• Xong chưa? một giọng cất lên.

Linh mục đứng dậy tỏ dấu chỉ sự sợ hãi và tán đồng. Ngài nhớ lại viên sĩ quan cảnh sát đã cho ngài tiền lúc ở nhà tù. Bóng anh ta sậm, ăn mặc chững chạc đứng ở khung cửa ra vào và ánh sáng từ bên ngoài loé sáng trên giày. Một tay đặt trên cò súng, anh ta nhíu mày giân dữ nhìn tên cướp nằm chết.

• Ông không nghĩ là sẽ gặp tôi chứ?

• Ồ, có chứ,linh mục trả lời, tôi còn muốn cảm ơn ông..

• Cảm ơn tôi? Vì việc gì?

• Vì đã để tôi một mình với anh ta.

• Tôi không phải là người mọi rợ,sĩ quan nói. Bây giờ xin ông bước ra. Chạy trốn cũng vô ích.Nhìn đây.

Linh mục rời căn chòi và thấy chừng mười hai người có vũ khí đang vây quanh.

• Tôi chán làm người chạy trốn rồi, ngài nói.

Tên tạp chủng biến đâu mất: những đám mây nặng nề gom lại trên trời và làm cho những ngọn núi phía dưới như biến thành những đồ chơi.

Linh mục thở ra, cười:

• Tôi đã khó nhọc biết bao mới vượt được dải núi, và bây giờ…tôi ở đây…

• Tôi không nghĩ là ông sẽ trở lại.

• Không, ông trung uý, anh biết mà.Ngay cả một thằng hèn cũng có thể có tinh thần trách nhiệm…

Một ngọn gió mát và trong lành thổi qua ngay trước khi cơn mưa ập đến. Ngài nói thêm vẻ bất cần nhưng vụng về:

• Ông bắn tôi ngay chứ?

Viên trung uý gằn giọng:

• Tôi không phải là người mọi rợ. Ông sẽ được xét xử…theo đúng luật.

• Tội gì?

• Phản bội.

• Tôi có cần thiết phải đi lại quãng đường quá xa này không?

• Có. Nếu ông không cố gắng tẩu thoát.

Tay trung uý vẫn còn để trên cò súng như để cảnh giác với vị linh mục.

• Tôi thề là…nhưng ở đâu? Ông ta nói.

• Vâng, đúng. Linh mục giải thích, ông đã gặp tôi hai lần.Một lần khi ông chọn bắt con tin trong làng của tôi: ông đã hỏi con tôi: “Ông nầy là ai?” Nó đã trả lời: “ Cha tôi” và ông tha cho tôi đi.

Đột nhiên,mấy ngọn núi biến mất: có thể nói người ta đang dội nước vào mặt.

• Nhanh lên, vào trong chòi.

Ông ta gọi một người lính:

• Đem lại đây vài cái thùng cho chúng tôi ngồi.

Họ cùng trở lại trong chòi ở đó có xác chết, bên ngoài mưa xối xả. Một người lính ướt loi ngoi mang đến hai thùng gỗ.

• Cho một cây nến, trung uý ra lệnh rồi ngồi xuống, tay cầm súng. “Ông ngồi xuống đi, ông ta nói với linh mục, ngồi xa cửa ra, nơi nào tôi có thể thấy ông.”

Tên lính thắp đèn, cắm ngay trên nền đất cứng,linh mục ngồi gần xác người Mỹ: co quắp trong tư thế rút dao, tên nầy xem như đang hướng về phía bạn mình để nói vài lời tâm sự…Họ cùng giòng giống: cả hai đều dơ bẩn, râu không cạo. Viên trung uý thuộc nòi giống khác. Ông ta hỏi vẻ khinh khỉnh:

• Như vậy ông có con sao?

• Vâng, linh mục đáp.

• Nhưng ông là linh mục!...

• Ông đừng tưởng rằng mọi linh mục đều như tôi cả đâu, có những linh mục tốt, có linh mục xấu, ngài nói thêm mắt nhìn ánh đèn lung linh trên nút áo viên trung uý. Tôi đơn giản chỉ là một linh mục xấu.

• Như thế thì tôi làm lợi cho giáo hội của ông…

• Có thể.

Trung uý nhìn ngài nghi ngờ như là ngài đang chơi xỏ ông.

• Ông đã nói hai lần, trung uý nói, ông nói tôi đã gặp ông hai lần sao?

