rong phòng ăn, chủ khách lần lượt rời khỏi bàn tiệc.

— Thưa quý bà, quý ông[34]! Chúng tôi xin lỗi, hôm nay chiêu đãi chưa được chu đáo lắm. Căn phòng bên kia đã bày sẵn xì-gà cho các vị thích hút thuốc lá, và cà-phê cho quý ông quý bà. Nếu quý bà vui lòng, xin mời uống thêm cốc rượu ngọt nữa... Phòng bi-a phía sau cũng đã thu xếp sẵn sàng, ai thích chơi, mời sang. Anh Jean! Anh đưa các vị đi sang phòng bi-a. Bà Köppen, bà có thể ban cho tôi diễm phúc được không?[35]

Ăn uống no nê, mọi người vui vẻ chuyện trò với nhau về bữa tiệc sang trọng, và đi qua cửa bếp, bước vào phòng phong cảnh. Chỉ có ông tham ở lại đưa khách sang phòng bi-a.

— Ba có định chơi một ván không ạ?

Không. Cụ Lebrecht Kröger muốn quanh quẩn bên các bà, nhưng ông Justus thì lại thích sang chơi một vài ván... Ngoài ra, ông nghị Langhals, ông Köppen, ông Grätjens và bác sĩ Grabow cũng ở lại. Cụ Jean Jacques Hoffstede nói:

— Lát nữa tôi sẽ sang. Cụ Johann Buddenbrook sắp thổi sáo, nhất định tôi phải nghe một lát, xin hãy tạm biệt các vị[36]...

Khi sáu vị ấy đi qua gian phòng rộng cột tròn, từ phòng phong cảnh có tiếng sáo vọng ra, bà tham đệm phong cầm hòa theo. Cụ Buddenbrook đang thổi một bài rất hay. Tiếng sáo trong vắt bay bổng khắp gian phòng rộng lớn. Ông tham chăm chú lắng nghe, mãi đến khi không còn nghe nữa, mới thôi. Giá như ông được ở lại phòng phong cảnh, ngồi trên đi-văng, chìm đắm trong giấc mơ êm ái chan hòa tiếng nhạc tuyệt vời ấy thì hay biết bao nhiêu! Nhưng ông còn phải làm nhiệm vụ của người chủ nhà...

— Phải đấy, cô Line ạ! Lấy cà phê, cà phê, nghe rõ chưa? - Ông Köppen nhắc lại, giọng nói phát ra từ bộ ngực nở nang, rồi véo vào cánh tay đỏ ửng của cô ta. Chữ “cà” ông nói trong họng có vẻ như đang uống cà phê vậy!

— Chắc bà Köppen đứng ở cửa sổ kính nhìn thấy rồi đấy! - Ông tham Kröger nói.

Ông nghị Langhals hỏi:

— Ông ở trên kia phải không, ông Buddenbrook?

Bên phải có cái cầu thang đi lên gác ba, đấy là phòng ngủ của gia đình ông tham, nhưng bên trái gian phòng phía trước, cũng có một dãy phòng nữa. Chủ nhà vừa hút thuốc lá vừa theo cầu thang rộng, có hàng lan can chạm, sơn trắng, bước xuống. Ông tham đứng lại một lúc trên cái sân bằng giữa cầu thang.

— Tầng giữa gác hai này còn có ba phòng - ông giải thích - Một phòng để ăn sáng, một nữa là phòng ngủ của ông cụ bà cụ, còn phòng nhìn ra vườn hoa, chưa dùng làm gì cả, cạnh đấy có dãy hành lang chật hẹp... Chúng ta đi lên! Các vị hãy xem, con đường hai bên có tường chắn này, xe ngựa chở hàng có thể đi lọt, từ cổng trước có thể vào thẳng kho bột mì ở phía sau.

Con đường hai bên có tường chắn rộng lớn, có tiếng vang ấy, trên mặt lát những tảng đá vuông. Bên này và bên kia cổng, có mấy căn phòng nhỏ giống phòng kế toán. Còn như căn bếp, mãi đến bây giờ vẫn ngào ngạt mùi nước sốt sác-lốt[37], thông qua nhà hầm thì lại ở bên trái cầu thang. Bên phải cầu thang là một dãy nhà gỗ, hình dáng thô sơ, nhưng mới quét vôi, nhô lên khỏi tường, cách mặt đất khá cao. Đó là dãy nhà ở của những người hầu gái. Lúc ra vào, họ phải leo cái thang dựng thẳng đứng ở đường xe ngựa vào lấy hàng, cạnh thang có mấy cái tủ gỗ to tướng đóng kiểu cũ và một cái hòm chạm hoa.

Họ lại đi qua một cái cửa gương cao to, bước xuống mấy bậc tam cấp bằng phẳng, xe có thể đi được, rồi ra sân. Bên trái là căn phòng giặt quần áo nho nhỏ; từ đấy, có thể nhìn thấy vườn hoa bé tí, cắt xén gọn gàng, nhưng về mùa thu, mưa tầm tã, nên lúc này trông ẩm ướt, ảm đạm. Trên tường hoa, có phủ những chiếc chiếu lác để che sương giá. Những mặt tường khác bị cái cổng và mặt chính của cái đình hóng mát xây kiểu rô-cô-cô che khuất. Chủ khách ra đến sân, lại rẽ sang trái, đi theo con đường giữa hai bức tường sang sân thứ hai, rồi bước thẳng vào căn phòng cuối cùng.

