uổi sáng ở Chắc Cà Đao êm ả như buổi chiều. Các sắc chim dậy thật sớm đơn ca, hợp ca mừng ngày mới bởi vì ngày mới là hy vọng mới. Có hy vọng nào không đáng đón chào? Mừng ngày mới ta làm việc chăm chỉ hơn, ta yêu thương tha thiết hơn. Làm việc và yêu thương như khuông nhạc và nốt nhạc. Đời sống chỉ vui tươi và tràn ngập hy vọng khi ta làm việc và yêu thương. Loài chim ngợi ca buổi sáng, ngợi ca một ngày sẽ làm việc say mê hơn một ngày đã qua. Và một ngày đã làm việc đích thực, đã thích thú công việc của mình, đã thấy rằng không làm việc hay lười biếng thì buồn nản vô cùng, thì ủ rũ, thì thở dài. Buổi chiều loài chim hót trước kki ngủ chính là để ngợi ca sự làm việc trong ngày và hứa hẹn hôm sau còn làm việc. Yêu thương chỉ đến với những ai làm việc. Yêu thương chỉ đến với những cậu học trò chăm chỉ. Học trò là chim. Buổi sáng tới trường: hát. Buổi chiều tan học: hát. Không thể thiếu tiếng hát trong thế giới tuổi ngọc như không thể thiếu hơi thở trong đời sống.

Dzũng Đakao cựa mình và hé mắt. Ánh sáng làm chói mắt nó, làm nó ngỡ ngàng. Các bạn nó vẫn ngủ ngoan. Chỉ trống chỗ của Danh ná và Chơn Chơn đạo nhơn. Chắc hai thằng này kiếm giường ngủ trong nhà, nhường hai bộ ván kê ngoài hè cho bọn Dzũng Đakao. Định ngồi nhổm dậy đánh thức các bạn mình nhưng Dzũng Đakao chợt nhớ mình đang nghỉ hè. À, nghỉ hè là có quyền lười biếng chút xíu. Ta ngủ nán chốc lát. Dzũng Đakao bèn khép mắt. Mắt nó đóng mà tai nó mở. Tai nó mở nghe máy thu thanh... thiên nhiên. Chim hót hay tuyệt. Mỗi chàng một bài. Mỗi nàng một giọng. Ở trong trạng thái nửa ngủ nửa thức mà nghe muôn loài chim hót chào bình minh thì đúng là sống giữa truyện thần tiên với những nhân vật cổ tích tuyệt vời. Dzũng Đakao đang sống những phút tuyệt vời đó. Thành phố không cho Dzũng Đakao cảnh tượng huyền ảo này. Thành phố là ồn ào, bụi khói. Nhà quê, ôi hai tiếng nhà quê, Dzũng Đakao muốn ôm chặt, cắn một cái thật đau mới "đã" tình yêu mến. Dzũng Đakao nằm lắng nghe nhạc chim. Nó tưởng mình nó nửa ngủ nửa thức. Biết đâu, Bồn lừa, Hưng mập, Chương còm cũng đang thả tâm hồn vào nhạc chim.

Rồi còn có một giọng đơn ca. Đó là cậu chích chòe tài hoa. Cậu hát bài hát cuối cùng. Véo von quá. Truyền cảm qưá. Chẳng đợi thính giả hoan hô, cậu chích chòe tài hoa vỗ cánh tạm biệt. Chào các bạn, ngày đã rạng, nắng đã lên, tôi phải đi làm việc. Dzũng Đakao mở mắt. Ánh nắng nhẩy múa trên lá cây. Những giọt sương trong vắt, lung linh chỉ chực rơi dù cô gió còn ngái ngủ. Bồn lừa phá tan buổi sáng êm ả bằng câu nói "súc miệng":

- Hôm nay tao mới biết thế nào là buổi sáng ở nhà quê. Tao muốn làm một bài thơ.

Hưng mập ngồi nhổm dậy:

- Tụi chim hót mê ly thật. Đừng bao giờ bắn chim nữa, Danh ná ạ!

Hưng mập dụi mắt:

- Mà Danh ná, nó đâu hả?

Dzũng Đakao trườn mình:

- Ồn ào quá.

Chương còm vươn vai:

- Tụi mình dậy trễ cả tiếng đồng hồ.

Nó ngó quanh:

- Ờ, Danh ná và Chơn Chơn đạo nhơn lỉnh đâu rồi ấy.