• Đúng thế, tôi bị bắt vào tù. Ông đã cho tôi tiền.

• Tôi nhớ rồi. Giận dữ, ông ta nói thêm: « Tôi hết sức lố bịch! Chúng tôi đã bắt được ông nhưng lại để cho ông ra đi. Chưa tính là tôi đã mất hai người vì truy nã ông. Nếu không bây giờ họ còn sống… » Ngọn đèn kêu xèo vì nước giọt qua mái. « Tên người Mỹ nầy không đáng để tôi hy sinh hai mạng người. Thật ra nó chưa làm gì đáng chê trách. »

Mưa rơi xối xả,không dứt. Họ chờ đợi trong im lặng. Đột nhiên viên trung uý la lên”

• Rút tay ra khỏi túi!

• Tôi tìm bộ bài tây, chỉ vậy thôi. Tôi nghĩ là để giết thời gian…

• Tôi không chơi bài, trung uý nói giọng chắc nịch.

• Không,không. Không phải để đánh bài. Tôi muốn cho ông xem một vài trò ảo thuật. Ông cho phép không?

• Làm đi, nếu ông thích.

Cô Lehr đã tặng cho ngài một bộ bài cũ.

• Ông xem đây, đây là ba quân bài. Con Xì, con Già và con Bồi. Rồi ( ngài trải bài ra đất) ông nói xem bây giờ con Xì ở đâu.

• Đương nhiên là ở đây rồi, trung uý trả lời vẻ hững hờ.

• Ông nhầm rồi,linh mục nói và lật con bài, con Bồi...

• Trò gian lận...hay là trò trẻ con, trung uý nói giọng khinh bạc.

• Đây là một trò khác,linh mục nói.Trò nầy tên là con Bồi đi trốn. Tôi chia bộ bài ra ba cọc. Như thế nầy nhé. Tôi đặt con Bồi bích ở cọc giữa.Như thế nầy. Bây giờ tôi đập tay vào ba cọc bài”.

Mắt ngài ánh lên khi ngài nói; quá lâu rồi ngài không đụng đến bộ bài: ngài quên trời mưa, quên xác chết với cái khuôn mặt hiếu chiến đối diện với ngài:” Tôi nói: Trốn đi, Bồi”, ngài giở cọc bài bên trái lên và con Bồi ở đó, “Đây nè”.

• Dĩ nhiên là có hai con Bồi.

• Ông có thể tự mình kiểm tra.

Bất đắc dĩ, trung uý cúi xuống kiểm tra cọc bài ở giữa.

• Tôi nghĩ là ông làm trò nầy với người da đỏ và bảo họ đây là phép lạ của Chúa.

• Không, linh mục cười trả lời. Chính một người da đỏ đã dạy cho tôi trò nầy. Anh ta là người giàu nhất làng. Anh ngạc nhiên chưa! Với đôi tay điêu luyện như thế. Không, không. Đó là những trò ngày xưa tôi thường hay chơi trong các ngày lễ ở giáo xứ, cho các Hội đoàn, ông hiểu ý tôi muốn nói gì rồi chứ?

Vẻ chán ghét trên mặt viên trung uý.

• Tôi còn nhớ các hội đoàn nầy, ông nói.

• Hồi ông còn bé?

• Tôi đã đủ lớn để thấy…

• Cái gì?

• Sự lừa đảo.

Ông ta đột nhiên nổi giận, tay nắm chặt súng,làm như ông muốn từ bỏ dứt khoát và mãi mãi cái loài sâu bọ đó.

• Thật là xảo trá! Hài hước.Bán tài sản của mình để cho người nghèo,phải không? và một quý bà nào đó, vợ ông dược sĩ, tuyên bố là gia đình nào đó không đáng được giúp đỡ,rồi cô nầy, bà kia nói: nếu những người đó chết đói hết, thì chỉ là tại họ thôi; vì họ thuộc phe xã hội…Còn linh mục- các ông linh mục- ghi sổ các gia đình đã dự lễ Phục Sinh và đóng góp cho nhà thờ. »

Ông ta lên giọng: một cảnh sát rụt rè thò đầu qua cửa để xem chuyện gì đang xảy ra rồi lui ra dưới cơn mưa như thác đổ.

• Giáo hội nghèo,linh mục nghèo do đó người ta phải bán của cải để dâng cúng cho giáo hội.

