Tôi không thể cho bạn một công thức thành công, nhưng tôi có thể cho bạn một công thức cho sự thất bại, đó là: cố gắng làm vừa lòng mọi người.
Herbert Bayard Swope
ePub
A4Chương 42
“C
hàng trai thân mến và bạn của Pip. Tôi sẽ không kể cho các cậu vềcuộc đời tôi giống như một bài hát hay một cuốn truyện. Mà để kể lại cho các
cậu ngắn gọn dễ hiểu, tôi sẽ ngay lập tức gói nó lại thành một nhúm tiếng
Anh. Vào tù rồi ra tù, vào tù rồi ra tù, vào tù rồi ra tù. Thế đấy, các cậu biết
cả rồi đấy. Đời tôi phần lớn là như thế, cho tới tận lúc tôi bị đưa xuống tàu,
sau khi Pip làm bạn tôi.
“Tôi đã trải qua hầu như mọi thứ - trừ bị treo cổ. Tôi đã bị giam giữ
cũng thường xuyên như một cái ấm trà bằng bạc. Tôi bị tống vào nơi này, rồi
bị tống vào chỗ kia, bị đưa khỏi thành phố này, rồi bị đưa khỏi thành phố kia,
bị cùm chân, bị đánh đòn, bị hành cho khốn khổ, bị giải đi thật xa. Tôi cũng
chẳng biết mình sinh ra ở đâu rõ hơn các cậu - nếu đúng là có nơi như thế.
Lần đầu tiên tôi có ý thức về bản thân mình là ở dưới Essex, ăn cắp củ cải để
sống. Ai đó đã chạy khỏi tôi - một người đàn ông - một người thợ hàn thiếc -
và ông ta mang cả lửa đi, bỏ mặc tôi lại dất lạnh.
“Tôi biết họ của mình là Magwitch, tên thánh là Abel. Làm sao tôi biết
được? Chủ yếu cũng giống như tôi biết tên của những loài chim đậu trên bờ
giậu là chim mai hoa, chim sẻ, chim hét. Tôi có thể đã nghĩ tất cả chỉ là dối
trá, chỉ có điều vì tên của các loài chim hóa ra lại đúng, nên tôi đoán tên của
mình cũng vậy.
“Từ những gì tôi còn nhớ được, chẳng có ai từng thấy cậu nhóc Abel
Magwitch, với những gì ở bề ngoài hay bên trong cậu ta, mà không phát
khiếp và hoặc xua đuổi cậu ta đi, hoặc bắt cậu ta lại. Tôi bị bắt, bị bắt, bị bắt
nhiều đến nỗi tôi thường xuyên lớn lên trong khi bị bắt.
“Mọi chuyện cứ diễn ra như thế khi tôi còn là một đứa bé khốn khổ
rách rưới đáng thương hại như tôi luôn thấy (không phải là tôi nhìn vào trong
gương, vì tôi chẳng mấy khi biết tới những ngôi nhà có thứ đồ này), tôi có
tiếng là đứa cứng đầu. ‘Đây là một đứa cứng đầu kinh khủng,’ họ chỉ vào tôi
và nói với những người vào tăm tù. ‘Có thể nói thằng nhóc này sinh ra để
sống trong tù.’ Rồi người ta nhìn vào tôi, rồi tôi nhìn lại họ, rồi vài người
trong họ đo đạc đầu tôi* - đáng ra tốt hơn họ nên đo cái dạ dày tôi - và vài
người khác trong họ đưa cho tôi những tập sách giáo lý tôi không thể đọc,
dành cho tôi những bài thuyết giảng tôi không thể hiểu. Họ cứ nói đi nói lại
với tôi mãi về quỷ dữ. Nhưng tôi biết làm quái gì với quỷ dữ chứ? Tôi phải
bỏ thứ gì đó vào dạ dày mình, phải thế không nào? Nói tóm lại, tôi trở nên
thấp kém, và tôi biết do đâu. Chàng trai thân mến và bạn của Pip, đừng có sợ
chuyện tôi thấp kém.
Ám chỉ môn não tướng học rất ngụy khoa học. Các nhà nghiên cứu não tướng học cho rằng có thể
hiểu một người theo hình dạng, kích thước đầu của họ.
