ôt đô la và tám mươi bảy xu, tất cả chỉ có thế. Trong đó có sáu mươi xu là những đồng cắc lẻ, những đồng xu này được cần kiệm sau nhiều lần mua hàng và trả giá từng cắc từng cắc một ở quày bán tạp hóa, ở hàng rau, ở hàng thịt … và chịu những lời nói hầm hè, bóng gió cho đến khi mặt đỏ bừng lên vì ngượng ngịu khi bị cho là keo kiệt bủn xỉn. Della đã đếm món tiền đó ba lần rồi, cũng chỉ có một đôla và tám mươi bảy xu, và ngày mai đã là giáng sinh. Rõ ràng là không có gì để chuẩn bị cho giáng sinh cả ngoại trừ việc thả mình trên chiếc trường kỉ cũ nát với vẻ mặt tiều tụy và than khóc. Có cái gì đó trực trào với suy nghĩ rằng cuộc sống chỉ đầy những buồn tủi, nghẹn ngào và những nụ cười gượng gạo.

Trong khi đó bà chủ nhà khuất dần ở lối đi giữa lầu 1 và lầu 2, để kiểm tra toàn ngôi nhà. Mỗi căn hộ được trang trí những vật dụng cũ kỹ và được thuê với giá tám đô la mỗi tuần. Không đúng lắm nếu mô tả đó là nơi ở của những người ăn xin, nhưng thực ra nó chỉ hơn như thế một chút mà thôi.

Ngoài hành lang, có một thùng thư nhưng chưa bao giờ có lá thư nào được gửi tới. Một cái chuông cửa mà hầu như không ai đụng vào và một tấm biển mang tên “Ông Dillingham Young”.

Gia đình Dillingham đã sống rất vui vẻ với mức thu nhập ba mươi đôla một tuần trong thời kỳ hưng thịnh nhưng giờ chỉ với mức thu nhập hai mươi đôla một tuần buộc họ phải thận trọng tính toán chi tiêu tiết kiệm hơn. Nhưng mỗi khi Jame Dillingham Young trở về nhà và được một vòng tay âu yếm ôm chầm lấy anh và gọi tên một cách thân mặt “anh Jim yêu quý” bởi bà Jame Dillingham Young, vợ anh và là người được giới thiệu với cái tên Della. Và điều đó làm cuộc sống của họ trở nên tuyệt vời hơn.

Della đã ngừng khóc và cẩn thận lau khô những giọt nước mắt trên mặt. Cô đứng thẩn thờ bên cửa sổ và nhìn một cách vô hồn vào con mèo xám đang đi trên hàng rào màu xám trong khoảng sân sau u ám. Ngày mai đã là giáng sinh và cô chỉ có một đô la và tám mươi bảy xu để mua quà tặng Jim, số tiền ít ỏi mà cô đã dành dụm mấy tháng trời mới có được. Tiêu hai mươi đô la một tuần là quá sức tưởng tượng, nó cao hơn mức chi tiêu mà cô đã dự tính. Giờ chỉ có một đô la tám mươi bảy xu để mua quà cho Jim thân yêu của cô. Della đã có những khoảnh khắc hạnh phúc khi lên kế hoạch mua những món quà, phải là thứ gì đó tốt nhất và quý giá nhất mới xứng với Jim.

Ở giữa những khung cửa sổ của căn hộ có một tấm gương, có lẽ bạn cũng tưởng tượng được tấm gương đó như thế nào trong một căn hộ với giá thuê tám đô la một tuần. Một dáng người mảnh mai và linh hoạt, đang quan sát sự phản chiếu từng cử chỉ của cô qua nó và nhận ra được sở thích hoàn hảo của Jim từ cái nhìn long lanh trong ánh mắt của cô, cái nhìn như một tác phẩm nghệ thuật.

Đột nhiên Della xoay người rời cửa sổ và đứng trước gương. Đôi mắt bừng sáng lên những tia vui mừng, rồi gương mặt lại biến sắc đi một chút. Cô kéo vội tóc mình xuống và để chúng buông dài xuống lưng.

