ôi ôm lấy Hélénus và chàng siết chặt chúng tôi trong vòng tay với nỗi bồi hồi khôn tả. Những câu thăm hỏi cứ tuôn ra rối rít, không đợi câu trả lời. Hình như mỗi người trong chúng tôi đều mang lại cho nhau một chút quê hương. Những tù nhân Troie trước đây đã trở thành những nhân vật quan trọng của triều đình mới, vây quanh chúng tôi mừng mừng, tủi tủi. — A! – Hélénus kêu lên – Được gặp anh Énée là niềm an ủi lớn cho nỗi buồn xa xứ của tôi. Troie đã vĩnh viễn không còn! Nhưng dù sao tôi sẽ cố gắng hồi sinh nó ở nơi đây cho con dân ta mai sau. Đức vua Épire nắm lấy tay tôi, chúng tôi cùng quay lại thành phố. Nhìn những mái nhà trập trùng, những sân thượng trắng xóa, ngôi đền uy nghi và nhất là thành quách vuông vắn, đường bệ đang canh giữ những ngôi nhà yên tĩnh, lòng tôi không khỏi kinh ngạc. — Chính Troie đây mà, – tôi kêu lên – thành Troie thu nhỏ được che chở bởi tường lũy Pergame! Dòng suối lượn quanh mường tượng sóng Xanthe và trước mặt tôi là cổng Scée uốn cong vòm mái. Hỡi Hélénus, người dân Troie đáng mến, cầu trời ban phúc cho anh, anh đã mang lại cho những kẻ lưu đày cái ảo tưởng êm đềm, là lại được nhìn ngắm thành phố quê hương trong khoảnh khắc này. Xung quanh tôi, dân Troie nức nở sụt sùi. Nét kiến trúc các dinh thự, lối bài trí nội thất các lâu đài nhất nhất đều theo kiểu thành Troie, giúp lưu mãi trong lòng họ cái ảo ảnh diệu kỳ. Họ không cảm thấy xa lạ trong một thành phố ngoại bang nữa. Hồn của Ilion phảng phất dưới bầu trời Hy Lạp. Hélénus khoản đãi chúng tôi trong dãy hành lang thênh thang, bên những bàn tiệc linh đình. Buổi dạ yến tưng bừng vui vẻ kéo dài đến khuya. Tôi kể cho họ nghe bao nỗi thăng trầm. Cuối cùng Hélénus hỏi: — Tôi có thể giúp gì cho anh không? Tôi được các vị thần phú cho khả năng tiên tri. Nếu anh thích, Énée dũng cảm ơi! Khi nào thấy chán Buthrote, muốn lên đường tìm về với biển rộng trời cao, tôi sẽ cầu Apollon cho biết vận mệnh của anh. Tôi cảm tạ Hélénus và hứa rằng lúc lên đường tôi sẽ nhờ đến anh. Cha tôi, Ascagne và tất cả bạn đồng hành đều được tiếp đãi ân cần, khiến họ quên đi bao nỗi nhọc nhằn và những giờ khắc buồn tẻ trên biển. Ở trong lâu đài với tôi, bên cạnh Hélénus, Anchise như trẻ hẳn ra khi nhìn cái thành Troie ghép vào đô thị Hy Lạp cổ xưa, được nghe luôn tai tiếng nói của quê hương. Tuy nhiên, chính ông là kẻ xuống lệnh ra đi. Buthrote đối với chúng tôi chỉ là trạm dừng chân. Buổi sáng, trước hôm lên đường, tôi tìm gặp Hélénus. — Hỡi người phát ngôn của thần linh, – tôi khẩn thiết nói – bọn lữ khách chúng tôi đang chờ đợi cái quyền lực màu nhiệm mà Apollon đã truyền cho anh. Tôi lo ngại quá. Nhiều sấm truyền đã bao lần nhắc nhở tôi rằng mục tiêu cuộc hành trình là dãy đất Hespérie, xứ sở Italie đang còn xa rất xa, về phía mặt trời lặn. Mọi việc đều suôn sẻ. Tôi chỉ còn băn khoăn về một điềm dữ. Một con ác thần với ý muốn trả thù đã hằn học báo cho chúng tôi rằng cái thành phố mà chúng tôi dự định xây dựng sẽ không thành, sẽ phải trải qua nhiều trận chiến đấu ác liệt và nạn đói khủng khiếp đến nỗi chúng tôi phải gặm lấy bàn mà ăn. Nhờ anh nói cho tôi biết mình phải làm gì và tránh điều gì để vượt qua những trở ngại thảm khốc đó. Hélénus trầm tư một lát rồi ra hiệu bảo tôi theo. Anh đưa tôi tới đền thờ Apollon, cho mang đến hai con bò mộng, cúng tế theo nghi thức, rồi nắm tay tôi băng qua ngôi đền thiêng liêng. Đoạn, ngẩng đầu lên vòm cao, Hélénus dõng