You can never get a cup of tea large enough or a book long enough to suit me.
C.S. Lewis
ePub
A4Chương 44
T
rong căn phòng nơi có kê bàn trang điểm, nơi những cây nến cháy tàntrên tường, tôi tìm thấy cô Havisham và Estella; cô Havisham ngồi trên một
chiếc trường kỷ kê gần lò sưởi, còn Estella ngồi trên một tấm đệm dưới chân
bà. Estella đang đan, còn cô Havisham quan sát. Cả hai người cùng ngước
mắt lên khi tôi bước vào, và đều thấy sự thay đổi ở tôi. Tôi suy ra chuyện này
từ cái nhìn họ trao đổi với nhau.
“Ngọn gió nào đưa cậu tới đây vậy, Pip?” cô Havisham hỏi.
Mặc dù bà nhìn tôi bình thản, tôi có thể thấy bà đang khá bối rối.
Estella dừng đan trong khoảnh khắc để đưa mắt nhìn tôi rồi lại tiếp tục, còn
tôi thầm mường tượng ra đã đọc được trong cử chỉ các ngón tay cô, cũng rõ
ràng như thể cô nói với tôi bằng một thứ ngôn ngữ im lặng, rằng cô hiểu tôi
đã khám phá ra người bảo trợ thực sự của mình.
“Cô Havisham,” tôi nói, “hôm qua tôi vừa tới Richmond để nói chuyện
với Estella; được biết một cơn gió đã đưa cô ấy tới đây, tôi liền đi theo.”
Cô Havisham ra hiệu đến lần thứ ba hay thứ tư mời tôi ngồi, tôi bèn
ngồi xuống chiếc ghế cạnh bàn trang điểm, cái ghế tôi vẫn hay thấy bà ngồi.
Với toàn những thứ hỏng nát dưới chân và xung quanh mình, đây có vẻ là vị
trí tự nhiên dành cho tôi hôm đó.
“Điều tôi cần nói với Estella, cô Havisham, tôi sẽ nói trước mặt bà
ngay bây giờ - sau vài khoảnh khắc nữa. Nó sẽ không làm bà ngạc nhiên, sẽ
không làm bà khó chịu. Tôi đang bất hạnh đúng như bà luôn có ý gây nên cho
tôi.”
Cô Havisham tiếp tục bình thản nhìn tôi. Tôi có thể thấy trong cử động
các ngón tay của Estella rằng cô đang chờ đợi điều tôi nói; nhưng cô không
hề ngẩng lên.
“Tôi đã tìm ra người đỡ đầu cho mình là ai. Đó không phải là một
khám phá may mắn, và khó lòng giúp tôi được nâng cao về danh vọng, địa vị,
tiền tài, bất cứ cái gì. Có nhiều lý do giải thích vì sao tôi không được phép
nói nhiều hơn. Đây không phải là bí mật của tôi, mà của một người khác.”
Trong khi tôi im lặng một lát, đưa mắt nhìn Estella và cân nhắc xem
nên tiếp tục thế nào, cô Havisham nhắc lại, “Đây không phải là bí mật của
cậu, mà của một người khác. Thế thì sao?”
“Khi lần đầu tiên bà yêu cầu tôi được đưa tới đây, cô Havisham, khi tôi
còn thuộc về ngôi làng phía đằng kia, nơi tôi ước gì không bao giờ rời khỏi,
tôi cho rằng tôi đã thực sự tới đây, như bất cứ cậu bé nào khác - như một kiểu
người hầu để làm hài lòng một mong muốn hay ý thích, và sẽ được trả tiền
công, phải vậy không?”
“À, Pip,” cô Havisham đáp, bình thản gật đầu, “đúng thế.”
“Và chuyện ông Jaggers…”
“Ông Jaggers,” cô Havisham nói, cắt ngang lời tôi một cách nghiêm
khắc, “không liên quan gì tới chuyện đó, và cũng không biết gì về nó. Ông ta
là luật sư của ta, và chuyện ông ta cũng là luật sư cho người bảo trợ của cậu
chỉ là ngẫu nhiên. Ông ta cũng có quan hệ tương tự với nhiều người khác, và
mối quan hệ ấy có thể dễ dàng phát sinh. Và trong trường hợp này, nó đã phát
sinh, và chẳng do ai tạo ra cả.”
