ảnh tượng hiện ra đầu tiên trên đất Mỹ là dãy đèn hiệu của một con tàu chở dầu và ánh sáng từ đèn dụ cá của đoàn tàu đánh cá.

Wesley cao, trẻ và hói với những biểu cảm lờ mờ và vô nghĩa bộc lộ sự thân thiện. Anh ta mặc một bộ com-lê ba mảnh màu xanh. Mùi quất và bạc hà tỏa ra từ miệng, má và cả nách. Suốt chuyến bay, anh ta ngồi bắt chéo chân, hút tẩu và làu bàu trả lời những câu hỏi của Arkady. Ở Wesley có điều gì đó vụng về và non nớt, hệt như một con bê.

Hai người đàn ông có một khu trên máy bay của riêng họ. Hầu hết những hành khách khác là “nghệ sĩ ưu tú”, đám nhạc sĩ đi lưu diễn đang tranh cãi về số đồng hồ và nước hoa họ mua ở trạm dừng Orly. Arkady không được phép xuống máy bay ở đó.

“Anh có hiểu ‘trách nhiệm’ là gì không?” Wesley hỏi bằng tiếng Anh

Đám hành khách kéo hẳn về một phía máy bay khi gần đến vùng trang trại, vài vạch lờ mờ hiện ra giữa những cánh đồng chìm trong bóng tối.

“Nghĩa là anh sẽ giúp tôi?” Arkady hỏi.

“Nghĩa là một điệp vụ của FBI. Nghĩa là,” Wesley nói đầy nghiêm túc, như thể anh ta đang thương lượng điều gì với Arkady, “chúng tôi phải chịu trách nhiệm về anh.”

“Chịu trách nhiệm với ai?”

Một niềm phấn khích trẻ thơ bao trùm máy bay khi nó bay qua khu dân cư Mỹ đầu tiên. Dường như đó là một xứ sở ô tô. Xe đầy đường và chen vào cả giữa những căn nhà có vẻ quá khổ với con người.

“Tôi mừng là anh đã hỏi câu đó.” Wesley gõ tẩu vào cái gạt tàn đặt trên tay ghế. “Dẫn độ là một vấn đề rắc rối, đặc biệt giữa Mỹ và Liên Xô. Mà chúng ta thì không cần thêm bất cứ rắc rối nào nữa. Anh hiểu ‘rắc rối’ là gì chứ?”

Máy bay đột ngột lao xuống, tạo ra ảo giác đang tăng tốc. Con đường cao tốc khổng lồ hiện ra - dài vô tận với những ánh đèn hiệu đầy màu sắc - và rồi lại biến mất vào một mê lộ những con đường cao tốc khác. Nhiều đến không tưởng. Tất cả những con đường này dẫn đi đâu? Có đến bao nhiêu cái xe? Trông như thể toàn bộ dân cư dưới kia đang lái xe, dịch chuyển hoặc di tản.

“Ở Liên Xô, ‘rắc rối’ là bất cứ thứ gì anh không muốn,” Arkady nói.

“Chính xác!”

Những tia sáng hợp lại thành trung tâm thương mại, đường lớn và cầu cảng. Một tấm bảng thông tin ghi dòng chữ “GIẢM GIÁ LỄ TẠ ƠN”. Máy bay trượt xuống thấp hơn nữa, qua một khu dân cư. Những sân chơi được thắp sáng với thảm cỏ xanh tuyệt hảo dần hiện ra. Khoảng sân sau màu xanh chính là những hồ bơi trống trải. Người Mỹ đầu tiên đứng trong ánh sáng phát ra từ cánh cửa nhà và nhìn lên.

“Để tôi kể cho anh về một rắc rối mà chúng ta sẽ tránh được,” Wesley nói. “Anh sẽ không đào ngũ. Nếu đây là một điệp vụ KGB, anh có thể đào ngũ. Anh sẽ đến với chúng tôi và chúng tôi vui lòng trao cho anh một chỗ trú ẩn. Bất cứ ai khác trên Trái Đất này, ví dụ thế đi, có thể đào ngũ.”

“Nếu họ không muốn đào ngũ còn tôi muốn thì sao?”

“Chà, họ có thể còn anh thì không,” Wesley nói.

Arkady cảm thấy một cơn rùng mình khi bộ phận hạ cánh mở ra. Anh cố kiếm tìm chút biểu hiện hài hước trong nụ cười của Wesley. “Anh đang đùa phải không?” Anh đoán.

“Tôi mong là không,” Wesley nói. “Đó là luật. Trước khi bất cứ kẻ đào ngũ nào được phép ở lại trên đất Mỹ, cục sẽ xem xét trường hợp của họ. Trong trường hợp của anh, chúng tôi đã ra quyết định và đó là anh không thể ở lại.”

Arkady nghĩ có thể anh đang gặp vấn đề ngôn ngữ. “Nhưng tôi vẫn chưa cố đào ngũ.”