dạc cất một tiếng nói đầy uy lực và âm vang: — Énée, con trai thần Vénus, các thần linh vẫn theo phù hộ ngươi trên biển cả bao la. Họ nhiệt tình che chở cho ngươi. Chính họ bày ra các chướng ngại, rồi giúp ngươi vượt qua. Hôm nay, chính họ đã bịt đôi mắt sáng suốt của ta lại. Họ muốn ngươi phải đi trong mờ ảo. Và chính bàn tay Junon đã chặn lại trên môi ta điều bí ẩn. Thần chỉ cho phép ta được nói lời này: Mảnh đất Italie ngươi đang trên đường rong ruổi tìm đến, thực ra xa hơn là ngươi vẫn tưởng. Trước khi tới đó, ngươi phải vượt bao lãnh thổ, ghé bao bến bờ. Ngươi sẽ gặp nhiều hiểm nguy ven biển Temacrie, hay bờ đá hiểm trở dọc Ausonie, hồ hoả ngục với những tảng đá khổng lồ và ngọn núi phun lửa, hòn đảo của nữ yêu Circé, con gái thần Mặt trời. Nhưng hãy nghe đây. Ta được phép báo cho ngươi rõ dấu hiệu để ngươi có thể nhận ra mảnh đất thần linh dành cho ngươi giữa bao đất nước trập trùng trước mắt, Énée: khi nào trên bờ một dòng sông, dưới tán lá lay động của cây sồi xanh, ngươi trông thấy con lợn rừng trắng, đang cho ba mươi chú lợn con cũng trắng như mẹ bú sữa, đấy là lúc ngươi đã tìm ra nơi để kiến tạo thành phố mới, đạt được mục đích của chuyến phiêu lưu gian khổ. Hãy nhớ lấy: con lợn rừng trắng nằm dưới cây sồi xanh. Tôi nín thở, hồi hộp lắng nghe. Hélénus nói tiếp: — Đối diện bờ biển Épire là phần đất Italie ở hướng mặt trời mọc, nơi ào ào sóng vỗ. Hãy tránh xa nơi đó, đừng ghé lại. Bọn Hy Lạp đã xây dựng chốn ấy nhiều thành phố, ngươi sẽ phải gặp lại cựu thù, những chiến binh của Idoménée, Philoctère, kẻ đã giết Pâris, anh ta đã đắp dãy trường thành Pétilie. Hãy đi lướt qua, không được ngừng nghỉ ở đó. Quá phía nam một chút về mạn Sicile là cái eo biển ngăn cách đảo này với Hespérie. Hai doi đất ấy, theo người xưa, trước đây chỉ là một (thời gian làm đảo lộn các lục địa, cũng như lòng người). Một trận động đất dữ dội mở ra một đường biển, và hai con quái vật đã hùng cứ ở hai bên eo biển Pelore: Scylla và Charybde ẩn nấp ở đấy, kẻ thì giơ móng vuốt hãi hùng ra lôi kéo các con tàu đến, rồi đập vỡ nát vào đá ngầm, đứa thì há cái mõm khổng lồ ra, nuốt chửng chúng xuống đáy biển sâu. Énée, hãy nhớ lấy lời ta, hãy thận trọng đi vòng quanh hòn đảo ba chóp. Hélénus yên lặng giây lát, đôi mắt u ẩn hướng lên trời, rồi tiếp tục nói: — Cuối cùng, khi ngươi đến được Italie, hãy dừng lại ở Cumes, bên cái hồ được vây bọc bởi những cánh rừng dày đặc, ở nơi đó hãy hỏi vu thần về tương lai của mình. Có một vị nữ vu ngồi sâu trong hang động, đang mải miết vẽ lên lá những lời sấm và tên của ngươi, những chiếc lá ấy chồng chất đầy trong hang, bị gió đến cuốn đi trước sự thờ ơ của nàng. Nàng sẽ cho ngươi đôi lời khuyên bổ ích, có thể vượt qua những khó khăn gian khổ đang chờ ngươi ở Italie. Đừng vì lẽ gì mà xao lãng việc đó. Nếu chiến hữu ngươi có xầm xì rằng việc dừng lại đó chỉ khiến cuộc hành trình thêm chậm trễ thì ngươi đừng nao núng. Énée, đây là lời dặn cuối cùng: Trong các thần, ngươi phải nép mình dưới sự phù trợ của Junon. Hãy cầu nguyện nàng, những lễ vật của ngươi có thể khiến nàng nguôi cơn thịnh nộ. Thôi, đi đi, vị anh hùng dân tộc. Nhờ ngươi, vinh quang xưa của thành Troie sẽ được khôi phục rạng rỡ. Tôi cảm tạ nhà vua tiên tri về những lời truyền dạy quý báu, rồi cùng chàng xuống bến. Chiến hữu của tôi đã tề tựu đông đủ và những cánh buồm đang lồng lộng gió khơi. — Gió lên rồi, – Hélénus nói – giờ khởi hành