êm hôm ấy, Scarlett không ngủ được mấy. Khi bình minh tới và mặt trời trườn lên rặng thông đen trên những ngọn đồi phía đông, nàng vùng dậy khỏi chiếc giường lộn xộn đến ngồi trên một chiếc ghế đẩu bên cửa sổ, ngả cái đầu mệt mỏi lên cánh tay, phóng mắt nhìn qua sân sau và vườn quả của ấp Tara tới những cánh đồng bông. Tất cả cảnh vật đều tươi mát, lấp lánh sương, yên tĩnh và xanh rờn, và hình ảnh những cánh đồng bông phần nào làm dịu và an ủi trái tim đau của Scarlett. Tuy chủ nhân đã chết, nhưng ấp Tara, vào lúc mặt trời lên, vẫn có vẻ được những bàn tay yêu thương chăm sóc chu đáo và nom thật yên bình. Căn nhà gỗ dùng làm chuồng gà được trát thêm đất sét để tránh chuột đồng đột nhập, và quét vôi trắng sạch bong cũng như chuồng ngựa bằng gỗ. Khu vườn với những luống ngô, bí, đậu vàng và cải củ được dọn cỏ sạch và rào gọn ghẽ bằng cọc gỗ sồi. Vườn quả được phát quang bụi rậm và chỉ còn những đám cúc mọc dưới những rặng cây to. Nắng lấp lánh nhẹ lách vào mơn man những trái táo và những trái đào phơn phớt lông gần như lấp sau lớp lá xanh rờn và im phăng phắc dưới bầu trời óng vàng của ngày mới. Những đàn gà, vịt, con thì nghênh ngang, con thì lạch bạch, ùa ra đồng vì ở đó, dưới những bụi rậm hoặc trong lớp đất mềm mới cày vớ, có nhiều giun và ốc sên là thức ăn bổ béo nhất của chúng.

Lòng Scarlett trào lên đầy trìu mến và biết ơn đối với Will, người đã gây dựng nên tất cả những điều tốt đẹp này. Dù có tôn thờ Ashley đến đâu, nàng cũng không thể tin rằng chàng đã góp nhiều công lao để tạo nên sự an lạc này, bởi vì phồn vinh của ấp Tara không phải là công trình của một điền chủ quý tộc, mà là của một người "tiều nông" cần cù không biết mệt, tha thiết yêu ruộng đất của mình. Đây chỉ là một trại nghèo vẻn vẹn có hai đầu ngựa, đâu còn là cái đồn điền cao sang ngày xưa với những đồng cỏ đầy la vàng và ngựa đẹp, với những ruộng bông và ngô trải tít đến tận chân trời. Nhưng có được cái gì thì đều tốt và khi tình hình tốt hơn, những mẫu ruộng bỏ hóa sẽ được canh tác và sẽ ngày càng màu mỡ hơn sau một thời gian dài rỗi vụ.

Will không chỉ làm công việc canh tác vài mẫu đất. Anh đã kiên quyết chặn đứng hai kẻ thù của những người trồng trọt miền Georgia, mầm thông và gai mâm xôi. Không cho chúng lén lút lấn chiếm vườn tược, đồng cỏ, ruộng bông và hỗn xược chòi lên ngay cạnh hiên nhà ở ấp Tara như ở vô số đồn điền ở khắp bang.

Scarlett thót tim lại với ý nghĩ là thiếu chút nữa, ấp Tara đã trở lại tình trạng hoang dại. Bản thân nàng và Will đã hoàn thành một công việc tốt đẹp, chặn được bọn Yankee, bọn Carpetbagger và sự tấn công lấn chiếm của Tự Nhiên. Và phấn khởi nhất là Will đã không cần phải gửi tiền về nữa – trừ phi có tên Carpetbagger nào khác thèm muốn ấp Tara và tăng vọt thuế lên. Scarlett biết không có sự giúp đỡ của mình, Will sẽ rất gay go nhưng nàng thán phục và kính trọng tính độc lập của anh. Chừng nào còn ở cương vị làm thuê, anh vẫn nhận tiền của nàng, nhưng giờ đây sắp trở thành em rể nàng và là người đàn ông duy nhất trong nhà, anh chủ trương chỉ dựa vào cố gắng của bản thân mình. Phải, Will đúng là trời cho.

Pork đã đào cái huyệt từ đêm qua, ngay cạnh mộ bà Ellen và giờ đây bác đứng với chiếc xẻng trong tay, đằng sau đống đất sét đỏ ẩm ướt mà bác sắp sửa phải hắt trở lại chỗ cũ. Đứng sau bác trong bóng râm lổ đổ của một cây tuyết tùng sứt sẹo cành thấp, ánh nắng nóng của buổi sáng tháng sáu lốm đốm trên người, Scarlett cố không nhìn vào cái hố đỏ cạnh trước mắt mình. Jim Tarleton bé, Hugh Munroe, Alex Fontaine và đứa cháu trai nhỏ nhất của ông già McRae chậm chạp và lóng ngóng khiêng quan tài ông Gerald trên hai thành đòn bằng gỗ sồi từ nhà ra xuôi theo lối đi. Đằng sau họ, cách một quãng xa, là cả một đám đông lộn xộn hàng xóm, bạn bè, ăn mặc xềnh xoàng, lặng lẽ. Trong khi họ đi qua vườn, Pork gục đầu trên chốc cán xẻng, khóc và, với một nỗi ngạc nhiên không lấy gì làm thú vị, Scarlett nhận thấy những món tóc xoăn tít của bác, mới thấy tháng trước, khi nàng đi Atlanta, còn đen nhánh, giờ đã nhuốm bạc.