Bây giờ, hai món tài sản quý giá nhất của nhà Jame Dillingham Young, mà cả hai người có được, là chiếc đồng hồ vàng của Jim do cha và ông nội anh để lại và mái tóc của Della, mái tóc mà cả nữ hoàng Sheba cũng phải ganh tị nếu một ngày nào đó bà sống trong căn hộ đối diện và nhìn thấy Della hong tóc bên cửa sổ. Mái tóc cũng có thể khiến tất cả những trang sức và món quà quý giá của bà đều trở nên tầm thường. Ngay cả quốc vương Solomon, người đã thuê rất nhiều đầy tớ để trông coi những núi châu báu của mình, cũng phải vuốt râu thèm thuồng khi đi ngang và nhìn thấy Jim ngắm nghía chiếc đồng hồ của anh.

Nhưng bây giờ, mái tóc nâu óng ả và đầy rực rỡ của Della đang buông xuống như một thác nước nhiều tầng tuyệt đẹp. Mái tóc dài chạm xuống tận gối và như bộ trang phục bao bọc lấy Della. Cô ấy nâng mái tóc lên hạ xuống với vẻ bồn chồn, gấp gáp. Rồi một chút lo lắng, cô đứng bất động mặc cho những giọt nước mắt rơi xuồng tấm thảm đỏ cũ sờn.

Choàng chiếc áo khoác và chiếc mũ nâu đã ngã màu, phủi vội chiếc váy đang mặc và với đôi mắt ngấn lệ, cô ngập ngừng mở cửa, bước xuống cầu thang và đi ra phố.

Dừng lại trước cửa hiệu “Chuyên gia Mne. Mua bán các loại tóc”. Điều gì đó thôi thúc trong Della, cô thu hết can đảm dù trống ngực còn đập thình thịch. Tiến về phía Della là một người phụ nữ mập mạp, trắng trẻo, lạnh lùng, không có vẻ gì gọi là chuyên gia.

“Bà sẽ mua mái tóc của tôi chứ?” Della hỏi.

“Tôi chuyên mua tóc” Người phụ nữ đáp lại “Lấy nón ra để tôi xem tóc cô nào”

Mái tóc nâu óng ả buông xuống như một thác nước.

“Hai mươi đôla” người phụ nữ nâng niu mái tóc một cách thuần thục.

“Vậy thì hãy cắt nhanh lên” Della hăm hở.

Phải mất hai giờ, lùng sục tất cả các cửa hiệu, quên cả mệt mỏi, Della mới tìm được món quà phù hợp cho Jim. Đó là một sợi dây đeo đồng hồ làm bằng plantinum, với thiết kế đơn giản không cầu kì, như một cách khẳng định chính xác giá trị của nó chỉ bởi chính bản thân nó chứ không bởi sự lòe loẹt bên ngoài, là cái duy nhất không cửa hàng nào trước đó có và rất hợp với đồng hồ của Jim. Nó chắc chắn được làm ra để dành cho Jim. Nó cũng giống như anh ấy. Thầm lặng nhưng đầy giá trị. Một cách miêu tả đúng với cả hai. Cô mua nó với giá hai mươi mốt đôla và trở về nhà với tám mươi bảy xu còn lại. Với sợi dây này, Jim chắc hẳn sẽ gây sự tò mò cho các bạn đồng nghiệp bởi giá trị của chiếc đồng hồ, thay vì trước đây kín đáo dùng nó với một sợi dây da.

Della về nhà trong khi vẫn đang miên man nghĩ về cách làm không mấy ấn tượng và chỉ vì một lý do của mình. Cô cắt những sợi dây đồng, thắp đèn lên và thực hiện công việc chỉnh trang lại những tàn tích được tạo ra bởi tình yêu mênh mông của cô. Tình yêu luôn là một nghĩa vụ to lớn, các bạn thân mến ạ! Một nghĩa vụ thiêng liêng.