• Ông có lý, linh mục nói, rồi ngài còn nói thêm: Và chính ông, ông cũng lầm.

• Ý ông nói gì? trung uý hỏi. Ông không thể tự biện hộ được…

• Tôi cảm nhận lòng tốt của ông khi ông cho tôi tiền khi ra tù.

• Tôi không tin ông. Ông thua rồi. Ông không còn chút hy vọng nào. Ông có nói gì đi nữa cũng không thay đổi được gì.

• Dĩ nhiên rồi.

Ngài hoàn toàn không có ý làm ông trung uý nổi giận, nhưng trong suốt tám năm nay, ngài chỉ được nói chuyện với nông dân hay người da đỏ. Một cái gì đó trong giọng nói của ngài làm trung uý khó chịu.

• Các người như ông là một tai hoạ, trung uý la lên. Do đó tại sao chúng tôi phải tiêu diệt các ông. Ông hiểu cho là về phương diện con người, tôi không có gì chống đối ông cả.

• Dĩ nhiên rồi. Ông chỉ chống lại Chúa trời. Tôi thuộc về loại người mà ông bắt giam hàng ngày, rồi ông cho tiền.

• Không,tôi không mất công chống lại một chuyện hoang đường.

• Nhưng tôi không đáng để các ông chiến đấu chống lại tôi! Chính ông đã nói: dối trá, nghiện ngập…Người nầy xứng đáng lãnh nhận những viên đạn của ông hơn tôi.

• Vấn đề là những tư tưởng của ông.

Trung uý đổ mồ hôi trong cái không khí nóng và ẩm nầy.

• Các ông rất quỷ quyệt, ông ta nói tiếp. Nhưng ông nói đi: các ông đã làm gì cho đất nước Mê Xi Cô nầy? Đã có khi nào ông khuyên tên địa chủ không nên đánh nông dân của nó không? Ồ vâng, có lẽ các ông nói với họ trong toà giải tội và bổn phận của các ông là quên ngay lập tức. Ông ra khỏi nhà thờ, ông ăn nhậu với tên địa chủ đó và trách nhiệm của ông là quên đi việc tên kia đã tàn hại nông dân. Ông đã bỏ quyên câu chuyện đó lại trong toà giải tội, trong nhà thờ.

• Ông nói tiếp đi,linh mục nói,

Ngài ngồi trên thùng hàng rỗng, tay đặt trên đầu gối, đầu hơi cúi xuống: dù đã cố gắng,ngài cũng không tập trung suy nghĩ về những gì trung uý nói được. Ngài nghĩ thầm: « Bốn mươi tám giờ để đi về tỉnh lỵ. Hôm nay là Chúa nhật. Có lẽ mình sẽ chết vào thứ tư ». Ngài có mặc cảm như mình là tên phản bội khi thấy rằng ngài sợ cái đau đớn vì mấy viên đạn hơn là sợ cái gì sẽ xảy ra sau đó.

• Nhưng nếu dân chúng thích được đau khổ…

• Một người đàn ông có thể thích hiếp dâm một phụ nữ. Chúng ta có nên cho phép hắn ta làm thế vì hắn thích không? Đau khổ là một bằng chứng.

• Và anh cũng đau khổ luôn luôn, linh mục nói thêm,mắt nhìn cái khuôn mặt cay đắng kia qua ánh sáng ngọn nến. Toàn bộ chương trình của ông nghe thật hay! Xin cho tôi hỏi, ông cảnh sát trưởng có chia sẻ lý tưởng đó với ông không?

• Chúng tôi cũng có những con chiên xấu.

• Rồi sau đó thì sao? Ý tôi muốn nói là khi mọi người đã có đủ ăn và được đọc những cuốn sách hay, tốt…những cuốn sách mà các ông cho phép họ đọc?

• Không gì cả. Cái chết là một thực tể. Chúng tôi không cố gắng thay đổi hiện thực.

• Chúng ta hầu như đồng ý về rất nhiều điểm,linh mục lưu ý, tay tiếp tục lơ đễnh chia bài. Chúng tôi cũng vậy, chúng tôi không cố gắng thay đổi hiện thực: ví dụ như, thế giới nầy đầy tràn đau khổ, người giàu cũng như người nghèo, đau khổ, trừ các vị thánh,mà thánh thì hiếm lắm. Chịu đựng một chút đau khổ ở đời nầy, có sao đâu. Chí ít cũng có một điều mà chúng ta tin chắc, ông và tôi: là trong hai trăm năm nữa, chúng ta đều đã chết. »

Ngài vụng về xào xáo bộ bài rồi xóc vì tay ngài run.