đã điểm. Tôi không muốn các anh ra đi tay không hay chỉ mang theo số thực phẩm mà bất cứ kẻ đi biển nào, dù xa lạ, cũng được tôi cung cấp. Hãy nhận những món quà này cho anh và ngài Anchise cao quý. Tôi đã cho tăng cường một số tay chèo và nhiều vũ khí, quân dụng, dự phòng thêm một số chiến mã và phái những hoa tiêu giỏi của Épire hướng dẫn các anh trên vùng biển vốn đã quen thuộc với họ. Hélénus cho mang lên tàu của tôi nhiều thoi vàng và nén bạc, những ngà voi chạm trổ tinh vi, nhiều bình đồng, bộ áo giáp và mũ bằng vàng có gắn lông chim mà Pyrrhur để lại. Cha tôi cũng có riêng phần tặng vật của ông. Tôi sắp sửa chào từ biệt Hélénus thì Andromaque bước đến. Nàng ôm Ascagne vào lòng, nức nở: — Con yêu ơi! Con cũng phải mang theo một kỷ niệm của những người thân yêu, để nhắc nhở con nhớ đến quê hương và lòng trìu mến của ta. Hãy cầm chiếc áo choàng lụa này, nó được thêu bởi người Troie trong những ngày tháng Troie còn thanh bình thịnh trị. Khi nó phất phơ trên vai con, trên lưng chiến mã sau này, thỉnh thoảng hãy nhớ đến người phải khóc vĩnh biệt cả chồng lẫn con là ta, con nhé! Giọng Andromaque tắc nghẹn trong tiếng nấc, Ascagne cũng khóc nấc lên. Nét mặt phảng phất giống Astyanax của nó khiến giây phút chia ly càng thêm xé lòng đối với người mẹ đau khổ. Tôi gỡ con mình ra khỏi tay nàng, và cùng nó lên tàu. — Vĩnh biệt! Vĩnh biệt! – Andromaque nghẹn ngào. Thủy thủ kéo buồm lên. Tôi đứng trên boong tàu, hướng về phía những người thân sắp phải rời xa mãi mãi và giơ tay tạm biệt. — Cầu xin thần thánh ban phúc cho các người, – tôi nói tha thiết – mong các người sống hạnh phúc trong thanh bình, sau bao đắng cay dồn dập! Lạy trời cho thành Troie do bàn tay các người xây dựng hôm nay không phải trải qua những chìm nổi như vừa qua, và con cháu các người sẽ thay nhau lên ngôi trị vì. Nếu một mai tôi đến được bên bờ sông Tibre mong đợi, tôi có thể dựng lên trên đất Hésperie những thành lũy của thủ phủ cho dân tộc ta, tôi muốn mơ ước rằng dân chúng và thành phố của chúng ta, những người cùng một tổ tiên và cùng trải qua những thảm hoạ chung, sẽ đoàn kết nhau mãi mãi. Cũng cầu mong sợi dây thân ái buộc chặt chúng ta sẽ được truyền lại cho con cháu mai sau. Tàu tôi lướt xa dần trên sóng biếc. Bến bờ thân quen, những bóng hình ủ rũ đã lùi vào quá khứ. Mấy ngọn núi cũng nhoà dần phía chân trời. Chúng tôi mải miết rong ruổi ngày đêm. Thuyền trưởng Palimure luôn vững tay lái, mắt không rời vòm trời đầy sao, nào chòm Hyades, khóm Đại Hùng tinh, Tiểu Hùng tinh và vì sao Lạp Hộ long lanh. Những cánh buồm lướt nhanh trên mặt biển như đàn chim bay lượn giữa muôn trùng sóng vỗ. Những cơn gió đẩy mũi thuyền về những bãi bờ mơ ước và ai nấy đều chồm ra phía trước, mải miết nhìn chân trời xa, hy vọng sẽ là kẻ đầu tiên trông thấy đất liền. Chợt Achate thét lên. — Italie! Nỗi mừng vui rộn rã lan từ tàu này sang tàu khác: vùng đất thanh bình đã hiện ra trước mắt ta kia! Những con sóng đưa chúng tôi đến gần bờ. Những ngọn đồi âm u, xanh thẫm, in hình trên cánh đồng bát ngát rì rào. Cha tôi đứng lên. Giây phút quá thiêng liêng. Ông cầm chiếc bình lớn bằng vàng, rót đầy rượu, đến trước bàn thờ thần linh, đặt sau lái. — Hỡi các thần linh đầy quyền lực, – ông vừa nói vừa hất vài giọt rượu lễ – hỡi Neptune, thần của biển cả, và các ngươi, thần Gió, hãy sóng yên gió lặng. Hãy đưa ta vào vùng đất kia, mở rộng các bến cảng chờ đón ta. Buồm vẫn