Bất cứ ai cũng có thể đã thấy trên khuôn mặt phờ phạc của bà cho tới
lúc này không hề có chút né tránh hay che giấu nào.
“Nhưng khi tôi bỗng có cái hiểu lầm mà tôi đã giữ quá lâu ấy, ít nhất
bà cũng đã để mặc tôi tiếp tục đúng không?” tôi hỏi.
“Phải,” bà đáp lại, thêm lần nữa bình thản gật đầu, “ta đã để cậu tiếp
tục.”
“Như thế có tử tế không?”
“Ta là ai,” cô Havisham kêu lên, thúc cây gậy của bà xuống sàn và nổi
giận đột ngột tới mức khiến Estella phải ngạc nhiên ngước lên nhìn bà, “ta là
ai, vì Chúa, mà ta phải tử tế chứ?”
Đó đúng là một lời phàn nàn yếu ớt để đưa ra, và tôi không hề có ý đó.
Tôi nói với bà như vậy trong khi bà ngồi ủ ê sau cơn bùng nổ.
“Được rồi, được rồi, được rồi!” bà nói. “Còn gì nữa nào?”
“Tôi đã được trả công hậu hĩ khi giúp việc tại đây hồi trước,” tôi nói,
để bà dịu xuống, “khi tôi học việc, và tôi đưa ra những câu hỏi này chỉ để tìm
hiểu cho mình. Những gì diễn ra tiếp theo lại có mục đích khác (và tôi hy
vọng mục đích ấy vô tư hơn). Khi chiều theo hiểu lầm của tôi, cô Havisham,
bà đã trừng phạt - hoặc giăng bẫy - tôi không hề có ý xúc phạm, có lẽ bà sẽ tự
đưa ra cách diễn đạt thể hiện đúng ý định của bà hơn, dù nó có là gì đi nữa -
những người họ hàng vụ lợi của bà phải không?”
“Ta cố ý đó. Sao chứ, bọn họ muốn thế! Và cậu cũng vậy. Lịch sử đời
ta là như thế nào, mà ta lại phải mất công khẩn nài bọn họ hay cậu đừng có
dấn thân vào cảnh đó! Các người đã tự chăng cạm bẫy ra cho mình. Ta chưa
bao giờ tạo nên chúng.”
Đợi cho đến khi bà im lặng trở lại - vì cả câu trả lời này, cũng như câu
trước, đã vụt thoát ra khỏi bà một cách đột ngột và dữ dội - tôi tiếp tục.
“Tôi đã bị ném vào giữa một gia đình họ hàng của bà, cô Havisham ạ,
và đã liên tục ở giữa họ kể từ khi tôi lên London. Tôi biết họ cũng rơi vào
cùng một ảo tưởng như chính mình. Và tôi sẽ là kẻ dối trá hèn hạ nếu không
nói với bà rằng, cho dù chuyện đó với bà là chấp nhận được hay không, và
cho dù bà có tin vào nó hay không, bà cũng đã hiểu lầm lớn về cả ông
Matthew Pocket lẫn cậu Herbert con trai ông ấy nếu cho rằng họ có thể là gì
khác ngoài những con người rộng lượng, chính trực, cởi mở, không thể làm
bất cứ điều gì mưu mô hay thấp hèn.”
“Bọn họ là bạn cậu,” cô Havisham nói.
“Họ đã chân thành làm bạn với tôi,” tôi nói, “khi họ cho rằng tôi chính
là người đã thế chỗ họ; ngay cả khi Sarah Pocket, cô Georgiana và cô
Camilla không hề thân thiện với tôi, tôi nghĩ vậy.”
Tôi thấy mừng vì sự đối lập giữa bố con họ với những người khác
dường như đã tạo ấn tượng tốt cho họ với bà chủ nhà. Bà nhìn tôi chăm chú
một lát, rồi khẽ nói:
“Cậu muốn gì cho họ?”