“Lang thang, ăn xin, ăn trộm, thỉnh thoảng làm việc khi tôi có thể - cho
dù cũng không được thường xuyên như các cậu có thể nghĩ, trừ phi các cậu
đặt câu hỏi xem liệu các cậu có quá sẵn sàng tự mình cho tôi việc làm hay
không - săn trộm một chút, phu phen một chút, đánh xe một chút, dỡ cỏ phơi
khô một chút, bán hàng rong một chút, làm những gì không được trả tiền mỗi
thứ một chút và dẫn tới rắc rối, vậy là tôi trở thành một người đàn ông. Một
anh lính đào ngũ trong nhà trọ làm phúc, nằm trốn dưới đống khoai tây ngập
đến tận cằm, dạy tôi đọc; và một người khổng lồ đi diễn rong, ký tên với giá
một penny mỗi lần, dạy tôi viết. Hồi ấy tôi không bị nhốt lại thường xuyên
như trước nữa, song tôi vẫn được hưởng phần chìa khóa và song sắt hậu hĩnh
dành cho mình.
“Tại cuộc đua ngựa ở Epson, cách đây chừng hơn hai mươi năm, tôi
làm quen với một gã chắc chắn tôi sẽ dùng cái que cời lò này nện vỡ sọ như
bẻ càng một con tôm hùm nếu tôi có thể bắt gặp gã quỷ quái đó. Tên thật của
hắn là Compeyson; và chàng trai thân mến, đó chính là kẻ cậu thấy tôi vật lộn
cùng hắn dưới rãnh theo những gì cậu đã kể rất đúng với bạn mình sau khi tôi
ra về tối qua.
“Gã Compeyson này được nuôi dạy để trở thành một quý ông, hắn đã
vào trường nội trú công, được học hành. Hắn là một người nói năng dễ nghe,
và quen thuộc với lối ứng xử của giới quý tộc. Và hắn cũng bảnh trai nữa.
Một buổi tối trước hôm diễn ra cuộc đua lớn, tôi gặp hắn ngoài bãi hoang,
trong một quán tạm tôi biết còn phục vụ. Hắn và mấy người khác đang ngồi
bên những chiếc bàn khi tôi đi vào, và người chủ (vốn cũng biết tôi, và là
người ham vui) gọi hắn đến rồi nói, ‘Tôi nghĩ đây là người có thể thích hợp
với ông’ - người ấy là tôi.
“Compeyson, hắn nhìn tôi rất chăm chú, và tôi nhìn hắn. Hắn có một
cái đồng hồ, một sợi dây đeo, một cái nhẫn, một cái trâm cài ngực áo và một
bộ đồ bảnh bao.
“ ‘Cứ từ vẻ ngoài mà đoán, có vẻ anh bạn đang không gặp may.’
Compeyson nói với tôi.
“ ‘Vâng, thưa ông, và tôi chưa bao giờ gặp may nhiều cho lắm.’ (Tôi
mới vừa ra khỏi nhà tù Kingston vì tội lang thang vô gia cư. Tôi cũng có thể
vào tù vì một chuyện gì khác nữa, nhưng lần đó thì không phải.)
“ ‘Vận may thường thay đổi.’ Compeyson nói, ‘có khi vận may của anh
bạn cũng sắp thay đổi.’
“Tôi liền nói, ‘Tôi hy vọng có thể là thế. Vẫn còn cơ hội mà.’
“ ‘Anh bạn có thể làm gì?’ Compeyson hỏi.
“ ‘Ăn và uống.’ tôi nói, ‘nếu ông có thể tìm ra những thứ cần thiết.’
“Compeyson bật cười, lại nhìn tôi rất chăm chú, đưa cho tôi năm
shilling, và hẹn tôi tối hôm sau. Cùng chỗ cũ.
“Tối hôm sau, tôi lại tới chỗ cũ gặp Compeyson, và Compeyson nhận
tôi làm người của hắn, bạn làm ăn của hắn. Và chúng tôi sẽ là bạn làm ăn
trong chuyện làm ăn nào của Compeyson đây? Chuyện làm ăn của
Compeyson là lừa đảo, giả mạo chữ viết, ăn cắp chứng từ giao dịch ngân
hàng, những chuyện kiểu như thế. Mọi loại cạm bẫy Compeyson có thể bày
ra bằng cái đầu của hắn, giữ chân hắn ở ngoài cuộc, thủ lợi và để một người
khác gánh tội thay, đó là chuyện làm ăn của Compeyson. Hắn cũng chẳng có
nhiều trái tim hơn một cái giũa sắt, hắn lạnh giá như cái chết, và hắn có cái
đầu của quỷ dữ tôi đã nhắc tới lúc trước.