đang xuôi gió. Trước mặt chúng tôi là tít tắp bãi bờ, lô nhô núi đá, bên vịnh, bên mũi. Nhiều đền đài sừng sững trên các mỏm đất. Ngựa bình thản gặm cỏ trên đồng. Bốn con ngựa lông trắng như tuyết nổi bật trên nền xanh của thảo nguyên. — Điềm gở! – Cha tôi kêu lên – Ngựa là điềm chiến tranh! Người ta chẳng dùng ngựa để kéo chiến xa đó sao? Tuy nhiên, chúng đang lặng lẽ nhai cỏ. Lát nữa đây, một gã nông dân sẽ thắng chúng vào chiếc xe chất đầy thóc hoặc rơm. Chúng đang phục vụ cho cuộc sống thanh bình. Nào! Ta vẫn còn hy vọng, cuộc tranh chấp nếu có xảy ra, sẽ kết thúc êm thấm. Hỡi thần Pallas với ngôi đền cao ngất trước mắt ta kia, hỡi Junon đã từ lâu căm ghét dân Troie, hãy nghe lời cầu khẩn và thỉnh nguyện của chúng tôi, xin một lần nguôi giận, cho chúng tôi được cập bến bình yên. — Lên bờ! – Quanh tôi, những người dân Troie đang hò hét – Nhìn kìa, những cánh đồng màu mỡ, bờ bến thiên nhiên trập trùng đá tảng vây quanh vụng biển. Ôi! Cái thành phố sẽ mọc lên nơi đây sẽ tráng lệ biết bao! — Các ngươi quên rằng bọn Hy Lạp đã thiết lập nhiều thuộc địa quanh đây sao? Chúng ta không được dừng lại. Đó là sấm truyền của Hélénus. – Giọng tôi uy nghiêm khiến mọi người lặng ngắt. Dân chúng thở dài thườn thượt, không đâm thẳng mũi thuyền vào nữa, mà lái thuyền dọc theo bờ, về hướng đông nam. Rồi trước mặt chúng tôi, trải dài trùng điệp núi đồi, thành phố và những cánh đồng, nép mình bên dải nước xanh biếc của biển cả. Chúng tôi thấy thủ phủ Tarente do Hercule xây dựng, ngôi đền cao vút của Junon, những thành quách kiên cố ở Bruttium lần lượt xuất hiện. Rồi tít xa kia, ngọn Etna mịt mù khói toả như nở ra từ mặt biển. Dân Troie nhìn nhau tái mặt. Một tiếng rền khủng khiếp, vang dội. Có thể nói tất cả mãnh thú trên thế gian cùng rú lên một lượt. — Có lẽ đó là tiếng con Charybde đáng sợ và tên Scylla mà lời sấm đã báo trước! Chiến hữu ơi, hãy gắng sức chèo nhanh, cố vượt ra bể khơi, để tránh các vực thẳm và sự cuồng bạo của quái vật. – Anchise kêu lên. Lệnh ông được tuân hành răm rắp. Buồm căng gió, những tay chèo lực lưỡng được tăng cường thêm khiến chẳng mấy chốc đoàn thuyền đã rời xa bờ biển hiểm trở. Chúng tôi đi tới gần vùng biển vang động tiếng gầm gừ của Charybde, nhưng đã kịp thời tránh được. Trong vòng vài giờ, đoàn thuyền bị rung lắc, xô đẩy, quay cuồng như trong cơn bão. Sau đó, những ngọn gió lành đã kéo chúng tôi ra khỏi nơi nguy khốn với những tiếng gầm rú kinh hồn. Bình minh hôm sau, chúng tôi dạt vào vùng đất của bọn Cyclope – những tên khổng lồ quái gở chuyên ăn thịt người, ven sườn núi nơi Etna đang rèn lưỡi tầm sét của Jupiter và vũ khí của các vị thần theo lệnh hoả thần Vulcain, như lời thiên hạ đồn đại. Tiếng ầm ì trên núi nghe thật hãi hùng. Khói lửa, tro than cuồn cuộn bốc lên không, thổi giữa nền trời xanh thẳm. Thỉnh thoảng, nhiều khối đá ào ào lăn xuống, chìm nghỉm xuống biển. “Có nên tin rằng – tôi thầm nghĩ – trước sự chấn động của mặt đất, dưới quả núi kia, là tấm thân dị thường của gã khổng lồ Encelade bị dập vùi quá nửa, do sự trừng phạt của Jupiter về tội chống đối. Có phải mỗi lần quá mỏi, hắn cựa mình làm vùng đất Sicile quằn quại rên siết?” Trong lúc tôi nghĩ ngợi miên man, thuyền trưởng đã hướng tàu đi xa. Chúng tôi bỏ lại phía sau ngọn núi hùng vĩ muôn đời toả khói, tiếng động ì ầm giờ nghe như tiếng thầm thì, rồi những con suối lấp lánh, những khóm cây rậm rạp, lác đác vài quả dại ửng