uần tiếp đó trôi qua nhanh, dồn dập bởi vô số “việc cuối cùng” như Anne vẫn hay gọi. Phải đi viếng thăm chia tay và đón khách ở nhà, tuy nhiên thoải mái hay không là tùy theo khách hay chủ có nồng nhiệt thông cảm với ước mơ của Anne hay không, hay lại nghĩ cô quá chảnh vì chuyện đi học đại học và cho rằng nhiệm vụ của họ là phải “kéo cô trở về mặt đất” một tí.

Hội Cải tạo Làng quê tổ chức tiệc chia tay Anne và Gilbert vào một buổi tối ở nhà Josie Pye, họ chọn nơi đó một phần vì nhà ông Pye khá rộng và tiện, một phần bởi vì ai cũng nghi ngờ mấy cô nàng nhà Pye sẽ không thèm tham gia nếu mọi người không chấp nhận lời đề nghị cho mượn nhà tổ chức tiệc của họ. Khoảng thời gian ngắn ngủi đó khá dễ chịu, vì mấy cô họ Pye tỏ ra lịch thiệp, không làm gì hay nói gì ảnh hưởng đến không khí hài hòa của buổi họp mặt - một điều hiếm thấy ở họ. Josie thân thiện khác thường - đến mức cô nàng còn trịch thượng nói với Anne:

“Cái váy mới khá hợp với cậu đấy, Anne ạ. Thực đấy, cậu trông có vẻ xinh đẹp khi mặc nó.”

“Cậu thật dễ thương khi nói thế,” Anne đáp với ánh mắt lấp lánh. Khiếu hài hước của cô ngày càng tiến bộ, những lời nói từng làm cô tổn thương hồi mười bốn tuổi giờ chỉ là trò giải trí cho cô mà thôi. Josie nghi ngờ Anne đang giấu tiếng cười chế nhạo phía sau đôi mắt tinh quái, nhưng cô nàng tạm hài lòng với việc chỉ thì thầm với Gertie lúc đi xuống cầu thang, rằng Anne Shirley càng lúc càng chảnh khi biết sắp đi học đại học, cứ nhìn xem thì biết!

Cả đám “bạn lâu năm” đều có mặt, cười đùa phấn khởi, tràn đầy sự vô tư lự của tuổi trẻ. Diana Barry, má lúm đồng tiền hồng hào, luôn được chàng Fred trung thành bám dính đằng sau, Jane Andrews, gọn gàng, thực tế và giản dị, Ruby Gillis nhìn hết sức xinh đẹp và sáng sủa trong chiếc áo lụa màu kem và hoa phong lữ đỏ cài trên tóc, Gilbert Blythe và Charlie Sloane, cả hai đều cố hết sức xán lại gần cô nàng Anne đang lẩn như chạch, Carrie Sloane nhìn xanh xao và buồn thảm, vì nghe đồn là ba cô nàng không cho Oliver Kimball tiếp cận, Moody Spurgeon MacPherson, khuôn mặt tròn và đôi tai vểnh trông vẫn tròn và vểnh như thuở nào, Bill Andrews ngồi trong góc suốt cả buổi tối, cười khùng khục mỗi khi có ai bắt chuyện, quan sát Anne Shirley với nụ cười toe toét trên khuôn mặt rộng lấm tấm tàn nhang.

Anne biết là sẽ có tiệc, nhưng cô không ngờ rằng cô và Gilbert, với vai trò là người sáng lập hội, sẽ được tặng quà một cách “trân trọng” với những lời “tán tụng” chân thành. Quà của cô là cuốn tuyển tập kịch Shakespeare, còn Gilbert là một cây bút mực. Cô thật bất ngờ và cảm động khi lắng nghe những lời lẽ tốt lành trong bài diễn văn tán tụng, được đọc bởi giọng trang nghiêm y hệt mục sư của Moody Spurgeon, đến nỗi nước mắt thiếu điều đã nhấn chìm ánh lấp lánh trong đôi mắt xám to của cô. Cô đã tích cực hoạt động cho Hội Cải tạo, mọi ngóc ngách trong tim cô đều ấm áp khi thấy các thành viên đánh giá cao nỗ lực của mình một cách chân thành đến thế. Và mọi người ai cũng dễ thương, thân thiện và vui vẻ, ngay cả đám con gái nhà Pye cũng có ưu điểm riêng, vào lúc ấy, Anne yêu toàn thể thế giới.

