á ở một mình mười mấy năm nay trong căn nhà trống hoe trông ra phía cuối đường. Đường đất đỏ nhão nhoèn nhoẹt mỗi ngày có mưa và bụi mù những ngày nắng. Đám cây trước nhà má cũng đỏ au mỗi mùa. Má nhìn đám lá cây rồi thở dài, hàng ngày má đều mang nước tưới, kéo cái gàu cọt kẹt hòn đá tảng dội ào ào lên thân cây. Má rửa cái màu máu cho cây. Xong ngồi thở, lại mong có bụi để có việc làm, để được tha thẩn, được đứng ngóng vọng ra đường mà không bị bà con làng xóm la lối, xót thương. Mười mấy năm nay, má đã tìm được công việc mới. Trồng cho cái hàng rào trước nhà dày đặc cây và ngày ngày tưới tắm cho nó. Rồi từ trong bát ngát cây lò dò nhìn ra phía trước. Tựa như má sợ bị ai phát hiện mình đang rình mò cái gì đó. Tựa như má sợ, tựa như má không dừng lại được…

***

Liên hét lên giận giữ, giẫy giụa vô phương hướng. Nhịp thở dần chậm lại, nhẹ nhàng miên man. Rồi oằn mình bên trái, oằn mình bên phải, cần cổ ngửa hẳn lên gối, đẩy cái gối đi xa một đoạn lên đầu giường. Gương mặt lấm tấm mồ hôi, hơi thở rên rỉ, biểu hiện. Hai lòng bàn tay khi khép khi hờ. Tiếng rao bánh mỳ, tiếng kẹt cửa, tiếng gõ rác leng keng, chổi khuya sát sạt trên đường chạm tới cửa sổ. Liên tỉnh dậy, bất kể ngày hay đêm. Những sợi tóc vẫn đen nhánh rũ rượi, nhức nhối. Liên vừa qua một cơn mơ, mê. Với những hình ảnh quen thuộc, phản ứng đến nỗi Liên không cần nhớ nội dung mà chỉ nhìn những sợi tóc ướt át và đám mồ hôi chảy rịn cũng đủ hiểu. Rồi cả ngày lại lâng lâng một mình trong gian nhà thênh thang nhìn ra bờ sông vắng. Cuối làng, chỉ thỉnh thoảng mới có tiếng người đi man đêm soi cá, ếch nháo nhác. Chỉ mình Liên trong những giấc mơ lạ lùng, nuôi sống Liên.

***

Nhà nó ở đầu đường, nó ghét cay ghét đắng cái đám bụi đất đỏ làm cửa kiếng suốt ngày phải đóng kín. Cơn cớ chi chớ, phải đóng cửa suốt ngày. Nó đẹp. Thằng con trai, đàn ông nào cũng muốn ngó vô tận trong nhà dòm dòm. Hoặc cứ thế mà nhìn lom lom vào nhà nó như nhà không chủ. Hoặc giả vờ vô mượn mỏ chi đó. Hoặc đi xộc thẳng vào buồng nó rồi ngơ ngơ không nghe tiếng má nó quát đi ra… Vậy mà nhà nó phải đóng cửa vì thứ bụi kinh khủng này. Nó chỉ mong, huyện giải tỏa hết, san lấp mấy cái bờ tường, hàng rào nhô ra thụt vào của mấy hộ dân gần đấy. Ủi ủi, sập sầm, thế là xong. Mọi nhà có thể hướng ra đường. Nhà nó không cần phải đóng cửa, hàng ngày nó kê bàn học, bàn trang điểm cạnh cái cửa sổ rộng mét hai lượn ra lượn vào tý là có khối anh chết. Rồi xe gắn máy dựng như đi hội trong sân, rồi nó sẽ vén cao cao cái đùi nõn lên một chút, mặc cái váy bó như mấy cô diễn viên người mẫu, đi đôi giày cao gót nó giấu mẹ mua ở chợ huyện ngồi chon von trên một yên xe lênh khênh mà tít vào tận thành phố. Giấc mơ của con bé bao giờ cũng dừng ở đít cái xe gắn máy phụt bụi đen ngòm ngòm gầm động cơ. Nó ghét vớ vẩn đến cả những bông đơn trắng cuối con ngõ nhà nó lập lòe cái màu đỏ. Nhà cái bà già đó, ở sát đường nhứt. Không khéo, vì có nhà bà ấy mà huyện không làm đường cũng nên. Không khéo cái bà già ngẩn ngơ với mấy bông đơn dớ dẩn này ám hết cả dọc ngõ nhà nó. Cũng ngứa mắt nữa, giữa một làng quê, một con ngõ dài gần hai cây số, nhiều vợ chồng trẻ, nhiều tiếng ê a, có đoạn băng đĩa hát suốt ngày thì “mọc” đâu ra một bà già nua xấu xí ngày mấy lượt dội nước vào những thân cây. Nhìn thấy ghê ghê…