• Nói thế nhưng lúc nầy ông cũng đang sợ một chút đau đớn thể xác, trung uý vừa nói vừa canh chừng linh mục.

• Vâng, đúng rồi, tôi đâu phải là thánh, ngài trả lời. Tôi cũng không phải là người can đảm.

Ngài nhìn lên với ánh mắt e ngại: ánh sáng đã trở lại,cây đèn cầy không còn cần thiết. Họ lại sắp có thể bắt đầu hành trình dài trở về. Ngài rất muốn tiếp tục nói chuyện với ông trung uý để kéo dài thời điểm khởi hành, cho dù là chỉ vài phút.

• Giữa chúng ta có một điểm khác biệt nữa, ngài nói. Thật vô ích nếu các anh hành động vì cái lý tưởng mà các anh theo đuổi, ít ra anh cũng phải thành thật với chính mình. Nhưng cái đảng của ông không phải lúc nào cũng chỉ có những người lương thiện và tốt. Rồi ông sẽ thấy cái đói ngày xưa trở lại, sự hung bạo, những tài sản sở đắc bằng bất cứ cách nào. Cho dù sự thật tôi là một thằng hèn…cái còn lại không quan trọng. Dù thế, tôi cũng có thể đưa Chúa đến với một tín hữu và tôi có thể mang cho họ ơn tha tội. Và cho dù tất cả các linh mục đều xấu giống như tôi, vấn đề cũng không có gì thay đổi.

• Có một chuyện khác mà tôi không hiểu, viên trung uý nói. Tại sao tất cả các linh mục khác đều trốn đi còn ông thì ở lại?

• Không phải tất cả đâu,linh mục nói.

• Tại sao ông ở lại?

• Tôi cũng tự hỏi mình như thế,linh mục trả lời. Sự thật là, một khi ta bị đột ngột phải đối diện với hai lựa chọn, một cái tốt và một cái xấu. Ta bị lôi kéo từ từ. Năm đầu tiên… Chúa ơi, tôi chưa thấy cần thiết phải trốn thoát. Đó không phải là lần đầu tiên trong lịch sử người ta đốt nhà thờ. Ông cũng biết là đã xảy ra nhiều lần như thế. Điều đó không quan hệ gì.Tôi nghĩ là tôi sẽ ở lại thêm một tháng xem tình hình có cải thiện không. Rồi thì…ông không biết thời gian qua nhanh thế nào đâu!

Cơn mưa đã dứt, trời đã sáng lại hoàn toàn; phải sống thôi. Một viên cảnh sát đi ngang qua trước chòi ngạc nhiên nhìn hai người.

• Ông biết không, linh mục nói tiếp, đột nhiên tôi nhận ra rằng, trong vùng không còn linh mục nào! Luật ép buộc linh mục lấy vợ đã là phát súng ân huệ. Tất cả đã trốn đi và họ có lý. Đặc biệt có một linh mục không thích tôi lắm. Tôi không biết gĩư mồm gĩư miệng, ông biết không, tôi khó gĩư bí mật.Ngài cho rằng tôi không có đủ kiên quyết và ngài có lý. Linh mục đó đã trốn. Tôi có cảm nghĩ giống như, chắc ông sắp cười phì, khi tôi còn đi học: có một ông thầy hung tợn đã hành hạ tôi trong nhiều năm, rồi ông ta về hưu vì quá tuổi. Và bây giờ, tôi không cần phải quan tâm đến ý kiến của ai khác. Người khác không làm phiền tôi nữa: họ yêu mến tôi… »

Ngài nhìn xéo qua và mỉm cười với cái xác của tên người Mỹ.

• Tiếp tục đi,trung uý càu nhàu.

• Cứ đà nầy, anh sẽ biết hết mọi chuyện về tôi trước khi mình đến…nhà tù.

• Tôi cần phải hiểu…kẻ thù của tôi, ý tôi muốn nói.

• Linh mục kia có lý. Sau khi ngài ra đi thì tôi bắt đầu suy sụp. Mọi sự xấu đi dần dần. Tôi bắt đầu xao lãng các bổn phận. Tôi uống rượu. Tôi nghĩ là tôi nên trốn đi. Nhưng cái tính kiêu ngạo đã buộc tôi ở lại. Đó không phải là lòng mến Chúa.