Cả buổi tối Anne rất vui, nhưng cuối buổi suýt nữa lại làm hỏng tất cả. Gilbert một lần nữa lại phạm sai lầm khi nói vài lời sướt mướt với cô khi họ ăn tối ngoài hiên dưới ánh trăng, và Anne trừng phạt anh bằng cách cư xử hòa nhã với Charlie Sloane và cho phép cậu chàng đưa mình về nhà. Nhưng rồi cô phát hiện ra rằng việc trả thù chỉ khiến bản thân người trả thù đau đớn nhất mà thôi. Gilbert ung dung đi về với Ruby Gillis, và Anne có thể nghe thấy tiếng họ vừa cười đùa trò chuyện vừa la cà trên đường trong bầu không khí tĩnh lặng se se lạnh của mùa thu. Rõ ràng họ hết sức vui vẻ, trong khi cô bị Charlie Sloane làm cho buồn chán đến chết đi được, anh chàng cứ huyên thuyên không dứt, và chẳng bao giờ, dù cố ý hay vô ý, nói được điều gì đáng lắng nghe. Anne lơ đãng nói vài ba tiếng “ừ”, “không” và luôn nghĩ tới vẻ đẹp của Ruby tối hôm đó, cùng với đôi mắt trợn tròn của Charlie dưới ánh trăng - trông còn tệ hơn lúc ban ngày nữa - và cảm thấy thế giới này dường như không tươi đẹp như cô từng nghĩ lúc đầu.

“Mình chỉ mệt chút thôi, vấn đề là ở chỗ đó,” cô nói, vui mừng vì được ở một mình trong phòng riêng. Và cô thành thật tin điều đó. Nhưng chiều hôm sau, một dòng cảm xúc vui sướng nhỏ nhoi tuôn trào trong trái tim cô, như thể tràn ra từ nguồn suối bí mật vô danh nào đó, khi cô nhìn thấy Gilbert sải chân băng qua rừng Ma Ám, vượt qua cây cầu gỗ với những bước đi thoăn thoắt và tự tin. Vậy là cuối cùng, Gilbert cũng không đến chơi với Ruby Gillis vào buổi tối cuối cùng này!

“Nhìn cậu mệt mỏi đấy, Anne ạ,” anh nói.

“Tớ mệt, và còn tệ hơn nữa, tớ đang bất mãn đây. Tớ mệt vì phải đóng hành lý và khâu vá suốt cả ngày. Nhưng tớ bất mãn vì có tới sáu phụ nữ hôm nay đến đây chào tạm biệt tớ, và ai cũng đều tìm ra câu gì đó để quét sạch mọi màu sắc ra khỏi cuộc đời, khiến cho nó xám xịt, ỉu xìu và âm u như một buổi sáng tháng Mười một.”

“Đám mèo già hằn học ấy mà!” Gilbert tao nhã bình luận.

“Ồ không, bọn họ không có ý xấu,” Anne nghiêm túc cải chính. “Đó mới là vấn đề. Nếu bọn họ chỉ là mèo già hằn học thì tớ chẳng thèm để ý đâu. Nhưng họ lại là những người dễ thương, tốt bụng, đầy mẫu tính, họ thương tớ, tớ cũng thương họ, và đó là lý do mà những điều họ nói, hay ám chỉ, lại trĩu nặng trong lòng tớ. Họ cho tớ hiểu là họ nghĩ tớ thật điên khùng khi đi Redmond học đại học, và cho tới giờ tớ đang tự hỏi có phải tớ điên khùng thật không. Bà Peter Sloane thở dài nói là bà hy vọng tớ đủ sức chống chọi tới cùng, và ngay lập tức, tớ tưởng tượng mình là nạn nhân vô vọng của chứng kiệt quệ tinh thần vào cuối năm thứ ba; bà Eben Wright nói là học trọn bốn năm ở Redmond thì hao tiền khủng khiếp, và tớ cảm thấy ngay tắp lự rằng tớ không đáng được tha thứ khi vung vít tiền của mình và bác Marilla cho những trò vô bổ như thế. Bà Jasper Bell nói bà hy vọng tớ sẽ không bị hỏng người vì đại học như nhiều kẻ khác, và tớ nhận ra từ tận xương tủy rằng cuối năm thứ tư ở Redmond tớ sẽ trở thành một sinh vật khó chịu nhất trên đời, nghĩ là mình biết tuốt, coi thường mọi vật và mọi người ở Avonlea; bà Elisha Wright nói rằng theo bà biết các cô gái học ở Redmond, nhất là những người sống ở Kingsport, ‘ăn mặc hết sức thời trang và chảnh chọe’, bà đoán là tớ sẽ cảm thấy cô độc khi ở với bọn họ, và thế là tớ nhìn thấy mình, con bé nhà quê ăn mặc luộm thuộm, bị xa lánh và coi thường, lê bước trên hành lang kiểu cổ trường Redmond trong đôi bốt màu đồng.”

