âm về nhà, đau đớn như người bị thương, nghĩ mãi không biết đám cướp nhà ông Chánh xảy ra lúc nào. Nhưng dù lúc nào, thì cha Tâm cũng là bị bắt oan. Tuy chưa ăn cơm, nhưng Tâm không thấy đói nữa. Những nỗi thương cha, nhớ mẹ đã chứa chất đầy ruột gan Tâm rồi. Tâm ngồi đầu hè, ti tỉ khóc. Bác Trưởng bên hàng xóm nghe tiếng, ái ngại, gọi Tâm và hỏi có đói không. Nhưng Tâm lắc đầu, chỉ xin chiếc diêm để thắp đèn cho sáng.

Lần đầu, Tâm ở nhà một mình trong khoảng đêm tối. Nhìn ra ngoài, Tâm thấy đen kịt, thì đâm sợ. Rồi nghĩ đến đám cướp và nỗi oan ức của cha, Tâm bỗng sợ và sửng sốt cả người.

Chợt Tâm thấy cái bóng người ngoài sân. Tâm hết hồn. Nhưng một tiếng quen quen đã làm Tâm yên dạ:

— Anh Tâm không đóng cổng à?

Tâm trả lời bác Trưởng:

— Vâng, cháu quên.

Được có người đến nói chuyện, Tâm đỡ thấp thỏm và vui vẻ quá. Bác Trưởng bảo:

— Anh sang bên tôi mà ăn cơm, tôi để phần đấy.

— Thưa bác, cháu không đói.

— Tôi để phần thật đấy. U anh lúc đi, có dặn tôi rằng khi nào anh về, thì gọi anh sang ăn cơm. Thế anh về lúc nào mà tôi không biết?

— Cháu về lúc chiều. Cháu thấy thày u cháu không có nhà, cháu chờ mãi. Rồi lúc tối, cháu hỏi, mới biết thày cháu bị bắt.

Bác Trưởng nhìn Tâm, ái ngại nói:

— Phải, thày anh bị bắt. Khốn nạn!

Động tâm, Tâm nức lên khóc. Bác Trưởng dỗ:

— Thôi nín đi. Rồi mai thày anh được về, cần gì.

Tâm nghiến răng nói:

— Nhưng mà họ bảo thày cháu đi ăn cướp, bác ạ.

Bác Trưởng thong thả, gật đầu:

— Phải.

— Thế lúc thày cháu phải bắt, bác có biết không?

— Có, tôi thấy lao xao bên này, tôi mới nhòm sang.

— Ai bắt thày cháu?

— Ông Huyện.

— Ông Huyện ấy à? Có phải cái ông bằng trạc tuổi bác, mà đeo cái thẻ bài ngà ở ngực phải không?

— Phải.

Tâm tươi tỉnh nhìn bác Trưởng bằng hai mắt sáng quắc, chan chứa vẻ vui:

— Thế thì cháu biết ông ấy. Đã có lần ông ấy vào lớp cháu, xem sách cháu và khen cháu. Thế thì rồi cháu đến nhà ông ấy để kêu oan cho thày cháu. À bác ạ, sao lúc thày cháu bị bắt, bác không nói cho thày cháu.

— Nói thế nào được?

— Có ai kêu oan hộ thày cháu không?

— Không, vả ai kêu được.

— Mà thày cháu cũng không kêu à?

— Nghe đâu có, nhưng người ta cứ bắt đi.

— Thày cháu oan lắm, bác ạ.

Bác Trưởng gật đầu:

— Nhiều người biết thế, nhưng đâu chính kẻ cướp xưng ra thày anh, và lại có giấy má của chính tay thày anh viết nữa kia.

Tâm trừng trừng nhìn bác Trưởng, tỏ ý căm giận. Rồi dậm chân xuống đất, Tâm nói:

— Thế thằng cướp đâu hở bác?

— Nó chết rồi. Hôm qua tuần làng đuổi được một thằng cướp, rồi đánh nó đau quá. Khi sắp chết, nó mới thú thế.

Tâm lại xịu mặt, buồn bã:

— Không có lẽ nào, bác ạ. Thế này nhé, hôm qua, lúc cháu thi xong kỳ vấn đáp rồi, cháu mới về nhà. Lúc ấy độ vào khoảng bốn giờ chiều, u cháu còn ở chợ, mà thày cháu cũng đi ra đồng chưa về. Cháu ra để khoe các bài với thày cháu thì cháu thấy thày cháu ngồi tựa vào gốc đa đống Rố, có dáng mệt nhọc. Cháu hỏi thì thày cháu bảo đang lên cơn sốt. Cháu sờ đầu thày cháu, thấy nóng quá. Cháu mới dắt trâu và nói với thày cháu về nhà. Đi đường, thày cháu lao đao, lử đử, mấy lần suýt ngã. Nhưng may, về nhà được bình yên. Thày cháu lủi thủi lên giường, kéo mấy cái chiếu ra đắp. Lúc u cháu đi chợ về, mới luộc trứng đánh gió cho thày cháu.