Trong suốt bốn mươi phút, cô đã gắn lên đầu mình nhứng ống cuộn nhỏ những thứ khiến cô trông giống một cậu học trò nhỏ tinh nghịch. Cô ngắm mình trong gương một lúc lâu, cẩn thẩn và đăm chiêu.

“Chắc hẳn Jim sẽ không giết mình đâu” Cô ấy tự nhủ, “Trước khi anh ấy bỏ ra vài giây để trông thấy mình, thế nào anh ấy sẽ bảo mình giống cô gái hát nhạc đồng quê ở đảo Coney. Nhưng mình có thể làm được gì cơ chứ, khi chỉ có một đôla và tám mươi bảy xu”.

Bảy giờ tối, cà phê đã pha xong và chảo đã nóng hổi sẵn sàng cho món sườn rán.

Jim chưa bao giờ về trễ. Gấp sợi dây trong lòng bàn tay và ngồi ở góc bàn ngay cửa nơi Jim sẽ bước vào. Sau đó, cô nghe tiếng bước chân anh trên bậc thang dưới tầng một, mặt cô chợt biến săc trong chốc lát. Cô có thói quen thầm cầu nguyện những điều đơn giản mỗi ngày, và bây giờ thì cô ấy thầm nguyện “Lạy chúa, mong là con vẫn xinh đẹp trong mắt anh ấy”.

Cánh cửa mở ra, Jim bước vào và đóng cửa lại. Anh ấy trông gầy và rất nghiêm nghị. Một chàng trai nghèo, phải gánh cả một gia đình khi chỉ mới hai mươi hai. Anh ấy cần một cái áo khoác mới. Anh ấy còn không có cả bao tay nữa.

Jim dường như bất động ngay cửa. Đôi mắt dán chặt vào Della. Có duy nhất một sự biểu đạt giữa họ mà cô không thể nào đọc được, điều đó với cô thật khinh khủng. Nó không phải là sự giận dữ, không phải quá ngạc nhiên, không chê bai, không kinh hãi, không có bất cứ thái độ nào mà cô ấy đã nghĩ đến. Chỉ đơn giản là đứng nhìn cô ấy một cách khác thường.

Della nhẹ nhàng rời khỏi bàn và tiến về phía Jim.

“Jim, anh yêu” Cô ấy bật khóc, “Đừng nhìn em như thế. Em cắt mái tóc của mình và bán nó chỉ vì em không thể sống nổi qua giáng sinh này nếu không có được một món quà để tặng anh. Tóc sẽ dài lại mà, anh không giận em chứ anh yêu? Em phải làm điều đó. Tóc em rồi sẽ dài mà. Hãy cùng em nói “ Giáng sinh an lành”. Anh không biết là món quà em mua cho anh xinh đẹp và tuyệt vời thế nào đâu”

“Em cắt tóc rồi hả” Jim hỏi một cách khó khăn như không thể tin vào sự thật trước mắt.

“Em đã cắt và bán nó rồi” Della nói, “Anh không thích em thế này sao? Không có mái tóc đó em vẫn là em mà.”

Jim đảo mắt quanh căn phòng.

“Em nói rằng tóc em không còn à?” Anh ấy hỏi một cách ngớ ngẩn.

“Anh đừng tìm nó nữa, em đã bán nó rồi, em nói rằng em đã bán nó rồi. Đêm nay là đêm giáng sinh, chàng trai của em à. Điều đó tốt cho cả hai chúng ta. Tóc em có thể đếm được nhưng không ai có thể đếm được tình yêu em dành cho anh đâu. Em dọn thức ăn Jim nhé!”

Như thoát khỏi sự thôi miên, Jim chợt bừng tỉnh. Anh vòng tay ôm lấy Della. Mười giây để chúng ta suy nghĩ về sự tinh tế kín đáo về một vài việc vụn vặt theo hướng khác. Tám đôla một tuần hay một triệu đôla một năm thì có gì khác biệt đâu. Một bài nhà toán học hay một người tài trí đều cho bạn kết quả sai trong trường hợp này. Những nhà thông thái sẽ mang đến những món quà giá trị, nhưng không phải tất cả chúng đều như vậy. Bóng tối của sự hy sinh sẽ đựoc soi sáng.

