nhận gì hết.”
Ông đợi tôi tuyên bố tôi đã hiểu ông đã nhấn mạnh rõ ràng không thừa
nhận điều gì.
“Bây giờ, Pip,” ông Jaggers nói, “hãy bàn về trường hợp này. Hãy xem
xét trường hợp một người phụ nữ, trong hoàn cảnh anh đã đề cập, đã đem
giấu đứa con của mình, và buộc phải tiết lộ chuyện này với cố vấn pháp luật
của mình khi ông này cho hay ông nhất thiết phải biết để phục vụ cho cách
bào chữa về thực tế liên quan tới đứa trẻ. Hãy xem xét rằng, vào cùng thời
gian đó, ông này được ủy thác tìm một đứa trẻ cho một quý bà lập dị giàu có
để nhận làm con nuôi và dạy dỗ.”
“Tôi đang lắng nghe, thưa ngài.”
“Hãy xem xét là ông ấy sống trong một môi trường của cái xấu, và tất
cả những gì ông biết về những đứa trẻ là việc chúng được sinh ra từng đàn để
rồi chắc chắn bị hủy hoại. Hãy xem xét ông ấy thường thấy trẻ em bị nghiêm
khắc xét xử trên ghế bị cáo, nơi chúng bị giơ lên để người ta nhìn thấy; hãy
xem xét việc ông ấy quen thấy chúng bị cầm tù, đánh roi, lưu đày, bỏ mặc,
ruồng rẫy, trở nên thích hợp đủ đường cho giá treo cổ, và lớn lên chỉ để bị
treo cổ. Hãy xem xét đến việc hầu như tất cả những đứa trẻ ông ấy gặp trong
công việc hằng ngày, ông ấy đều có lý do để nhìn nhận như những kẻ vô lại,
rồi đây sẽ lớn lên để trở thành những con cá trong tấm lưới của ông ấy - bị
truy tố, cần được bào chữa, bội thề, rồi theo cách này hay cách khác tạo ra
những đứa trẻ mồ côi, bị hành hạ.”
“Tôi vẫn đang nghe, thưa ngài.”
“Hãy xem xét, Pip, trường hợp có một đứa bé xinh xắn có thể được cứu
ra khỏi đống rác rưởi ấy; một đứa trẻ bố nó coi là đã chết, và không dám
động đậy gì để tìm nó; với đứa bé ấy, thông qua mẹ nó, người tư vấn pháp
luật có được quyền hạn này: Tôi biết cô làm gì, và làm như thế nào. Cô tới
chỗ này chỗ kia, cô làm thế này để tấn công, cô làm thế kia để kháng cự. Cô
tới chỗ này và chỗ này, đã làm cái kia và cái kia để đánh lạc hướng sự nghi
vấn. Tôi đã lần theo dấu vết cô qua suốt quá trình này, và tôi nói tất cả với cô.
Hãy chia tay đứa trẻ, trừ phi cần thiết phải đưa nó ra để xóa tội cho cô, khi đó
nó sẽ được đưa ra. Hãy trao đứa trẻ vào tay tôi, và tôi sẽ làm hết khả năng để
gỡ tội cho cô. Nếu cô thoát tội, con cô cũng sẽ được cứu vớt; nếu cô bị kết
tội, đứa trẻ cũng vẫn được cứu. Hãy xem xét là chuyện này được thực hiện,
và người phụ nữ được trắng án.”
“Tôi hoàn toàn hiểu ngài.”
“Rằng tôi không đưa ra lời thừa nhận nào?”
“Rằng ngài không hề đưa ra lời thừa nhận.” Và Wemmick nhắc lại,
“Không hề thừa nhận.”
“Hãy xem xét trường hợp, Pip, là cảm xúc và nỗi sợ cái chết đã ít nhiều
làm trí tuệ người phụ nữ bị chấn động, và khi được trả tự do, cô ta thấy sợ hãi
cuộc đời, và tìm đến người luật sư để được che chở. Hãy xem xét là ông này
đã chấp nhận cô gái, và kiểm soát bản chất cũ hoang dại, dữ dội của cô ta bất
cứ khi nào thấy nguy cơ nó bùng phát ra, bằng cách áp đặt quyền lực của
mình lên người phụ nữ theo cách cũ. Anh có hiểu trường hợp tưởng tượng
này không?”
“Có.”
“Hãy xem xét là đứa trẻ ấy lớn lên, và kết hôn vì tiền. Và bà mẹ vẫn
còn sống. Ông bố vẫn còn sống. Và ông bố bà mẹ, người này không hề biết
người kia, sống cách xa nhau nhiều dặm, nhiều furlong* và yard nếu anh
muốn. Và bí mật ấy vẫn là một bí mật, ngoại trừ việc anh đã biết phong
thanh. Hãy tự mình xem xét trường hợp này một cách thật thận trọng.”
Bằng khoảng 1/8 dặm Anh, tức khoảng 201 m.
“Tôi hiểu.”