***

Má đổ ào ào nước vào bụi cây đơn. Không hiểu sao má lại trồng cây đơn trắng này nữa. Người ta vẫn kiêng những cây đơn trồng trong nhà. Nhất là hoa đơn trắng. Nhưng má bảo, tao thích cái bông đơn, những nụ hoa đơn riêng lẻ mỏng manh ghép lại với nhau thành một bông đơn to đùng, trắng tĩnh lặng, trắng gay gắt với đất đỏ, bụi đường. Mặc kệ bụi, mặc kệ cái màu đỏ nhoèn nhoẹt của đường sá, những bông đơn vẫn lu lú ra khỏi cây và “vươn ra đường”. Dễ ghét là chúng không chịu “thò” vào trong mà cứ vươn ngoằng ngoẵng, dai nhách ra ngoài. Để những cánh hoa không lúc nào không dính bụi. Bụi chui cả vào bên trong của bông đơn, đỏ kỳ dị và kiêu hãnh dưới đài hoa. Những bông hoa rung rinh trong gió. Chẳng hiểu chúng sao nữa, cái lũ bông đơn này, má kèm rem mắt nhìn rồi lắc đầu. Nhưng má không nỡ nghiêng cái gàu nước cọt kẹt mà “tưới những bông đơn đỏ kỳ dị” làm cho nó sạch sẽ. Có lẽ đó là một cách chung sống?... Má lau mồ hôi đọng thành giọt gióng trên những kẽ da nhăn nheo kéo vệt dài ngang mặt. Có lẽ giờ này thằng Hai đã không còn trong đội ngũ những anh lính trẻ mặc quân phục xanh rờn? Nó chạy đi tìm má. Vào cái hôm nó nghe tin má bệnh nặng, ho dữ dội. Có lẽ nó nghĩ má không qua khỏi. Hoặc nó nhớ nhà dữ, hoặc nó chưa quen những cảnh đời chiến binh, hoặc nó tham lam nghĩ rằng, chỉ luồn rừng lội suối hai ngày thôi, nó đã có thể về bên má. Nó có thể nghe mùi thuốc rê của má, nó có thể vít cái cổ giờ đã nhão nhão của má lại mà sờ sồn sột làm má mắc cười… Nó là một anh lính trẻ. Má đã nghĩ như vầy suốt mấy chục năm qua… Đó chính xác là thằng Hai. Và nó không trở về nhà lần nào, bên má được nữa.

***

Chiều nay Liên đau đầu dữ dội. Liên ôm đầu mà nước mắt cứ chảy ra giàn giụa. Cô nằm im lặng, mái tóc đen dài xõa xuống không nhúc nhích. Từng cọng tóc bẹp dí dị dưới chiếu. Mảng chiếu hoa cũ rờn trơ trơ lại những lợt sơn đỏ phản chiếu với sợi tóc trở nên dì dị, cũ rách. Vai của Liên bị những đợt tóc quấn lại đen ngòm ngòm. Hơi thở nóng rát. Vùn vụt qua đầu Liên cảm giác của đêm rằm hôm đó. Trăng sáng lắm, soi tỏ từng mô đất nhỏ trên đường làng. Trăng hiền lành, mát mẻ. Đê làng gợn sóng hương lúa, thơm nưng nức mùi lúa con gái. Lúa đang làm đòng căng tròn nhu nhú, vời vợi gió sương. Sóng lúa gợn dềnh dàng dập dềnh. Liên bó gối ngồi, cảm giác thấy mát thấy lạnh sau vải quần lụa căng lên vì gió.