Nàng mỏi mệt cảm ơn thượng đế là nàng đã khóc hết nước mắt từ đêm trước, nên bây giờ có thể đứng thắng, mắt ráo hoảnh. Tiếng thút thít của Suellen ngay sau vai nàng, làm nàng tức không chịu nổi, phải nắm tay thật chặt để để khỏi quay lại vả vào bộ mặt sưng húp híp ấy. Dù vô tình hay hữu ý, Sue vẫn là nguyên do đã đến cái chết của cha họ và lẽ ra cô phải biết điều này mà gắng tự chủ trước những trước những láng giềng đang công phẫn thì mới đúng. Sáng nay, không một người nào nói với cô nửa lời hoặc ban cho cô một cái nhìn thông cảm. Họ lặng lẽ hôn Scarlett, bắt tay nàng, thì thầm những lời ưu ái với Carreen, thậm chí với cả Pork, nhưng đều làm như không thấy có Suellen ở đó.

Đối với họ, cô còn phạm tội bất trung với miền Nam. Và đối với cái cộng đồng nghiêm ngặt và chặt chẽ này, hành động của cô cũng kể như là phản bội lại danh dự của tất cả mọi người. Cô đã hủy hoại thể diện của Hạt. Với mưu toan moi tiền của chính phủ Yankee, cô đã đứng vào hàng ngũ bọn Carpetbagger và Scallawags, những kẻ bị phỉ nhổ hơn cả bọn lính Yankee. Cô, thành viên của một gia đình lâu đời, kiên định ủng hộ Liên Bang, một gia đình điền chủ, mà lại chạy sang hàng ngũ kẻ thù và bằng hành động đó, đã làm nhục tất cả các gia đình trong hạt.

Những người dự tang lễ vừa sôi sục phẫn nộ vừa buồn rũ, nhất là ba người trong bọn họ: ông già McRae bạn cánh hẩu với ông Gerald từ khi ông ở Savannah lên nạm ngược cách đây bao nhiêu năm, cụ bà Fontaine rất yêu quý ông vì ông là chồng bà Ellen và bà Tarleton vốn gần gũi với ông hơn bất kỳ bạn láng giềng nào khác vì, như bà thường nói, ông là người duy nhất trong Hạt biết phân biệt một con ngựa giống với một con ngựa thiến.

Trông thấy vẻ mặt như ủ giông bão của ba người đó trong phòng khách mờ tối, nơi đặt thi hài ông Gerald trước khi đưa đám, Ashley và Will cảm thấy hơi lo ngại. Hai người đã rút vào thư phòng cũ bà Ellen hội ý.

- Cơ chừng có vài người sắp nói gì đó về Suellen, Will nói độp một cái, cắn gãy đôi cọng rơm. Họ nghĩ họ có nhiệm vụ chính đáng phải nói. Có thể đúng là thế. Tôi không có phận sự phán xét. Nhưng Ashley ạ, dù họ đúng hay sai, với tư cách là người trong gia đình, chúng ta cũng phải bênh vực cô ấy và như thế thì sẽ lôi thôi ra. Ai mà thuyết phục được ông già McRae bởi vì ông điếc tõng nhĩ, chẳng thèm nghe mọi người can ông đừng nói. Và cậu lạ gì cụ bà Fontaine, khắp giời đất thiên địa chẳng ai ngăn nổi cụ nói toẹt điều mà mình nghĩ. Còn bà Tarleton – cậu có trông thấy đôi mắt nâu đỏ của bà long lên sòng sọc mỗi khi bà nhìn Suellen không? Bà đã nóng lên, khó mà nhịn được lâu hơn nữa. Nếu họ nói gì thì chúng ta phải can thiệp, mà hiện tại, ở ấp Tara này, khỏi cần bất hòa với láng giềng, chúng ta đã đủ chuyện rầy rà rồi.

Ashley thở dài lo lắng. Chàng hiểu tính tình những người láng giềng hơn Will và nhớ lại rằng cả nửa số cuộc cãi cọ và một phần những cuộc bắn nhau hồi trước chiến tranh đã khởi lên từ mấy lời phát biểu trước linh cữu những người láng giềng qua đời, theo tục lệ của Hạt. Nói chung, đó thường là những lời ca ngợi hết mức, song thi thoảng cũng có ngoại lệ. Đôi khi, những lời phát biểu với dụng ý cực kỳ kính trọng lại bị một số bà con của người chết hiểu lầm do thần kinh quá căng thẳng và những xẻng đất cuối cùng vừa mới phủ lên quan tài, chuyện rắc rối đã nổ ra.