Ở đấy, họ lại theo bậc tam cấp trơn bóng bước xuống căn nhà hầm, mái tròn, nền đất. Đây là nhà kho, ở trong còn lủng lẳng một sợi dây thừng dùng để treo các bao lương thực. Họ không đi xuống mà theo một cầu thang xinh xắn ở bên phải, lên gác hai. Ông tham đẩy cánh cửa sơn trắng, dẫn khách vào phòng bi-a.

Căn phòng rộng thênh thang, dọc bốn bức tường để rải rác mấy cái ghế tựa, trông có vẻ trống trải, tối tăm. Ông Köppen vừa bước vào, đã mệt mỏi gieo mình xuống ghế tựa.

— Để tôi đứng xem một ván đã! - Ông ta nói to, tay phủi những hạt mưa phùn bám ngoài áo - Có ông trời chứng giám cho, đi một vòng trong nhà ông, bằng đi du lịch quanh thế giới đấy, ông Buddenbrook ạ!

Ở đây cũng như ở phòng phong cảnh, sau hàng lan can đồng, lò sưởi đang cháy ngùn ngụt. Qua ba khuôn cửa sổ dài, hẹp, có thể nhìn thấy mái nhà bên ngoài màu đỏ chói, nước mưa rửa sạch bóng. Xa nữa là những dinh thự xám xịt và mái nhà hình tam giác.

— Ta chơi một ván karambolage[38], ông nghị nhỉ? - Ông tham vừa hỏi vừa lấy chiếc gậy bi-a trên giá xuống, rồi đi một vòng trong phòng, mắc hai cái mạng lưới vào bàn - Ai đánh với tôi nào? Ông Gratjens hay bác sĩ? Hay lắm![39], Vậy, ông Gratjens và anh Justus sang bàn kia. Ông Köppen thế nào cũng phải đánh đấy!

Ông chủ hiệu rượu vang đứng dậy, miệng ngậm khói thuốc lá chưa hà ra, mơ màng lắng nghe tiếng gió thổi mạnh bên ngoài và tiếng mưa rơi hắt vào cửa kính, kêu lộp bộp. Gió luồn qua ống khói, chui vào nhà, rít lên như kèm theo tiếng sáo.

— Ác thật! - Ông Köppen chửi đổng một câu, nhân tiện hà khói thuốc ngậm trong miệng ra. - Liệu tàu Wullenwewer đã vào cảng được hay chưa, hả ông Buddenbrook? Chưa bao giờ thời tiết xấu thế này!

Quả vậy, tin từ cảng Travemünde đưa về xấu lắm; ông tham Kröger đang xoa phấn lên miếng da bịt đầu gậy bi-a, cũng đồng ý như vậy. Nghe nói dọc bờ biển, đâu đâu cũng gió to sóng lớn cả. Thời tiết xấu chả khác gì năm 1824. Năm ấy, ở St. Petersburg cũng lụt to... ồ, cà phê bưng vào rồi kìa!

Họ rót cà phê, hớp vài ngụm, rồi bắt đầu đánh. Họ nói sang chuyện Liên minh thuế quan... ồ, nói đến chuyện Liên minh thuế quan thì mặt ông tham tươi hẳn lên.

— Quả là một chính sách vĩ đại, các vị ạ! - Ông tham nói to. Vừa đánh xong một hòn, nghe bàn bên cạnh nói đến tổ chức Liên minh thuế quan, ông vội quay người lại - Chúng ta nên nắm lấy thời cơ sớm nhất, tham gia ngay lập tức...

Nhưng ông Köppen không thích, hết sức phản đối việc ấy. Ông ta tức tối, thở hồng hộc.

— Vậy thì ta còn nói gì độc lập? Còn nói gì độc lập nữa? - Ông ta cảm thấy như bị ức, hung hăng tựa vào gậy bi-a, hỏi - Vứt hết cả đi à? Trước hết, phải xem xem Hamburg có đồng ý tham gia cái trò quỷ quái ấy do người Phổ đặt ra không đã! Tại sao chúng ta lại hấp ta hấp tấp chui vào cái thòng lọng đó, hả ông Buddenbrook? Lạy Chúa! Chúng ta có liên quan gì với Liên minh thuế quan, tôi rất muốn hiểu rõ điều đó!

Hiện giờ công việc của chúng ta thuận lợi lắm cơ mà!...

