a khỏi Tucson, chúng tôi lại nhìn thấy một gã vẫy xe đi nhờ khác trên con đường tối. Đây là một gã Okie người Bakersfield, California. Gã ba hoa, “Chết tiệt, tôi đi xe của phòng du lịch từ Bakersfield và bỏ quên cây đàn ghi ta trong một cái xe khác, và chúng nó chả bao giờ trả lại cả - cả đàn ghi ta lẫn mấy bộ quần áo cao bồi. Tôi là nhạc công, đến Arizona để chơi cùng ban nhạc Sagebrush Boys của Johnny Mackaw. Giờ thì hay rồi, cục cứt, ở Arizona, túi không một xu, đàn thì mất. Mấy ông cho tôi quay lại Bakersfield rồi thằng em trai tôi sẽ cho tôi tiền. Mấy ông muốn lấy bao nhiêu?” Muốn bao nhiêu ư, chỉ muốn đủ tiền mua xăng chạy từ Bakersfield đến Frisco thôi, khoảng ba đô. Giờ thì trong xe chất cả thảy năm nhân mạng. Hắn nói, “Chào madame,” và ngả mũ chào Marylou. Xe chuyển bánh.

Đến nửa đêm, trên một con đường núi, bọn tôi nhìn thấy ánh đèn ở Palm Springs. Bình minh, trên những con đường tuyết phủ, chúng tôi ì ạch tiến về phía thành phố Mojave, cửa ngõ đèo Tehachapi*. Gã Okie thức dậy và kể chuyện cười; thằng nhóc Alfred cứ ngồi cười trên ghế. Gã Okie kể gã quen một người đã tha thứ cho người vợ đã bắn mình, còn xin cho vợ ra khỏi tù, chỉ để ăn đạn thêm phát nữa. Gã kể chuyện này khi xe chạy qua nhà giam dành cho phụ nữ. Trước mắt chúng tôi đã là đèo Tehachapi. Dean cầm lái và đưa chúng tôi lên đỉnh thế giới. Chúng tôi đi qua một nhà máy xi măng lớn phủ đầy bụi. Rồi bắt đầu xuống dốc. Dean giảm hết ga, nhả côn và cứ thế vượt xe, tránh xe, vượt qua những đoạn đường hiểm hóc nhất mà không cần nổ máy. Tôi bám chặt. Thỉnh thoảng lại lên dốc một chút. Dean vẫn chỉ dùng đà xe nhẹ nhàng tránh các xe khác mà lên. Hắn nắm rất rõ đường đi lối lại của ngọn đèo hạng nhất. Khi phải rẽ trái vào một khúc ngoặt chữ U giữa một bên là vách đá dựng đứng một bên là vực sâu thăm thẳm, hắn chỉ hơi nghiêng người sang trái một chút, giữ chặt tay lái, gồng mình lên và lượn qua dễ dàng; đến khi con đường lại lượn về bên phải, lần này vách đá ở bên trái, hắn lại nghiêng người sang phải, tôi với Marylou cũng nghiêng theo. Cứ thế xe trôi dốc xuống thung lũng San Joaquin. Nó nằm bên dưới một dặm, xanh tươi huyền ảo, từ trên đỉnh nhìn xuống trông như đáy của California. Vị chi xe chạy ba mươi dặm đường mà không tốn một giọt xăng.