Hưng mập đạp nhẹ Thảo xa lộ:

- Dậy đi mày.

Thảo xa lộ lè nhè:

- Ngủ chưa đã.

Chương còm hỏi:

- Đã quá rồi còn gì. Mày biết Danh ná ngủ chỗ nào không?

Thảo xa lộ đã ngồi dậy, ngáp một cái dài từ Long Xuyên tới Châu Đốc:

- Chắc nó vô rúc nách má nó.

Bồn lừa búng ngón tay:

- Nó đang tập bắn ở vườn sau. Hì hì, nó truyền bí kíp cho đồ đệ Chơn Chơn đạo nhơn.

Htrag mập phá bĩnh, gọi lớn:

- Danh ná! Mày ở đâu, Bến Hải hay Cà Mau?

- Tao đây nè...

Cả bọn nhìn ra ngõ. Danh ná, trần xì chiếc quần xà lỏn sũng nước, đôi chân dính đầy bùn. Nó cầm cái giỏ chĩu một cánh tay, Danh ná cưòi toe:

- Hên hết sức, tụi bây ơi! Tôm con nào con ấy thiệt bự.

Hưng mập nhảy khỏi ván:

- Mày đi mò tôm à?

Danh ná lắc đầu:

- Không, tao kéo bò.

Bồn lừa ngạc nhiên:

- Kéo bò dưới nước, hả?

- Ừa.

- Rồi con bò đâu?

- Làm gì có con bò!

Thảo xa lộ giải thích:

- Những cành tre xum xuê liệng xuống sông đó, tụi mày. Đắp chà đó. Bọn tôm nó ham tụ tập ở đây vì sợ lớ ngớ cá lớn nuốt sống. Mình kéo những cành tre mục lên bờ, các bạn tôm tưởng bở bám chắc theo lên. Mình lượm bỏ giỏ. Vậy là kéo bò.

Các ông nhóc Sàigòn cười khỏa lấp sự mắc cỡ. Danh ná nói:

- Tao biểu Chơn Chơn đạo nhơn đi mua bún rồi. Má tao hồi sớm đã làm giùm tô nước mắm. Chúng mình ăn bún tôm nướng điểm tâm.

Dzũng Đakao chạy tới gần Danh ná, vỗ vai bạn:

- Mày tốt quá, Danh ná.

Danh ná cười:

- Tao muốn tụi bây vui. Anh em mà, Dzũng Đakao. Tao quen việc này rồi, chả cực chút xíu nào hết trơn. Ba tao pha cà phê sữa châm trong bình thủy đầy nhóc. Đủ lệ bộ mà. Chắc cà đao cũng "ngon" chứ bộ.

Nó giục bạn:

- Đánh răng, rửa mặt đi. Tao sửa soạn giàn hỏa thiêu!

Trong khi các bạn đánh răng, rửa mặt, Danh ná vô bếp lôi ra giữa sân cái hỏa lò và "đồ nghề" nướng tôm. Nó nhóm bếp, quạt than. Thảo xa lộ giúp nó dọn tô, đũa. Chơn Chơn đạo nhơn đã đem bún về. Danh ná rửa chân tay qua loa rồi mời các bạn nhập cuộc. Nó đặt cái vỉ sắt lên hỏa lò, Những chú tôm được đổ ra rổ, giẫy loan xà ngầu. Hưng mập xung phong hóa kiếp chú tôm đầu tiên. Nó tóm chú tôm càng dài nhất, ném lên giàn hỏa thiêu. Chú tôm đòi quyền sống bằng cách phóng mạnh xuống đất. Hưng mập nhặt lên đùa:

- Ai bảo mày làm tôm! Kiếp sau xin làm cá mập đi, nhớ nhé!

Hưng mập lại ném chú tôm lên cái vĩ sắt. Nó dùng chiếc đũa đè chú chàng. Hết giẫy. Chú cong mình lại. Chú nằm co quắp. Đúng là "cút sê con tôm ".

Dzũng Đakao Chương còm bắt chước Hưng mập. Mùi vỏ tôm cháy, lúc đầu khen khét, sau thơm phức bắt thèm rỏ rãi. Danh ná ngó Bồn lừa:

- Nướng tôm đi chứ?

Bồn lừa thảm não:

- Tao không nỡ ăn "ông ngoại" tao.