Anne kết thúc bằng một nụ cười xen lẫn tiếng thở dài. Với bản tính nhạy cảm, mọi lời phản đối đều đè nặng trong cô, dẫu đó là lời phản đối của những người cô vốn không đánh giá cao về mặt khuyên bảo cho lắm. Ngay vào lúc này, cuộc đời thật vô vị, mọi tham vọng đã tắt phụt như đèn cạn dầu.

“Cậu hẳn là không quan tâm tới những điều họ nói chứ,” Gilbert phản đối. “Cậu biết rõ họ có tầm nhìn hạn hẹp thế nào mà, dẫu họ có là người tốt tới đâu đi nữa. Làm chuyện gì mà họ chưa bao giờ làm, đều là phản lại Chúa trời. Cậu là cô gái Avonlea đầu tiên đi học đại học, và cậu biết đấy, những người tiên phong đều bị cho là mắc bệnh hoang tưởng cả.”

“Ồ, tớ biết chứ. Nhưng cảm thấy thì khác hẳn với nhận thấy. Lý trí của tớ khuyên tớ y như cậu vừa nói, nhưng có lúc lý trí cũng phải bó tay. ‘Vô lý trí’ đã chiếm lấy toàn bộ linh hồn của tớ rồi. Thật đó, sau khi bà Elisha đi rồi, tớ chẳng còn tinh thần nào gói ghém đồ đạc cho xong nữa.”

“Cậu chỉ mệt mỏi chút thôi, Anne ạ. Đi nào, quên hết mọi thứ và đi dạo với tớ đi, làm một chuyến ngao du trong rừng phía bên kia đầm lầy. Có lẽ sẽ có một thứ mà tớ muốn cậu nhìn thấy đấy.”

“Có lẽ? Cậu không biết chắc à?”

“Không. Tớ chỉ biết là có lẽ nó sẽ có ở đó, nhờ một thứ khác tớ bắt gặp hồi mùa xuân. Đi nào. Chúng ta sẽ vờ như chúng ta trở lại thành hai đứa trẻ, và đi theo lối mòn của gió.”

Hai người vui vẻ lên đường. Anne nhớ lại những bực dọc tối qua nên cư xử rất dễ thương với Gilbert, và Gilbert khôn ngoan, cố không nói gì khác ngoài việc bày tỏ tình bạn bè như trước. Bà Lynde và Marilla dõi theo họ từ cửa sổ nhà bếp.

“Một cặp tương lai đấy,” bà Lynde tỏ vẻ tán đồng.

Bà Marilla hơi cau mày. Trái tim bà cũng hy vọng thế, nhưng phải nghe giọng bà tám của bà Lynde khẳng định trần trụi thế thì quá sức chịu đựng của bà.

“Chúng còn là con nít,” bà gắt.

Bà Lynde cười hiền hòa.