“Còn một kẻ nữa đồng lõa với Compeyson, được gọi là Arthur - không
phải tên thánh của hắn, mà là họ. Gã này đang suy sụp, và nhìn như một cái
bóng. Gã và Compeyson đã làm những chuyện xấu xa với một quý bà giàu có
vài năm trước, và kiếm bẫm tiền nhờ chúng; nhưng Compeyson cá cược, cờ
bạc và mất sạch. Vậy là Arthur đang hấp hối, hấp hối trong cảnh nghèo khó
với nỗi kinh hoàng ám ảnh gã, vợ Compeyson (người bị hắn đấm đá luôn) thì
thương hại gã mỗi khi cô ta có thể, còn Compeyson chẳng hề biết thương hại
cái gì hay ai.
“Đáng ra tôi phải cảnh giác trước tấm gương Arthur, nhưng tôi lại
không làm thế; và tôi sẽ không giả bộ là do thận trọng đâu - vì liệu rồi có ích
gì, chàng trai thân mến và anh bạn? Vậy là tôi bắt đầu đồng lõa với
Compeyson, và trở thành một món công cụ khốn khổ trong tay hắn. Arthur
sống trên tầng áp mái ngôi nhà của Compeyson (ngôi nhà ở ngay gần
Brentford), và Compeyson luôn tính chi li chính xác tiền ăn tiền ở của gã
nhằm phòng xa khi gã kia không thể bình phục nổi để trả. Nhưng Arthur đã
sớm thanh toán nợ nần. Vào lần thứ hai hay thứ ba tôi trông thấy gã, gã đùng
đùng lao xuống phòng khách của Compeyson lúc tối khuya, chỉ mặc độc
chiếc áo ngủ bằng vải flannel, tóc bê bết mồ hôi, và nói với vợ Compeyson,
‘Sally, cô ta quả thực đang ở trên kia ngay cạnh tôi, ngay lúc này, và tôi
không tài nào thoát khỏi được cô ta. Cô ta mặc toàn đồ trắng,’ gã nói, ‘trên
tóc cài hoa trắng, và cô ta phát điên trông thật đáng sợ, và cô ta có một tấm
khăn liệm vắt trên cánh tay, và cô ta nói sẽ phủ nó lên tôi lúc năm giờ sáng.’
“Compeyson liền nói: ‘Sao chứ, đồ ngốc, mày chẳng lẽ không biết cô
ta có một thân xác sống hay sao? Và làm thế nào cô ta có thể lên trên đó mà
không qua cửa ra vào, hay qua cửa sổ kia, và leo lên cầu thang chứ hả?’
“ ‘Tôi không biết cô ta ở đó bằng cách nào,’ Arthur nói, run bần bật
thật khốn khổ vì kinh hoàng, ‘nhưng cô ta đang đứng dưới góc chân giường,
hóa điên một cách đáng sợ. Và ở nơi trái tim cô ta vỡ - anh đã làm vỡ nó! - có
những giọt máu.’
“Compeyson nói rất dạn dĩ, nhưng hắn vẫn luôn là một kẻ hèn nhát. ‘Đi
lên trên đó cùng gã ốm mê sảng này,’ hắn nói với vợ, ‘còn Magwitch, giúp cô
ta một tay được chứ?’ Nhưng bản thân hắn thì không bao giờ lại gần.
“Vợ Compeyson và tôi đưa gã kia trở lại giường, và gã la hét đầy kinh
hãi. ‘Sao chứ, nhìn cô ta xem!’ gã hét lên. ‘Cô ta đang vẫy vẫy một cái khăn
liệm vào tôi! Các người có thấy cô ta không? Hãy nhìn vào mắt cô ta kìa!
Chẳng phải thật kinh khủng sao khi thấy cô ta điên rồ thế kia?’ Tiếp theo gã
gào lên, ‘Cô ta sẽ chụp nó xuống tôi, khi đó tôi đi đứt mất! Hãy lấy nó khỏi
tay cô ta, lấy nó đi!’ Rồi gã túm chặt lấy chúng tôi, không ngừng lảm nhảm
nói với người phụ nữ vô hình kia, và trả lời cô ta, cho tới khi tôi cũng nửa tin
nửa ngờ rằng chính mình đã thấy người phụ nữ ấy.