vàng, khiến Anchise quyết định ngừng chèo. Buồm lần lượt hạ xuống. Phút chốc, chúng tôi đã ùa cả lên bờ. Bánh và thịt không thiếu. Hélénus đã tiếp tế cho chúng tôi thật dồi dào. Nổi lửa lên xong, chúng tôi vui vẻ xúm xít quanh các bàn ăn mới dọn. Tôi vừa ngả lưng ra sau chuyến đi dài mệt mỏi thì đã nghe có tiếng huyên náo gần đó. Một kẻ lạ, gầy đét, mặt mày tái xanh, chứng tỏ đã phải nhịn đói lâu ngày, vừa từ một góc rừng bước ra. Hắn loạng choạng đi về phía chúng tôi. Khi được hỏi, hắn chỉ ú ớ vài câu vô nghĩa, chắc là vì quá kiệt sức. Tôi đến gần. Thấy tôi, hắn khẽ kêu lên, rồi phủ phục xuống. — Ngươi là ai? – Tôi ngạc nhiên hỏi. Nhưng hắn không thể nói được, tôi hiểu rằng cơn đói là nguyên nhân của sự nửa tỉnh nửa mê kia. Tôi cho mang thức ăn đến, hắn nhào tới nhai lấy nhai để với một niềm vui man rợ, gần như đã quá mức chịu đựng. Quần áo rách tơi tả, khíu lại bởi những chiếc gai, nhơ bẩn đến tởm lợm, đầu tóc bù xù, râu dài quá ngực, hắn hiện ra như một người rừng thảm não, từ lâu bị đồng loại bỏ rơi. Nhưng đường nét tinh anh tỏ rõ dòng giống hắn ta, đó là một người Hy Lạp. Thấy hắn đã lại sức, tôi cúi xuống, hắn vội ôm lấy chân tôi van vỉ: — Énée lừng lẫy, tôi đã nhận ra ngài. Suốt mười năm ròng rã, tôi chẳng đã từng thấy ngài cầm đầu dân Troie, tả xung hữu đột trên những cánh đồng Dardanie đó ư? Mong hoàng tử thương xót cho tôi. Vì mặt trời soi sáng chúng tôi, vì các chư thần trên trời cũng như dưới thế gian, hãy đưa tôi ra khỏi nơi hắc ám này! Hắn khóc nấc lên, nước mắt ướt đẫm chân tôi. Cha tôi nắm lấy tay hắn, nhẹ nhàng kéo dậy: — Ngươi là chiến binh, – ông nói – dù là kẻ thù của ta, ngươi đã chiến đấu dũng cảm. Đối với người dân Troie, điều đó đã đủ đảm bảo cho ngươi rồi. Tên Hy Lạp mở to đôi mắt: — Sao? – Hắn sững sờ kêu lên – Ngài không xua đuổi tôi sao, một kẻ đã phóng hoả thành lũy Ilion, một kẻ đã theo Ulysse xứ Ithaque, kẻ thù nguy hiểm nhất của ngài! Tôi ngần ngại chẳng dám đến gần, vì từ xa đã nhận ra những người Dardanie. Tôi nghĩ rằng ngài sẽ trút lên lưng tôi tất cả những tai hoạ mà người Hy Lạp đã bắt các ngài phải chịu đựng và các ngài sẽ quăng tôi xuống biển. Nhưng nỗi lo sợ không ngăn cản được tôi. Thà chết dưới tay con người còn êm đềm hơn là chịu đựng bao nỗi kinh hoàng. — Cứ yên tâm đứng lên, – cha tôi nói – ta chẳng có mưu toan nào đối với tính mạng của nhà ngươi cả. Nếu ngươi mặc áo giáp, mang vũ khí, đằng đằng sát khí đứng giữa hàng ngũ đội quân của ngươi, sẽ chẳng có người Troie nào để ngươi sống, nhưng khi cô đơn, lạc loài, không có gì để tự vệ thì ngươi là một người bạn. Ngươi là ai? Ở Ithaque à? — Vâng, – tên Hy Lạp đáp – nơi đó là quê hương tôi. Tôi tên Acheménide, sự nghèo khổ của cha tôi buộc tôi phải gia nhập đoàn chiến binh tháp tùng Ulysse. Trên đường về, tôi ngồi cùng thuyền với ông ta. Tôi đã tham dự bao chuyến phiêu lưu bi thảm cho đến ngày, bị quyến rũ bởi các xứ sở tươi đẹp này, với rặng cây xanh, những dòng suối chảy, tôi theo ông ta lên bờ thám hiểm. Chúng tôi tìm kiếm thức ăn và nước uống rồi rơi vào một tai hoạ khủng khiếp, mà khốn thay mỗi mình tôi không thoát được. Một cái động thênh thang, khuất kín hiện ra khi chúng tôi tiến sâu vào rừng. Chúng tôi bước vào ngay, mong tìm gặp chủ nhân. Bọn tôi thầm nghĩ có lẽ đó là một gã mục đồng, vì có vô số cừu chen chúc nhau trong động. Một gã mục đồng, quả đúng là thế, nhưng kinh khiếp làm sao! Đó là một tên khổng lồ có