“Anne mười tám tuổi rồi, hồi tuổi đó thì tôi đã lấy chồng. Những người già như chúng ta, Marilla ạ, hay có thói quen nghĩ rằng đám con nít chả bao giờ lớn lên, thế đấy. Anne là một thiếu nữ, Gilbert là một người đàn ông, cậu ta tôn thờ từng miếng đất con bé đặt chân lên, ai cũng thấy thế cả. Cậu ta là một chàng trai tốt, Anne chẳng kiếm ai hơn được đâu. Tôi hy vọng con bé sẽ không yêu đương vớ vẩn ở Redmond. Tôi không thích nam nữ học chung một chỗ, chẳng bao giờ cả, thế đấy. Tôi chẳng tin nổi,” bà Lynde long trọng kết luận, “rằng đám sinh viên ở mấy trường đại học đó làm được chuyện gì khác ngoại trừ đi tán tỉnh nhau.”

“Chắc bọn họ cũng học hành chút ít chứ,” bà Marilla mỉm cười.

“Tí tẹo thôi,” bà Rachel khịt mũi. “Dù sao thì tôi cũng tin là Anne sẽ học đàng hoàng. Con bé không có thói trăng hoa. Nhưng con bé không đánh giá đúng giá trị của Gilbert, thế đấy. Ôi, tôi biết tỏng mấy cô nàng mà! Charlie Sloane cũng mê con bé tít thò lò, nhưng tôi thì không bao giờ khuyên nó cưới một người họ Sloane. Nhà Sloane ai cũng tử tế, trung thực và đáng kính trọng, đương nhiên. Nhưng nói gì thì nói, bọn họ Sloane chết đi được.”

Bà Marilla gật đầu. Với người ngoài, câu nói người nhà Sloane thì Sloane lắm không dễ dàng hiểu được, nhưng bà thì hiểu. Ngôi làng nào cũng có một gia đình như vậy, tốt, trung thực và đáng trọng, có thể là thế, nhưng họ luôn luôn rất là Sloane, dẫu nói chuyện bằng các thứ tiếng của loài người và của các thiên thần[4].

[4]. Tân ước, Thư 1 gửi tín hữu Corinth: “Giả như tôi có nói được các thứ tiếng của loài người và của các thiên thần đi nữa, mà không có đức mến, thì tôi cũng chẳng khác gì thanh la phèng phèng, chũm chọe xoang xoảng.”

Không hề biết chuyện tương lai của mình đã được sắp xếp đâu vào đó dưới miệng bà Rachel, Gilbert và Anne vui vẻ thơ thẩn đi dưới bóng cây trong rừng Ma Ám. Bên ngoài, những ngọn đồi thu hoạch xong đang tắm mình trong ánh chiều hổ phách, dưới bầu trời nhạt nhòa nhẹ bỗng nửa hồng nửa xanh. Những cụm vân sam đằng xa ánh nâu bóng loáng, đổ bóng dài thượt đan xen trên đồng cỏ trên cao. Nhưng xung quanh họ, một ngọn gió nhẹ cất tiếng hát giữa những chùm linh sam, và trong tiếng hát vang lên giai điệu mùa thu.

“Khu rừng này giờ đã thực sự có ma rồi, những bóng ma kỷ niệm,” Anne cúi xuống hái một nhành dương xỉ đã bị sương giá nhuộm trắng như sáp. “Dường như hai cô bé là Diana và tớ vẫn còn hay chơi ở đây, ngồi bên bờ suối Bong Bóng Nữ Thần Rừng dưới ánh chạng vạng, hẹn hò với các hồn ma. Cậu biết không, tớ chẳng thể nào đi trên con đường này dưới ánh chiều mà không cảm thấy một chút run rẩy và sợ hãi thuở xưa. Có một bóng ma đặc biệt đáng sợ mà bọn tớ đã nghĩ ra, bóng ma của đứa bé bị giết, chuyên rón rén tới sau lưng cậu và đặt những ngón tay lạnh giá lên tay cậu. Thú thật là cho tới tận bây giờ, tớ vẫn không thể không tưởng tượng ra tiếng chân khẽ khàng lén lút của nó sau lưng mỗi khi tớ qua đây vào buổi tối. Tớ không sợ Quý Bà Áo Trắng hay người đàn ông không đầu hay những bộ xương khô, nhưng ước gì tớ đã không tưởng tượng ra bóng ma đứa bé ấy. Bác Marilla và bà Barry đã giận điên lên khi nghe bọn tớ kể lại,” Anne kết luận cùng với nụ cười hoài niệm.