“Chỉ là bà không nên đánh đồng họ với những người khác,” tôi nói.
“Họ có thể mang cùng dòng máu, nhưng tin tôi đi, họ không hề có chung bản
chất.”
Vẫn tiếp tục nhìn tôi đăm đăm, cô Havisham nhắc lại:
“Cậu muốn gì cho họ?”
“Tôi không khôn khéo cho lắm, bà thấy đấy,” tôi nói để trả lời, ý thức
được mình đã hơi đỏ mặt một chút, “để có thể che giấu được bà, thậm chí dù
tôi có muốn, việc tôi thực sự muốn điều gì đó. Cô Havisham, nếu bà có thể
dành tiền để giúp cậu bạn Herbert của tôi một việc hữu ích lâu dài trong đời,
nhưng do tính chất của trường hợp này cần được thực hiện để cậu ấy không
biết, tôi có thể chỉ cách cho bà.”
“Tại sao cần được làm để cậu ta không biết?” bà chủ nhà hỏi, đặt hai
bàn tay lên cây gậy chống để có thể quan sát tôi chăm chú hơn.
“Bởi vì,” tôi nói, “chính tôi đã bắt đầu sự giúp đỡ này từ hơn hai năm
trước mà cậu ấy không hề biết, và tôi không muốn bị lộ. Tôi không thể giải
thích vì sao tôi lại không có khả năng hoàn tất việc đó. Đây là một phần của
bí mật thuộc về một người khác chứ không phải của tôi.”
Dần dà, bà chủ nhà rời mắt khỏi tôi, hướng cái nhìn về phía ngọn lửa.
Sau khi ngắm nhìn nó trong im lặng dưới ánh sáng của những cây nến đang
chậm chạp lụi dần suốt một quãng thời gian dường như khá lâu, bà chợt bị
mấy cục than hồng trong lò sưởi sụp xuống làm bừng tỉnh, và lại nhìn về phía
tôi - thoạt đầu một cách lơ đãng, rồi sau đó ngày càng chăm chú. Trong suốt
quãng thời gian này, Estella vẫn tiếp tục đan. Khi cô Havisham đã dồn hết sự
chú ý vào tôi, bà lên tiếng, nói như thể chưa hề có sự gián đoạn trong cuộc
hội thoại giữa chúng tôi:
“Còn gì nữa?”
“Estella,” tôi nói, lúc này quay sang cô, và cố kiểm soát giọng nói đang
run rẩy của mình, “em biết anh yêu em. Em biết anh đã yêu em từ lâu và rất
sâu sắc.”
Cô ngước mắt nhìn lên mặt tôi khi được nhắc đến như vậy, các ngón
tay cô vẫn làm việc, và cô nhìn tôi với khuôn mặt không chút biểu cảm. Tôi
thấy cô Havisham đưa mắt từ tôi sang Estella, rồi từ cô trở lại tôi.
“Đáng ra anh phải nói những lời vừa rồi sớm hơn, nếu không vì hiểu
lầm lâu nay. Nó khiến anh hy vọng cô Havisham có ý dành chúng ta cho
nhau. Trong khi anh nghĩ em sẽ không thể làm gì trước tình thế đó, anh kìm
mình để không nói ra. Nhưng giờ anh nhất định phải nói.”
Vẫn giữ vẻ ngoài dửng dưng, các ngón tay tiếp tục đan, Estella lắc đầu.
“Anh biết,” tôi nói để đáp lại cử chỉ đó, “anh biết. Anh không có chút
hy vọng nào đến một ngày được gọi em là của anh, Estella. Anh không biết
chẳng bao lâu nữa mình sẽ ra sao, anh sẽ nghèo khổ đến mức nào, hay sẽ đi
đâu. Dẫu vậy, anh vẫn yêu em. Anh đã yêu em từ lần đầu tiên thấy em trong
ngôi nhà này.”
Nhìn tôi hoàn toàn dửng dưng với các ngón tay vẫn luôn bận rộn, cô lại
lắc đầu.