Ngài ngồi trên thùng hàng, lưng còng, cái thân hình nhỏ bé trong bộ đồ cũ ông Lehr cho.

• Kiêu ngạo là nguyên nhân sa ngã của các thiên thần. Kiêu ngạo là tội tồi tệ nhất. Tôi đã từng nghĩ mình là tay cừ khôi đã ở lại trong khi những người khác chạy trốn hết.Rồi tôi nghĩ tôi là trường hợp đặc biệt và tôi chỉ phải làm theo ý mình. Tôi chấm dứt ăn chay, tôi không làm lễ hàng ngày,tôi bỏ đọc kinh…rồi một ngày, đơn giản bởi vì say, tôi cảm thấy cô đơn…và anh biết cái gì đã xảy ra…tôi có con. Tất cả những cái đó, tôi đã làm vì kiêu ngạo. Kiêu hãnh vì đã ở lại. Tôi không còn ích gì, nhưng tôi đã ở lại. Hay ít nhất, tôi cũng không làm được nhiều việc. Rồi tôi không có được hơn một trăm người rước lễ mỗi tháng.Nếu tôi trốn đi, tôi sẽ mang về cho Chúa gấp mười hai lần số người như thế. Đó là một sai lầm người ta mắc phải…khi nghĩ rằng việc gì đó khó khăn hay nguy hiểm…

Ngài khoát tay trong không khí. Bằng một giọng tức giận, trung uý ngắt lời ngài:

• Như thế ông sắp được thành thánh tử đạo, ông hài lòng chứ.

• Ôi không! Các thánh tử đạo đâu có giống như tôi. Họ không đắn đo đâu. Nếu tôi uống được chút rượu, tôi sẽ hết sợ như thế nầy.

Đột nhiên, trung uý gọi một tên lính đang đi ngang qua cửa:

• Gì đó? Sao cứ quanh quẩn ở đây thế?

• Mưa tạnh rồi, thưa trung uý. Chúng tôi đang đợi lệnh khởi hành.

• Đi ngay bây giờ đây.Trung uý đứng lên và đút súng vào bao.

• Thắng một con ngựa cho tù nhân, ông ra lệnh. Một vài người đào huyệt chôn tên tướng cướp nầy.Nhanh lên.

Linh mục bỏ bài vào túi và đứng lên.

• Ông đã rất kiên nhẫn lắng nghe….ngài nói.

• Những ý kiến của người khác không làm tôi sợ, trung uý nói.

Bên ngoài,hơi ẩm từ đất xông lên, sau cơn mưa, một màn sương mù che đến đầu gối.Ngựa đã sẵn sàng.Linh mục lên yên, nhưng một giọng nói khiến ngài quay lại trước khi hàng quân di chuyển. Đó là tiếng kêu ngài đã nghe nhiều lần.Tên tạp chủng!

• Cha…

• Anh đấy sao,linh mục nói.

• Vâng, thưa cha,con biết cha nghĩ gì. Cha không có lòng bác ái công giáo chút nào. Cha luôn cho rằng con sắp phản bội cha.

• Đi đi, trung uý nói giọng khô khốc. Mầy đã làm xong việc của mầy.

• Trung uý cho tôi nói với nó một câu được không?

• Thưa cha, cha là người tốt, tên tạp chủng chen vào,nhưng cha nghĩ xấu cho người ta quá. Con chỉ xin cha ban phép lành cho con, thế thôi.

• Để làm gì? Anh đâu có bán được cái đó.

• Vì mình sẽ không còn được gặp nhau nữa. và con không muốn cha ra đi mang trong lòng những ý nghĩ xấu về con.

• Anh mê tín quá,linh mục nói, anh nghĩ rằng phép lành của tôi sẽ che được mắt Chúa sao. Tôi không cản Ngài thấy hết được mọi sự. Tốt hơn, anh nên về nhà và đọc kinh cầu nguyện. Rồi sau đó, nếu Chúa ban cho anh ơn sám hối, hãy chia tiền…

• Tiền nào, thưa cha? Tên tạp chủng vừa nói vừa lắc bàn đạp của linh mục.Tiền gì? Cha lại….