Bọn tôi chợt thấy phấn khích. Khi vào Bakersfield, Dean muốn kể tôi nghe mọi thứ hắn biết về nơi này. Hắn chỉ cho tôi những ngồi nhà hắn từng sống qua, những khách sạn gần ga, những quán bi-a, những quán ăn bình dân, những đường tránh tàu nơi hắn từng nhảy khỏi đoàn tàu đang chạy vì mấy quả nho, những nhà hàng Tàu hắn từng thưởng thức, những ghế đá công cộng hắn từng hẹn hò và một vài điểm khác nơi hắn chẳng có việc gì làm khác ngoài cứ ngồi tễu mà nhìn người qua kẻ lại. California của Dean - hoang dã, đẫm mồ hôi, quan trọng, vùng đất nơi những người tình cô đơn, xa xứ và lập dị tụ họp như từng đàn chim, vùng đất nơi mọi người, cách này hay cách khác, đều giống như những diễn viên điện ảnh kiệt sức, đẹp đẽ và suy đồi. “Tôi từng ngồi lặng hàng giờ trên chính cái ghế kia, trước hiệu thuốc kia.” Hắn nhớ hết - mọi canh bạc, mọi người đàn bà, mọi đêm buồn thảm. Rồi xe chạy qua một sân ga, nơi Terry và tôi từng ngồi dưới ánh trăng, uống rượu, trên những cái thùng tả tơi ấy vào tháng Mười 1947, và tôi cố kể cho hắn nghe. Nhưng hắn đang quá hứng. “Đây là nơi tôi với Dunkel từng uống bia cả đêm, cố đong một em phục vụ bàn xinh xinh người Watsonville - không, Tracy, à phải, Tracy - tên con bé là Esmeralda - ôi giời, gì đấy đại loại thế.” Marylou đang tính xem sẽ làm gì khi về đến Frisco. Alfred nói bà cô sẽ cho nó một đống tiền khi đến Tulare. Gã Okie chỉ đường cho chúng tôi về nhà em trai gã ở ngoại vi thị trấn.

Đến trưa chúng tôi đỗ xe trước một ngôi nhà nhỏ phủ hoa hồng, và gã Okie vào nhà nói chuyện với mấy bà trong đó. Chúng tôi chờ mười lăm phút. “Tôi bắt đầu nghi là thằng này cũng chả có nhiều tiền hơn tôi,” Dean nói. “Chúng ta đã kẹt càng kẹt! Có lẽ chả có ai trong nhà này lại đi cho hắn dù chỉ một cắc sau khi hắn đã bỏ đi ngu xuẩn như thế.” Gã Okie lầm lũi đi ra và bảo chúng tôi vào thị trấn.

“Mẹ kiếp, tôi ước gì tìm được thằng em.” Gã đã hỏi thăm. Có lẽ gã đang cảm thấy gã là tù nhân của chúng tôi. Cuối cùng chúng tôi đến một hiệu bánh lớn, và gã Okie vào trong rồi trở ra cùng thằng em mặc đồng phục, chắc là thợ máy xe tải. Gã nói chuyện với thằng em một lát. Chúng tôi đợi trong xe. Okie đang kể cho họ hàng gã nghe về cuộc phiêu lưu của gã và vụ mất đàn ghi ta. Nhưng gã có tiền, và đưa cho chúng tôi, thế là cả bọn đã sẵn sàng đi Frisco. Chúng tôi cảm ơn hắn rồi tút thẳng.

Chặng dừng chân tiếp theo là Tulare. Xe rồ máy vượt qua thung lũng. Tôi nằm bẹp ở ghế sau, kiệt sức, hoàn toàn kệ xác cuộc đời, và đến chiều, trong lúc tôi gà gật thì chiếc Hudson đầy bùn đất đó đã chạy qua khu lều trại ở Sabinal, nơi tôi từng sống, yêu và làm việc một thời ám ảnh. Dean cúi rạp xuống tay lái, giật cần số. Tôi ngủ đến tận Tulare. Tôi thức giấc và nghe thấy những chuyện điên rồ. “Sal, dậy đi! Thằng Alfred đã tìm thấy cửa hàng tạp hóa của bà cô nó nhưng cậu có biết đã xảy ra chuyện gì không? Bà cô nó đã lấy súng bắn ông chồng và đi tù rồi. Cửa hàng đóng cửa. Ta không lấy được một xu. Nghĩ đi! Chuyện đó đã xảy ra. Thằng cha Okie vừa kể câu chuyện kiểu thế này, khó khăn tứ phía ập đến, bao nhiêu là chuyện rầy rà! - Mẹ kiếp! Chó má thật!” Alfred cắn móng tay. Đến Madera thì chúng tôi rẽ ra khỏi đường đi Oregon, và ở đó chúng tôi chia tay thằng nhóc Alfred. Cả bọn chúc nó may mắn và thần tốc đến được Oregon. Nó nói đây là chuyến đi tốt đẹp nhất của nó từ trước đến giờ.

