hức tỉnh

(Réveil)

Từ ngày lấy chồng cách đây ba năm nàng chưa hề rời khỏi thung lũng Ciré, nơi chồng nàng làm chủ hai nhà máy sợi. Nàng sống trầm lặng, không con, sống hạnh phúc trong căn nhà náu mình dưới các lùm cây, nơi những người thợ gọi là “pháo đài”.

Ông Vasseur hơn nàng nhiều tuổi, là một người tốt bụng. Nàng yêu ông và chưa bao giờ có một ý nghĩ tội lỗi nào len lỏi vào trái tim nàng. Mùa hè nào mẹ nàng cũng về sống ở Ciré, sau đó lại trở về Paris sống qua mùa đông khi lá cây bắt đầu rơi rụng.

Mùa thu nào Jeanne cũng hơi bị ho. Thung lũng chật hẹp có con sông lượn lờ này cứ bốc khói mù mịt suốt năm tháng liền. Những đám sương mù nhẹ nhàng bồng bềnh trên những thảm cỏ làm cho những đáy thung giống như một cái hồ lớn có những mái nhà bập bềnh. Sau đó đến một đám mây trắng nổi lên như vạt nước triều bao trùm muôn vật, biến khu đồi thành một xứ sở ma quái, trong đó những con người trượt dài như những cái bóng và không còn nhận ra nhau sau mười bước chân. Cây cối được bọc trong sương khói cứ vươn thẳng lên, thân cành mốc meo trong hơi ẩm ướt.

Nhưng những người đi ngang qua nơi sườn đồi bên cạnh vẫn nhìn thấy cái hốc thung lũng màu trắng, vẫn thấy nổi bật lên bên trên những đám sương tích tụ xấp xỉ ngọn đồi hai cột ống khói khổng lồ từ hai nhà máy của ông Vasseur suốt ngày đêm nhả vào nền trời hai vệt khói đen cuồn cuộn như rắn.

Chỉ có cái hiện tượng ấy mới chứng tỏ được rằng người ta vẫn còn đang sống trong lòng thung đầy ắp một thứ mây bông.

Vậy là năm nay, khi tháng Mười tới, thầy thuốc đã khuyên người thiếu phụ đi Paris nghỉ đông với mẹ, bởi lẽ không khí thung lũng này đã trở nên nguy hiểm cho lồng ngực của nàng.

Nàng đã ra đi.

Những ngày đầu tiên nàng cứ liên miên nghĩ về ngôi nhà nàng vừa rời bỏ, nơi nàng đã có bao nhiêu thói quen, nàng đã yêu mến mọi vật dụng trong nhà và nếp hoạt động trầm tĩnh. Rồi nàng cũng đã quen với cuộc sống mới và bắt đầu có hứng thú với những ngày hội hè, những bữa ăn tối, những buổi dạ hội và những lúc khiêu vũ.

Cho đến bây giờ nàng vẫn còn giữ được phong cách của một cô thanh nữ, một cái gì đó mơ hồ lãng đãng, những bước đi hơi kiểu cách, một nụ cười có phần kiêu bạc. Nàng trở nên sôi động, vui vẻ, luôn luôn đón nhận niềm vui. Các bậc mày râu cứ chạy theo nàng. Nàng thấy vui với những câu chuyện ba láp đùa rỡn với thói ga lăng của họ, nàng tin rằng nàng sẽ chống đỡ được hết và thấy có phần chán chường tình yêu vì đó là thứ nàng đã học được trong cuộc hôn nhân.

Cái ý nghĩ phải hiến thân mình cho những pha âu yếm thô bạo của những sinh vật mày râu kia khiến nàng bật cười thương hại và hơi rùng mình đố kỵ. Nàng ngạc nhiên tự hỏi làm sao những người phụ nữ lại có thể đồng tình với những cuộc tiếp xúc đồi bại với những con người xa lạ, cho dù họ đã sống xa người chồng chính thức của mình. Nàng thấy mình vẫn sẽ yêu chồng mình say đắm hơn cho dù họ chỉ sống như hai người bạn, chỉ trao cho nhau những nụ hôn thanh khiết là những nguồn âu yếm tâm hồn.