một mắt duy nhất giữa trán và cái đầu ngất ngưởng suýt đụng trời xanh. Bất chợt gặp chúng tôi vào trong động, hắn nổi trận lôi đình không buồn nghe lời cầu khẩn của bọn tôi, hắn vơ lấy hai người bạn xấu số của tôi, xé xác nhai ngấu nghiến sau khi đập đầu họ vào một tảng đá. Ulysse, sau phút giây kinh sợ, bàng hoàng như tất cả bọn tôi liền nghĩ ra cách báo thù sự hung ác của tên khổng lồ xứ Cyclope. Ngày hôm sau, sau khi chứng kiến cái chết thảm khốc của hai người bạn đồng hành nữa, ông cho tên Cyclope nốc hết bầu rượu to tướng mà may mắn thay, bọn tôi có mang theo lúc lên đất liền. Khi nhận thấy gã khổng lồ gớm ghiếc, tên Polyphème, chìm trong giấc ngủ say, bọn tôi thận trọng men đến, đoạn với tất cả sức lực, bọn tôi cắm sâu cây cọc nhọn vào con mắt duy nhất của hắn. Hắn rú lên ghê rợn, làm kinh động cả khu rừng. Hắn vồ lấy bọn tôi, muốn giết sạch, nhưng đôi tay quờ quạng của hắn chẳng mò trúng được gì, bởi bọn tôi đã trốn khỏi tầm tay hắn. Nhờ một mưu kế mà tôi không được biết, bởi tôi mệt quá đã lăn ra ngủ, mờ sáng hôm sau, Ulysse và tuỳ tùng đã thoát ra khỏi động của Polyphème. Chắc hẳn họ cũng làm như tôi trong vài ngày sau là đi lẫn giữa đàn cừu ra đồng cỏ. Giấc ngủ tai hại khiến tôi không theo kịp họ. Khi tôi tìm được cách thoát khỏi cái nhà tù khủng khiếp đó và chạy thục mạng ra biển, hy vọng các bạn đón chờ mình, tôi suýt chết lặng đi vì tuyệt vọng. Đoàn thuyền của Ulysse đã mất dạng và tôi còn lại một mình giữa bầy quỷ dữ. Achémenide đưa tay bịt mắt khi nhớ lại những hình ảnh hãi hùng. — Hỡi dân Dardanie, – hắn sôi nổi nhấn mạnh – phải đi ngay thôi. Không phải chỉ có mình gã Polyphème ở đây, nếu sự mù lòa khiến hắn không còn đáng ngại nữa, thì sự hiện diện của hàng trăm tên khổng lồ khác, cũng chăn cừu như hắn, vẫn luôn gieo khủng khiếp và tang tóc trên xứ này. Từ bao tháng nay, tôi kéo dài kiếp sống nhục nhằn giữa hốc đá, mưu sinh bằng vài trái cây hay quả dại chát đắng, tôi nhớ là chưa một lần được thực sự chợp mắt. Tôi luôn luôn phải thấp thỏm canh chừng, giật nảy mình mỗi lần nghe tiếng gió xạc xào trong lá, tiếng cành khô gãy. Nơi trú ẩn của tôi là hang thú dữ, dù sao ở đó vẫn ít nguy hiểm hơn là bọn khổng lồ hung ác. Khi trông thấy tàu các ngài lướt tới, tôi mừng rỡ chào đón như vị cứu tinh, tôi hăm hở tìm đến với các ngài, dù có phải nhận lấy cái chết. Énée kính mến và đức ông cao quý, các ngài đã rõ hết về tôi. Bởi các ngài đã tha mạng cho tôi, tôi khẩn thiết van lạy các ngài hãy nghe lời tôi. Trốn ngay khỏi chốn này, lên tàu nhanh đi để tránh một tai hoạ khủng khiếp. Trốn ngay đi kẻo muộn! Cơn khiếp hãi của Achémenide buộc tôi phải cảnh giác. Tôi cho khuân những thùng chứa nước vừa múc được xuống tàu. Dân chúng hối hả trèo lên boong, tôi lên sau cùng. Từ rừng xa đã nghe tiếng bước chân thình thịch. — Chính hắn! Đúng Polyphème rồi! – Achémenide líu lưỡi, hét lên khiếp đảm – Kéo neo lên, tách bến đi, không là chết cả đấy! Bước hắn dài đến nỗi chưa kịp thấy thì hắn đã ở ngay trên đầu ta. Ngay lúc đó, một khuôn mặt quái đản hiện ra trên đầu ngọn cây. Tưởng như có một trận bão vừa lướt qua theo bước chân đi của gã khổng lồ. Tiếng gầm rú vang rền xen lẫn những lời nguyền rủa của tên Cyclope mù lòa. Dây cáp được cắt phăng trong nháy mắt, các tay chèo gò lưng trên mái chèo, đồng loạt đưa tàu lướt như bay trên mặt biển. Chúng tôi run rẩy nhìn tên khổng lồ quái đản, thật quá sức tưởng tượng, so với