The oldest books are still only just out to those who have not read them.
Samuel Butler
ePub
A4Chương 14
C
ảm thấy hổ thẹn về mái nhà của mình là cảm xúc kinh khủng nhấttrên đời. Trong ý nghĩ này có thể thấp thoáng bóng đen vô ơn, và sự trừng
phạt có thể là báo đáp hoàn toàn xứng đáng; nhưng tôi có thể chứng thực
rằng đó là một thứ thật kinh khủng.
Nhà chưa bao giờ là một nơi vui vẻ với tôi, vì tính khí của chị tôi.
Nhưng Joe biến nơi này thành chốn thiêng liêng, và tôi đã tin vào điều đó.
Tôi đã tin phòng khách nhà mình như phòng tiếp khách sang trọng bậc nhất;
tôi đã tin cửa trước như cánh cổng bí ẩn của Ngôi Đền cứ mỗi lần mở ra lại đi
kèm lễ hiến sinh bằng chim quay; tôi đã tin căn nhà bếp như một nơi tao nhã
dù không lộng lẫy; tôi đã tin lò rèn là con đường lộng lẫy hào quang dẫn tới
trưởng thành và độc lập. Chỉ trong vòng một năm, tất cả chuyện này đã thay
đổi. Giờ đây tất cả trở nên thật thô kệch tầm thường, và chắc chắn là bất luận
thế nào tôi cũng không muốn cô Havisham và Estella trông thấy nhà mình.
Trong suy nghĩ vô ơn ấy có bao nhiêu phần là lỗi của chính tôi, bao
nhiêu là lỗi của cô Havisham, bao nhiêu là lỗi của chị tôi, giờ đây chẳng còn
quan trọng với tôi hay bất cứ ai nữa. Tôi đã thay đổi; nó trở thành chuyện đã
rồi. Tốt hay xấu, có thể biện hộ được hay không, chuyện đó dù sao cũng đã
xảy ra.
Đã có thời tôi cảm thấy dường như khi cuối cùng tôi có thể xắn tay áo
lên bước chân vào lò rèn làm thợ học việc cho Joe, hẳn lúc ấy tôi sẽ rất xuất
sắc và hạnh phúc. Giờ đây, khi điều đó trở thành thực tế trong tầm tay, tôi chỉ
cảm thấy mình nhem nhuốc đầy bụi than, và ký ức của mỗi ngày trôi qua đè
nặng lên tôi tới mức chiếc đe rèn chỉ nhẹ bẫng như một cọng lông. Trong
quãng đời sau này của mình (và tôi đoán trong đời của hầu hết mọi người
khác) tôi từng có lúc cảm thấy như thể một tấm màn nặng trịch đã buông
xuống những gì thú vị và lãng mạn, cô lập tôi khỏi mọi thứ ngoài sự chịu
đụng tẻ ngắt. Chưa bao giờ tấm màn ấy lại buông xuống nặng nề xám xịt cho
bằng lúc con đường vào đời mở ra trước mắt qua thân phận thợ học việc cho
Joe tôi mới dấn bước vào.
Tôi còn nhớ vào giai đoạn sau này trong quãng thời gian học việc của
mình, tôi hay đứng gần nghĩa địa nhà thờ vào các buổi chiều Chủ nhật khi
màn đêm đang buông dần, so sánh triển vọng của mình với quang cảnh đầm
lầy lộng gió, và tìm ra những nét tương đồng giữa chúng khi nghĩ tới chuyện
cả hai đều phẳng lì và lè tè, và cả hai đều mở ra ngoài kia một con đường lạ
lẫm, với màn sương mù tối đen, và sau đó là đến biển. Tôi khá ủ ê vào ngày
đầu làm thợ học việc cũng như suốt quãng thời gian sau đó; nhưng tôi lấy làm
mừng là mình chẳng bao giờ hở ra lấy một câu thì thầm với Joe trong suốt
thời gian diễn ra giao kèo của tôi. Đó là điều duy nhất tôi thấy thật mừng
được biết về chính mình trong chuyện đó.
Vì cho dù nó bao gồm điều tôi định nói, mọi công lao trong cái tôi định
nói đều là của Joe. Không phải vì tôi tận tâm, mà chính vì Joe tận tâm, nên tôi
đã không bỏ đi để trở thành một người lính hay thủy thủ. Không phải vì tôi ý
thức rõ về giá trị của nghề rèn, mà chính vì Joe ý thức rõ về giá trị của nghề
này, tôi mới làm việc khá hăng hái bất chấp cảm giác khó chịu. Không thể
biết ảnh hưởng của một người đàn ông thân thiện trung thực luôn chuyên chú
với bổn phận có thể vươn xa tới đâu trên thế giới; nhưng hoàn toàn có thể
biết nó tác động tới bản thân chúng ta như thế nào khi ta bắt gặp nó, và tôi
biết rõ bất cứ điều tốt đẹp nào xuất hiện trong thời gian tôi học nghề cũng đều
xuất phát từ con người chất phác dễ hài lòng của Joe, chứ không phải từ con
người bất mãn không ngừng khao khát của tôi.
Ai biết được tôi muốn gì chứ? Làm thế nào tôi có thể nói được khi tôi
chưa bao giờ biết? Điều tôi sợ là vào một thời khắc bất hạnh nào đó tôi, đang
ở trong bộ dạng nhem nhuốc tầm thường nhất, ngước mắt lên thì thấy Estella
nhìn vào qua một ô cửa sổ gỗ của lò rèn. Tôi bị ám ảnh nỗi sợ hãi rằng sớm
muộn gì cô gái cũng tìm ra tôi, mặt mày tay chân đen nhẻm đang làm phần
việc thô kệch hơn, và sẽ đắc chí miệt thị khinh thường tôi. Thường sau khi
trời tối, khi tôi kéo bễ cho Joe, và chúng tôi đang hát bài Clem Già, và khi ý
nghĩ chúng tôi từng hát bài hát này tại nhà cô Havisham dường như lại làm
tôi nhìn thấy khuôn mặt Estella trong ngọn lửa, mái tóc tuyệt đẹp phấp phới
trong gió, đôi mắt nhìn tôi miệt thị - thường vào những lúc như thế tôi lại
ngước nhìn lên mấy mảng đêm đen đằng sau các khung cửa sổ gỗ, và tưởng
tượng ra khuôn mặt cô gái vừa mới rụt đi, và tin cuối cùng cô đã đến.
Sau đó, khi chúng tôi vào nhà ăn tối, quang cảnh trong nhà và bữa ăn
càng trở nên quen thuộc hơn bao giờ hết, và tôi lại cảm thấy hổ thẹn về mái
nhà mình đang sống hơn bao giờ hết, trong lồng ngực vô ơn của tôi.