Một lát sau chúng tôi đã bắt đầu lăn bánh trên vùng chân đồi phía trước Oakland và chẳng mấy chốc đã lên tới một mỏm cao nơi chúng tôi nhìn thấy thành phố San Francisco thần kỳ sáng lóa nằm trên mười một quả đồi bí ẩn bên bờ Thái Bình Dương trong xanh, thấy bức tường sương mù đang tỏa lên quanh những cánh đồng khoai tây, thấy khói hòa lẫn trong ánh vàng của hoàng hôn tàn muộn. “Thành phố đang thở ở kia kìa!” Dean reo lên. “Wow! Ta đến nơi rồi. Vừa đủ xăng! Cho tôi ít nước! Hết đất rồi. Không thể đi xa được nữa! Giờ thì Marylou, em yêu, em và Sal hãy đi ngay đến một khách sạn và cứ đợi ở đấy, sáng mai anh sẽ liên lạc, chừng nào anh thu xếp xong mấy việc với Camille và phôn đến ga Frenchman về chuyện làm ăn với bên đường sắt. Còn em và Sal, việc đầu tiên khi vào đến thành phố là phải mua ngay một tờ báo để xem mục tìm việc làm.” Rồi hắn phóng xe lên cầu Vịnh Oakland đưa chúng tôi vào thành phố. Những cao ốc ở khu trung tâm bừng lên những chùm ánh sáng lấp lánh, điều này khiến ta nghĩ ngay đến Sam Spade. Khi chúng tôi lảo đảo xuống xe ở phố O’Farrell, duỗi chân duỗi tay cho đỡ tê, có thể nghĩ là chúng tôi vừa chạm đất sau một chuyến vượt biển dài. Con phố thoai thoải như tròng trành dưới chân chúng tới, mùi thức ăn từ khu phố Tàu phảng phất trong không khí. Chúng tôi bỏ hết đồ đạc trong xe xuống và chất đầy lên vỉa hè.

Bỗng Dean cất tiếng chào tạm biệt. Hắn nóng ruột đi tìm Camille và muốn biết rõ chuyện gì đã xảy ra trong thời gian hắn vắng mặt. Marylou và tôi cứ đứng như phỗng ở ngoài phố, ngơ ngác nhìn theo hắn biến thẳng. “Anh đã thấy hắn khốn nạn thế nào chưa?” Marylou nói. “Dean sẵn sàng vứt ta ra đường giữa trời lạnh bất cứ khi nào có lợi cho hắn.”

“Anh biết,” tôi nói, quay lại ngắm miền Đông xa xôi sau lưng và thở dài. Chúng tôi không có tiền. Dean không nhắc gì đến chuyện tiền nong cả. Chúng tôi lang thang, kéo lê mấy cái ba lô rách nát trong những con phố thơ mộng chật hẹp. Trông ai cũng như những diễn viên phụ mệt mỏi, những ngôi sao tàn tạ, những diễn viên đóng thế hết thời, những tay đua ô tô vỡ mộng, ai cũng như các nhân vật California cay đắng mang theo nỗi u sầu của nơi tận cùng lục địa, những Casanova đẹp trai thất thế, những cô nàng tóc vàng mắt sưng húp trong các khách sạn rẻ tiền, những kẻ chạy ngược chạy xuôi, dàn dắt gái, đĩ điếm, người làm nghề mát xa, khuân vác - một lũ bại trận. Thử hỏi một người kiếm cơm sao được trong cái xứ sở như thế này?