Linh mục thở dài. Thử thách làm ngài mệt nhoài. Cái sợ còn làm cho người ta mệt hơn là một hành trình đi ngựa dài.

• Tôi sẽ cầu nguyện cho anh, ngài nói, rồi ngài thúc ngựa bước đi lên ngang hàng với viên trung uý.

• Con cũng sẽ cầu nguyện cho cha, tên tạp chủng tự hào tuyên bố.

Linh mục chỉ quay lại duy nhất một lần lúc con ngựa lấy thăng bằng để tụt xuống một đoạn dốc.Ngài thấy tên tạp chủng đứng giữa đám nhà chòi, miệng mở rộng lòi hai cái răng nanh. Có thể nói nó bị chặn lại khi đang la lên cái gì đó: than vãn hay yêu sách…hay biết đâu nó đang la lên nó là người công giáo tốt. Một tay nó gãi nách. Linh mục đưa tay chào tạm biệt; ngài không có gì để ghét bỏ nó, vì ngài không mong đợi gì từ con người và ngài cũng có lý do để vui lòng: cái mặt vàng khè và quỷ quyệt đó sẽ không hiện diện trong ngày ngài bị đưa ra pháp trường.

• Anh đã được học hành đàng hoàng, trung uý nói.

Ông ta nằm trên cửa ra vào của căn lều, đầu gối trên áo khoác, súng để bên cạnh. Đêm.Nhưng cả hai người đều không ngủ được.Mỗi khi cử động,linh mục thấy hơi khó khăn một chút, tứ chi cứng đờ vì chuột rút. Trung uý muốn về nhà sớm, do đó họ đã cỡi ngựa đến khuya. Họ đã qua khỏi rặng núi và bây giờ đang ở trong vùng đồng bằng ngập nước. Sắp tới đây, cả tỉnh sẽ bị chia cắt bởi những vùng trũng. Mưa đã nhiều hơn.

• Không,linh mục trả lời. Cha tôi chỉ là chủ một cửa hàng nhỏ.

• Ý tôi muốn nói là ông đã được học ở ngoại quốc. Ông nói tiếng Anh như người Mỹ. Ông là người có học.

• Vâng.

• Tôi, tôi phải tự học lấy mọi điều. Nhưng có nhiều điều không cần đi học cũng biết: ví dụ như có người nghèo và người giàu.

Ông hạ giọng nói thêm:

• Vì ông, tôi đã bắn ba con tin. Tội nghiệp. Chính vì họ mà tôi ghét ông.

• Vậy à, linh mục biểu đồng tình và cố gắng đưa cái chân phải bị chuột rút lên.

Đột nhiên, trung uý chồm dậy, súng cầm tay.

• Ông làm gì vậy?

• Có gì đâu.Tôi bị chuột rút, thế thôi.

Trung uý đặt mình nằm xuống.

• Những người bị tôi bắn, trung uý lại nói,họ là đồng bào tôi. Tôi muốn hiến dâng cho họ cả vũ trụ nầy.

• Thế sao? Có thể đó là việc ông đã làm.

Đột nhiên trung uý nhổ một bãi đờm như thể có cái gì đó dơ bẩn trong miệng ông.

• Ông luôn có những câu trả lời vô nghĩa.

• Sách vở không dạy cho tôi gì nhiều,linh mục nói.Tôi không nhớ gì hết. Nhưng hạng người như ông có cái gì đó luôn làm cho tôi thắc mắc. Ông nói đi: ông ghét người giàu và thương người nghèo, đúngkhông?

• Chính xác.

• Vậy thì,nếu tôi ghét ông, tôi sẽ không dạy con tôi theo hình mẫu của ông. Cái đó không ích gì.

• Lúc nầy, ông né tránh...

• Có thể. Tôi không bao giờ biết ông nghĩ gì. Chúng tôi thường cao rao rằng người nghèo được chúc phúc, còn người giàu thì khó mà vào được nước thiên đàng. Tại sai chúng tôi phải làm khó cho người nghèo? Tôi biết là người ta dạy chúng tôi phải bố thí cho người nghèo để họ khỏi đói…cái đói có thể đẩy con người phạm bất cứ tội gì vì tiền…Nhưng tại sao phải cho người nghèo quyền lực? Tốt hơn, nên để cho họ chết trong bùn đen và sống lại trên thiên đàng…nếu không chúng ta lại nhấn họ xuống bùn sâu hơn.