Không có linh mục, vì các cha cố dòng Giám lý cũng như dòng Baptist ở Jonesboro và Fayetteville đều từ chối khéo không đến, Ashley phải chủ trì làm lễ tang bằng cuốn sách kinh cầu nguyện của Carreen. Vốn sùng đạo hơn các chị gái, Carreen rất hoang mang về chuyện Scarlett đã không nghĩ đến chuyện đón luôn một vị linh mục từ Atlanta tới và cô chỉ nguôi nguôi phần nào khi nghĩ rằng, đến ngày cưới Will và Suellen, có thể xin linh mục đến làm lễ cầu hồn cho ông Gerald luôn thể. Chính cô là người phản đối việc mời những mục sư tin lành ở gần đó và phó thác nhiệm vụ cho Ashley, đồng thời tự tay đánh dấu những đoạn trong sách kinh của cô đưa chàng đọc. Dựa người vào chiếc bàn viết cũ, Ashley ý thức rằng mình có trách nhiệm ngăn ngừa chuyện rắc rối và, vốn hiểu tính khí những người trong hạt cực kỳ dễ kích động, chàng rất đỗi bối rối không biết nên tiến hành thế nào cho ổn.

- Vô phương, Will ạ, chàng vò đầu nói. Dù sao tôi cũng không thể đánh gục cụ bà Fontaine hoặc cụ ông McRae, và cũng không thể lấy tay bịt miệng bà Tarleton. Và dù có nhẹ lời nhất, họ cũng sẽ bảo Suellen là kẻ giết người và phản bội, không vì cô ta thì ông O'Hara ắt vẫn còn sống. Quỷ tha ma bắt cái tục lệ phát biểu trên linh cữu người chết. Nó thật dã man.

- Ashley này, Will chậm rãi nói. Mục tiêu của tôi là không để cho ai công kích Suellen điều gì, bất luận họ nghĩ thế nào. Cậu cứ để mặc tôi. Khi nào đọc kinh và cầu nguyện xong, cậu cứ nói trước tiên.

Nhưng, trong khi theo dõi những người khiêng đòn chật vật đưa áo quan qua cái cổng hẹp vào nghĩa trang, Scarlett không hề nghĩ đến chuyện rầy rà có thể xảy ra sau lễ tang. Trái tim nàng đang nặng trĩu cái ý nghĩ rằng bằng việc chôn ông Gerald, nàng đang chôn nốt một trong những mối dây cuối cùng gắn bó nàng với những ngày sung sướng và vô trách nhiệm xưa kia.

Cuối cùng, những người khiêng cữu đặt áo quan xuống cạnh huyệt và đứng dẹp sang bên, co duỗi những ngón tay đau nhừ. Ashley, Melanie và Will nối nhau đi vào khu đất rào và đứng đằng sau mấy chị em O’Hara . Tất cả những người hàng xóm thân cận nhất có thể len vào đều tập trung đằng sau họ, còn những người khác đứng ngoài bức tường gạch. Scarlett, lúc này mới thật sự nhìn thấy họ, vừa ngạc nhiên vừa cảm kích về sự có mặt đông đảo của mọi người. Đi lại khó khăn như vậy, mà họ đến nhiều thế, thật là quý hóa. Có khoảng năm, sáu mươi người, một số ở xa đến nỗi nàng lấy làm lạ không biết làm sao họ kịp biết tin mà đến. Có những gia đình trọn vẹn từ Jonesboro, Fayetteville và Lovejoy đem theo cả một số đầy tớ da đen. Nhiều tiểu trại chủ mãi bên kia sông cũng có mặt cùng một số Cracker trong rừng và loáng thoáng mấy người ở vùng đầm lầy. Những người nầy gầy, cao quá khổ, râu ria xồm xoàm, vận quần áo vải thô dệt lấy, đội mũ da gấu trúc, tay ôm súng thoải mái, miệng ngậm thuốc lá nhai. Họ đem theo vợ, những phụ nữ chân không lún sâu trên nền đất đỏ mềm, môi dưới hoen đầy thuốc lá hít. Dưới những chiếc mũ chụp, mặt họ xanh xao màu sốt rét nhưng sạch bóng và những chiếc áo diềm bâu mới là phẳng phiu của họ lấp lánh hồ.

