uy thư cho tiếp kiến là một điềm báo trước tốt đẹp, Louise vẫn trải qua một đêm đầy lo lắng sợ hãi.

Tôi ở lại với cô đến một giờ sáng, cố làm cho cô yên lòng, kể về lòng tốt của Hoàng đế Nicolas mà tôi được biết, sau đó tôi chia tay cô, hứa sáng hôm sau trở lại đưa cô đến hoàng cung. Tôi đến nhà cô lúc chín giờ.

Cô đã chuẩn bị sẵn sàng mặc quần áo phù hợp với một người đi cầu xin ân huệ; mặc màu đen u buồn vì người yêu bị đi lưu đày, không có một vật trang sức nào. Cô gái khốn khổ đã bán hết, đến cả trang sức vàng bạc.

Đến giờ chúng tôi ra đi. Tôi ở trong xe, cô xuống trình thư tiếp kiến, không những người ta để cô vào mà một sĩ quan được lệnh ra đưa cô đi. Đến phòng Hoàng đế, anh để cô lại một mình bảo chờ.

Mười phút trôi qua, Louise sau đó kể lại với tôi rằng cô suýt choáng váng hai, ba lần; cuối cùng có tiếng chân bước ở phòng bên rồi cửa mở, Hoàng đế xuất hiện.

Thấy Người, Louise không biết nên tiến hay lùi, nói hay im lặng, cô bèn quỳ xuống chắp hai tay lại. Hoàng đế đến bên cô và nói:

- Đây là lần thứ hai ta gặp cô và mỗi lần đều thấy cô quỳ. Cô hãy đứng dậy đi.

- Ồ thưa Bệ hạ, vì mỗi lần tôi đều đến xin Bệ hạ gia ân. Lần đầu là mạng sống của anh ấy, và lần này là mạng sống của tôi.

- Thế đấy – Hoàng đế mỉm cười nói – kết quả của lần đầu làm cô táo bạo trong lần thứ hai. Người ta báo cáo rằng cô muốn đến chỗ anh ta và cô đến xin ta cho phép?

- Vâng thưa Bệ hạ, xin Người gia ân cho điều đó.

- Thế nhưng cô chẳng phải em gái hay vợ của anh ta?

- Tôi là…bạn gái của anh ấy, thưa Bệ hạ, và anh ấy cần có một người bạn.

- Cô biết anh ta bị lưu đày suốt đời chứ?

- Vâng, thưa Bệ hạ.

- Ở quá Tobolsk?

- Vâng, thưa Bệ hạ.

- Nghĩa là ở một xứ sở có mặt trời và cây xanh không đầy bốn tháng, còn lại trong năm là băng và tuyết.

- Tôi biết, thưa Bệ hạ.

- Cô biết anh ta không còn cấp bậc, tài sản, địa vị để chia xẻ với cô và bây giờ anh ta nghèo hơn một người hành khất.

- Tôi biết thế, thưa Bệ hạ.

- Nhưng cô, chắc cô có một ít tiền, tài sản, hy vọng?

- Than ôi, thưa Bệ hạ, tôi chẳng còn gì cả. Hôm qua tôi có ba mươi nghìn rúp, tiền bán tất cả những gì tôi có; người ta biết số tài sản nhỏ ấy, không nghĩ gì đến hy vọng tôi đặt vào đó, đã trấn lột của tôi, thưa Bệ hạ.

- Với một bức thư giả của anh ta, ta biết việc đó. Còn quá hơn là một vụ trộm, là một tội ác xúc phạm đến thần linh. Nếu luật pháp tóm được, ta sẽ xử hắn rất nặng, ta hứa với cô như thế. Nhưng còn một cách rất dễ dàng thay thế số tiền ấy.

- Cách nào, thưa Bệ hạ?

- Cô trình bày với gia đình anh ta, họ sẽ giúp đỡ cô.

- Tôi xin Bệ hạ thứ lỗi cho, tôi không mong có một sự giúp đỡ nào khác ngoài sự glúp đỡ của Chúa.

- Thế cô định cứ như vậy mà đi à?

- Nếu tôi được Bệ hạ cho phép.

- Nhưng với nguồn nào?

- Bán hết những gì còn lại tôi cũng được mấy trăm rúp.

- Cô không có người bạn nào có thể giúp đỡ cô sao?

- Có đấy, thưa Bệ hạ, nhưng tôi không muốn mượn một số tiền mà tôi không thể trả được.

- Thế nhưng với hai, ba trăm rúp, cô không đi được quá một phần tư đường bằng xe. Cô biết từ đây đến Tobolsk cách xa bao nhiêu không?

- Có, thưa Bệ hạ, khoảng ba nghìn bốn trăm vestes, gần tám trăm dặm Pháp.

- Cô gái khốn khổ! – Hoàng đế thương cảm nói – Cô có nghĩ đến những khó khăn vật chất trong một cuộc hành trình như thế không? Cho dù là những người giàu có? Cô định đi theo con đường nào?

- Đi qua Moscou, thưa Bệ hạ.

- Và sau đó?

- Sau đó…tôi không biết nữa… tôi sẽ hỏi thăm. Tôi chỉ biết Tobolsk ở về phía đông…

- Nhưng không thể như thế, cô thật điên rồ!

- Không thể thế nếu Bệ hạ muốn vì không ai có thể không tuân lệnh của Hoàng đế.

