hằng Đái, tay cầm cờ đỏ sao vàng bằng giấy, vai vác tấm biển bằng gỗ nhỏ hơn cái bảng đen vừa nhảy chân sáo, vừa hát:

Đội về đây

Đội về đây

Dân vui ấm no

Có ruộng cày

Là lá la la

Hai ba….”

Lũ trẻ con làng Thượng theo sau cùng hát vang từ xóm trong ra xóm ngoài. Đến gốc cây Dầu máu cổ thụ, chúng ngồi bệt, lấy hơi. Chúng vui quá, rước cờ chạy khắp làng, chân mỏi nhừ mà miệng vẫn hát. Cu Lâm huých vai thằng Đái.

- Ê Đái con, mi cầm cờ ngược à?

Đái trố mắt. Cờ nó ngược thật. Sao vàng chúi đầu xuống dưới, hai chân ngược lên trời. Đái bẻ cán cờ, xoay ngược lại. Cả lũ cười ồ. Thi, cô bé nhỉnh nhất trong đám trẻ con cười ngả nghiêng.

- Ê, Đái con, cờ xuôi mà không có cán thì lấy chi mà cầm

Đái chưng hửng. Cụ cậu đặt lá cờ không cán vào tay Thi rồi cầm lá cờ của cô bé vừa chạy vừa hát “Đội về đây…..”. Lâm kêu lên:

- Ê, Đái, con trai lấy của con gái mà không biết hổ à?

Đái đỏ mặt sừng sộ:

- Từ bữa ni, tau tên là Phương rồi. Không được đứa mô kêu là Đái con, Đái nhỡ nữa, nghe chưa?

Cả lũ lăn ra cười, cát bay mù mịt

- Ai đặt tên cho mi hè.

- Ba tau đặt tên Phương, nhưng mệ nội tau đặt tên Đái để ma khỏi bắt. Chừ tao lớn rồi, ma không bắt được nữa, nên kêu là Phương.

Thi phủi cát trên người Đái con, ra vẻ người lớn

- Được rồi, được rồi. Phương cầm cờ đi nào.

Lũ trẻ vừa nhảy chân sáo vừa hát. Phương mếu một chút, rồi cười toét, dẫn đầu đoàn trẻ con vui nhộn, vô tư. Đến thửa ruộng bên cây mưng già, Thi lễ phép.

- Cháu chào thím Thục.

- Ừ, chào cháu, ui chao, các cháu vui vẻ quá hỷ. Cháu có chộ thằng Đái của thím không?

Lâm cười nắc nẻ:

- Có, có thằng Đái con, Đái nhỏ đấy thím ạ.

Phương phụng phịu.

- Mạ đã hứa từ nay kêu con là Phương mà không nhớ à. Con bắt đền… hu…. hu….

- Ừa, ừa – tại mạ quên. Nhưng con có nhớ vác thẻ nhận ruộng cho mạ không.

- Có đấy ạ. Cái thẻ này quý lắm phải không mạ.

- Ừa, hiếm có lắm con ạ.

Thục cầm thể ghi đúng họ tên mình cắm xuống, chính giữa sào ruộng. Hai tay cầm khúc gỗ to nện đúng đầu cọc tre, gỗ chạm tre phát ra âm thanh trầm đục, vang vọng như sấm đất. Sào đất hồi cấy thuê, cho lão Lỗi, sao nhỏ nhoi, chật chội mà bây giờ dài rộng đến vậy. Thục ngồi gốc mưng già nghĩ miên man. Hơn mười năm trước, Thục ngồi bên này, Thuận ngồi bên kia, cách nhau một hơi thở nhẹ, một đọt mưng mới nhú sẫm đỏ…. Thục lo xa “con hai nhà nghèo mà lấy nhau, rồi lấy chi nuôi con hở anh”. Thuận nhìn ra phía chân trời xa xăm: “… rồi chúng mình sẽ có ruộng cấy, trâu cày!”. Thục bảo anh nói phỉnh cho người yêu yên tâm, Thuận thề là ngày dân cày có ruộng sẽ đến. Đứa nói không, đứa nói có.… rồi hoà vào tiếng cười khanh khách, giòn tan của Thục, nụ hôn ban đầu nồng cháy của Thuận. “Bây chừ, mẹ con em đã có hơn sào ruộng, nửa con trâu quả thực. Em với con đã cầm chắc thẻ lên ruộng của mình rồi, bên gốc mưng già ấy anh nhớ không? Sống khôn chết thiêng, anh về vui với mẹ con em…. anh ơi… “. Thục khóc tức tưởi, đầm đìa nước mắt. Trên bờ mương lũ trẻ vẫn gào khản cả cổ:

…… Dân vui ấm no

Có ruộng cày

Đoàn kết một lòng

Không phân chia

Hai… ba…

Dẫn đầu đoàn, hát to nhất vẫn là thằng Đái, mặc quần thủng đít, bị bạn cười lại xoay ra đằng trước

Lão Lỗi là địa chủ duy nhất của làng Thượng chịu án tử hình.

Người ta chặt cây mâấc thường làm choái cho cây tiêu leo làm cột hành hình chôn bên hố đào sẵn khá sâu. Đối diện là khán đài bằng tre. Các cột cổng chào kết lá đung xanh đậm. Nối hai đầu cột là lá dừa uốn cong. Thoạt nhìn giống sân khấu dã chiến dựng vội hơn là khán đài của toà án nhân dân đặc biệt xét xử địa chủ cường hào, ác bá. Người đến dự ngồi kín bãi cỏ. Trên khán đài, hội đồng xét xử ngồi thẳng đơ. Đội du kích làng Thượng khoác súng trường, đứng hình chữ “vê” (V). Chỉ huy đội cải cách ruộng đất là một phụ nữ ngoài ba mươi, mặt tròn, trán ngắn, cằm hơi lẹm, nói giọng Quảng, dân làng Thượng nghe mãi mới hiểu ra dăm ba phần.

Lão Lỗi được giải ra vành móng ngựa, hay nói đúng hơn là hai du kích xốc nách đặt lão ngồi vào chiếc ghế dài, phía vành trước là những cây tre uốn cong, buộc chặt thành hình vòng cung. Qua mấy ngày đấu tố, lão rũ rượu, mặt xanh dớt. Mái tóc bạc bết mồ hôi như cò bợ gặp mưa. Toà tuyên địa chủ Hoàng Lỗi chịu hình phạt tử hình. Lão điếc đặc, không biết có nghe được không mà đầu cứ gục xuống, gấp sát ngực. Toà tuyên tịch thu toàn bộ ruộng đất, trâu bò, của địa chủ Hoàng Lỗi chia cho dân nghèo. Thợ cày thuê, thợ cấy mướn vỗ tay ầm ầm, lão vẫn ngồi im cho đến khi hai du kích kéo lê lão đến bên mép hố hình chữ nhật đủ lọt chiếc quan tài, trói tay, trói chân lão vào cột, lão mới ngước nhìn hàng nghìn cánh tay giơ lên cao, chém xuống đều đặn theo nhịp hô: “Đả đảo địa chủ, cường hào, ác bá”

- Đả đảo

- Đả đảo

“Ruộng đất về tay dân cày”

- Hoan hô! Hoan hô! Hoan hô.

Chắc lão nhìn thấy, nghe được nên mặt tái dại, như con nợ chất chồng đến ngày bung bét. Đầu gấp xuống nghẹo hẳn sang một bên, cả người lão tụt xuống như chiếc quần lụa đột ngột đứt dây lưng

Lão ngất xỉu

Hình như lão Lỗi tắt thở trước khi súng nổ.