— Me không thèm hỏi con lấy một tiếng? Me chả coi con ra gì cả!

— Me không thể làm thế nào khác được.

— Một người đầu óc điên loạn không còn lý trí nữa mới làm như me.

— Trên đời này không phải lý trí là hơn hết!

— Ồ, me không nên nói những lời rỗng tuếch, như thế, không đâu vào đâu cả!... Phải cho công bằng, đơn giản như vậy thôi, không cần gì khác nữa, vậy mà me đã không công bằng, làm cho người khác hết sức bực bội!

— Để tôi nói anh nghe, anh Thomas! Những lời anh nói vừa rồi là không còn biết kính nể gì tôi nữa.

— Con xin trả lời me rõ, me thân yêu của con, xưa nay con chưa có điều gì thất kính với me. Nhưng khi con thay thầy con lên làm chủ gia đình này mà bàn đến chuyện Công ty và chuyện gia đình, thì tư cách của con phải đổi khác.

— Tôi xin anh, thôi đừng nói thêm nữa, anh Thomas!

— Sao lại thôi! Con còn nói mãi, nói cho đến khi nào me hiểu rằng hành động của me là ngu xuẩn và nhu nhược mới thôi!

— Tôi xử lý tài sản của tôi, tôi thích thế nào thì tôi làm thế ấy!

— Cách xử lý tùy tiện của me phải được chính nghĩa và lý trí hạn chế.

— Trước đến nay tôi chưa hề nghĩ rằng anh lại làm cho tôi khổ tâm như thế này!

— Con cũng không hề nghĩ rằng me lại cho con một vố đau như thế...!

— Anh Tom!... Anh nghe em nói, anh Tom! - Bà Tony không nén được nữa, bấy giờ mới nói xen vào, giọng hốt hoảng. Bà đang ngồi trước cửa sổ phòng phong cảnh, hai tay bắt tréo nhau, anh trai bà, vừa xúc động vừa bực bội, đi đi lại lại trong phòng, còn bà cụ tham thì ngồi trên ghế xô-pha, giận dữ và đau khổ, một tay chống trên đệm, tay kia gõ gõ xuống bàn cho lời nói của mình có trọng lượng. Cả ba người đều để tang Klara (Klara không còn sống ở trên đời này nữa), người nào mặt cũng nhợt nhạt, xúc động và không thể nén mình được...

Chuyện gì thế nhỉ? Một chuyện khủng khiếp làm cho người ta phải rùng mình, người trong cuộc đều cho không thể tin được mà, ai nghe cũng sợ, khiến cho hai me con cãi nhau kịch liệt!

Đó là chuyện xảy ra vào một buổi chiều tháng tám, trời oi bức, khoảng mười ngày sau hôm ông nghị thận trọng giao hai bức thư của vợ chồng ông Tiburtius cho me. Một nhiệm vụ khác, khó khăn hơn, lại rơi lên đầu ông - ông phải báo tin cô em qua đời cho me biết. Sau đó, ông đến Riga đưa đám, xong trở về, đi với chú em rể. Ông Tiburtius ở nhà người vợ đã quá cố mấy hôm, sau đến bệnh viện Hamburg thăm ông Christian... Bây giờ vị mục sư ấy đã về nhà ở Riga được hai ngày rồi, bà cụ tham mới ấp úng tiết lộ cho con trai biết chuyện...

— Mười hai vạn bảy nghìn năm trăm mark tiền mặt! - Ông nghị gào lên, hai tay nắm chặt, lắc đi lắc lại trước mặt mình - nếu chỉ là của hồi môn thì cũng chả nói làm gì! Mặc dù cô ấy không có con, nhưng cứ cho chú ấy tám vạn mark đi! Nhưng đây lại là di sản. Để cho chú ấy thừa hưởng di sản của Klara! Me không thèm hỏi con một tiếng! Me không coi con ra gì cả!