Danh ná tròn mắt:

- Mày bị phong ngứa à?

Bốn lừa lắc đâu ủ rũ:

- Ông ngoại tao tên là Lê văn Tôm!

Bỗng nó tươi tỉnh:

- Tao qưên. Ông ngoại tao tên là Lê văn Tép. Mà tép có thù tôm không?

Hưng mập trả lời giùm Danh ná:

- Tôm nó nuốt tép.

Bồn lừa nghiến răng ken két:

- Ải ải, nhờ Danh ná, hôm nay cháu của tép rửa hận tôm.

Nó túm ba con tôm, nướng một lượt. Các bạn nó cười vui. Danh ná chỉ dẫn các bạn nướng tôm và cho biết khi nào tôm chín. Chơn Chơn đạo nhơn đã bỏ dưa leo thái nhỏ, rau thơm và bún vào tô. Mỗi ông nhóc tự lột vỏ tôm của mình nướng, xé nhỏ bầy lên tô bún. Những cái đầu đầy gạch của tôm quyến rũ lạ thường. Mầu đỏ này họa sĩ không thể pha nổi. Các ông nhóc chan nước mắm và ăn ngon lành. Danh ná nhìn bạn ăn thì sung sướng lắm. Nó hỏi Dzũng Đakao:

- Được không mày?

- Tuyệt cú mèo. Tao sẽ nhớ suốt đời tao bữa ăn điểm tâm này.

Danh ná lại hỏi:

- Mày thích ăn lươn um không?

Dzũng Đakao đáp:

- Mày cho gì tao cũng ăn.

Danh ná ngó Chương còm:

- Vậy chiều, thằng Chương còm qua xin ông cố Tư Beo hai con lươn bự. Tao biết làm lươn, tao biết mhiều thứ...

Dzũng Đakao nói:

- Mày cừ hết chỗ chê. Thầy tao dạy rằng tự mình mình làm được việc này việc nọ thì khỏi nhờ vả ai. Và đó là tinh thần tự lập. Thầy tao bảo có tự lập mới tự cường và tự chủ...

Hưng mập ngứa miệng:

- Và tự do.

Dzũng Đakao tỉnh bơ, nói tiếp và chỉ muốn Danh ná nghe:

- Thầy tao bảo một dân tộc có tinh thần tự lập thì dân tộc ấy giầu mạnh tự mình làm chủ mình khỏi bị ai chèn ép, bắt nạt.

Danh ná hỏi:

- Thầy mày có biểu chúng mình nên làm gì không?

Đzũng Đakao nói:

- Có. Thầy tao bảo chúng mình nên chăm học, biết nhục khi thua kém người nước ngoài, biết bảo vệ danh dự của tổ quốc và lúc nào cũng hãnh điện làm người Việt Nam.

Chơn Chơn đạo nhơn phá ngang:

- Các anh "xơi" nữa không, em dẹp nghe?

Tất cả đều lắc đầu. Chơn Chom đạo nhơn thu dọn chiến trường. Danh ná kiếm ly rót cà phê. Dzũng Đakao cầm ly cà phê rủ Danh ná ra vườn sau. Hưng mập, Chương còm, Bồn lừa nháy nhau ngồi lại để hai nhà thiện xạ tự do tâm sự. Hai đứa ngồi trên hai cái gốc cây đã cưa phẳng. Dzũng Đakao nhấp từng ngụm nhỏ cà phê.

- Danh ná ạ!

- Gì?

- Hưng mập và Bồn lừa tếu lắm.

- Tao khoái tếu. Tếu mới "dzui ".

- Chương còm ít tếu hơn.

- Ừa.

- Mày khoái tếu, tao cũng khoái tếu. Nhưng mà có nhiều chuyện không nên tếu. Như chuyện thầy tao dạy chúng tao. Nếu tao thưa với thầy tao về mày, thầy tao sẽ bảo Danh ná phi thường, Danh ná là tấm gương sáng... Thầy tao sẽ hãnh diện vì chúng tao được chơi với mày.

Danh ná cảm động, chớp mắt lia lịa:

- Cám ơn Dzũng Đakao.

Dzũng Đakao muốn khóc:

- Danh ná ơi!

- Hả?

- Tại sao lại nói cám ơn tao?

- Vì mày đã làm tao sung sướng. Vì mày đã làm cho tao biết thế nào là tình bạn. Và, Dzũng Đakao ạ, mày làm cho tao hãnh điện là người Việt Nam.