• Tôi ghét cách lập luận của anh quá, trung uý nói. Tôi thì tôi không cần. Khi thấy ai đó đau khổ, những người như ông lý luận dài dòng. Các ông nói: « Có lẽ đau khổ tốt cho họ, có lẽ một ngày kia họ sẽ được sung sướng hơn? » Còn tôi, tôi theo tiếng gọi của tim tôi.

• Trên đầu nòng súng.

• Đúng, trên đầu súng.

• Vậy thì khi anh đã bằng tuổi tôi,anh sẽ thấy con tim là một con thú mà ta phải dè chừng. Trí khôn lại là việc khác, trí khôn không đề cập đến tình yêu. Tình yêu ư! Một cô gái đâm đầu xuống sông, hay một đứa trẻ bị bóp chết, và con tim chỉ biết nói: yêu, yêu…

Cả hai cùng im lặng một lúc, không có tiếng động gì trong lều. Linh mục tưởng viên trung uý đã ngủ cho đến lúc anh ta lên tiếng:

• Ông có hai cái lưỡi. Với tôi thì ông nói thế nầy,nhưng khi dạy dỗ người khác thì: Chúa là tình yêu. Ông thừa biết là với tôi, bài ca đó cũ quá. Ông chỉ nói với tôi những gì mà tôi phải chấp nhận.

• Không phải vậy đâu. Thiên Chúa thực sự là tình yêu.Tôi tin rằng con tim con người chỉ mang một phần tình yêu đó.Nhưng phần nào đây! Một giọt tình yêu trong một thau nước bùn. Ông sẽ không bao giờ nhận diện được cái tình yêu đó, tình yêu của Chúa đó mà. Mắt ông có thể nhầm đó là sự thù hận. Tình yêu đó làm ta kinh hoàng. Tình yêu của Chúa! Tình yêu đã thiêu đốt bụi gai trong sa mạc, đúng không? Tình yêu đã mở toang nấm mồ và nhờ sức mạnh của nó mà người chết đứng lên và đi lại trong bóng tối. Ôi! một con người như tôi sẽ chạy xa hàng dặm để trốn cái tình yêu đó,nếu tôi cảm thấy tình yêu đó ở quanh đâu đây.

• Tôi thấy hình như anh không tin vào Chúa của anh lắm. Theo tôi, Chúa của anh xem ra vô ơn lắm. Nếu một người lính của tôi phục vụ tôi cũng tận tình như anh phục vụ Chúa của anh, tôi sẽ đề nghị cho anh ta thăng cấp và lãnh lương cao hơn…và nếu anh ta bị ung thư, tôi sẽ cho anh ta một phát vào đầu.

• Anh nghe đây, linh mục sôi nổi nói, ngài ngồi cúi xuống trong bóng đêm, tay bóp cái chân bị chuột rút, tôi không giả dối như anh tưởng đâu. Theo anh,tại sao từ trên tòa giảng, tôi nói với giáo dân rằng nếu họ bị chết bất ngờ, họ có nguy cơ bị luận phạt? Tôi không kể cho họ những câu chuyện cổ tích mà chính tôi cũng không tin đâu. Tôi không hiểu lòng thương xót Chúa là gì. Tôi không biết con tim con người, trước mặt Chúa, xấu xa thế nào. Nhưng tôi tin chắc một điều: nếu trong xứ nầy có một người đáng phải bị luận phạt thì tôi chính là người đó..

Ngài chậm rãi nói thêm: « Tôi không mong muốn gì khác hơn. Tôi chỉ yêu cầu công bằng, không hơn không kém. »

« Chúng ta sẽ đến trước khi đêm xuống », trung uý nói. Sáu người cỡi ngựa mở đường, sáu người khác đoạn hậu. Đôi khi,những dải rừng bị những nhánh sông chèn ép, đoàn người buộc phải đi thành hàng một. Trung uý thì ít nói và khi hai người lính bắt đầu hát bài « ông chủ quán to béo dị dạng và con chim cút » thì ông bảo họ im ngay. Đây không phải là đoàn quân chiến thắng trở về,linh mục tiến tới, nụ cười héo hắt trên môi. Có thể xem đó như một cái mặt nạ ngài đã đeo lên để có thể tự do suy tư mà không ai nhận ra. Nỗi lo về cái đau đớn phần xác choán hầu hết tâm trí ngài.

• Tôi nghĩ là ông đang chờ đợi phép lạ, trung uý quay qua nói với tù nhân.