— Anh Thomas, anh hãy nhìn lên mặt Chúa Jesus, anh nói phải cho công bằng, chả nhẽ tôi còn cách nào khác nữa? Tôi còn biết làm thế nào được?!... Nó đã từ giã cõi trần để về với Chúa, trước khi chết, nó nằm trên giường bệnh, viết cho tôi một bức thư... viết bằng bút chì... chữ nguệch ngoạc, nó viết thế này: “Me ơi! Con không còn được gặp me trên cõi trần này nữa, con cảm thấy đây là những dòng chữ cuối cùng trong đời con... Nhân những phút đầu óc còn tỉnh táo, con viết bức thư này gửi me, nói hộ chồng con vài ba câu... Chúa không cho chúng con một đứa con nào; nhưng con xin me hãy chuyển cho chồng con của cải con được chia (tức là của cải mà con sẽ được chia nếu như con có thể sống lâu hơn me) sau khi me đi theo con. Như vậy thì nhà con sẽ được hưởng những ngày an nhàn sung sướng! Me ơi, đó là những lời cầu xin cuối cùng của con... những lời cầu xin của một người gần đất xa trời... chắc me không nỡ từ chối...”. Không, anh Thomas, me không từ chối em con; me không thể làm thế được! Me đã đánh điện cho em con, để em con khi nhắm mắt không còn vương vấn điều gì nữa...

Bà cụ tham khóc òa lên.

— Nhưng mà me không hề nói với con một lời nào cả! Me làm việc gì me cũng giấu giếm, không cho con hay! Me không coi con cái ra gì cả! - Ông nghị nhắc lại một lần nữa.

— Đúng thế, me không nói với anh, vì me thấy dù thế nào thì me cũng phải thỏa mãn lời cầu xin cuối cùng của em con... mà me biết nếu như anh rõ chuyện này, thế nào anh cũng tìm cách ngăn trở!

— Vâng, Thượng đế biết, con sẽ làm như vậy.

— Nhưng anh không có cái quyền đó, vì ba đứa con của tôi sẽ đứng về phía tôi.

— Ồ, nhưng con cho ý kiến của con có giá trị hơn là ý kiến của hai cô tiểu thư và thằng ngốc, đầu óc không lành mạnh kia!

— Đối với em anh, anh chẳng tỏ ra vẻ gì là thương yêu cả, cũng như anh thô bạo, vô lễ đối với tôi!

— Me ơi! Klara là một cô gái ngoan đạo, không hiểu gì cả, Tony là một đứa trẻ con. Với lại, cho đến lúc nãy cô ấy cũng không hay biết gì hết, nếu không cô ấy đã nói toáng ra rồi, có phải không Tony? Còn Christian, đúng, chú ấy đã được Christian bằng lòng rồi, nhưng ai ngờ Tiburtius lại đi làm một việc như thế?... Chả nhẽ me chưa biết, thằng mục sư giảo quyệt ấy là người như thế nào? Là một thằng bịp, một thằng bịp mưu đồ cướp đoạt di sản người khác!...

— Phàm là con rể thì anh nào cũng tồi như nhau cả!

Bà Tony bình luận, giọng trầm trầm.

— Là một thằng bịp có mưu đồ cướp đoạt di sản người khác! Hắn đã làm những việc gì nào? Hắn đến Hamburg, ngồi vào mép giường Christian, nói những lời đường mật, thế là Christian nói: “Phải đấy, phải đấy, chú Tiburtius ạ. Cầu mong Thượng đế phù hộ cho chú. Chú có biết nửa người bên trái người tôi nhức nhối như thế nào không?”. Hừ, ngu xuẩn và xảo quyệt cấu kết với nhau để làm hại tôi!

Nói đến đây, ông nghị giận dữ tựa vào hàng lan can sắt phía trước lò sưởi, hai cánh tay chồng nhau để lên trán.