Nhưng nàng lại rất thích nghe những lời xưng tụng, những đam mê bộc lộ trong những đôi mắt mà nàng không hề chia sẻ, những đòn tấn công trực diện, những lời tuyên bố rót vào tai nàng khi người ta trở về phòng khách sạn, những bữa ăn ngon miệng, những lời dung tục thầm thì khiến người ta phải đoán ra mới hiểu, những lời lẽ khiến da thịt nàng ớn lạnh và trái tim nàng thắt lặng, những kiểu cách ấy khơi dậy trong lòng nàng thói đỏng đảnh vô thức, đốt lên trong đáy tim nàng ngọn lửa thoả mãn, khiến đôi môi nàng nở hoa, đôi mắt nàng ngời sáng, khiến nàng thấy xốn xang tâm hồn của người phụ nữ đang là nơi thu hút mọi nguồn yêu thương.

Nàng thấy yêu thích những cuộc gặp mặt vào những buổi chiều rơi, nơi lò sưởi, trong phòng khách tối sầm khi người đàn ông trở nên hấp tấp, ấp úng, run rẩy và quỳ gối. Đối với nàng đó là niềm vui thanh cao và mới mẻ được cảm thấy một niềm say mê chưa bao giờ lướt qua đời nàng, được lắc đầu hoặc nhếch mép ra hiệu chối từ, được rút tay trở lại, được đứng lên, được lạnh lùng lắc chuông đòi hỏi châm đèn, được nhìn thấy người ấy đứng lên bối rối, giận dữ và run rẩy khi nghe thấy tiếng chân người hầu bước tới.

Nàng đã thốt ra những tiếng cười khô khan làm giá lạnh những lời cháy bỏng, những tiếng nói cứng rắn như một vòi nước băng giá dội vào những phản ứng chống đối hung hăng, những ngữ điệu khiến những kẻ nào yêu nàng cuồng nhiệt phải tự tử mà chết.

Có hai chàng trai theo đuổi nàng mãnh liệt nhất. Thế nhưng họ chẳng hề giống nhau chút nào.

Một người tên là Paul Péronel, đó là một gã thanh lịch, hào hoa và dũng cảm, con người có nhiều vận may, một người biết chờ đợi và lựa chọn thời cơ.

Một người nữa tên là d’Avancelle, anh chàng cứ run lên mỗi khi tiến lại gần nàng, rất ít khi để cho người khác đoán được tình cảm dịu dàng của mình, nhưng cứ bám sát nàng như hình với bóng và chỉ nói ra lòng ham muốn tuyệt vọng của mình bằng những cái nhìn vội vã và bằng thói chuyên cần hiện diện bên nàng.

Người thứ nhất nàng đặt tên là “Đại uý Fracasse”, người thứ hai là “con cừu Trung Tín”, anh chàng này bị nàng biến thành một thứ nô lệ gắn theo mỗi bước chân nàng và được nàng sử dụng như một đầy tớ.

Nàng sẽ cười đến chết nếu người ta bảo rằng nàng đã yêu chàng.

Tuy nhiên nàng cũng yêu chàng theo một cách riêng. Cũng vì nàng cứ luôn luôn gặp mặt, nên nàng đâm ra quen với giọng nói, cử chỉ và dáng dấp của chàng, giống như người ta quen với những người thường xuyên chung sống.

Trong các giấc mơ khuôn mặt ấy vẫn ám ảnh nàng, nàng lại bắt gặp chàng như trong cuộc sống: vừa dịu dàng, tinh tế lại vừa say mê một cách khiêm nhường, khi tỉnh dậy đầu óc vẫn còn nặng trĩu ký ức của những suy tưởng, vẫn còn như nghe thấy tiếng chàng, cảm thấy có chàng bên cạnh. Thế rồi, một đêm (có thể là nàng bị sốt), nàng thấy mình với chàng, hai người ngồi trên thảm cỏ trong khu rừng nhỏ.