Cánh rừng đầu đầm lầy chi chít những vệt sáng màu tím nhạt đan xen với tơ nhện. Đi qua một đồn điền ủ rũ đầy vân sam xương xẩu rồi một thung lũng ấm hơi nắng có cây thích viền quanh, họ nhìn thấy được “một thứ” mà Gilbert đang tìm.

“À, nó đây rồi,” anh kêu lên thỏa mãn.

“Một cây táo, ở tận đây cơ à!” Anne kêu lên sung sướng.

“Đúng vậy, một cây táo trĩu đầy quả táo chính hiệu, ở giữa rừng thông và sồi, cách vườn cây ăn trái cả dặm. Mùa xuân rồi tớ có ghé qua đây và nhìn thấy nó, trắng muốt đầy hoa. Thế là tớ quyết định sẽ quay lại vào mùa thu xem nó có đậu quả không. Nhìn này, quả trĩu trịt. Nhìn cũng ngon nữa, ngả màu nâu như táo da nâu nhưng vỏ màu đỏ sậm. Táo dại thì thường xanh lè chẳng hấp dẫn gì.”

“Có lẽ nó nảy mầm từ một hạt giống tình cờ nào đó cách đây nhiều năm,” Anne mơ màng. “Và nó đã lớn lên, đơm hoa kết trái, tự lập vững vàng giữa những kẻ xa lạ, đúng là một cái cây hết sức dũng cảm và kiên cường!”

“Ở đây có một thân cây gãy với lớp nệm rêu này. Ngồi xuống đi Anne, chẳng kém gì ngai vàng rừng núi đâu. Tớ sẽ leo lên hái vài trái táo. Chúng đều mọc tít trên cao cả, cây phải ráng ngoi lên để lấy ánh nắng mà.”

Mấy trái táo quả thật ngon tuyệt. Dưới lớp vỏ rám nắng là ruột táo trắng muốt có lẫn gân đỏ, và bên cạnh vị táo, chúng còn có một mùi đặc trưng vừa hoang dã vừa thú vị mà chẳng trái táo nhà nào có được.

“Trái táo định mệnh ở vườn Địa Đàng cũng chẳng có vị đặc biệt hơn thế này đâu,” Anne bình luận. “Nhưng đến lúc chúng ta phải về nhà rồi. Nhìn kìa, mới cách đây ba phút vẫn còn chạng vạng, giờ thì trăng đã lên rồi. Thật tiếc là ta không nắm bắt được phút giao thời. Nhưng những giây phút như thế thì chẳng thể nào nắm bắt được, tớ nghĩ thế.”

“Chúng ta vòng qua đầm lầy về nhà theo đường Tình Nhân đi. Cậu có còn cảm thấy bất mãn như lúc khởi hành nữa không Anne?”

“Không đâu. Những trái táo đó đúng là nguồn sinh lực cho một linh hồn đói khát. Tớ cảm thấy mình sẽ yêu quý Redmond và sống bốn năm tuyệt vời ở đó.”

“Và sau bốn năm đó thì thế nào?”

“Ồ, sẽ là một khúc quanh nữa thôi,” Anne trả lời một cách ơ hờ. “Tớ chẳng biết đằng sau nó là gì, tớ cũng chẳng cần biết. Không biết thì tốt hơn mà.”

Tối đó đường Tình Nhân thật thân thương, yên tĩnh và mờ ảo một cách bí ẩn dưới ánh trăng nhạt nhòa lấp lánh. Họ thơ thẩn đi dọc con đường trong sự tĩnh lặng thân thiết và dễ chịu, chẳng ai buồn cất tiếng.

“Nếu Gilbert lúc nào cũng cư xử như tối nay thì mọi việc sẽ tốt đẹp và đơn giản biết mấy,” Anne nghĩ bụng.

Gilber nhìn Anne khi cô bước đi. Trong chiếc váy nhẹ, dáng vóc thanh mảnh tinh tế, cô khiến anh nghĩ tới một đóa diên vĩ trắng.

“Chẳng biết mình có bao giờ khiến nàng nghĩ đến mình được hay không nữa,” tim anh nhói lên.