“Cô vợ Compeyson, do đã quen với gã, cho gã uống ít rượu mạnh để
bớt sợ, rồi gã dần dần dịu lại. ‘Ôi, cô ta đi rồi! Có phải người canh giữ đến
tìm cô ta về rồi không?’ gã hỏi. ‘Phải,’ vợ Compeyson nói. ‘Cô đã bảo ông ấy
khóa trái cô ta nhốt lại rồi chứ?’ ‘Rồi.’ ‘Và mang cả thứ xấu xí đó nơi cô ta đi
chứ?’ ‘Rồi, rồi, ổn rồi.’ ‘Cô là một người tử tế,’ gã nói, ‘đừng rời khỏi tôi, dù
cô làm gì đi nữa, cảm ơn cô!’
“Gã nằm nghỉ khá yên tĩnh cho tới lúc khoảng gần năm giờ sáng, đến
khi đó gã bừng tỉnh hét lên, rồi la lối, ‘Cô ta đây rồi! Cô ta lại mang tấm khăn
liệm đến. Cô ta đang mở nó ra. Cô ta đang từ góc phòng đi lại. Cô ta đang tới
giường. Giữ lấy tôi, cả hai người - mỗi người một bên - đừng để cô ta dùng
nó chạm vào tôi. A! Lần đó cô ta trượt mất tôi rồi. Đừng để cô ta trùm nó lên
vai tôi. Đừng để cô ta nhấc tôi lên để quấn nó quanh tôi. Cô ta đang nhấc tôi
lên. Ghì tôi xuống!’ Rồi gã bật nẩy người lên cứng đờ và chết.
“Compeyson thoải mái coi đó là sự giải thoát tốt đẹp cho cả hai bên.
Hắn và tôi không mấy chốc liền trở nên bận rộn, và trước hết hắn thề với tôi
(hắn luôn là kẻ ma mãnh) trên chính cuốn Kinh Thánh của tôi - chính cuốn
sách bé nhỏ màu đen tôi vừa đề nghị bạn cậu thề trên đó đây, chàng trai.
“Không đi vào những gì Compeyson lên kế hoạch còn tôi thực hiện -
như thế sẽ mất cả một tuần - tôi sẽ chỉ đơn giản kể với các cậu, chàng trai và
bạn của Pip, là hắn trói buộc tôi vào một mạng lưới khiến tôi biến thành gã
nô lệ da đen của hắn. Tôi luôn mắc nợ hắn, luôn nằm dưới sự chỉ đạo của
hắn, luôn phải là người thực thi việc lừa đảo, luôn phải dấn thân vào nguy
hiểm. Hắn trẻ hơn tôi, nhưng hắn có sự khôn khéo, hắn được học hành, và
phải nói hắn hơn đứt tôi cả năm trăm lần vì không biết thương xót. Vợ tôi,
cũng như tôi đã có một thời gian khó khăn với… Nhưng đợi đã! Tôi vẫn chưa
nói đến bà ấy trong…”
Vị khách nhìn quanh mình có vẻ ngơ ngác, như thể ông ta đã để mất
dấu trang cuốn sách ký ức của mình; rồi ông ta quay mặt vào lò sưởi, xòe hai
bàn tay rộng hơn trên đầu gối, nhấc chúng lên rồi lại đặt xuống.
“Không cần thiết phải đi vào chuyện đó,” ông ta nói, nhìn quanh một
lần nữa. “Quãng thời gian ở cùng Compeyson gần như là quãng thời gian
nặng nề nhất tôi từng trải qua; nói thế là đã nói tất cả rồi. Tôi đã kể với các
cậu là tôi bị xử án, một mình, vì hành vi sai trái trong khi sống cùng
Compeyson chưa nhỉ?”
Tôi trả lời, Chưa.
“Được!” ông ta nói, “tôi đã bị xử, và bị kết án. Còn về việc bị bắt vì là
kẻ tình nghi, chuyện đó đã xảy ra hai hay ba lần trong bốn năm, năm mà bản
án diễn ra; nhưng bằng chứng không đủ. Cuối cùng, tôi và Compeyson đều bị
đưa ra xét xử vì trọng tội - với lời buộc tội mang tiền ăn cắp đi tiêu thụ - và
đằng sau đó còn có các cáo buộc khác nữa. Compeyson nói với tôi, ‘Bào
chữa riêng rẽ, không liên lạc,’ và đó là tất cả. Và tôi lúc ấy nghèo kiết xác
đến mức phải bán sạch quần áo tôi có trừ những gì đang mặc trên người trước
khi có thể thuê được Jaggers.