Jim lấy từ trong túi áo một gói quà và đặt lên bàn.

“Della à!Em không được phạm sai lầm nào nữa đâu đấy” Anh ấy nói, “Về phần anh, anh không nghĩ có gì trong việc em cắt tóc, trang điểm hay gội đầu mà có thể làm thay đổi tình yêu của anh dành cho em. Nhưng em yêu, hãy mở quà ra và em sẽ hiểu tại sao lúc nãy anh lại như thế”.

Những ngón tay trắng ngần nhẹ nhàng tháo sợi dây và lớp giấy bọc. Một tiếng rên đầy thích thú. Chao ôi! Một sự thay đổi trên nét mặt và những tiếng sụt sùi. Những hành động đầy quyền lực nhưng dịu dàng nhất của ông chủ căn hộ.

Bởi trên bàn bây giờ là một bộ lược chải tóc. Bộ lược cài trên mái và đuôi tóc. Bộ lược mà Della đã thích từ rất lâu của cửa tiệm Broadway. Bộ lược làm bằng mai rùa nguyên chất có gắn đá quý xung quanh chỉ dùng để gắn lên mái tóc xinh đẹp trước đó. Cô biết bộ lược rất đắt tiền. Trái tim cô từng khao khát và mong ước được chạm vào nhưng chưa bao giờ hy vọng rằng sẽ được sở hữu chúng. Nhưng mái tóc lẽ ra đã được trang điểm bằng bộ lược quý giá đã biến mất rồi.

Cô ghì chặt nó trước ngực mình, ngước nhìn với đôi mắt rướm lệ và mỉm cười cô nói “Tóc em sẽ dài thật nhanh, Jim ạ!”

Della chợt nhảy lên như một con mèo nhỏ và la lên “Ôi! ôi”

Jim chưa được nhìn thấy món quà tuyệt vời của anh ấy mà. Cô xòe bàn tay ra, miếng kim loại quí giá lấp lóe như tâm trạng nồng nhiệt và thích thú của cô.

“Nó thật tuyệt phải không Jim? Em đã săn lùng nó cả ngày khắp thị trấn này đấy. Bây giờ thì anh có thể xem giờ cả trăm lần một ngày rồi. Đưa đồng hồ cho em nào. Em muốn xem chúng trông thế nào khi gắn vào nhau”.

Thay vì thực hiện yêu cầu, Jim cúi xuống chiếc trường kỉ, đưa tay gãi sau gáy và cười mỉm.

“Dell à!” Anh nói, “Chúng ta hãy cất giữ những món quà và dành cho một dịp khác. Chúng đều là những món quà tuyệt vời. Anh đã bán đồng hồ để lấy tiền mua lược cho em. Bây giờ anh nghĩ là em nên dọn thức ăn thôi.”

Những nhà thông thái, như bạn biết đấy, những con người khôn ngoan. Thật sự vô cùng khôn ngoan. Người đã mang đến cho Chúa Hài Đồng những món quà và đặt trong máng cỏ. Họ đã tạo nên nghệ thuật của món quà giáng sinh. Hãy trở nên khôn ngoan, món quà của chúng ta không nhất thiết phải từ những người thông thái, có thể sự thất bại lại là sự trao đổi của một đặc ân được nhân đôi. Và ở đây, tôi đã kể cho bạn nghe một câu truyện không có hậu về hai cô cậu ngu ngốc trong một căn hộ, đã hy sinh những tài sản quý giá của mình một cách không khôn ngoan chút nào. Nhưng lời cuối cùng để nói lên sự khôn ngoan là tất cả những ai trao quà theo cách của họ, kể cả người cho và người nhận, ở bất cứ nơi đâu, đều là khôn ngoan nhất. Họ chính là những nhà thông thái.