Chàng nói những lời quyến rũ trong khi siết chặt tay nàng và hôn lên đôi bàn tay ấy. Nàng cảm nhận được da thịt chàng nồng ấm và hơi thở chàng dồn dập; và lẽ đương nhiên, nàng ve vuốt tóc chàng.

Trong giấc mơ bao giờ người ta cũng khác hẳn đời thường. Nàng thấy mình tràn đầy lòng yêu thương chàng, một thứ yêu thương tĩnh lặng và sâu sắc, nàng thấy sung sướng được chạm môi lên trán chàng và ghì siết đầu chàng.

Dần dà chàng quàng tay ôm lấy eo nàng, chàng hôn nàng vào má, vào mắt mà nàng không hề làm gì để đẩy chàng ra và rồi hai cặp môi tìm gặp lấy nhau. Nàng đã buông thả lòng mình.

Đó chính là (thực tế không bao giờ có những cuộc thăng hoa như thế), đó chính là một giây phút hạnh phúc siêu cảm, siêu phàm, một thứ hạnh phúc lý tưởng và nhục thể, thứ hạnh phúc điên rồ không sao quên được.

Nàng tỉnh dậy run rẩy, hoảng loạn, không ngủ lại được, lúc nào cũng thấy mình bị chàng ám ảnh, chiếm đoạt.

Và khi gặp lại chàng, thấy chàng không hay biết gì về tâm trạng thác loạn của nàng do chính chàng đã gây ra, thì nàng thấy mình đỏ mặt, và trong khi chàng rụt rè nói lời yêu đương với nàng thì nàng vẫn không ngừng nhớ lại, cái ý nghĩ ấy nàng không sao vứt bỏ đi được, nàng vẫn không ngừng nhớ lại đôi tay ôm ấp dịu ngọt của chàng trong giấc mơ qua.

Nàng đã yêu, nàng đã yêu chàng với một niềm thương cảm lạ kỳ, tinh tế và nhạy bén, được hình thành chủ yếu nhờ kỷ niệm trong mơ, mặc dù nàng nghi ngờ rằng lòng ham muốn được thức tỉnh trong tâm hồn nàng khó lòng thực hiện được.

Cuối cùng chàng đã nhận ra sự thật. Và nàng đã nói hết với chàng, đến cả chuyện những cái hôn của chàng khiến nàng sợ hãi. Nàng đã bắt chàng phải thề rằng chàng vẫn kính trọng nàng.

Chàng đã tôn trọng nàng thật. Họ đã chung sống với nhau những giờ phút yêu đương tha thiết triền miên, khi chỉ còn hai tâm hồn quấn quýt lấy nhau. Sau đó họ chia tay nhau, đầu óc mụ mẫm, thất thần, phát sốt phát rét.

Thỉnh thoảng đôi môi họ lại gắn vào nhau, họ nhắm mắt, nhấm nháp cảm xúc âu yếm kéo dài mà trong sạch đó.

Nàng hiểu rằng nàng không chống cự được lâu và vì nàng không muốn đầu hàng nên nàng đã viết thư cho chồng nói rằng nàng muốn trở về cạnh chồng và trở lại cuộc sống êm đềm, cô quạnh.

Chồng nàng viết trả lời một bức thư thật hay, khuyên nàng đừng trở về vào giữa mùa đông, đừng liều mình thay đổi chỗ ở bất thường để chịu đựng sương mù giá buốt của thung lũng.

Nàng bị hạ gục và thấy căm tức cái con người cả tin, không hiểu gì cả, không xét đoán được những cơn giằng xé trong trái tim nàng.

Tháng Hai trời trong sáng và dịu mát và mặc dù giờ đây nàng đã tránh không ngồi lâu một mình với con cừu Trung Tín, nhưng đôi khi nàng cũng chấp nhận cùng đi xe với chàng dạo chơi quanh hồ vào lúc hoàng hôn.