• Xin lỗi, ông nói gì?

• Tôi nói là ông đang chờ phép lạ.

• Không.

• Nhưng anh tin vào phép lạ mà.

• Vâng, đúng thế. Nhưng không phải cho trường hợp của tôi. Tôi không còn ích gì cho ai nữa cả, vậy thì tại sao Chúa lại phải để cho tôi sống?

• Tôi không hiểu được một người như ông lại còn có thể tin vào những điều đó. Người da đỏ, được. Lần đầu tiên thấy bóng đèn điện, họ cho đó là phép lạ.

• Và tôi tin rằng khi lần đầu tiên ông thấy một người chết sống lại, ông cũng nghĩ như thế.

Ngài cười nhạt sau cái mặt nạ tươi cười.

• Vâng, vâng, thú vị thật,phải không? Ngài nói tiếp. Không phải vì không bao giờ có phép lạ, nhưng là vì người ta gọi nó bằng một tên khác. Đây, một nhóm bác sĩ vây quanh một giường bệnh… Bệnh nhân đã ngưng thở, mạch không còn, tim ngừng đập: ông ta chết rồi. Rồi ai đó đã cho người kia sống lại và các bác sĩ…họ dùng từ gì nhỉ?...các bác sĩ “ dè dặt” trong nhận định. Họ từ chối nói đến phép lạ vì đó là cái từ họ không thích. Rồi, sự việc như thế lập lại nhiều lần- có lẽ vì Chúa đã đến viếng thăm trái đất- thì họ lại nói: phép lạ không hiện hữu, nhưng chúng tôi đã mở rộng quan niệm về sự sống. Từ nay, con người vẩn còn sống sau khi đã hết thở, mạch ngưng, tim ngừng đập.Và họ sáng chế ra một từ mới để chỉ dạng sự sống nầy rồi tuyên bố dứt khoát rằng khoa học đã mang lại một giải thích hợp lý cho phép lạ”.Ngài lại cười.”Không thể thuyết phục họ được.”

Họ đã vượt qua chặng đường mòn trong rừng và bây giờ họ đi trên đường đất. Trung uý thúc ngựa chạy lên và mọi người phi nước đại. Họ đã về gần tới. Bất đắc dĩ, trung uý nói:

• Ông không phải là người xấu. Nếu tôi có thể làm được gì cho ông…

• Ông có thể cho phép tôi xưng tội được không?

Họ đã đến gần khu nhà đầu tiên: đó là những căn nhà nhỏ bằng đất đang hư dần, cột hiên làm bằng đất phủ thạch cao. Một em bé chơi đùa giữa đống rác.

• Nhưng đâu còn linh mục, trung uý nói.

• Cha Jôsê đó.

• Ồ cha Jôsê, trung uý nói vẻ khinh bỉ, ông ta mà được việc gì.

• Với tôi, có ông ta là tốt rồi. Tôi không mơ gặp được một vị thánh trong vùng nầy,phải không?

Trong một lúc, trung uý vẫn tiến lên trong im lặng; họ đến khu nghĩa trang đầy dẩy những mảnh vụn các tượng thiên thần rồi vượt qua cánh cổng có đề chử:Im lặng.

• Được, anh sẽ được gặp cha Jôsê.

Ngài quay mặt đi khi đi ngang qua bức tường nghĩa trang, nơi hành quyết các tử tội. Con đường đổ xuống phía bờ sông; bên phải, nơi xưa kia là nhà thờ chánh toà, những cột xích đu bằng sắt sừng sững trong trời chiều. Đâu đâu, khung cảnh thật thê lương, còn hơn cả trên núi vì cái ký ức về những gì đã rất sinh động ở đây. » Không mạch, không hơi thở,không tiếng tim đập nhưng vẫn là sự sống, trung uý trầm tư…chỉ phải tìm cho nó một cái tên khác. » Một thằng bé nhìn họ đi qua và la lên với trung uý: « Trung uý, ông bắt được rồi à? » và trung uý mơ hồ nhớ lại khuôn mặt nầy, một ngày nọ, trên quảng trường, cái chai bể; ông cố gắng trả lời cậu bé bằng một nụ cười, nhưng nụ cười chỉ giống như một cái nhăn mặt cay đắng ở đó không có vinh quang cũng như hy vọng. Phải bắt đầu lại từ đầu.