Bây giờ thì Dzũng Đakao khóc. Gấu rừng khóc, kẻ chiến thắng giặc Ôkê khóc. Chưa từng thấy Dzũng Đakao khóc.

- Tại sao mày khóc, Dzũng Đakao?

- Vì mày làm tao sung sướng. Vì mày cho tao nhiều thứ và tao đã không có gì để cho lại mày.

- Mày đã cho tao một thứ ở sân vận động hôm nọ. Ngoài mày, chắc chắn không ai cho tao đâu.

Và Danh ná cũng khóc. Hai ông nhóc này thật lãng nhách. Khi không lôi nhau ra đây khóc. Dzũng Đakao uống cạn ly cà phê sữa, rút khăn thấm mắt:

- Quê mày đẹp quá, Danh ná ạ!

Danh ná đưa cánh tay quệt ngang mắt:

- Nhờ chúng mày xuống đó.

- Về Sàigòn tao sẽ nhớ Chắc cà đao.

- Còn tao, tao nhớ chúng mày.

Danh ná đứng dậy:

- Nhưng mùa hè còn dài.

Dzũng Đakao nói:

- Tao muốn mùa hè dài mãi mãi!

Có tiêng kèn ác-mô-ni-ca của Chương còm và tiếng hát của Bồn lừa. Danh ná nhìn Dzũng Đakao:

- Vô nghe tụi nó, mày!

Hai ông nhóc trở về sân. Chương còm đang đánh "tông" cho Bồn lừa nghêu ngao:

Cho em xin một chiếc xe đạp

Xe xinh xinh để em đi học

Từng vòng từng vòng xe

là vòng đời nhỏ bé

đạp bằng bàn chân gót đỏ hoe

Cho em leo từng con dốc dài

Cho em xuôi về con dốc này

Rồi một ngày mai đây

từng kỷ niệm êm ái

chở về đầy trên chiếc xe này

Xin cho em nhiều thêm

chuyến xe êm đềm

Xin cho em nhiều thêm chuyến xe êm đềm...

Danh ná vỗ tay. Chơn Chơn đạo nhơn xuýt xoa:

- Bài ca ngộ ghê. Của ai đó?

Chương còm vẩy kèn:

- Của bác Phạm Duy. Bác Phạm Duy làm riêng cho bọn anh một trăm bài ca tuổi ngọc và bảo bọn anh đi tới đâu dạy hát những bài của bác ấy tới đó. Em muốn học một bài chăng?

Chơn Chơn đạo nhơn gật đầu. Chương còm bèn thổi bài Tuổi mộng mơ năm lần để Chơn Chơn đạo nhơn thuộc nhạc điệu. Sau đó, Chương còm dạy từng câu. Và chốc lát, Chơn Chơn đạo nhơn và Danh ná đã cùng Bồn lừa, Hưng mập hát theo tiếng kèn của Chương còm.

Em ước mơ gì

Tuổi mười ba tuổi mười bốn?

Em ước mơ mang hồn em mang hồn thi sĩ

Theo gió mưa em đi

Hát xây mộng cho người

Trên cánh thơ tuyệt vời

Hát yên vui cõi đời

Chim đã "ca ánh ỏi trên cành cây tắm nắng" và chim bay đi làm việc giúp người.

Bây giờ những đứa trẻ thay chim, ca ánh ỏi một xóm quê, một vùng trời quê hương. Sương đã khô. Tiếng hát bây giờ là sương. Mỗi lời ca là một giọt sương đọng trên lá. Sương làm tươi lá, làm tỉnh lá. Sương làm lá xanh vô tận, xanh vĩnh viễn. Như tuổi thơ làm quê hương xanh vĩnh viễn. Nắng không nỡ bắt khô sương. Nắng độ lượng vơi tuổi thơ nên nắng đủ ấm hồn niên thiếu, đủ hồng môi con gái, đủ đỏ má con trai. Nắng ngừng lại. chẳng thiết lên cao. Nắng rủ gió đứng nghe những đứa trẻ ước mơ hát yên vui cõi đời.