- Ngày mai anh đi Liên ạ. Mình không gặp nhau sẽ lâu đấy. Rồi anh lại nhớ em nhiều hơn cho mà coi.

- Em đợi anh nhé.

Liên không nói gì. Chẳng biết nói gì cả. Liên chỉ nghĩ đến rằng, ngày mai cái chỗ ngồi này, những cơn sóng lúa này, hương của lúa căng sữa này, chỉ còn mỗi mình Liên biết. Chiến trường xa vời, chiến tranh rủi ro. Liên biết tìm ở đâu, mỗi vụ lúa của làng biết tìm đâu cho ra Nguyện.

- Anh chỉ muốn thơm em một cái thôi.

- Trời ơi, anh đừng làm thế. Ai thấy cười chết.

- Có ma ở đây.

- Ngại lắm, em cũng không biết thơm thế nào.

- Em cứ ngồi yên là được.

Nhưng khi mặt Nguyện vừa sát lại mặt Liên thì Liên hầu như không chịu được cảm giác hai cái mặt đang dính sát vào nhau. Tất cả, hơi thở, những sợi lông tơ mỏng đều nhồn nhột, buồn cười. Liên đẩy Nguyện ra rồi cười phá bỏ chạy. Nguyện đuổi theo Liên, ôm được vòng eo người yêu. Liên không gỡ ra nữa. Họ từ từ tuột xuống chân đê. Sóng bắt đầu đuổi nước nhè nhẹ vào bờ vỗ ru, nhịp nhàng.

***

Chiều nay nó thấy không yên, trong lòng bứt rứt khó chịu. Nó nhỏm dậy mở hòm, đôi dép da mua bằng tiền học thêm màu đỏ chói vẫn đùm kín mít trong túi bóng. Nếu kết hợp nó với cùng một cái váy màu đỏ dì mới mua tặng thì trông nó rực rỡ hẳn giống một bông hoa. Nó ngồi sau xe gắn máy, đi trên con đường đất đỏ và nổi bật hẳn giữa những ngôi nhà trải dài hai ki lô mét. Tóc vấn cao kiêu kỳ, tô một chút son môi màu đỏ, lũ bạn học cùng lớp sẽ không thể nhận ra nó ngay tức khắc. Rồi chúng sẽ trầm trồ suốt một tuần sau đó, cái xóm ngã ba này có ối kẻ tức tối, nói bóng nói gió đằng sau lưng cha mẹ nó. Bụi cuốn theo vòng xe, bụi đất đỏ bị cái màu khói xe phùn phụt đằng sau che hết. Nó sẽ đứng lại ở ngã ba đường vào trung tâm huyện phủi sạch những lớp bụi trước khi nhập vào một thế giới khác, kỳ diệu và ồn ào, đông vui và tấp nập. Thế mà nó vẫn phải ở đây, chôn chân trong nhà với đống sách vở. Cái váy nằm kia, đôi dép nằm kia nhưng tuyệt đối không được động đến. Má nó biết sẽ giết tươi nó luôn. Hay là mặc tạm ngắm vuốt tý trước gương thôi? Nhưng chỉ cần nó lò mặt ra đường, bước xuống sân thôi, má nó đang chà gạo cho khách ở gian nhà ngang cũng ném què chân nó được. Mà cái cửa sổ này, làm sao trông ra đường được. Bít kín bưng với cây với cối, với bụi đường đất đỏ. Nó giấu kỹ lại đôi giày, ném mắt vào hàng cây hằn học, khinh rẻ.

