ôi tin chắc quý vị đã nghe nói về chuyến thám hiểm lên miền Bắc của thuyền trưởng Phipps, sau này là Nam tước vùng Mulgrave. Tôi đi theo thuyền trưởng, không phải với tư cách sĩ quan, mà là bạn của ông. Khi đến vĩ tuyến gần sát Bắc Cực, tôi lấy kính viễn vọng ra để ngắm nhìn mọi thứ xung quanh. Quý vị đã biết đến nó trong câu chuyện về Gibraltar mà tôi đã kể hôm trước. Nhân thể nói thêm, tôi luôn luôn cho rằng người ta thỉnh thoảng nên quan sát thế giới quanh mình, nhất là khi du lịch. Cách chúng tôi khoảng nửa dặm có một núi băng trôi, nó cao hơn cột buồm, và trên đó tôi thấy hai con gấu trắng, hình như đang đánh nhau kịch liệt.

Tôi đeo ngay súng lên và đi đến núi băng. Đường lên đỉnh núi thật cheo leo nguy hiểm. Tôi phải nhảy qua mấy kẽ nứt sâu thẳm, và nhiều nơi phẳng lì trơn nhẵn như gương, gọi là đi chứ thực ra toàn ngã và bò dậy. Cuối cùng thì tôi cũng lên đến nơi hai con gấu, đồng thời nhận ra chúng đang đùa nghịch chứ không phải đánh nhau.

Tôi tính nhẩm giá trị hai bộ lông gấu, vì con nào cũng to như bò mộng được vỗ béo. Nhưng đúng lúc giương súng lên thì tôi bị trượt chân phải, ngã ngửa đập mạnh gáy xuống nền băng và nhất đi tới nửa tiếng. Quý vị hãy hình dung ra nỗi kinh hoàng của tôi khi tỉnh lại và thấy một trong hai con mãnh thú đã lật sấp tôi lại và cắn vào cạp quần da của tôi để lôi đi. Nửa trên người tôi lấp dưới bụng nó, hai cẳng duỗi ra phía trước. Có trời mới biết con quái vật đó sẽ lôi tôi đi đâu, nếu tôi không rút được dao găm ra, chính con dao này đây, và chém vào chân sau bên trái của nó, chặt đứt ba ngón chân. Lập tức nó thả tôi rơi xuống và rống lên thảm thiết. Tôi nâng súng bắn nó khi nó bỏ chạy, con vật lăn quay ra. Phát súng của tôi tuy đã đưa một trong số mãnh thú khát máu nhất sang thế giới bên kia, nhưng đồng thời cũng đánh thức mấy ngàn con khác đang nằm ngủ trên mặt băng trong bán kính nửa dặm. Tất cả bọn chúng hùng hổ lao đến. Không chần chừ được nữa. Tôi sẽ đi tong nếu không nhanh chóng nảy ra một sáng kiến. Và nó nảy ra thật: trong khoảng thời gian bằng nửa thời gian mà một thợ săn thành thạo lột xong da một con thỏ, tôi đã lột da con gấu chết, quấn quanh mình và chui đầu dưới đầu nó. Vừa xong xuôi thì cả đàn gấu đã vây quanh tôi. Tôi lạnh buốt xương sống dưới tấm lông, nhưng mẹo của tôi thành công rực rỡ. Từng con gấu lại gần, ngửi hơi và chắc chắn cho tôi là một người anh em của chúng. Tôi chỉ thiếu độ cao để giống chúng một cách tuyệt đối, song mấy con gấu con trong đàn cũng không lớn hơn tôi là bao. Sau khi đàn gấu ngửi tôi, có vẻ như chúng tôi trở nên thân thiện, và tôi cũng nhại được các hành động của loài gấu tương đối giống, chỉ trong môn gào rống và vật nhau thì chúng hơn hẳn tôi. Dù trông giống gấu đến mấy thì tôi vẫn là người: tôi bắt đầu suy tính làm sao để tận dụng tối đa sự thân thiện sinh ra giữa người và thú.

Có lần một viên y sĩ quân y cho tôi biết là bị thương cột sống có thể chết ngay. Tôi quyết định liều một phen. Tôi lấy dao găm đâm vào gáy con gấu to nhất đứng gần. Dĩ nhiên đó là cú liều mạng, và tôi cũng rất lo: con gấu mà sống sót thì tôi sẽ bị xé thành từng mảnh. May mà thử nghiệm thành công tốt đẹp, con gấu chết gục dưới chân tôi mà không kịp lên tiếng.