Chương còm say mê chơi kèn. Danh ná, Chơn Chơn đạo nhơn, Hưng mập, Bồn lừa rồi Thảo xa lộ, Dzũng Đakao say mê hát. Bất chợt, Chương còm thấy tiếng hát rung rinh cả những tầu lá dừa. Nó ngỡ ngàng. Trẻ con Chắc cà đao kéo tới ngõ nhà Danh ná đông nghẹt. Trẻ con Chắc cà đao học hát. Và hát theo. Hình như tất cả trẻ con Chắc cà đao đang hát theo tiếng kèn của Chương còm, hát những bài ca tuổi ngọc của Phạm Duy. Hình như tất cả trẻ con Long Xuyên đang hát.

Trời hồng hồng sáng trong trong

Ngàn phượng rung nắng ngoài song

Cành mềm mềm gió ru êm

Lọc mầu mây bích đẹp qua mầu duyên

Đàn nhịp nhàng hát vang vang

Nhạc về đưa đón hè sang...

Những câu trong bản nhạc Hè về của nhạc sĩ Hùng Lân đã tả đúng cảnh quê nhà Danh ná. Dzũng Đakao nhìn bẩy em bé miệng mở rộng, mắt điều tiết đến vô cực, cao giọng hát, nó tưởng đang xem khúc phim mừng ngày Giáng Sinh có đám đồng tử hát bài Đêm thánh vô cùng. Hát và gửi hết hồn mình vào bài hát. Hát và tin tưởng lời hát sẽ diễn ra những điều mình mong muốn. Mùa hạ, mùa hạ tuyệt vời, mùa hè rực rỡ. Dzũng Đakao lại toan cắn một miếng mùa hạ. Khung cảnh quê mình hiền hòa quá đỗi, nên thơ quá đỗi. Bẩy trẻ em hát nhạc Phạm Duy làm nhạc Phạm Duy thành sương đọng trên lá. Hãy bắt nhốt bất cứ ai phá tan cảnh mộng này. Hãy bỏ tù đứa nào bắn súng phóng hỏa tiễn khiến cảnh thanh bình này tan vỡ và bẩy em bé quê nháo nhác, thất lạc, khóc mếu tội nghiệp.

Dzũng Đakao cảm hứng đạt dào. Nó bảo Chương còm:

- Chơi bài Bình ca của bác Phạm Duy, mày ơi!

Chương còm thổi Bình ca, thổi làn hơi tin tưởng vào một quê hương nhiều năm nhọc nhằn. Dzũng Đakao hát. Giọng nó thật ghê, tuyệt ghê. Nó đang là Phạm Duy Quang. Bài nhạc dễ hát. Lời nhạc dễ thuộc. Dzũng Đakao hát bốn lấn là bẩy em bé đã hát theo:

Này em con chim lười

Nhiều năm chim đau phổi

Buổi sáng vắng tiếng chim cười vui

Này em con chìm gầy

Chiều nay chim đứng dậy

Và nó hát líu lo thật dài

Cũng vì hòa bình đã về đây

Này em con trâu què

Nhiều năm trâu vất vả

Cùng với bác xã nơi đồng quê

Này em con trâu già

Nằm chơi trâu nhai cỏ

Nhìn những chiếc máy đang cầy bừa

Trâu đừng buồn vì máy cầy nghe.

... Này em đã tới giờ

Mẹ đưa em đi chợ

Từ sáng mãi tới trưa, còn lưa

Rồi khi đưa nhau về

Gặp anh hippy trẻ

Mặc áo rách đứng bên nhà thờ

Trông đẹp tựa hình Chúa hiền mơ

"Cũng vì hòa bình đã về đây" nên ta nhìn cái gì cũng đẹp, cũng nhiều ý nghĩa, trừ những họng súng đang rình phá hoại hòa bình, những họng súng mỗi ngày mỗi bị kết án nặng nề. Bẩy em bé hát không biết chán, hát không thấy mệt. Hát hoài. Hát từ sáng mãi đến trưa còn lưa. Dzũng Đakao hứng chí "bịa" một đoạn lời:

Rồi khi đưa nhau về

Gặp ai em cũng kể

Cỏ úa đã ngát thơm mùi hương

Quê mình giờ chỉ có tình thương...

Bẩy em bé đang ngợi ca tình thương đó. Ca ngợi trọn sáng nay. Ca ngợi trọn đời này. Không ai nghĩ tới bắn giết, dù là bắn giết những con chim sẻ bằng đạn đất sét. Dzũng Đakao, Danh ná và và các bạn muốn để cho chim sẻ sống nghe tiếng hát thiết tha của con người.