— Phải rồi! Ông và những chai rượu vang đỏ của ông thì thuận lợi lắm, ông Köppen ạ! Ngoài ra, có lẽ còn có hàng của nước Nga, tôi không muốn tranh cãi điều đó. Nhưng thực ra chẳng có hàng gì nhập nữa! Còn nói về xuất, tất nhiên chúng ta có thể xuất ít ngũ cốc sang Hà Lan và Anh... Chao ôi, không phải thế đâu! Rất tiếc là không phải mọi việc đều thuận lợi cả. Trước kia, chúng ta có thể buôn những thứ hàng khác, nhưng nếu vào Liên minh thuế quan thì Mecklensburg và Schleswig-Holstein sẽ lại mở rộng cửa cho chúng ta... lúc bấy giờ, ngành thương nghiệp sẽ phồn vinh đến mức độ nào, thật khó mà đoán trước được...

— Nghe tôi nói đây, ông Buddenbrook này! - Ông Gratjens nói xen vào, lúc này ông ta đang cúi xuống bàn bi-a cầm cái gậy trong bàn tay gầy guộc của mình ngắm đi ngắm lại - Tôi hoàn toàn không hiểu biết gì về cái Liên minh thuế quan ấy cả... Nhưng nếu nói đến chế độ của chúng ta, thì quả thật vừa đơn giản vừa thiết thực lắm, ông bảo có đúng không nào! Cứ lấy điều khoản những người thị dân tuyên thệ thanh toán thuế quan mà nói...

— Một chế độ có lâu đời, rất tốt - Ông tham thừa nhận điều đó.

— Sao có thể nói vậy được nhỉ, ông tham? Ông cho “tốt” ở chỗ nào? - Ông nghị Langhals nói, giọng hơi bực dọc - Tôi không phải là một thương gia... nhưng xin nói thực, hừ... tôi cảm thấy chuyện những người thị dân tuyên thệ dần dần thành láo toét. Chỉ còn là hình thức, chẳng ai coi ra gì nữa... Chỉ Chính phủ là thiệt thôi! Người ta đồn đại nhiều chuyện xấu xa, khó mà tưởng tượng được! Tôi tin chắc rằng về phía Chính phủ, gia nhập Liên minh thuế quan...

— Như thế thì sẽ nổ ra xung đột! - Ông Köppen giận dữ gõ chiếc gậy bi-a xuống sàn nhà. Ông lại phát âm sai chữ “xung đột”[40], vì lúc này ông ta không còn bụng dạ nào chú ý đến chuyện phát âm nữa. - Sẽ nổ ra xung đột, tôi nói không sai tí nào cả. Nhưng ông nghị này, ông hãy bỏ qua những lời nói thẳng của tôi, chứ câu ông nói không có nghĩa lý gì hết! - Sau đó ông ta lại sôi nổi nói đến ban trọng tài, phúc lợi nhà nước, việc những người thị dân tuyên thệ và Liên bang tự do...

Cảm ơn Chúa! May lúc đó cụ Jean Jacques Hoffstede đến! Cụ và Mục sư Wunderlich khoác tay nhau đi vào, hai ông già ngây thơ, vui sướng, từ thời đại vô tư vô lự còn sót lại.

— Các ông bạn này! - Cụ Hoffstede nói - Có câu chuyện nói cho các ông nghe nhé! Chuyện giai thoại vui lắm, bằng thơ kiểu Pháp, các ông chú ý nghe nhé!

Cụ thoải mái ngồi xuống một chiếc ghế trước mặt những người đánh bi-a. Họ tạm dừng lại, người chống gậy, người tựa bàn, chăm chú nhìn cụ Hoffstede. Cụ rút trong túi áo ra một mảnh giấy, rồi lấy ngón tay trỏ thon thon đeo cái nhẫn mặt vuông đè lên cái mũi nhọn hoắt, ngâm nga như ngâm một bài sử thi, giọng rất vui:

Một hôm, nguyên soái Sachsens[41] và bà Pompadour[42],

Ngồi xe ngựa mạ vàng, dạo một tua,

Frelon[43] trông thấy, gào to: “Xứng đôi nhỉ!

Ông là thanh kiếm, bà là bao kiếm của nhà vua!” [44]

Ông Köppen thừ người ra một lúc, trong chốc lát, ông quên hết những chuyện xung đột và phúc lợi nhà nước, rồi cùng mọi người cười ồ lên. Tiếng cười vang khắp căn phòng rộng lớn. Chỉ một mình mục sư Wunderlich đi lại đứng trước cửa sổ, nhưng cứ nhìn vào đôi vai ông đang rung rung, đủ biết ông đang cười trộm một mình.

Bọn họ lại ngồi nán thêm ở phòng bi-a một lúc lâu nữa, vì cụ Hoffstede còn chuẩn bị nhiều chuyện cười như chuyện vừa kể. Cuối cùng, ông Köppen cởi tất cả khuy áo gi-lê ra; ông ta vui hẳn lên vì cảm thấy ở đây thoải mái hơn ở bàn tiệc nhiều. Mỗi lần đánh hòn bi-a, ông ta lại nói đùa một vài câu bằng tiếng địa phương miền Bắc nước Đức.

Thỉnh thoảng ông ta lại thú vị ngâm lên:

“Một hôm nguyên soái Sachsens...”.

Ông ta ngâm giọng ồ ồ, nghe chả ra gì cả.