— À, phải, tôi còn nhớ u anh mượn tôi đồng bạc đồng.

— Bác để cháu nói nốt cho bác nghe. Thế rồi thày cháu mãi không khỏi. Thày cháu bỏ bữa cơm, cứ nằm rên, mà người nóng như hỏa lò than. Lúc tối, ngoài ngõ có người gọi thày cháu, thày cháu không gượng dậy được, nên u cháu phải nói dối là thày cháu đi vắng?

— À, hay là vì thế mà người ta nghi cho thày anh chăng?

— Thế rồi thì cháu ngủ với thày cháu. Chính cháu nằm cạnh thày cháu mà cháu có được chợp mắt lâu đâu. Thỉnh thoảng thày cháu cựa hay rên, hay gọi, thì cháu lại phải dậy. Mãi đến sáng mới đỡ nóng. Nhưng mà thày cháu không dám đi làm vội. U cháu cũng nghỉ buổi chợ. Lúc cháu đi xem bảng thi, cháu sờ đầu thày cháu, thày cháu bảo: “Hôm nay tao không đi ra đồng. Chắc độ thì khỏi thật. Mày cứ yên tâm mà đi. Có đỗ phải về ngay báo tin nhé.”

— Cháu chờ từ sáng đến chiều mới có bảng. Lúc về, thì thày cháu phải bắt rồi. Thày cháu oan lắm bác ạ. Mai bác lên Huyện với cháu.

Được nói một hồi để tỏ bày hết các công việc Tâm như nhẹ nhàng cả người.

Bác Trưởng thở dài:

— Ừ, thảo nào, lúc bị bắt, tôi thấy thày anh tái mét mặt, ngồi sổm bó rò ở sân, gục mặt vào cánh tay, có lẽ chưa khỏi thực cơn sốt.

— Lúc ấy hồi mấy giờ, hở bác?

— Vào mười giờ sáng.

— Thế thì chắc thày cháu đang sốt, bác ạ.

Nói xong, Tâm thương cha, nức nở khóc, hỏi:

— Người ta có trói thày cháu không, hở bác?

Bác Trưởng lại thở dài, vỗ vai Tâm an ủi:

— Có. Nhưng trói không chặt.

— Khốn nạn thân thày, thày ơi! Thế mà người ta cứ đưa thày cháu đi à, hở bác?

— Phải, nhưng thày anh nhất định không chịu theo người ta.

— Phải rồi, tội gì mà đi.

— Nhưng không đi không được.

— Không đi thì người ta làm gì nổi, bác nhỉ.

— Người ta đánh chứ!

— Thế người ta có đánh thày cháu không?

— Có.

Tâm giật mình đánh thót, lại rưng rức khóc. Bác Trưởng động lòng, lắc đầu và rớt nước mắt. Tâm nghĩ đến cái cảnh cha đang ốm, rên, nằm yên trên giường, bỗng bị một lũ người lôi dậy rồi trói, rồi đánh, rồi lôi đi. Đau đớn làm sao. Bác Trưởng dỗ dành mãi, Tâm hỏi:

— Thế bác có biết người ta bảo thày cháu đi như thế độ mấy hôm thì về không?

— Không, người ta chỉ bảo thày anh ăn cướp vì chính thày anh đã viết giấy hẹn bọn cướp.

— Hẹn gì hở bác?

— Hẹn đến nhà ông Chánh ăn cướp, mà thày anh đưa đường hộ.

— Thày cháu sốt, thì đưa đường thế nào? Hôm qua cướp lúc nào, cả nhà cháu có biết tý gì đâu! Xưa nay thày cháu hiền lành, có biết ăn cướp thế nào! Thày cháu oan lắm, bác ơi. Bây giờ người ta đưa thày cháu đi đâu?

— Lên Huyện.

— Chắc thày cháu phải ngồi tù đấy, bác nhỉ?

— Hẳn thế!

— Nếu ngồi tù thì ngày phải làm lụng khổ sở tối phải cho chân vào cùm, bác ạ. Thế ngồi tù thay có được không nhỉ, bác?

— Không.

— U cháu bao giờ về, bác có biết không?

— Tôi không kịp hỏi. Vì lúc ấy cuống lên, còn nhớ gì mà dặn.

Ngồi đó ít lâu, bác Trưởng lại bảo Tâm sang ăn cơm và sang nghỉ bên ấy. Nhưng nhất định Tâm không nghe, đáp: - Bây giờ thày cháu còn đói, còn khổ bằng mười cháu ấy. Thôi bác để cháu ở nhà coi nhà.

Rồi bác Trưởng về. Tâm đi tiễn rồi đóng và chặn cổng cẩn thận. Tâm thương cha, nhìn chỗ cha nằm, thấy những chiếu xộc xệch, thì bùi ngùi, không hiểu rồi sau này bao giờ cha con mới được sum họp.