“Về phần cô Havisham, thật tàn nhẫn, tàn nhẫn đến ghê rợn, khi lợi
dụng sự nhạy cảm của một cậu bé khốn khổ và hành hạ anh trong suốt những
năm qua với một hy vọng hão huyền và một cuộc theo đuổi vô ích, nếu bà ấy
chịu xem xét lại mức độ nghiêm trọng của những gì đã làm. Nhưng anh nghĩ
bà ấy chẳng xem xét làm gì đâu. Anh nghĩ, trong lúc phải chịu đựng nỗi khổ
ải của bản thân, bà ấy đã quên mất nỗi đau khổ của anh, Estella.”
Tôi thấy cô Havisham đưa bàn tay áp lên trái tim và để nguyên đó
trong lúc bà ngồi nhìn hết Estella lại đến tôi.
“Dường như,” Estella nói, rất bình tĩnh, “có những cảm xúc, suy tưởng
- em không biết phải gọi chúng thế nào - mà em không thể hiểu nổi. Khi anh
nói anh yêu em, em biết ý anh là gì, dưới dạng ngôn từ; nhưng không gì hơn
thế. Anh không gợi lên được gì trong tim em, không chạm tới được điều gì ở
đó. Em không hề quan tâm tới điều anh nói. Em đã cố cảnh báo anh về
chuyện này rồi, phải không nào?”
Tôi khổ sở cất tiếng, “Phải.”
“Phải. Nhưng anh không chịu nghe lời cảnh báo, vì anh nghĩ em không
nói thật lòng. Giờ anh còn nghĩ vậy không?”
“Anh nghĩ và hy vọng em đã không nói thật lòng. Em, thật trẻ trung,
chưa từng trải, và xinh đẹp, Estella! Chắc chắn bản tính không phải như thế.”
“Đó là bản chất của em,” cô đáp. Rồi sau đó nói thêm, nhấn mạnh lên
từng từ, “đó là bản chất đã hình thành bên trong em. Em đã có sự phân biệt
rất lớn giữa anh và tất cả những người khác khi nói ra nhiều đến thế. Em
không thể làm gì hơn.”
“Không phải,” tôi nói, “là Bentley Drummle đang ở trong thị trấn này
và theo đuổi em đấy chứ?”
“Đúng đấy,” cô đáp, nhắc đến anh ta với sự dửng dưng đầy coi thường.
“Và em khuyến khích anh ta, cùng cưỡi ngựa đi dạo với anh ta, và anh
ta sẽ dùng bữa với em ngay hôm nay phải không?”
Cô dường như hơi ngạc nhiên vì tôi lại biết điều đó, song một lần nữa
vẫn trả lời, “Đúng đấy.”
“Em không thể yêu anh ta, Estella!”
Cô đưa mắt nhìn về phía cô Havisham, ngẫm nghĩ một lát với món đồ
đan dở trên tay. Rồi cô nói, “Tại sao lại không cho anh biết sự thật chứ? Em
sắp cưới anh ta.”
Tôi gục mặt vào hai lòng bàn tay, nhưng đã có thể kiểm soát bản thân
tốt hơn những gì tôi dám trông đợi, nếu tính đến sự giày vò tôi phải chịu
đựng khi nghe Estella nói ra những từ đó. Khi tôi ngẩng mặt lên trở lại,
khuôn mặt cô Havisham đã trở nên tái nhợt như xác chết làm tôi không khỏi
chú ý, thậm chí ngay cả trong tâm trạng hối hả mãnh liệt vì đau khổ của
mình.
“Estella, Estella yêu dấu, đừng để cô Havisham dẫn em vào bước đi sai
lầm tai hại này. Hãy gạt bỏ anh mãi mãi - anh biết quá rõ em đã làm thế rồi -
nhưng hãy trao bản thân em cho ai đó xứng đáng hơn Drummle. Cô
Havisham trao em cho anh ta như sự châm chọc hành hạ lớn nhất có thể gây
ra cho vô số những người đàn ông đàng hoàng hơn nhiều vốn ngưỡng mộ em,
và cho số ít người thực sự yêu em. Trong số những người ít ỏi ấy, rất có thể
có một người yêu em cũng sâu sắc như anh, cho dù không yêu em lâu bằng
anh. Hãy chấp nhận người đó, và anh có thể chịu đựng dễ dàng hơn, vì em!”