Chiều hôm ấy có người nói rằng trời có gió ấm thì nhựa cây sẽ lên nhanh. Chiếc xe ngựa nhỏ đi nước kiệu; đêm dần buông; họ siết chặt tay nhau. Nàng nói: “Thế là hết, thế là hết, ta đã mắc vào vòng trầm luân rồi”, vừa nói nàng vừa cảm thấy trong lòng dâng lên một nỗi khát khao, một nhu cầu khẩn thiết được ghì ôm mà nàng đã được đón nhận trọn vẹn trong mơ. Hai cặp môi lúc nào cũng tìm gặp nhau, siết chặt lấy nhau và chỉ rời nhau ra để có cớ tìm lại.

Chàng không dám lại đưa nàng về nhà, mà chỉ chia tay nàng ngoài cửa trong trạng thái nàng đang cuồng si và mệt rã.

Trong khi đó chàng Paul Péronel vẫn đang chờ nàng trong phòng khách nhỏ bé không đèn.

Khi nắm tay nàng, chàng cảm thấy nàng đang bị một cơn sốt cao hành hạ. Chàng bắt đầu nói giọng nhỏ nhẹ, dịu dàng và hào hoa như hát ru tâm hồn nàng đang chìm đắm trong bùa ngải của những lời nói yêu đương. Nàng lắng nghe không đáp lại, đầu óc vẫn mơ tưởng đến một người khác, vẫn đinh ninh nghe lời người khác, tưởng như cảm nhận có người ấy ôm sát bên mình, dường như nàng đang trong một thứ ảo giác nào đó. Nàng chỉ nhìn thấy người ấy, chỉ tự nhủ mình rằng vẫn có một người khác trên đời, và khi tai nàng rung lên lúc nghe ba chữ: “Anh yêu em”, thì đúng là người ấy, một người khác, đúng là người ấy nói những chữ ấy, người đã hôn lên những ngón tay nàng, chính người ấy đã ghì ôm ngực nàng như vừa mới đây ngồi trên xe ngựa, chính người ấy đã đặt lên cặp môi nàng những cái ve vuốt chiến thắng, chính người ấy đã ôm lấy nàng, ghì lấy nàng, người mà chính nàng đã gọi tên bằng cả xúc cảm của trái tim và bằng cả nhiệt huyết của cơ thể.

Khi nàng bừng tỉnh sau giấc mơ kia, nàng bỗng kêu lên một tiếng khủng khiếp.

Đại uý Fracasse đang quỳ gối bên nàng, đang say sưa cám ơn bằng cách phủ những nụ hôn lên mái tóc rối bù của nàng. Nàng kêu lên: “Cút đi! Cút đi! Cút đi!”

Và chính vì chàng không hiểu gì và vẫn cố gắng ôm lấy eo nàng nên nàng vặn mình, lắp bắp: “Anh là một kẻ đê tiện, tôi căm thù anh, anh đã cướp đoạt đời tôi, anh cút đi!”

Anh chàng đứng lên, choáng váng, cầm lấy mũ rồi bước ra.

Ngày hôm sau nàng trở về thung lũng Ciré.

Chồng nàng kinh ngạc, lên tiếng trách nàng đã quyết định điên rồ.

“Em không thể nào sống xa anh hơn nữa”, nàng nói. Ông thấy tính nết nàng có thay đổi, buồn rầu hơn trước, hỏi: “Em có chuyện gì thế? Em có vẻ khổ sở. Em muốn gì vậy?” Nàng đã trả lời: “Không có gì cả. Chỉ có những giấc mơ về những điều tốt lành trong cuộc đời.”

Mùa hè năm sau con cừu Trung Tín đến thăm nàng.

Nàng đã tiếp không chút rung động và không hối tiếc khi chợt hiểu rằng trước đây nàng chỉ có một lần yêu chàng trong một giấc mơ, mà giấc mơ ấy Paul Péronel đã phũ phàng đánh thức.

Nhưng chàng trai vẫn cứ yêu nàng, lúc quay ra chàng nghĩ: “Quả thật đàn bà là những người thật phức tạp và thật bí hiểm lạ lùng.”

Đức Mẫn dịch