***

Cơn sốt hình như vẫn còn đeo đẳng, giờ không nóng hầm hập nữa nhưng đầu Liên đau hơn. Cơn đau dịu dàng mà dai dẳng, âm ỉ đến dữ dội. Cơn đau là hàng ngàn con kiến đang bò trong đầu Liên. Cả một khu vực từ đầu xuống cổ không còn cảm giác gì nữa. Mắt Liên không mở mà vẫn thấy trời đất vùn vụt xoay chuyển. Bến sông tối đêm hôm đó, sóng nước ngày hôm đó. Nguyện ôm cứng lấy Liên, bờ đê không trơn mà mát rượi mùi cỏ, mùi của sông nước mênh mông. Liên bềnh bồng trôi đi, tay chân thừa thãi mà muốn cấu muốn véo, muốn cắn, muốn ghì, bóp chặt… Đầu óc mụ mị đi cho đến khi tiếng cá đớp làm Liên tỉnh. Liên đẩy Nguyện ra. Có phải do thẹn thùng xấu hổ. Hoặc có thể đó là lần đầu của hai người. Hoặc một phản ứng rất bản năng con gái? Liên không biết nữa. Chỉ biết sau mấy chục năm, Liên vẫn nghe được tiếng cá quẫy nước, vẫn thấy còn bỏng rát… Và ước gì Liên không là trinh nữ.

***

Má ước gì má có thể hái những bông đơn mỗi ngày để lên bàn thờ Hai. Nhưng mà lưng má đau thật đau mỗi khi muốn rưỡn ra. Những đốt xương già rũ mục có lẽ chỉ chờ để rũ xuống, vụn vữa. Sức tàn của nó chỉ chờ ngày nghỉ phép để được ruỗn, thẳng căng. Với lại má cũng không muốn hái những bông đơn. Cái màu trắng tinh khiết nhuộm đài hoa màu đỏ bị lìa khỏi cây nghĩ cứ tồi tội. Má không nỡ. Mà thằng Hai, nó cũng không muốn cho má hái. Những bông đơn này, lúc còn sống nó đã yêu mến bao nhiêu. Mỗi bông mọc lên, thằng Hai con má đâm tít tịt vào mắt vào mũi mà ngửi. Đi đâu về nó cũng vòng vèo bên gốc cây đơn, lượn một hồi rồi cho hai cái cẳng bé xíu đen đủn lủng lẳng trên gốc. Nó la hét cạnh cây đơn, chan mắm ruốc với cơm cười khề khề cạnh gốc đơn. Cầm giấy đi bộ đội nó kéo ngoe mấy bông đơn ở gần xuống sát mép giấy. Có lẽ nó muốn khoe với những bông đơn, nó đã lớn, nó muốn đi tìm sự trọng đại cho đời nó. Và nó cần phải được chứng kiến, kiểm tra. Nó cười sung sướng nhìn má. Hoa đơn soi xuống mặt nó những quầng sáng nhỏ nhoi, rạng rỡ. Má lùi lũi bỏ vào nhà không dám nhìn lâu. Má sợ. Má sợ cái màu của bông đơn trắng và hình ảnh thằng con sáng lên trong một màu trắng nồng nàn hơi ma quái, kỳ dị, lấp ló. Má không dám tin vào những suy tính không lành của má. Má sợ đến phát khóc nhưng không cản thằng Hai. Má chịu đựng trong âm thầm những điều chỉ riêng má mới thấy. Rồi má hy vọng, thằng con trai của má, cái ánh sáng tinh khiết của bông đơn sẽ che chở cho thằng con. Thằng con của má sẽ vì những gốc đơn mà về bên má.