Vẻ tha thiết của tôi đánh thức trong cô vẻ băn khoăn như thể cô có thể
bị sự đồng cảm tác động đến, như thể cô có thể khiến tâm trí mình hiểu được
tôi.
“Em sẽ cưới anh ta,” cô nhắc lại, với giọng dịu dàng hơn. “Việc chuẩn
bị cho đám cưới của em đang được tiến hành, và em sẽ sớm kết hôn. Tại sao
anh lại nhắc tên mẹ nuôi em một cách xúc phạm như thế? Đây là quyết định
của chính em.”
“Chính em, Estella, lại ném mình vào tay một kẻ thô lỗ sao?”
“Vậy em nên trao mình vào tay ai đây?” cô bẻ lại, kèm theo một nụ
cười. “Liệu em nên trao mình vào tay người đàn ông sẽ là người sớm nhất
cảm thấy (nếu người ta thực sự cảm thấy những điều như thế) em chẳng có
cảm tình gì với anh ta chăng? Thế đấy! Chuyện này đã được quyết định rồi.
Em sẽ ổn cả, và chồng em cũng vậy. Còn về chuyện dẫn em tới cái mà anh
gọi là bước đi sai lầm tai hại này, thực ra cô Havisham vẫn muốn em đợi
chưa lấy chồng vội; nhưng em đã mệt mỏi với cuộc sống đã trải qua, vốn
chẳng mấy thú vị với em, và em rất sẵn sàng thay đổi nó. Đừng nói gì thêm
nữa. Chúng ta sẽ chẳng bao giờ hiểu nhau đâu.”
“Một kẻ thô lỗ, một kẻ thô lỗ ngu ngốc như thế!” tôi thốt lên trong
tuyệt vọng.
“Đừng sợ em sẽ trở thành phước lành cho anh ta,” Estella nói, “em sẽ
không thế đâu. Thôi nào! Tay em đây. Chúng ta kết thúc ở đây nhé, cậu bé
mộng mơ - hay một người đàn ông mộng mơ - nhỉ?”
“Ôi Estella!” tôi đáp, trong khi những giọt nước mắt cay đắng rơi
xuống bàn tay cô lã chã, bất chấp mọi nỗ lực của tôi để kìm chúng lại, “dù
cho anh có ở lại Anh và có thể ngẩng mặt lên ngang hàng những người khác,
làm sao anh có thể chứng kiến em làm vợ Drummle?”
“Vớ vẩn,” cô đáp, “vớ vẩn. Cơn xúc động này sẽ qua nhanh thôi.”
“Không bao giờ, Estella!”
“Anh sẽ xua em ra khỏi ý nghĩ của anh sau một tuần nữa.”
“Ra khỏi ý nghĩ của anh ư! Em là một phần sự sống của anh, một phần
bản thân anh. Em nằm trên mỗi dòng anh từng đọc kể từ lần đầu anh tới đây,
một cậu bé thô kệch tầm thường có trái tim bị em làm tổn thương ngay từ dạo
ấy. Em hiện diện trong mọi thứ anh nhìn thấy kể từ đó - trên sông, trên những
cánh buồm, ngoài đầm lầy, trên các đám mây, trong ánh sáng, trong bóng tối,
trong gió, trong rừng, ngoài biển, ngoài phố. Em là hiện thân cho mọi mộng
tưởng đẹp đẽ tâm trí anh từng làm quen. Những tảng đá xây lên các tòa nhà
vững chãi nhất London cũng không thực hơn, hay khó bị lay chuyển hơn so
với sự có mặt và ảnh hưởng của em đối với anh, ở mọi lúc mọi nơi, và sẽ
luôn như thế. Estella, cho tới tận giờ cuối cùng của đời mình, em cũng không
có lựa chọn nào khác ngoài là một phần tính cách anh, một phần trong chút
tốt đẹp nhỏ nhoi anh có, một phần của cả sự xấu xa. Nhưng, trong lúc chia
tay này, anh chỉ gắn liền em với những gì tốt đẹp; và anh sẽ luôn trung thành
nâng niu em như thế, vì chắc hẳn em đã làm cho anh nhiều điều tốt hơn điều
xấu, lúc này đây hãy để cho anh cảm thấy nỗi phiền muộn nhói buốt của
mình như anh muốn. Mong Chúa ban phước lành cho em, mong Chúa tha thứ
cho em!”