- Không, trở ngại không do ta, trở ngại sẽ đến từ cô, từ lý trí của cô, từ chính những khó khăn cô đưa vào kế hoạch của mình.

- Nếu vậy, thưa Bệ hạ, ngày mai tôi sẽ đi. Nếu tôi quỵ sức, anh ấy vẫn không biết tôi chết trong khi đến với anh và nghĩ rằng tôi không yêu anh, nếu tôi ngã quỵ, anh ấy sẽ mất một người tình, nghĩa là một người đàn bà mà xã hội không cho quyền lợi gì, thế thôi. Nếu tôi đến được với anh ấy, ngược lại, thưa Bệ hạ, tôi là tất cả của anh ấy. Tôi sẽ quá là một người vợ, là một thiên thần từ trên trời rơi xuống, chúng tôi sẽ cùng nhau chịu đựng và mỗi người chỉ bị lưu đày một nửa. Ngài thấy đấy, tôi phải đến với anh ấy và càng sớm càng tốt.

- Đúng, cô nói có lý – Hoàng đế vừa nói vừa nhìn cô – ta không phản đối chuyến đi của cô nữa. Có điều ta muốn trông chừng cô lúc đi đường, có được không?

- Ồ, thưa Bệ hạ, tôi quỳ gối tạ ơn Người.

Hoàng đế bấm chuông. Một tuỳ tùng xuất hiện.

- Đã ra lệnh cho viên đội Ivan đến đây chưa? – Hoàng đế hỏi.

- Ông ta chờ lệnh Hoàng đế đã được một giờ rồi.

- Đưa ông ta vào.

Viên tùy tùng cúi người đi ra. Năm phút sau cửa mở, đội trưởng Ivan bước vào phòng, đứng lại im lặng, tay trái bỏ sát nẹp quần, tay phải cầm chiếc mũ lính.

- Lại gần đây – Hoàng đế nói giọng nghiêm khắc.

Viên đội im lặng tiến lên bốn bước rồi đứng lại với tư thế cũ.

- Trong phân đội anh có Bá tước Alexis Vaninkoff trong số tù nhân, đúng không? – Hoàng đế hỏi.

Viên đội tái mặt, gật đầu.

- Thế mà, tuy có lệnh cấm, anh vẫn để cho anh ta gặp mẹ và các em gái, lần đầu giữa Mologa và Iaroslavl, lần thứ hai giữa Iaroslavl và Kostroma.

Louise có vẻ muốn tới xin cho ông đội khốn khổ nhưng Hoàng đế giơ tay ngăn lại, còn Ivan phải dựa người vào bàn. Nhà vua im lặng một lúc rồi tiếp tục:

- Không tuân theo lệnh, anh biết sẽ bị hình phạt rồi chứ?

Ông đội không thể trả lời, Louise quá thương hại, mạo muội có thể làm Hoàng đế không hài lòng, chắp tay nói:

- Nhân danh Chúa! Xin Bệ hạ gia ân cho ông ấy!

- Vâng, vâng, thưa Bệ hạ - con người khốn khổ lẩm bẩm – Xin gia ân! Xin gia ân!

- Thế này, ta gia ân cho anh theo lời cầu xin của bà này – Hoàng đế nói và chỉ vào Louise – với một điều kiện. Anh đã đưa Bá tước Vaninkoff đến chỗ nào?

- Ở Koslovo.

- Anh sẽ đi lại con đường ấy, đưa bà này đến chỗ ấy.

- Ồ, thưa Bệ hạ! – Louise bắt đầu hiểu do đâu mà Hoàng đế vờ nghiêm khắc như vậy.

- Anh phải nghe lời bà về mọi mặt trừ việc phải bảo đảm an ninh cho bà ấy.

- Xin vâng, thưa Bệ hạ.

- Đây là lệnh – Hoàng đế tiếp tục vừa ký vào một tờ giấy đã đóng dấu sẵn vừa nói – Lệnh này cung cấp cho anh người, ngựa và xe. Anh lấy đầu mình đảm bảo cho bà ấy.

- Tôi xin bảo đẩm, thưa Bệ hạ.

- Và khi trở về, anh đưa cho ta một bức thư của bà nói đã đến nơi không có sự cố gì và bà hài lòng về anh, anh sẽ được thăng cấp hạ sĩ quan hiến binh.

Ivan quỳ xuống và lại quên kỷ luật nhà binh để lại nói ngôn ngữ bình dân:

- Xin cám ơn bố!

Hoàng đế vốn đã có thói quen đối với người nông dân, đưa tay cho ông hôn.

Louise chuẩn bị qùy xuống để hôn bên tay kia, Hoàng đế ngăn lại.

- Tốt! – Người nói – Cô là một người đàn bà thánh thiện và đáng kính. Ta làm cho cô trong chừng mực có thể. Bây giờ Chúa sẽ bảo vệ cho cô.

- Ồ thưa Bệ hạ! – Louise kêu lên – Người đối với tôi thật sự là Đấng Sáng tạo! Xin cám ơn! Xin cám ơn! Nhưng tôi có thể làm gì đây?

- Khi nào cô cầu nguyện cho con mình – Hoàng đế nói – cô hãy đồng thời cầu nguyện cho những đứa con của ta.

Và Người vẫy tay với cô rồi đi ra.

Trở về nhà, Louise nhận được một chiếc hộp nhỏ do Hoàng hậu cho mang tới.

Trong hộp đựng ba mươi nghìn rúp.