Giờ thì tôi dự định sẽ thanh toán những con còn lại theo cách đó, và sự việc hóa ra cũng chẳng khó khăn mấy, vì lũ gấu không hề phản ứng khi nhìn thấy đồng loại bên phải bên trái của chúng cứ ngã vật ra. Chúng không tìm nguyên nhân hay tác động của cú ngã đó, quả là may mắn cho chúng và cho tôi. Khi nhìn tất cả nằm chết la liệt, tôi cảm thấy mình như Samson chiến thắng ngàn quân. Nói cho ngắn gọn là tôi quay về tàu, gọi mọi người giúp tôi lột da gấu và đem thịt chân giò lên tàu. Vài tiếng sau chúng tôi hoàn thành công việc và chất đầy tàu. Chỗ thịt còn thừa thì quẳng xuống biển, dù tôi biết chắc là đem ướp muối cũng ngon không kém.

Về đến nhà, tôi nhân danh thuyền trưởng gửi vài cái tay gấu biếu các vị trong bộ Tư lệnh Hải quân, bộ Tài chính, thị trưởng và sở Thị chính London, tặng cả cho các thương nhân và bạn thân. Ai nấy đều cảm ơn nồng nhiệt, riêng thành phố thì đáp lễ bằng hình thức rất ấn tượng: họ mời tôi hằng năm đến dự tiệc vào ngày bầu thị trưởng.

Lông gấu tôi gửi đến Nữ hoàng Nga để làm áo choàng mùa đông cho bà và quần thần. Nữ hoàng tự tay viết thư cho tôi để cảm ơn và sai một đại sứ đặc mệnh chuyển đến, trong đó bà mời tôi chia sẻ vinh dự trên giường và trên ngôi báu với bà. Tôi thì chưa bao giờ ham hố hào quang chốn vương triều, vì vậy tôi từ chối ân sủng của Nữ hoàng một cách cực kỳ nhã nhặn.

Vị đại sứ đưa thư của Nữ hoàng cũng có nhiệm vụ đợi để cầm theo thư hồi đáp của tôi. Không lâu sau, tôi nhận được lá thư thứ hai của bà. Nó khiến tôi hiểu rõ niềm đam mê mạnh mẽ và tinh thần cao thượng của bà. Căn bệnh cuối đời của bà – như tâm hồn mong manh nhạy cảm ấy giải thích cho Bá tước Dolgoruki biết trong một lần đàm đạo – cũng bắt nguồn duy nhất từ thái độ lạnh nhạt của tôi. Tôi không rõ phụ nữ thấy gì hay ho ở tôi, nhưng Nữ hoàng không phải đại diện duy nhất của phái yếu từng chìa tay cho tôi từ ngai vàng.

Một số kẻ đã tung ra những lời bôi nhọ thuyền trưởng Phipps, rằng ông đã không đi xa như lẽ ra có thể. Tôi thấy mình có nghĩa vụ phải bảo vệ ông ấy. Tàu chúng tôi di chuyển thuận lợi cho đến khi tôi chất đầy ắp lông gấu và thịt chân giò lên đó, và thật ngu ngốc nếu cứ cố đi tiếp khi chúng tôi hầu như không còn đủ sức đi ngược gió, nói gì đến đương đầu với những núi băng dày đặc miền cực Bắc.

Từ hồi ấy, thuyền trưởng Phipps thường xuyên nói là ông rất hối tiếc vì không được tham dự vào chiến tích vinh quang của ngày hôm đó, mà ông vẫn gọi một cách say sưa là Ngày da gấu. Thực tình là ông ấy khá ghen tị với chiến công lẫy lừng ấy của tôi và tìm mọi cách để hạ thấp ý nghĩa của nó. Vì thế mà hai chúng tôi đã nhiều lần cãi cọ, cho đến giờ phải nói là cũng vẫn còn hục hặc. Thí dụ như, ông khăng khăng nói rằng tôi không được coi mẹo lừa đàn gấu là một chiến công, vì tôi quấn da gấu lên người; vào địa vị tôi thì ông ấy đã không cần giấu mặt khi lao thẳng vào đàn gấu, và chúng sẽ coi ông ấy là một con gấu. Dĩ nhiên tôi coi điểm này là quá mức nhỏ nhen để một người cao thượng như tôi phải hạ mình buông lời cãi vã với kẻ dưới tầm.