rước lần qua Nga rất lâu mà tôi vừa kể cho quý vị nghe mấy chi tiết đáng nhớ, chuyến đi đầu tiên trong đời tôi là một chuyến đi biển. Nói theo cách của chú tôi, một đại tá kỵ binh có hàng ria đen nhất trong những người tôi từng diện kiến, thì tôi còn đang thò lò mũi xanh và người ta vẫn lưỡng lự không rõ nên gọi mấy sợi lún phún dưới cằm tôi là lông măng hay râu, nhưng ngay từ ngày đó tim tôi đã không ấp ủ ước mơ nào lớn hơn là được chu du thế giới. Niềm say mê đó có thể được coi là bẩm sinh hay chịu ảnh hưởng từ bên ngoài cũng được, vì cha tôi thời trẻ đã từng lang bạt kỳ hồ nhiều năm và vào các tối mùa đông ông thường thuật lại một cách thành thực và trần trụi các chuyến phiêu lưu mà có thể tôi sẽ kể lại cho quý vị nghe ít nhiều. Tóm lại, tôi tận dụng mọi cơ hội thuận lợi hay khó khăn để thỏa mãn niềm đam mê mãnh liệt được chiêm ngưỡng thế giới, nhưng không thành. Nếu xin được cha một cái gật đầu hiếm hoi thì mẹ tôi và cô tôi càng chống đối dữ dội hơn, và mọi suy tính không khéo trước đó đều thành công cốc. Cuối cùng thì cũng có lần một người họ hàng bên ngoại đến thăm. Chẳng mấy chốc bác ấy đã rất quý tôi, bác ấy khen tôi là một thằng bé đẹp trai lanh lợi, và bác sẽ làm hết sức để tôi đạt được ước mơ cháy bỏng nọ. Tài ăn nói của bác đúng là hơn đứt tôi, cho nên sau nhiều đề đạt và phản đối, suy đi rồi tính lại, rốt cuộc cả nhà đưa ra quyết định làm tôi ngất ngây tâm hồn: tôi được phép theo chân bác qua Ceylon, ở đó bác từng có một ông chú nhiều năm giữ chức thống đốc. Tàu rời bến Amsterdam mang theo nhiều trọng trách mà Quốc hội Hà Lan trao cho. Chuyến đi không có gì đặc biệt, trừ một trận bão kinh khủng với hậu quả kỳ diệu mà tôi không thể không nhắc đến đôi chút. Bão bắt đầu nổi lên khi chúng tôi thả neo ở một hòn đảo để lấy thêm củi và nước, nó gào rú và nhổ bật rễ vô số cây khổng lồ, ném tung lên không trung. Chưa kể đến trọng lượng những cây đó cũng phải cỡ vài trăm tấn, thế mà khi bị gió cuốn lên cao hàng chục cây số thì trông chúng chỉ còn bé tẹo như nắm lông gà bay tán loạn trong gió. Cơn cuồng phong vừa dứt thì những cái cây ấy lại rơi thẳng đứng xuống vị trí cũ và bắt rễ ngay vào lòng đất, hầu như không nhận ra dấu vết của cơn bão nữa. Chỉ có một ngoại lệ là cái cây to nhất. Lúc nó đột ngột bị gió giật tung khỏi mặt đất thì trên cành có một đôi vợ chồng đang ngồi hái dưa chuột; ở vùng đó, giống dưa chuột ngọt mát mọc trên cây mà. Đôi vợ chồng kiên nhẫn bay lượn một hồi như phi công, nhưng vì trọng lượng của họ nên cái cây rơi lệch hướng và không chỉ trượt vị trí cũ mà còn nằm ngang. Lúc bão nổi lên, đa số cư dân trên đảo đều chạy khỏi nhà vì sợ bão làm sập nhà, tù trưởng của họ cũng vậy, giờ đây tất cả đang định quay về thì cái cây rơi xuống và, may mắn thay, đè chết tươi vị tù trưởng.