Những người láng giềng gần đều đến đông đủ. Cụ bà Fontaine nhăn nheo, héo hắt và vàng bệch như con hoàng yến già, tay chống gậy, theo sau là Sally Munroe Fontaine và tiểu nương Fontaine. Tha hồ cho họ giật gấu váy và thì thầm nài nỉ, cụ vẫn không chịu ngồi lên thành tường gạch. Cụ ông, lão bác sĩ Fontaine, không có niềm vui sống đã hầu tắt trong cặp mắt già của cụ bà. Cathleen Calvert Hilton đứng tách riêng ra một chỗ phù hợp, biết phận mình là vợ của một kẻ đã góp phần gây ra tấm bi kịch này, chiếc mũ chụp phai màu che lấp bộ mặt cúi gằm. Scarlett ngạc nhiên thấy chiếc áo dài vài peccan của cô ta có những vết mỡ, tay cô nhớp bẩn, lấm tấm tàn nhang, móng tay cáu đen. Cathleen bây giờ không còn vẻ gì là quý phái, nom cô như dân Cracker, thậm chí còn thảm hại hơn là đằng khác. Trông cô rõ ra là dân da trắng nghèo không đáng kể, nhếch nhác, hèn kém.

“Chẳng mấy nữa, cô ta sẽ hít thuốc lá, nếu không phải đã làm thế rồi”. Scarlett khiếp hãi nghĩ thầm: “Lạy chúa lòng lành! Sa sút khinh khủng!”.

Nàng rùng mình, quay mắt khỏi Cathleen, hiểu ra ranh giới giữa người sang với kẻ hèn mới mong manh làm sao.

“Mình mà không có đầu óc thực tế dám nghĩ dám làm, thì bây giờ cũng thế thôi”, nàng tự nhủ, lòng trào lên kiêu hãnh khi nhớ lại rằng nàng và Cathleen, sau cuộc đầu hàng, cũng xuất phát từ những hoàn cảnh như nhau – tay trắng và những toan tính trong đầu.

“Mình đã xoay xở không đến nỗi kém”, nàng nghĩ thầm, cất cao đầu và mỉm cười.

Nhưng nụ cười tắt nửa chừng khi nàng trông thấy cặp mắt bất bình của bà Tarleton chĩa vào nàng. Vành mặt bà đỏ ngầu vì khóc và sau khi lườm Scarlett, bà lại quay nhìn chằm chằm vào Suellen, một cái nhìn căm phẫn hung tợn báo trước điều chẳng lành đối với cô. Đằng sau bà, ông chồng và bốn đứa con gái với những búp tóc đỏ điểm một nốt nhạc điệu vào khung cảnh trang nghiêm này và với những cặp mắt nâu đỏ long lanh như mắt những con vật trẻ đầy sức sống, linh hoạt và nguy hiểm.

Mọi người thôi giậm chân, bỏ mũ, chắp tay lại, tiếng váy sột soạt im dần khi Ashley bước lên với cuốn sách kinh cầu nguyện đã sờn của Carreen trong tay. Chàng đứng một lát, mắt nhìn xuống, mắt lấp lánh trên mái tóc vàng óng. Im lặng sâu xa trùm lên đám người, sâu đến nỗi tiếng gió xào xạc trong lá cây mộc lan nghe rõ mồn một và cái giọng lấy đi lấy lại của một con chim nhại tiếng ở tít đằng xa vang lại to và buồn không chịu nổi. Ashley bắt đầu đọc kinh và mọi người đều cúi đầu trong khi chàng cất giọng sang sảng, lên bổng xuống trầm, rớt xuống những lời ngắn gọn và trang trọng.

“Ôi!” Scarlett nghĩ thầm, cổ họng nghẹn lại. “Giọng chàng sao mà đẹp! Mình rất sung sướng là Ashley làm việc này cho ba. Mình muốn chàng hành lễ hơn là một linh mục. Mình muốn đám tang của ba do một người thân chủ trì hơn là một kẻ xa lạ”.

Đến đoạn kinh nói về những linh hồn trong Ngục Tĩnh Tội mà Carreen đã đánh dấu cho chàng đọc, Ashley đột ngột gấp sách lại. Chỉ có Carreen nhận thấy đoạn bỏ sót và cô ngước lên nhìn, bối rối, khi chàng bắt sang bài Pater Noster ( Cha của chúng ta). Ashley biết rằng nửa số người có mặt chưa bao giờ nghe nói đến Ngục Tĩnh Tội và số còn lại ắt sẽ cảm thấy như bản thân mình bị xúc phạm nếu chàng ngụ ý xa xôi, cho dù qua lời kinh, rằng một con người tốt như ông O'Hara mà không được lên thẳng thiên đàng. Cho nên, vì tôn trọng mọi người, chàng bỏ qua hẳn và không nhắc gì đến Ngục Tĩnh Tội. Những người có mặt nghiệt thành hòa theo bài kinh Cha của chúng ta, những giọng họ kéo dài, rồi bối rối im dần khi Ashley bắt đầu bài Kính mừng Maria. Họ chưa bao giờ nghe bài kinh này và họ thầm lén đưa mắt nhìn nhau khi mấy chị em O'Hara, Melanie và các gia nhân ở ấp Tara phụ họa: “Cầu cho chúng con, giờ đây và đến phút lâm chung, Amen”.