những gì Achémenide đã kể. Tuy nhiên, tiếng mái chèo khua nước đã lọt vào tai tên Cyclope, hắn tiến về phía chúng tôi, quơ quơ cây gậy là một khúc thông trụi cành mà hắn dùng để chống và dò bước. Hắn gầm gừ giận dữ, nhếch mép lên, phô đôi môi dày cộm trên hàm răng nhọn hoắt chuyên nhai thịt người, trông phát khiếp. — Nhanh lên! Nhanh lên! – Achémenide sốt ruột hét, cổ vũ các tay chèo – Thánh thần ơi, hắn đã bước xuống biển! Tay hắn quờ về phía chúng ta. Hắn đuổi kịp ta mất. Nhanh lên! Các tay chèo dồn hết sức bơi nhanh! Polyphème cảm thấy chúng tôi đã chạy thoát, nên rống lên điên cuồng, vang dội cả trời đất, rung động cả sườn Etna mờ mịt phía xa. Bấy giờ, như thể tiếng rống đánh thức tất cả cư dân khổng lồ trên bờ, chúng tôi thấy từ đồi núi, rừng cây hốc đá, hiện ra nghễu nghện vô số hình thù quái dị, tưởng chừng cả khu rừng di động xuống bãi biển. Những đôi mắt sáng quắc, những bàn tay vung cây sồi già làm cái chùy, chúng lũ lượt đến không ngớt. Bọn tôi cảm thấy khắp người nóng hừng hực bởi tia nhìn tóe lửa căm hờn của chúng. Vài tên liều lĩnh bước xuống biển, toan đuổi theo. Nếu chúng bơi ra, hẳn bọn tôi không sao thoát được, cũng may mà chúng còn đang do dự thì những cánh buồm lộng gió đã mau chóng đưa bọn tôi ra khỏi vùng nguy hiểm. — Đừng cho thuyền hướng về Charybde và Scylla, hãy nhớ lời tiên tri của Hélénus, – tôi nhắc nhở cha tôi, ngồi trước mũi thuyền và đặt bé Ascagne đang ngủ thiếp trên gối – phải quay lại thôi. — Chẳng khó lắm đâu, – Palinure nhanh nhảu chen vào – hiện giờ gió bắc thổi từ eo biển Pélore đến sẽ giúp ta vòng quanh Trinacrie. Chưa bao giờ thần Bắc phong ngổ ngáo lại tỏ ra hào hiệp với khách hải hành như thế. Nó sẽ giúp ta dễ dàng vượt qua cái dòng sông đổ ra biển, băng qua những ghềnh đá hiểm trở đáy đầy cát sỏi. — Sông ấy gọi là Pantagia, – Achémenide thở ra nhẹ nhõm khi thấy sào huyệt bọn Cyclope đã khuất xa. — Người đã qua lối này rồi chứ? – Cha tôi hỏi. — Vâng ạ, thưa đức Anchise cao quý! Từ đất nước người Lotophages về, đoàn thuyền chở vua Ulysse và các chiến binh đã qua đây. Tôi thông thuộc chẳng kém một hoa tiêu. Quá một chút là khu vịnh bao quanh thị trấn Mégare, xa hơn về phía nam, là bán đảo phẳng lì Thapsus, ngạo nghễ trên sông như chim bói cá. Xa hơn nữa là vịnh Sianien… Ngày tháng trôi qua. Chúng tôi đi trong thả, thỉnh thoảng ghé vào những bờ bến nào hiếu khách. Tuy nhiên, chúng tôi rất nôn nóng mong đến được mảnh đất của mình, mảnh đất do thần thánh ban cho, mọi câu chuyện đều xoay quanh việc ấy, mọi ý nghĩ của chúng tôi cũng thế. Nhưng một điều quan trọng khiến chúng tôi không được hấp tấp: sức khỏe của cha tôi ngày một kém dần. Mỗi ngày qua đi lại mang theo một chút hơi tàn của người chiến binh già. Dù được ân cần chăm sóc, tấm thân vạm vỡ xưa kia đã co rút lại, héo hon, như thể ông đã linh cảm lòng đất ấm sắp ôm chặt lấy tấm thân ngày một gầy của ông. Ascagne, trong nỗi kinh hoàng câm nín, mở to đôi mắt, đăm chiêu quan sát trận chiến đấu thầm lặng khác xa những cuộc chiến đẫm máu, có ánh lửa chớp lóe, đám cháy ngùn ngụt mà vài năm trước đây đã hủy diệt mạng sống ông ngoại nó. Đôi khi, Anchise đặt tay lên đầu cậu bé và nhìn cậu với nụ cười bí ẩn và hiền dịu, mà chỉ đôi mắt héo hắt gần như đã khép lại trước mọi tiếng cười mới hiểu thôi. Đoạn ông ngước mắt nhìn tôi đầy vẻ kiêu hãnh và tự hào, khiến không cần lời lẽ, tôi cũng hiểu ánh mắt ấy muốn nói gì. — Énée, con