“Thế thì cục rất vui lòng lo cho anh,” Wesley nói. “Cho đến khi anh cố đào ngũ”.

Arkady quan sát viên đặc vụ. Đây là dạng đàn ông anh chưa bao giờ đối mặt. Khuôn mặt mang đủ các nét của con người - lông mày, mí mắt và đôi môi cử động bất cứ khi nào có thể - nhưng Arkady ngờ rằng bên trong hộp sọ dưới lớp vỏ não của anh ta là một chuỗi xoắn ốc đồng dạng.

“Anh có thể đào ngũ, nhưng chỉ có thể đào ngũ sang chúng tôi,” Wesley nói. “Bất cứ ai anh chạy đến cũng sẽ giao nộp anh cho chúng tôi thôi. Dĩ nhiên, chúng tôi sẽ ngay lập tức trao trả anh cho Liên bang Xô Viết. Thế nên khi anh đang ở trong tay chúng tôi, rất vô nghĩa nếu đào ngũ sang phía chúng tôi, đúng không?”

Máy bay băng qua dãy nhà xám xịt tắm trong ánh đèn đáng sợ. Đường phố lùi lại phía sau và máy bay đi qua vịnh, rồi đến một hòn đảo với những tia sáng chiếu lên bầu trời. Một ngàn tòa tháp ánh sáng lấp lánh như những ánh sao trồi lên từ mặt nước, và một âm thanh nhẹ nhõm và đầy biết ơn vang lên trong đám hành khách trước cảnh tượng này.

“Thế là anh sẽ không giúp tôi,” Arkady nói.

“Dĩ nhiên nếu tôi có thể,” Wesley nói.

Đèn hạ cánh lướt qua cửa sổ. Máy bay hạ cánh và rung lên.

Khi máy bay hạ cánh ở điểm cuối Pan Am, lối đi đầy những họa sĩ, nhạc cụ, quà tặng và túi thức ăn. Giờ những người Nga đang chuẩn bị khoác lên những khuôn mặt buồn-chán-với-công-nghệ-Mỹ, và dù mọi người đều phải đi qua Arkady và Wesley, không ai nhìn họ, không ai muốn bị làm ô uế khi quá gần, và chỉ một vài bước từ cái ống đi bộ nối máy bay thằng đến ga cuối. Bù lại, họ nhìn lẫn nhau.

Khi những hành khách khác đã rời đi, tiếp viên hàng không vào máy bay qua cửa sau và Wesley đưa Arkady xuống bằng thang dịch vụ đến đường băng dưới động cơ sau của chiếc Ilyushin. Động cơ rên rỉ và cái đèn đỏ trên đuôi máy bay nhấp nháy. Máy bay sắp quay lại Moscow sao? Arkady tự hỏi. Wesley vỗ vai anh và chỉ vào một chiếc xe đang đợi ở đường băng đối diện.

Họ không đi qua hải quan Mỹ. Chiếc xe đưa thẳng họ đến một cổng vào, rồi đến con đường cao tốc.

“Chúng tôi thấu hiểu con người của anh.” Wesley ngồi thoải mái trong bóng đen trên ghế sau với Arkady.

“Người của tôi?”

“KGB”

“Tôi không phải người của KGB.”

“KGB cũng nói anh không phải người của họ. Chúng tôi cũng đoán họ sẽ nói thế.”

Có những chiếc xe bị bỏ lại phía bên đường. Không phải chỉ mới đây, trông chúng như đống tàn tích chiến tranh cổ xưa. Dòng chữ “Puerto Rico tự do” được viết lên một chiếc xe. Những chiếc xe đang di chuyển trên đường có hàng trăm mẫu mã và màu sắc. Đám lái xe cũng đủ màu da. Phía trước chính là đường chân trời sáng rực mà anh đã nhìn thấy từ máy bay.

“Anh hiểu gì về KGB?” Arkady hỏi.

“Tôi hiểu rằng đây sẽ là một điệp vụ của sở miễn là anh không đào ngũ sang sở,” Wesley nói. “Và vì anh chỉ có thể đào ngũ sang chúng tôi, anh không thể làm vậy.”

“Tôi hiểu. Và anh nghĩ rằng tôi cùng phe với KGB chỉ vì họ nói tôi không phải.”

“Họ còn có thể nói gì được nữa?”

“Nhưng nếu anh tin tôi không cùng phe KGB, mọi thứ sẽ hoàn toàn khác đúng không?”

“Dĩ nhiên! Thế có nghĩa những điều KGB nói là thật.”

“Họ nói cái gì?”

“Họ nói anh bị buộc tội giết người.”

“Không có phiên tòa nào cả.”

“Họ cũng không nói là có. Anh đã giết người à?” Wesley hỏi.

“Đúng”.