Thế rồi Ashley ngẩng đầu lên, đứng phân vân một lát. Những người láng giềng dồn mắt vào chàng chờ đợi, đồng thời ổn định tư thế thoải mái hơn để nghe một bài thuyết giáo dài. Họ đang đợi chàng tiếp tục làm lễ vì không ai biết rằng chàng đã cạn hết vốn kinh cầu Thiên Chúa Giáo. Các cuộc tang lễ trong hạt xưa nay bao giờ cũng dài. Các linh mục dòng Baptist và dòng giám lý chủ trì các cuộc đó không có một bộ kinh nguyện nhất định mà tất cả những người tham dự đám đều khóc và cánh phụ nữ của tang quyến bắt đầu than thở thảm thiết. Bà con láng giềng ắt sẽ buồn, bất bình và công phẫn, nếu những bài kinh ngắn ngủi đó là toàn bộ nghi lễ dành cho người bạn thân yêu quá cố của mình, và liền trong các bữa ăn và dư luận trong Hạt sẽ chê trách chị em O'Hara không tỏ lòng kính trọng thích đáng với cha họ.

Cho nên, chàng vội đưa mắt nhìn Carreen như để cáo lỗi và lại cúi đầu, bắt đầu đọc thuộc lòng bài kinh Tăng giáo mà trước kia chàng hay đọc trong lễ mai táng những gia nô ở Trại Twelve Oaks.

“Ta là sự Tái Sinh và là sự sống... Kẻ nào... tin ta sẽ không bao giờ chết...”

Chàng không thuộc làu nên nói chậm rãi, thình thoảng ngừng một lát chờ cho câu sau trở lại trong trí nhớ. Nhưng cách đọc từ tốn ấy lại khiến chàng gây ấn tượng mạnh hơn và những người trước đó mắt ráo hoảnh đã bắt đầu rút mùi xoa trong túi ra. Là tín đồ trung kiên của dòng Baptist và dòng giám lý, tất cả bọn họ đều nghĩ đây là nghi lễ Thiên Chúa Giáo và ý kiến ban đầu của họ cho rằng các buổi lễ Thiên Chúa Giáo là lạnh lùng và đầy màu sắc giáo hoàng lập tức bị thay đổi. Scarlett và Suellen cũng mù mịt và cảm thấy những lời kinh là đẹp đẽ, ấm lòng. Chỉ có Melanie và Carreen nhận ra rằng người ta đang làm lễ an táng cho một người Ailen mộ đạo Thiên Chúa theo nghi lễ của giáo hội Anh. Và Carreen thì đang đau đớn đến dại khờ và quá bàng hoàng về sự gian lận của Ashley nên chẳng còn bụng dạ nào mà can thiệp.

Đọc xong, Ashley mở to đôi mắt màu xám buồn bã và nhìn khắp lượt đám đông. Ngừng một lát, chàng giao mắt với Will và nói:

- Bà con có mặt ở đây có ai muốn nói đôi lời?

Bà Tarleton giật thót người, nhưng chưa kịp làm gì thì Will đã tập tễnh tiến đến đứng ngay ở đầu quan tài và bắt đầu nói:

- Thưa các thân hữu, anh mở đầu, giọng buồn tẻ, có thể các vị cho tôi là quá trớn dám tranh nói đầu tiên – tôi, một kẻ mà cách đây khoảng một năm mới biết ông O'Hara, trong khi tất cả các vị đều đã biết ông hai mươi năm nay hay hơn nữa. Song đây là lý do biện minh cho tôi. Nếu ông sống thêm độ một tháng nữa, thì tôi hẳn sẽ có quyền gọi ông bằng cha.

Đám đông xôn xao kinh ngạc. Họ đều là những người có giáo dục nên không ai thì thầm gì, nhưng họ nhún từ chân này sang chân kia và chăm nhìn vào cái đầu cúi gằm của Carreen. Ai nấy, đều biết sự tận tâm thầm lặng của Will đối với cô. Thấy mọi con mắt đổ dồn về hướng ấy, Will vẫn tiếp tục nói làm như không nhận thấy.

- Do vậy tôi sẽ cưới Suellen ngay khi nào có linh mục từ Atlanta về, tôi thiết nghĩ điều đó có thể cho tôi được quyền nói đầu tiên.

Phần sau lời phát biểu của anh bị chìm trong một tiếng xì xầm rít giọng lan khắp đám người, một tiếng xì xầm giận dữ như của một bầy ong. Âm thanh ấy thấy chứa đựng cả bất bình lẫn thất vọng. Tất cả mọi người đều thích Will, tất cả mọi người đều tôn trọng anh vì những gì anh đã làm cho ấp Tara. Ai nấy đều biết anh yêu Carreen, cho nên cái tin anh sẽ lấy cô chị, kẻ bị cả vùng ghét bỏ, khiến họ bất bình. Anh chàng Will đôn hậu mà lại đi lấy cô ả Suellen dơ dáy lấm lấm lút lút.