“Khi chúng tôi bị đưa ra tòa xử, tôi nhận ra trước hết Compeyson trông
giống một quý ông thế nào, với mái tóc lượn sóng, bộ đồ màu đen và cái
khăn tay trắng tinh bỏ túi của hắn, còn tôi trông như một kẻ khốn khổ tầm
thường ra sao. Khi quá trình khởi tố bắt đầu và bằng chứng được đưa ra trước
đó, tôi thấy ngay tất cả đều đè nặng lên tôi và rất nhẹ với hắn như thế nào.
Khi nhân chứng được đưa ra trước bục, tôi nhận thấy tôi luôn là kẻ đã xuất
hiện, luôn là người người ta thề chứng nhận, tôi luôn là người nhận tiền, và
dường như tôi luôn là kẻ ra tay trong mọi chuyện và hưởng lợi. Nhưng khi
đến phần bào chữa, tôi mới thấy mọi thứ rõ ràng hơn; vì luật sư bào chữa của
Compeyson nói, ‘Thưa quý tòa, thưa quý vị, ở đây, trước mặt các vị, đứng
cạnh nhau, là hai con người mà mắt các vị có thể phân biệt rõ ràng; một
người, trẻ hơn, được nuôi dạy tử tế, người sẽ được đối xử tương tự; một
người, lớn tuổi hơn, không được nuôi dạy tử tế, sẽ được đối xử đúng như vậy;
một người, trẻ hơn, nếu có thì cũng rất hiếm khi hiện diện trong các hành vi
giao dịch được nói tới ở đây, và chỉ thuộc diện tình nghi; người kia, lớn tuổi
hơn, luôn bị bắt gặp trong các hành vi đó và tội trạng đã được xác nhận. Liệu
các vị có thể nghi ngờ, nếu chỉ có một trong hai người có tội ở đây thì người
đó sẽ là ai, và nếu có hai người có tội, thì đâu là kẻ tồi tệ hơn nhiều? Và đại
loại như thế.’ Và khi nói tới tính cách, chẳng phải Compeyson là người từng
được đến trường, và chẳng phải bạn học cùng trường với hắn đang giữ vị trí
này hay vị trí kia, và chẳng phải các nhân chứng từng quen biết hắn ở câu lạc
bộ này hay hội kia, và không có gì bất lợi để nói về hắn? Và chẳng phải tôi là
kẻ từng bị kết án trước đó, từng được biết đến đã ngồi tù ở nơi này nơi kia
hay sao! Và khi đến phần các bị cáo tự bào chữa, chẳng phải Compeyson có
thể nói với họ trong khi khuôn mặt hắn thỉnh thoảng lại cúi xuống cái khăn
tay trắng giắt trong túi - à! Và cả với những câu thơ trong lời tự bào chữa của
hắn nữa - và chẳng phải tôi là người chỉ có thể nói, ‘Thưa quý vị, người đàn
ông bên cạnh tôi là tên khốn quý hóa nhất trên đời’? Và khi phán quyết được
đưa ra, chẳng phải Compeyson là kẻ được đề nghị khoan hồng vì nhân thân
tốt và bị ảnh hưởng xấu từ bạn làm ăn, vì đã cung cấp tất cả thông tin hắn có
thể để chống lại tôi, và chẳng phải với tôi không có gì ngoài hai chữ ‘Có tội’
sao? Và khi tôi nói với Compeyson, ‘Một khi ra khỏi tòa án này, tao sẽ đấm
vỡ mặt mày!’ chẳng phải Compeyson đã cầu xin thẩm phán để được bảo vệ,
và đề nghị phải có hai cánh cửa khóa trái ngăn cách giữa chúng tôi sao? Và
khi chúng tôi bị kết án, chẳng phải hắn chỉ bị bảy năm, còn tôi mười bốn
năm, và chẳng phải hắn là người ông thẩm phán lấy làm tiếc vì hắn có thể rất
thành đạt, còn tôi là kẻ ông thẩm phán nhận ra như một kẻ tội phạm có thâm
niên với tính khí hung bạo, rất có thể sẽ còn trở nên tồi tệ hơn?”