***

Bữa nay nó đi học. Nó nói với má là nó đi học thêm nhưng bỏ thêm vào túi xách bộ váy mới của dì. Chẳng lẽ má nó khám túi nó mỗi lần nó đi học. Với lại lịch học của nó má nắm rõ ràng ràng. Chiều hôm nay, nó đàng hoàng chào má rồi phóng xe đạp đi. Tâm trạng con bé vui như được một món quà nho nhỏ, khấp khởi hy vọng. Nó sẽ dạt vòm vào với lũ bạn mới, hứa hẹn những trò vui. Nó gò lưng đạp lên dốc cuối ngõ. Cuối ngõ, hình như cái xe gắn máy “không mặc áo” màu đỏ đã đứng chờ nó, hơi xăng đưa vào mũi con bé kích thích.

***

Sự yên lặng của Liên trong cơn đau kéo dài nhắc nhở Liên rằng, có thể những hình ảnh ấy sắp quay về. Cái đêm trăng đẹp mê hồn, cái cảm giác đắm đuối, mê mị. Vòng tay ôm của Nguyện, dốc bờ đê thoai thoải và những nhịp sóng vỗ. Liên ướt át, Liên rũ rượi. Liên tiếc nuối, Liên buồn cho Liên và cả cho Nguyện. Cái tiếng cá đớp mồi, cái tiếng cá khuya quẫy đạp nhắc nhở. Liên đã nghĩ rằng không bao giờ là muộn. Chờ khi Nguyện về, chờ khi danh chính ngôn thuận, chờ một ngày lễ, chờ cả sự ngây thơ của Liên được đánh thức. Hơn ba mươi năm, Liên vẫn chờ như thế và hỏi lại mình những câu như thế. Liên sốt thường xuyên, mê man và ướt đẫm thường xuyên. Giá như, Liên đừng sợ thì đêm đó đã là đêm đáng nhớ nhất đời Liên, đã là đêm có giá trị lưu giữ của cả hai người. Và Liên giữ lại được Nguyện, một cái gì đó của Nguyện cho cuộc sống của Liên, cho cả Nguyện. Liên sẽ thành đàn bà, Nguyện là đàn ông. Không có gì để tiếc cho chiến tranh. Không có gì mà chiến tranh có thể lấy được của Liên. Liên không mất hết… Nguyện cũng không phải hối tiếc điều gì. Nhưng Liên đã sợ… Cho đến cả bây giờ Liên vẫn sợ. Liên vẫn sợ rất nhiều thứ. Liên sợ chính mình không vượt qua được cảm giác của đêm hôm đó và sợ mất đi cảm giác đó. Thiếu nó, Liên sẽ lại là gì, giữa những nuối tiếc với Nguyện, dành dụm cho Nguyện.

***

Má mệt quá, chiều nay má mệt quá. Má muốn nằm nghỉ một chút. Tự nhiên má thấy chóng mặt, hơi lạnh tỏa ra khắp người mà mồ hôi đọng lại khắp các rãnh da nhăn nheo. Má không kịp nhấc cái gàu múc nước lủng lẳng hòn đá kéo cọt cọt lên mặt giếng. Nước trong gàu xô ra đổ dòng trắng xóa xuống mặt giếng. Nửa gàu nước bị hòn đá giật giãy hẵng còn đung đưa. Má nằm bất động, hơi thở lướt qua nóng hầm hập. Miệng khô héo tưởng không còn nước. Gian nhà tĩnh lặng không động đậy. Mắt của má cứng đờ cứ nghiếng vọng lên bàn thờ. Con trai của má, thằng Hai của má hình như vẫn cười ở đâu đó, bên những cây đơn trắng tinh phủ một lớp bụi trắng li ti bay tóe ra như những nụ hoa bị rải vứt tung lên. Má nhắm mắt lại…

Minh họa: Đào Quốc Huy

***

Thằng bạn nó đợi lâu lắm thì phải, chân tay ngọ nguậy mãi trên xe. Hình như thằng bé không dừng được đã nhảy hẳn xuống đường, tay vần vò cái gì đó. Con bé phóng xe vù vù tới. Trước mặt nó một đám những cành lá cây đơn vùng vẫy dưới đất. Những ngọn lá rung rinh hãy còn vướng nhựa. Lạ quá ta, sao bà già không có ở đây giờ này nhỉ? Nó nhìn nhanh qua mấy cái cành đơn rộ hoa nhất ló ra ngoài đường. Giải phóng một chút cho đường sá thông thoáng và đỡ ngứa mắt. Hai đứa trẻ giữa trưa vật lộn với mấy cây đơn. Bụi đường lốc gió tạt về phía hàng rào đỏ cuồn cuộn, mịt mùng.