Trong một lúc, không khí trở nên căng thẳng. Mắt bà Tarleton bắt đầu chớp chớp lia lịa và môi mấp máy như nói lên điều gì không thành tiếng. Trong im lặng, người ta nghe thấy ông già McRae cất giọng the thé hỏi đứa cháu trai xem diễn giả vừa nói gì. Đối diện tất cả mọi người, Will vẫn giữ vẻ mặt dịu dàng, nhưng cặp mắt xanh nhạt của anh như thách thức họ dám nói một lời về người vợ tương lai của anh. Trong một lúc, tình cảm mọi người chao đảo giữa lòng quý mến chân thành đối với Will và sự khinh bỉ Suellen. Và Will đã thắng. Anh nói tiếp như thể vừa rồi là một quãng ngừng tự nhiên.

- Tôi không được biết ông O'Hara trong thời kỳ tráng niên như tất cả các vị đây. Tôi chỉ biết trực tiếp khi ông đã là một ông già phúc hậu hơi lẫn cẫn. Nhưng tôi đã được nghe tất cả các vị kể lại dạo xưa ông là người như thế nào. Và tôi muốn nói điều này. Ông là một người Ailen đầy tính chiến đấu, một nhà quý phái miền Nam và một người hết mình gắn bó với Liên Bang. Thật không thể tìm đâu ra một mẫu kết hợp đẹp đẽ hơn thế. Và chúng ta khó mà gặp được nhiều người nữa giống ông vì cái thời của những con người khuôn đúc với ông đã chết như ông rồi. Ông sinh ra ở nước ngoài, nhưng con người mà chúng ta mai táng hôm nay lại giàu khí chất Georgia hơn bất kỳ ai trong chúng ta đây, những người đưa đám ông. Ông đã sống cuộc sống của chúng ta, ông đã yêu đất nước của chúng ta và, nói cho thấu tình đạt lý, ông đã chết cho sự nghiệp của chúng ta, như một người lính. Ông là người của chúng ta, ông mang những ưu điểm của chúng ta ở chỗ không có gì có thể ngăn nổi ông một khi ông đã quyết và ông không sợ bất cứ cái gì trên đời. Không có cái gì đến từ bên ngoài có thể đánh gục được ông.

“Ông đã không sợ chính phủ Anh khi họ định treo cổ ông. Ông đã khăn gói rời nhà ra đi. Và khi ông đến đất này, không một xu dính túi, ông cũng không sợ chút nào. Ông làm lụng và kiếm ra tiền. Ông cũng không sợ vật lộn với vùng đất này khi đó còn gần như hoang dã và dân Anhdiêng vừa mới bỏ đi. Từ hoang địa, ông gây dựng lên một đồn điền lớn. Khi chiến tranh nổ ra, tiền của bắt đầu tiêu tan, ông không sợ trở lại cảnh nghèo khó. Và khi bọn Yankee đến tận ấp Tara, có thể đốt nhà ông hoặc giết ông, ông cũng không mảy may nao núng, mà cũng không chịu để đánh quỵ. Ông chạng chân đứng như cột đồng trụ, không nhượng bộ, chính vì thế mà tôi nói ông mang những ưu điểm của chúng ta. Không có cái gì đến từ bên ngoài có thể đánh gục bất cứ ai trong chúng ta.

“Nhưng ông cũng có những nhược điểm của chúng ta bởi vì ông có thể bị đánh gục từ bên trong. Tôi muốn nói rằng điều mà toàn thể thế giới không làm nổi thì trái tim của chính ông đã dứt điểm. Khi bà O'Hara chết, trái tim ông chết theo luôn, có nghĩa là ông bị đánh gục. Và cái bóng mà thời gian qua ta thường thấy đi quanh quẩn đây, đâu có phải là ông”.

Will ngừng lại và bình tĩnh đảo mắt nhìn những bộ mắt của vòng người đứng quanh dưới ánh mặt trời ấm nóng như say mê, quên hết nỗi căm phẫn đối với Suellen. Mắt anh dừng lại một lúc trên Scarlett và hơi nheo lại như mỉm cười thầm an ủi nàng. Scarlett, từ nãy giờ cố kìm nước mắt, quả có cảm thấy nguôi dịu. Will nói những điều phải chăng hợp tình hợp lý, thay vì tuôn ra mùi mẫn những lời về chuyện sum họp ở một thế giới khác tốt đẹp hơn và phó thác mọi sự trong ý chúa. Mà Scarlett thì bao giờ cũng tìm thấy sức mạnh và an ủi trong lẽ phải chăng.