ơi, – ông thều thào – ta sắp xuống cửu tuyền, về với bia đá vô tri và những phán quan nghiêm khắc, nhưng ta đi rất thanh thản. Đứa bé kia sẽ nối ngôi ta. Nó sẽ giơ cao ngọn đuốc giống nòi. Tất cả sấm truyền đều đúng hết. Quyển sách mênh mông của Tương lai đôi khi mở ra trước mắt những người sắp từ giã cõi đời. Cha đã đọc trong ấy. Ồ! Cái dân tộc đông đúc, bắt nguồn từ cậu bé Inle. Ôi! Chiếc vương miện đội trên vầng trán uy nghiêm của bao vị vua. Chưa bao giờ các quân vương phương Đông có quyền uy tuyệt đối như thế! Bao thủ phủ, bao thành phố, từ bên kia dãy núi, bên kia biển khơi, đoàn quân của con cháu Énée và Anchise sẽ hùng dũng tiến bước, họ đi qua và thế giới đổi thay. Thời gian cũng phải chùn bước, bất lực trước sức mạnh của đế quốc ấy và bọn Priam chỉ là ngôi làng nhỏ bé so với cái đô thị dày đặc những đền đài, dinh thự sẽ mọc lên hiên ngang trên đồi, trong thung lũng… Rồi ông lão, như mệt mỏi vì nói nhiều, bình thản nhắm mắt lại. Và tim tôi cùng lúc rộn lên vì đau đớn và kiêu hãnh trước linh hồn một người thân thiết sắp tắt nghỉ, và cuộc đời sôi nổi đầy vinh quang của đứa bé đang khóc nức nở bên tôi. Với sự thành tấm và niềm cung kính thiêng liêng đến ngang mỏm đất Plemmugre quanh năm sóng vỗ, tôi muốn dừng lại trước đảo Ortygie. Achémenide và Palinure cho tôi biết rằng, hòn đảo ấy có một nhánh biển rất hẹp, ngăn cách với Syracure, đã trọn vẹn dâng hiến cho thần Diane, vị nữ thần săn bắn, em gái Apollon. Huyền thoại cho rằng dòng sông Alghée chảy từ Ehde đến đây rồi hoà lẫn những mạch nước ngầm với suối Aréthuse. Hélénus đã ra lệnh cho tôi khi đi ngang qua phải cầu nguyện các vị thần mà dân chúng địa phương tôn thờ. Những cuộc cúng tế và dâng rượu được tổ chức trên khắp các tàu để tôn vinh thần Diane nhanh nhẹn, các Lâm thần cùng Thủy thần. Cha tôi cũng tự mình rưới rượu thiêng, tin rằng cuộc tế thần trọng thể này là lần cuối trong đời ông. Đúng thế: thân thể ông giá lạnh dần. Nhìn ông nằm bất động, có lúc tôi nghĩ rằng những bến bờ xa lạ chúng tôi đang lướt qua là đám rước những hồn ma đang diễu hành trước một thi hài. Nhằm đánh thức sự tò mò và nguồn sống trong ông, chúng tôi điểm tên các thành phố, những vùng đất mà đoàn thuyền đi qua, đồng bằng sông Hélore ven mỏm đá Pachynum, Camarine trắng xóa, xưa là thủ phủ tự do và kiêu hãnh, nay đã bị lệ thuộc, những cánh đồng có sông Géla chảy qua thành phố bao la, tường lũy cao ngất ở Agrigente nổi tiếng có bầy ngựa đẹp chạy nhanh hơn gió, xứ Sélimonte mênh mông, trù phú với những rừng dừa, mỏm Lilybée bao bọc bởi dãy đá ngầm hiểm trở, cuối cùng là Drépane, Drépane sỏi đá và khô cằn mà khung cảnh ảm đạm như bao phủ màu tang tóc trong ký ức tôi. Bởi chính nơi đó, trước bãi bờ trơ trọi, chẳng một bóng cây, dưới cái nắng như thiêu đốt, cha tôi đã trút hơi thở cuối cùng. Than ôi! Cả nhà vua tiên tri Hélénus, cả ác thần Harpie gớm ghiếc đều không tiên đoán ra cái tang đau đớn này. Tôi cảm thấy sự mỏi mệt đột ngột đè nặng lên vai tôi, như thể bấy lâu nay bàn tay gầy yếu của cha già đã đỡ giùm tôi gánh nặng. Tâu nữ hoàng, câu chuyện đời tôi là thế đó, nó chấm dứt bởi cái chết buồn thảm. Sau khi rời xa vùng Drépane tang tóc, đoàn thuyền chúng tôi gặp phải cơn bão khủng khiếp đã đẩy đưa chúng tôi tấp vào đất nước của nữ hoàng. Vừa lúc chúng tôi sắp đến nơi thì các vị thần bủa vây quanh tôi bao nhiêu là chướng ngại, khổ đau, ly biệt để chuẩn bị bước đường định mệnh này.