“May mắn là sao?”

À, đúng là may, vì thưa quý vị, cho phép tôi được nói thẳng, tay tù trưởng ấy là tên bạo chúa gớm ghiếc nhất, còn mọi người dân trên đảo, kể cả lũ thân cận và đám cung phi, đều là những tạo vật đáng thương nhất dưới gầm trời này. Thực phẩm phát ôi thiu trong kho của hắn, trong khi thần dân, những người làm ra của cái đó, vắt mũi không đủ đút miệng. Đảo của hắn không có kẻ thù từ bên ngoài, nhưng hắn vẫn thu nạp hết thanh niên trai tráng để tự tay biến chúng thành những người hùng, để rồi có dịp thì bán bộ sưu tập ấy cho lãnh chúa hàng xóm nào trả hậu hĩnh nhất, nhằm đổi lấy hàng triệu vỏ ốc để góp thêm vào hàng tỉ vỏ ốc đã thừa kế được từ cha hắn. Người ta kể rằng hắn đã tha lôi những nguyên lý khủng khiếp đó từ một chuyến đi lên miền Bắc. Đó là một khẳng định mà chúng ta không nghĩ đến chuyện phản biện, bởi đối với người dân đảo quốc ấy thì miền Bắc vừa có nghĩa là quần đảo Canary lại vừa là Greenland, và vì nhiều lý do khác nhau mà ta sẽ không đòi họ giải thích chính xác hơn.

Để cảm ơn nghĩa cử cao cả của đôi vợ chồng hái dưa chuột đối với bộ lạc mình, dù rằng chỉ nhờ một sự tình cờ, người ta đặt họ lên ngai vàng đang trống. Trong chuyến phi hành, hai con người đáng mến đó tiến lại gần được vầng sáng cao cả của thế giới để thêm chút sáng mắt sáng lòng, nhưng không chỉ vì thế mà họ đã cai trị đất nước với lòng hảo tâm, khiến cho không ai, như tôi sau này được nghe, ăn dưa chuột mà quên nói: Xin Chúa phù hộ tù trưởng.

Chúng tôi sửa sang lại con tàu bị hư hại đáng kể sau trận bão rồi chia tay vị quân vương mới cùng hoàng hậu, sau đó thuận buồm xuôi gió ra khơi, sau sáu tuần là đến Ceylon bình yên vô sự. Khoảng mười bốn ngày kể từ khi cập bến, con trai của ngài thống đốc đề nghị tôi đi săn cùng ông, và tôi vui mừng nhận lời. Ông bạn tôi, một người cao to vạm vỡ, vốn quen với khí hậu ở đó, chứ tôi thì mới khoan thai đi được một lát đã mệt rũ, và bị tụt lại sau ông khá xa khi vào trong rừng. Tôi toan ngồi xuống nghỉ lấy hơi bên bờ một con sông nước chảy xiết mà tôi đã chú ý quan sát hồi lâu, thì chợt nghe tiếng động sau lưng. Tôi ngó lại và đứng sững như hóa đá khi nhìn thấy một con sư tử khủng khiếp. Nó tiến thẳng về phía tôi và không để tôi phải nghi ngờ là nó sắp thản nhiên biến thân xác tội nghiệp của tôi thành bữa sáng mà không cần hỏi tôi cho phải phép. Súng tôi chỉ nạp đạn ghém loại mảnh nhỏ. Cả thời gian lẫn tâm trí rối loạn không cho phép tôi suy nghĩ lâu la. Tuy nhiên tôi quyết định cứ bắn thẳng vào con mãnh thú, hy vọng làm nó giật mình hoặc cũng có thể bị thương. Chỉ có điều vì sợ mà tôi không đợi cho nó lọt vào tầm bắn, cho nên phát súng chỉ làm nó phát khùng và lao hùng hục về phía tôi. Chẳng phải vì suy tính cặn kẽ, mà chính linh tính đã khiến tôi thử làm một điều vô vọng – là bỏ chạy. Tôi quay lưng lại và – mỗi khi nhớ lại, xương sống tôi lại lạnh buốt – nhìn thấy một con cá sấu ghê rợn trước tôi mấy bước, nó ngoạc sẵn mõm ra chực nuốt chửng tôi. Thưa các vị, hãy thử hình dung tình cảnh khiếp đảm của tôi lúc đó! Sau lưng là sư tử, trước mặt là cá sấu, phía tay phải là vực sâu, bên trái là dòng sông chảy xiết mà sau này tôi được biết là có đầy những loài rắn độc nhất.