-“Và tôi không muốn thấy ai trong chúng ta bớt quý trọng ông vì đã suy sụp như thế. Tất cả các vị, và tôi nữa đều như ông thôi. Chúng ta đều có những khuyết điểm và nhược điểm như nhau. Không có gì đánh gục được chúng ta cũng như đánh gục được ông, dù là bọn Yankee hay bọn Carpetbagger, dù là thời thế khó khăn hay sưu thuế nặng, hay thậm chí là đói kém. Thế nhưng cái nhược điểm trong tim chúng ta thì lại có thể đánh gục ta trong nháy mắt. Không phải bao giờ cũng là việc mất người thân yêu nhất gây nên hậu quả ấy, như trong trường hợp ông O'Hara. Dây cót chính của mỗi người một khác. Tôi muốn nói thế này: những người bị đứt dây chính thì thà chết đi còn hơn... Vì thế mà tôi nói rằng tất cả các vị chẳng có nguyên cớ gì để đau buồn cho ông vào cái đận lính của Sherman đến ấp Tara và ông mất bà O'Hara kia. Giờ đây thân thể ông đã đi gặp lại trái tim ông, tôi thấy chúng ta chẳng có lý do gì để than khóc, trừ phi chúng ta ích kỷ ghê gớm và tôi nói như vậy bởi tôi yêu ông như cha đẻ... Nếu các vị không phản đối thì ta dừng ở đây, khỏi nói thêm gì nữa. Gia đình đã quá khổ não không còn tâm trí nào mà nghe nữa, nói nữa e đâm ra khiếm nhã”.

Will dừng lại và quay sang bà Tarleton, nói nhỏ:

- Thưa bà, chẳng hay bà có thể đưa giùm Scarlett vào nhà được không? Chị ấy đứng ngoài nắng thế không tốt. Và cụ bà Fontaine nom cũng không được hoạt bát lắm, nói trộm phép cụ.

Bất ngờ trước việc Will đột ngột chuyển từ lời ca ngợi ông Gerald sang nói về nàng, Scarlett đỏ mặt bối rối khi mọi con mắt đổ dồn về phía nàng. Tại sao Will lại làm cái trò quảng cáo cái bụng bầu đã rành rành của nàng? Nàng phóng một cái nhìn phẫn nộ pha chút ngượng ngùng về phía Will, nhưng luồng mắt bình thản của anh khiến nàng túng thế, “Xin chị, tôi biết mình đang làm cái gì chứ,” cái nhìn của anh nói vậy.

Ngay từ giờ anh đã là người đàn ông đừng mũi chịu sào trong gia đình rồi đó. Và không muốn có cảnh đôi co, Scarlett đành quay về phía bà Tarleton. Bà này, đúng như ý đồ của Will, bị lái đột ngột những ý nghĩa căm phẫn đối với Suellen sang một vấn đề bao giờ cũng làm bà mê mẩn là chăn dắt, dù đối tượng là súc vật hay người. Bà bèn khoác tay Scarlett.

- Ta vào nhà đi, cưng.

Mặt bà mang một vẻ quan tâm ân cần, say mê và Scarlett cam chịu để bà dẫn qua đám người đang rẽ ra, chừa một lối đi hẹp cho nàng. Một tiếng rì rầm thương cảm nổi lên khi nàng đi qua và nhiều bàn tay với ra vỗ về an ủi nàng. Khi nàng đến ngang tầm cụ bà Fontaine, cụ thò bàn tay gầy guộc ra nói: “ Đưa tay cho ta khoác, cháu” và lườm Sally và Tiểu nương: “Không, các chị không phải theo. Ta không cần các chị”.

Họ chậm rãi đi qua đám đông khép lại sau lưng họ và theo lối đi đầy bóng râm dẫn về nhà, bàn tay bà Tarleton sốt sắng đỡ khuỷu tay Scarlett mạnh mẽ đến nỗi nàng cảm thấy gần như được nhấc khỏi mặt đất từng bước một.

- Chao, tại sao Will lại làm thế? Scarlett giận dữ kêu lên khi chắc chắn là không còn ai nghe thấy. Có khác gì anh ta bảo: Nhìn cô ấy kia! Cô ấy đang có mang!

- Dào, cháu chả có mang là gì? Bà Tarleton nói, Will làm thế là phải. Cháu đứng ngoài nắng thế là rất dại, có thể ngất, bị sẩy thì khốn.

Will đâu có lo Scarlett bị sẩy, cụ bà Fontaine nói, hơi hổn hển trong khi đi qua sân đến chỗ bậc thềm,với một nụ cười lầm bầm tỏ ra biết tỏng mọi sự. Will là tay láu cá. Hắn không muốn bà hoặc tôi nói ở bên mộ, Beetrice ạ. Hắn sợ những điều chúng ta có thể nói và hắn biết đó là cách duy nhất để tống chúng ta đi khỏi... Và còn cái này nữa, hắn không muốn để Scarlett phải nghe tảng đất rơi xuống áo quan. Và hắn có lý. Hãy nhớ lấy điều này, Scarlett, chừng nào ta chưa nghe thấy cái tiếng đó, ta còn chưa tin người thân đã chết thật. Nhưng một khi đã nghe thấy vậy... Phải, đó là cái âm thanh kết thúc khủng khiếp nhất trên đời... Đỡ ta lên thềm, cháu, và đưa một tay cho tôi nào, Beetrice. Scarlett chả cần dựa vào cánh tay bà đâu, cũng như chả cần đến nạng, còn tôi thì không được hoạt bát lắm, như Will đã nhận xét...Will biết cháu là con gái rượu của ba cháu và hắn không muốn cháu phải đau đớn thêm. Hắn nghĩ mất mát này đối với các em cháu không đến nỗi nằng nề như đối với cháu, Suellen có nỗi nhục của nó trợ sức, còn Carreen thì có thượng đế của nó. Nhưng cháu chẳng có gì nâng đỡ phải không?