“Tôi yêu cầu Wemmick cân nhắc về việc đó thật thận trọng.”
Và Wemmick nói, “Tôi hiểu.”
“Các vị định vén màn bí mật lên vì ai đây? Vì ông bố chăng? Tôi nghĩ
có bà mẹ ông ta cũng sẽ không khá lên. Vì bà mẹ chăng? Tôi nghĩ bà ta đã
làm những chuyện khiến cho việc ở yên tại chỗ hiện thời sẽ là tốt nhất cho bà
ta. Vì cô con gái chăng? Tôi nghĩ thật khó có lợi ích gì cho cô gái khi xác lập
danh tính song thân của cô để chồng cô biết, để rồi kéo cô gái trở lại vũng lầy
sau hai mươi năm thoát khỏi nó, và đang có triển vọng chắc chắn sẽ thoát
khỏi suốt đời. Nhưng hãy thêm vào chuyện anh từng yêu cô ấy, Pip, và biến
cô ấy thành đối tượng của những ‘giấc mộng khốn khổ’ đó, vốn vào lúc này
hay lúc khác từng là của nhiều người hơn so với anh vẫn nghĩ, khi đó tôi
khuyên anh tốt hơn nên - và càng sớm càng tốt sau khi đã nghĩ kỹ lưỡng - cắt
băng bó cho bàn tay trái bị băng bó của anh bằng bàn tay phải bị băng bó, rồi
chuyển con dao cho Wemmick kia để cũng cắt cái đó đi.”
Tôi đưa mắt nhìn Wemmick, người có vẻ mặt rất nghiêm nghị. Ông
nghiêm nghị đưa ngón trỏ áp lên miệng. Tôi cũng làm tương tự. Ông Jaggers
cũng vậy. “Bây giờ, Wemmick,” ông luật sư nói, trở lại phong thái bình
thường, “ông đã kiểm đến đâu rồi khi anh Pip vào?”
Đứng bên cạnh một lát trong lúc hai người kia làm việc, tôi để ý tới vẻ
mặt lạ lùng họ hướng vào nhau lại lặp lại vài lần: giờ đây với sự khác biệt là
mỗi người đều ngờ vực, nếu không nói là ý thức, đã thể hiện bản thân ra ở vị
thế yếu đuối không chuyên nghiệp trong mắt người kia. Vì lý do này, tôi cho
rằng giờ đây họ trở nên cứng nhắc với nhau: ông Jaggers đầy trịch thượng,
còn Wemmick bướng bỉnh biện hộ mỗi khi có một chút trì hoãn nhỏ nhất nào
trong khoảnh khắc. Tôi chưa bao giờ thấy hai người gay gắt với nhau đến thế;
vì nói chung họ thực sự rất ăn ý với nhau.
Nhưng cả hai đều nhẹ nhõm hẳn nhờ sự xuất hiện đúng lúc của Mike,
vị khách hàng đội mũ lông có thói quen dùng ống tay áo quệt mũi, người tôi
đã gặp qua ngay ngày đầu tiên xuất hiện giữa mấy bức tường này. Nhân vật
này, cho dù là bản thân ông ta hay một thành viên nào đó trong gia đình,
dường như luôn gặp rắc rối (và ở nơi này đồng nghĩa với Newgate), tới để
cho hay con gái đầu của ông bị bắt vì nghi ngờ ăn cắp đồ trong cửa hàng.
Trong lúc vị thân chủ trình bày hoàn cảnh đáng phiền muộn này với
Wemmick, ông Jaggers đứng đầy uy quyền trước lò sưởi và không can dự gì
tới quá trình kia, mắt Mike tình cờ lại lấp lánh nước mắt.
“Ông muốn gì?” Wemmick hỏi, với vẻ phẫn nộ tột bậc. “Ông đến đây
sụt sùi làm gì?”
“Tôi đâu có làm vậy đâu, ông Wemmick.”
“Có đấy,” Wemmick nói. “Làm sao ông dám? Ông không ở trạng thái
thích hợp để tới đây, nếu ông không thể tới đây mà không lếch thếch như một
cái bút tòe ngòi. Ý ông là sao đây?”
“Người ta không thể kìm cảm xúc này được, thưa ông Wemmick,”
Mike nài nỉ.
“Ông ta làm sao?” Wemmick hỏi, khá hung dữ. “Nói lại xem nào!”
“Nào, nghe này, ông kia,” ông Jaggers nói, bước lên một bước rồi chỉ
ra cửa. “Ra khỏi căn phòng này. Tôi sẽ không cho phép ai xúc động ở đây.
Ra ngoài.”
“Đáng đời ông lắm,” Wemmick nói. “Ra ngoài.”
Vậy là Mike xui xẻo đành rút lui vô cùng khúm núm, còn ông Jaggers
và Wemmick có vẻ đã thiết lập được trở lại mối hiểu biết lẫn nhau ăn ý, và lại
trở lại làm việc đầy hào hứng như thể họ vừa mới dùng bữa trưa vậy.