Tôi cũng không rõ mình có được những lời tan nát này từ cơn mê
cuồng bất hạnh nào. Khúc cuồng tưởng dâng trào trong tôi, như máu trào ra
từ một vết thương nội tại. Tôi nâng tay cô đưa lên môi trong vài khoảnh khắc
nấn ná, rồi chia tay cô như thế. Nhưng mãi về sau này, tôi vẫn nhớ - và không
lâu sau với lý do mạnh mẽ hơn - là trong khi Estella chỉ nhìn tôi với vẻ ngỡ
ngàng không hiểu nổi, dáng hình như một bóng ma của cô Havisham, với bàn
tay vẫn áp lên trái tim, dường như dồn cả lại thành một ánh mắt đăm đăm ma
quái đầy thương hại và hối hận.
Tất cả đã chấm dứt, tất cả đã trôi mất! Có quá nhiều điều đã chấm dứt
và tuột mất, đến mức khi tôi bước ra ngoài cửa, ánh sáng ban ngày dường
như trở nên tối màu hơn so với lúc tôi bước vào. Tôi ẩn mình hồi lâu giữa
mấy con đường hẻm và lối ngách, sau đó quyết định đi bộ trở về London. Vì
cho tới lúc đó tôi đã đẩy mình đi xa tới mức cho rằng tôi không thể quay lại
nhà trọ và gặp mặt Drummle tại đó; và tôi cũng không thể chịu nổi phải ngồi
trên xe trạm và bị hỏi chuyện; và tôi không thể làm được điều tốt đẹp gì cho
bản thân mà chỉ khiến mình mệt phờ ra.
Khi tôi đi qua cầu London thì đã quá nửa đêm. Đi theo mê cung ngoằn
ngoèo chật hẹp của những con phố hồi đó chạy về phía Tây gần bờ sông bên
Middlesex, lối vào Temple gần nhất của tôi nằm ngay sát bờ sông, qua khu
Whitefriars. Mọi người nghĩ phải mai tôi mới về; nhưng tôi có chìa khóa
riêng của mình, và nếu Herbert đã đi ngủ, tôi có thể tự lên giường mà không
làm phiền cậu.
Vì hiếm khi tôi về qua lối Whitefriars đó sau khi khu Temple đã đóng
cửa, đồng thời lại phờ phạc và bê bết bùn đất, tôi không mấy phật ý khi người
gác đêm kiểm tra tôi kỹ lưỡng trong lúc giữ mở cánh cổng nhỏ để tôi đi qua.
Để giúp trí nhớ của ông ta, tôi liền nói ra tên mình.
“Tôi không chắc lắm, thưa ngài, nhưng tôi nghĩ là vậy. Ở đây có một
lời nhắn, thưa ngài. Người mang nó đến có nói mong ngài vui lòng đọc ngay
dưới cái đèn lồng của tôi thì phải.”
Rất ngạc nhiên trước yêu cầu, tôi cầm lấy tờ giấy ghi lời nhắn. Nó
được gửi cho ông Philip Pip, và ngay trên địa chỉ người nhận là mấy từ,
“LÀM ƠN ĐỌC CÁI NÀY, TẠI ĐÂY.” Tôi mở ra, người gác cổng giơ đèn
của ông ta lên, và tôi đọc lời nhắn bên trong, được viết bằng nét chữ của
Wemmick: “ĐỪNG QUAY VỀ NHÀ.”