***

Sóng nước vỗ liên tục vào tai Liên, những nhịp đập của đêm, lòng sông đang thở miên man. Con cá cái nhảy lên đớp nước. Liên cứ nghĩ đó phải là một con cá to, cú đớp mồi của một con đực mạnh bạo. Nhưng không, đó là một con cá cái với cái bụng căng tròn. Cũng không phải nó đớp mồi. Chính xác thì nó ngoi lên mặt nước để rướn toàn bộ phần bụng của nó, để phóng sinh cái bụng của nó. Từ bụng cá cái, lũ cá con trôi ra ào ào như dòng thác trắng. Cá cái đang đẻ con. À, thì ra như vậy mà nó vuột lên trên mặt nước xao động đến vậy. Và làm mình sợ, mình biết việc mình đang làm. Liên lại nhìn thấy cá cái. Con cá cái, sinh hạ bầy cá con rồi. Nó lặn xuống nước lâu hơn, chìm xuống im phăng phắc. Và rồi đột ngột, nó vút bay khỏi đàn con nhỏ, lượn lờ đi mất hút. Không một lần quay đầu lại, nó nhẹ nhàng uốn lượn, duyên dáng lướt đi trong nước. Như chưa từng sinh nở. Và chờ một con đực sau. Liên bật dậy, thoát khỏi cơn mơ mê man ba mươi năm. Trên bàn thờ, nén nhang thắp cho Nguyện không còn một chút hương vị nào. Cây hương cháy thẳng đứng rũ tàn xám lở đầy ngọn bát nhang.

***

Má khóc, cây đơn ôm hẳn má vào trong những cành cụt ngủn, xác xơ. Mái tóc dài trắng xõa của má quấn chặt những “tay đơn”, rối bời những cành đơn mới bị vặt hết ngọn. Xác hoa đơn trắng ngòn ngòn đường đất đỏ. Má muốn cúi xuống nhặt hết những bông hoa ôm vào lòng. Gió bụi đất đỏ đánh thông thốc những bông hoa ngày càng rời xa khỏi má, rơi cả những bông run rẩy trên tay. Má ngồi xuống đất đỏ nhìn những bông đơn bị gió đẩy lăn lóc mãi về phía cuối đường. Má lặng lẽ nói một mình: “Hai à, bữa ni con có thể quay về đơn vị cũ rồi. Má không chờ con nữa đâu”.

***

Con bé nhập cuộc vào đám bạn mới vui vẻ và ồn ào, giống hệt những đám nó đã từng tham gia. Con bé nổi bật và được đón nhận ngay lập tức. Nhưng nghe đâu nó không thi đỗ tốt nghiệp lớp mười hai. Cuối năm đó, nó lấy chồng, đúng như mơ ước suốt thời thiếu nữ của nó, cái thằng có cái xe máy “không mặc áo”, đít xe phùn phụt khói. Chưa đầy sáu tháng, nó sinh con, đứa trẻ lúc nào cũng khóc ngằn ngặt, người lốm đốm trắng, đỏ như một bông đơn bị nhuốm bụi đường đất. Hai vợ chồng trẻ quá mệt mỏi vì không biết phải lo cho con, lo miếng ăn cạn dần như thế nào. Nó ôm con trở về nằm với tiếng chà gạo quen thuộc. Thằng con cũng không thể khóc to hơn tiếng máy chà gạo. Có điều con bé, không bao giờ lượn ra lượn vào cái cửa sổ mét hai nữa. Thậm chí, nó muốn kêu má nó bít lại.