“Thế đấy. Luật nhập cư Mỹ không cho phép chứa chấp tội phạm. Luật pháp Mỹ rất nghiêm minh trừ khi anh là người nước ngoài bất hợp pháp. Nhưng chúng tôi không thể cho phép một người đến thẳng cục và thông báo mình là kẻ sát nhân.”

Đầu của Wesley nghiêng vào bóng đêm khi anh ta chờ đợi những câu hỏi tiếp theo, nhưng Arkady vẫn im lặng. Chiếc xe lao vào đường hầm đến Manhattan. Cảnh sát nhìn qua tấm kính mờ trong ánh đèn xanh của đường hầm. Sau đó chiếc xe chuyển hướng, đi vào những con đường còn hẹp hơn Arkady tưởng tượng, và xa bên dưới kia là những làn khói của đường chân trời bị nước làm nhòe đi. Đèn đường mang một màu xanh tái.

“Tôi chỉ muốn anh hiểu vị thế của mình thôi,” cuối cùng Wesley cũng nói. “Anh không ở đây một cách hợp pháp. Anh cũng không ở đây bất hợp pháp, bởi nếu thế thì anh vẫn còn cách chứng minh. Chỉ đơn giản là anh không có mặt ở đây và cũng không có cách nào để anh chứng minh điều ngược lại. Tôi biết nghe rất điên, nhưng đó là luật dành cho anh. Hơn nữa, đó là điều mà người của anh muốn. Nếu anh không hài lòng, hãy phản ánh với KGB.”

“Tôi sẽ gặp KGB chứ?”

“Tôi thì không thích thế đâu.”

Chiếc xe dừng lại ở góc đại lộ Hai mươi chín và Madison, trước cánh cửa kính của một khách sạn. Những ngọn đuốc mô phỏng bên cánh cửa thành chữ BARCELONA. Wesley đưa cho Arkady một chiếc chìa khóa gắn với tấm thẻ nhựa in tên khách sạn, nhưng không thả tay ngay khi Arkady chạm vào. “Số phòng của cô ta có trên chìa khóa.” Wesley thả tay ra. “Anh là một gã may mắn.”

Arkady cảm thấy một cơn chóng mặt kì lạ khi ra khỏi ô tô. Wesley không đi theo anh. Arkady đẩy cánh cửa kính. Tiền sảnh khách sạn phủ tấm thảm đỏ đun, những chiếc cột cẩm thạch màu hồng và đèn chùm đồng thau với nến điện. Một người đàn ông với bọng mắt thâm quầng rời chiếc ghế đang ngồi để vẫy tờ báo với Wesley đang ở bên ngoài, sau đó liếc Arkady rồi ngồi xuống. Arkady đi một mình vào cái thang máy tự phục vụ với dòng chữ ‘Mẹ Kiếp’ khắc trên cửa.

Phòng 518 ở cuối sảnh tầng 5. Cửa phòng 513 khẽ mở lúc Arkady đi qua và khi anh tức giận ngoảnh lại, cửa phòng đóng ngay. Anh đến phòng 518, mở khóa và đi vào.

Cô đang ngồi trên chiếc giường chìm trong bóng tối. Anh không thể biết cô đang mặc loại váy nào, kiểu Nga hay Mỹ. Cô để chân trần.

“Em bảo họ đem anh đến,” Irina nói. “Ban đầu em hợp tác, vì họ sẽ giết anh. Cuối cùng em nhận ra rằng ở đó thì anh còn tệ hơn cả chết. Em thậm chí còn không được rời khỏi căn phòng này cho đến khi họ mang anh đến...”

Cô ngước mặt lên, để lộ những giọt nước mắt. Cuối cùng, đây là tất cả chúng ta có để trao cho nhau, Arkady nghĩ. Anh chạm vào môi cô và cô khẽ gọi tên anh khi những ngón tay đó lướt qua. Ngay lúc đó, anh nhìn thấy điện thoại ở bên kia bàn. Iamskoy đang nghe, anh điên loạn nghĩ - Wesley, anh tự sửa lại. Anh giật đứt sợi dây điện thoại khỏi bức tường.

“Anh không bao giờ kể cho họ,” cô thì thầm khi khi quay trở lại. “Anh đã không kể ai thật sự giết Iamskoy.”

Khuôn mặt cô đã thay đổi, thon nhỏ hơn, khiến đôi mắt dường như to ra. Cô thậm chí còn xinh đẹp hơn nữa?

“Tại sao họ có thể nghĩ anh là một trong số họ?” Cô hỏi.

Ở đây, sàn mềm hơn, giường cứng lại. Cô lăn sang một bên, vẫn đang ôm anh. “Và anh ở đây rồi.” Cô hôn anh.

“Chúng ta đã ở đây.” Arkady cảm thấy một nỗi buồn vui thất thường trào dâng.

“Sắp tự do,” cô thì thào.

“Còn sống.” Anh cười.