Tôi bủn rủn ngã vật ra – ở tình thế này thì Hercules sống lại cũng chẳng làm được gì hơn. Ý nghĩ duy nhất còn nảy ra được trong đầu là giây phút khủng khiếp đợi hàm răng hay móng vuốt dã thú bập vào thịt hoặc là cắm đầu vào họng con quái vật. Nhưng đột nhiên tôi nghe thấy một tiếng ầm rất lạ. Tôi cố ngóc đầu lên nhìn quanh và, các vị nghĩ sao, sung sướng nhận thấy đúng lúc tôi ngã lăn ra thì con sư tử lao bổ đến, lướt qua trên người tôi và phi thẳng vào họng cá sấu. Đầu con này đâm lút vào họng con kia, và cả hai cố gắng vùng vẫy thoát khỏi nhau. Tôi kịp thời nhảy phắt dậy, rút dao chặt một nhát đứt phăng đầu con sư tử, thân hình nó giãy đành đạch dưới chân tôi, sau đó tôi lấy báng súng dông cho cái đầu nó lút sâu thêm vào họng cá sấu khiến con vật chết ngạt thảm thương.

Chiến thắng huy hoàng hai đối thủ đáng sợ rồi, một lúc sau tôi mới thấy ông bạn quay lại để xem vì sao tôi tụt hậu. Sau khi cùng chúc mừng nhau, chúng tôi đo con cá sấu: dài đúng mười hai thước.

Chúng tôi kể cho thống đốc nghe chuyện mạo hiểm cực kỳ hi hữu đó. Ông sai một tốp người đem xe chở hai con vật về nhà. Một người thợ da địa phương làm cho tôi bao đựng thuốc lá từ bộ lông sư tử, tôi đem tặng cho một số người quen ở Ceylon. Mấy cái bao còn lại tôi tặng các thị trưởng khi quay về Hà Lan, họ toan đáp lễ bằng một ngàn đồng tiền vàng, khiến tôi phải vất vả lắm mới từ chối được.

Bộ da cá sấu được nhồi trấu như thường lệ, giờ đây là một trong những hiện vật được chú ý nhất tại Bảo tàng Amsterdam, và người hướng dẫn phải kể lại cho khách nghe tường tận cả câu chuyện. Dĩ nhiên là ông ta hay điểm thêm vài chi tiết khiến người tôn trọng sự thật phải đỏ mặt. Thí dụ, ông ta thường nói là con sư tử lao xuyên qua người cá sấu và định tẩu thoát qua đường hậu môn, thì bị quý ngài Nam tước nổi tiếng thế giới – như ông ta vẫn ưa gọi tôi – chặt đầu khi mới chui ra đằng đuôi. Có khi ông ta còn kể tiếp, con cá sấu khi bị chặt đuôi liền quay phắt lại, đánh văng dao khỏi tay Nam tước và nuốt ực luôn con dao, mạnh đến nỗi nó bị dao xuyên qua tim chết tươi.

Tôi không cần phải nói cho quý vị rằng mình đã khó chịu ra sao khi nghe được những lời vô liêm sỉ của hắn. Ở cái thời buổi lắm thứ đáng ngờ này, người nào không biết tôi thì hẳn sẽ vì những lời dối trá ấy mà sinh ra nghi ngờ cả những hành vi có thực của tôi, và điều đó làm tổn hại thanh danh của một kỵ sĩ cao quý.