Chuyện ấy vốn cũng không có gì đáng để ông phải nổi giận như thế. Đúng, chưa ai bao giờ trông thấy ông nổi giận như hôm nay. Chắc chắn không phải vì mười hai vạn bảy nghìn năm trăm mark. Thực ra thì mấy tháng vừa qua, trong công việc buôn bán cũng như trong công việc của thành phố, ông đều thất bại liên tiếp. Thần kinh nhạy bén của ông căng thẳng lắm rồi, nay lại gặp phải chuyện này, ông cho đây cũng là một trong hàng loạt thất bại kia... Chẳng việc gì thuận lợi cả! Tất cả đều đi ngược lại ý muốn của ông! Chả nhẽ đã đến mức độ này rồi hay sao? Ngay trong nhà có chuyện to lớn dường kia, người ta cũng không coi ông ra gì?... Thậm chí lão mục sư người Riga cũng có thể giở trò xảo trá sau lưng ông?... Lẽ ra ông có thể ngăn chặn âm mưu đó, nhưng ông lại không có cơ hội thi thố quyền lực của ông, việc đã xong xuôi trước khi ông nhúng tay vào! Nhưng ông cảm thấy, trước đây không hề xảy ra chuyện như thế bao giờ, trước kia người ta không dám làm như thế! Đó là một vố mới giáng vào lòng tin của ông đối với hạnh phúc, quyền lực và tiền đồ của ông... Trong tấn bi kịch vừa rồi, ông chỉ bộc lộ ra trước mặt mẹ và bà em gái sự mềm yếu và tuyệt vọng ở trong lòng ông mà thôi.

Bà Tony đứng dậy ôm lấy anh.

— Anh Tom, anh không nên quá xúc động như thế. Anh hãy bình tĩnh lại! Chả nhẽ sự việc lại xấu xa như vậy hay sao? Anh tức giận quá rồi sinh ốm ra đấy! Chú Tiburtius cũng chả sống được bao lâu nữa đâu! Sau khi chú ấy chết, không phải số di sản đó lại quay về nhà ta hay sao? Với lại, nếu anh muốn thì vẫn có thể xoay chuyển được cơ mà! Có phải vẫn xoay chuyển được phải không hả mẹ?

Bà cụ tham chỉ thút thít khóc thay cho câu trả lời.

— Không xoay chuyển được... Chà, không thể xoay chuyển được đâu! - Ông nghị nói, rồi hăng hái lên xua tay một cái, tỏ ý không đồng tình. - Đã thế nào thì cứ để thế ấy thôi. Thử nghĩ xem, tôi sẽ ra tòa kiện mẹ tôi hay sao? Tôi sẽ đem chuyện trong gia đình ra bêu riếu hay sao? Thôi mặc nó muốn ra thế nào thì ra!...

Ông kết thúc như vậy rồi uể oải đi ra phía cửa kính. Đến trước cửa, ông đứng lại một lúc.

— Chỉ cần mọi người đừng cho rằng cảnh nhà ta êm ấm là được rồi, - ông hạ thấp giọng xuống - Cô Tony mất tám vạn mark... Chú Christian, ngoài năm vạn mark là một phần tài sản đã tiêu sạch, lại còn tiêu thêm ba vạn nữa... Với lại, chú ấy còn cần nhiều tiền lắm, vì hiện giờ chú ấy không kiếm được đồng nào cả, lại phải nằm bệnh viện... Bây giờ không những tiền hồi môn của Klara không còn tăm hơi đâu nữa, mà toàn bộ di sản cô ấy được thừa hưởng thì không hiểu bao giờ mới lấy về được... Thêm vào đó là hàng họ ế ẩm, đúng vào lúc tôi bỏ ra mười vạn mark để làm tòa nhà kia. Mà công việc buôn bán thì không khấm khá tí nào. Hỏng hết, một gia đình mà để xảy ra tấn bi kịch như vừa rồi thì còn trông mong khấm khá thế quái nào được? Hãy tin lời tôi! Ít nhất thì cũng nghe tôi nói câu này: “Nếu ba còn sống, nếu ba còn ở với chúng ta thì nhất định ba sẽ chắp tay vái lạy cầu xin Thượng đế ban phúc lành cho tất cả chúng ta!”.