Vị khách đã rơi vào tình trạng kích động cực độ, nhưng rồi kiềm chế
được, thở ra hai hay ba nhịp ngắn, hít vào cũng từng ấy lần và duỗi thẳng tay
về phía tôi nói với vẻ trấn an, “Tôi sẽ không thấp kém đâu, chàng trai thân
mến!”
Ông ta cũng đã làm mình nóng lên đến độ phải lấy khăn tay ra lau mặt,
cổ và hai bàn tay trước khi có thể tiếp tục.
“Tôi đã nói với Compeyson là tôi sẽ nện vỡ mặt hắn, và tôi thề Chúa sẽ
nện vỡ mặt tôi nếu tôi không làm thế. Chúng tôi ở trên cùng một tàu nhốt tù,
nhưng tôi không thể tiếp cận hắn lâu dù đã cố thử. Cuối cùng, tôi tới đằng sau
hắn và đánh vào má nhằm buộc hắn quay lại để nện vỡ mặt hắn, đúng lúc ấy
tôi bị phát giác và giữ lại. Phòng biệt giam của con tàu đó không mấy vững
chắc với một người quá quen thuộc với các phòng biệt giam và có thể bơi lặn.
Tôi đào thoát lên bờ, và đang trốn giữa những ngôi mộ ở đó, trong lòng thầm
ghen tị được giống như một trong những người nằm dưới đó để chấm dứt mọi
sự thì tôi gặp chàng trai của tôi lần đầu tiên!”
Ông ta nhìn tôi với cái nhìn trìu mến khiến ông ta một lần nữa gần như
lại trở nên dễ sợ với tôi, cho dù tôi thấy rất thương hại cho ông ta.
“Nhờ chàng trai của tôi, tôi được biết Compeyson cũng đang trốn ngoài
đầm lầy. Có linh hồn tôi chứng giám, tôi phần nào tin rằng hắn bỏ trốn trong
cơn kinh hoàng để thoát khỏi tôi, không hề biết tôi đã trốn lên bờ. Tôi lao đi
truy tìm hắn. Tôi nện vào mặt hắn. ‘Và bây giờ,’ tôi nói, ‘như là điều tệ nhất
tao có thể làm, không cần đếm xỉa gì đến bản thân tao, tao sẽ lôi cổ mày trở
lại.’ Và hẳn tôi đã bơi về, túm tóc hắn lôi theo sau nếu cần phải thế, và điệu
hắn lên boong không cần tới đám lính.
“Tất nhiên hắn cuối cùng vẫn nhận được phần tốt nhất - tư cách của
hắn quá tử tế. Hắn đã bỏ trốn trong lúc bị tôi và những mưu toan sát nhân của
tôi đẩy tới chỗ phát cuồng; và hình phạt hắn phải nhận khá nhẹ. Tôi bị xiềng
vào xiềng sắt, đưa ra tòa lần nữa, và bị kết án chung thân. Thế nhưng, chàng
trai thân mến và bạn của Pip, tôi vẫn chưa kết thúc với cuộc đời và có mặt tại
đây.”
Vị khách lại lau mồ hôi lần nữa như đã làm lúc trước, và sau đó chậm
rãi lấy nhúm thuốc lá từ trong túi ra, nhấc cái tẩu khỏi lỗ khuyết, từ tốn nhồi
thuốc và bắt đầu hút.
“Hắn đã chết chưa?” tôi hỏi, sau một hồi im lặng.
“Ai đã chết chưa cơ, chàng trai?”
“Compeyson.”
“Nếu hắn còn sống, hắn nên hy vọng tôi đã chết, cậu có thể chắc chắn
như thế,” câu trả lời vang lên kèm một cái nhìn sắc lạnh. “Tôi không bao giờ
nghe thêm gì về hắn nữa.”
Herbert đã dùng bút chì viết lên bìa một cuốn sách. Cậu nhẹ nhàng đẩy
cuốn sách sang cho tôi, trong khi Provis đứng hút thuốc với đôi mắt hướng
vào ngọn lửa trong lò sưởi, và tôi đọc những dòng chữ trên đó:
“Tên ông Havisham trẻ tuổi đó chính là Arthur. Compeyson chính là
người đàn ông đã tự xưng là người yêu của cô Havisham.”
Tôi đóng cuốn sách lại, khẽ gật đầu với Herbert, rồi để cuốn sách sang
bên; nhưng không ai trong hai chúng tôi nói gì, và cả hai cùng nhìn Provis
trong khi ông ta đứng hút thuốc bên lò sưởi.