- Vâng, Scarlett đáp, rằng đỡ bà cụ bước lên thềm, hơi ngạc nhiên trước sự thật chứa đựng trong cái giọng the thé già nua ấy. Xưa nay, cháu chẳng bao giờ có gì nâng đỡ - ngoài mẹ cháu.

- Nhưng khi mẹ cháu mất, cháu thấy là cháu có thể đứng vững một mình, phải không? Ấy, một số người không có khả năng ấy đâu. Ba cháu là một. Will nói đúng. Cháu đừng buồn. Ông ấy không thể sống thiếu Ellen và giờ đây ông đấy đang ở nơi sung sướng hơn, cũng như ta sẽ sung sướng hơn khi nào ta gặp lại ông lão bác sĩ của ta.

Cụ nói hồn nhiên không hề có ý muốn gợi lòng thương cảm và Scarlett cùng bà Tarleton cũng không tỏ thái độ gì. Cụ nói thanh thoát và tự nhiên như thể cụ ông còn sống, đang ở Jonesboro và chỉ cần một cuốc xe ngắn là có thể đưa hai cụ đoàn tụ bên nhau. Cụ bà đã quá già, đã chứng kiến quá nhiều sự đời, còn thiết gì mà sợ chết.

- Nhưng... bà cũng có thể đứng vững một mình đấy thôi. Scarlett nói.

Bà cụ đưa cặp mắt long lanh như mắt chim nhìn nàng:

- Phải, nhưng đôi khi thật khó chịu.

- Này cụ, bà Tarleton ngắt lời, cụ không nên nói những lời ấy với Scarlett. Không thế cô ấy cũng đã đủ rối ruột rối gan lên rồi. Nào là chặng hành trình từ Atlanta về đây và cái áo chặt bó lấy người, nào là nỗi đau buồn riêng, nào là nóng ngột, chừng ấy đã đủ khiến cô ấy có nguy cơ sẩy thai, huống hồ cụ lại còn bồi thêm những chuyện buồn bã ấy nữa.

- Thật quái gở! Scarlett bức tức kêu lên. Cháu đâu có rối ruột rối gan! Và cháu không phải loại đàn bà đần độn ốm o động một tý là có thể sẩy.

- Chẳng biết thế nào đâu, bà Tarleton nói với cái vẻ của một người thông suốt mọi sự. Tôi bị sẩy, mất đứa con đầu lòng, khi trông thấy một con bò đực húc một đầy tớ da đen của chúng tôi và... cô nhớ con ngựa cái Nellie màu hồng của tôi chứ? Đó là con ngựa cái nom khỏe mạnh hiếm thấy, nhưng nó dễ hoảng loạn và căng thẳng thần kinh, và nếu tôi không theo dõi nó sát thì...

- Im đi, Beetrice, cụ bà Fontaine nói. Scarlett không dễ sẩy đến thế. Ta hãy ngồi ở tiền sảnh này cho mát. Đây có luồng gió mới thật dễ chịu. Bây giờ, bà hãy kiếm cho chúng tôi một cốc sữa, Beetrice, nếu có ở trong bếp. Hoặc bà xem trong nhà kho còn tí rượu vang nào không. Tôi có thể xài được một ly rượu vang. Ta sẽ ngồi đây chờ mọi người về để chào tạm biệt.

- Scarlett phải đi nằm thôi, bà Tarleton khăng khăng một mực, đưa mắt lướt trên người nàng với cái vẻ thành thạo của một người có thể tính chính xác đến phút cuối của thời gian mang thai.

- Thôi đi cụ, cụ bà Fontaine nói và lấy đầu gậy chống thúc bạn.

Bà Tarleton đi về phía nhà bếp, quẳng chiếc mũ lên tủ buýp – phê và đưa tay lên vuốt mái tóc đỏ đẫm mồ hôi.

Scarlett ngả người trên ghế và cởi hai chiếc khuy trên cùng của chiếc áo chật căng. Phòng tiền sảnh cao trần mát và mờ mờ tối, luồng gió từ sau nhà làm dịu cả người sau cái nắng gay gắt. Nàng nhìn xuyên qua tiền sảnh vào thấu phòng khách nhỏ, nơi vừa nãy hãy còn đặt linh cữu ông Gerald và cố không nghĩ tới ông nữa, ngước lên nhìn ảnh cụ cố bà Robillard treo trên lò sưởi. Bức chân dung bị rạch lưỡi lê của bà ngoại nàng với mái tóc vấn cao, bộ ngực gần như lộ hẳn và vẻ ngượng ngạo lạnh lùng, như mọi lần, làm cho Scarlett sảng khoái trở lại.

- Ta không biết Beetrice Tarleton đau đớn về chuyện nào hơn, mất ba con trai hay mất đàn ngựa, cụ bà Fontaine nói. Cháu biết đấy, bà ấy không quan tâm nhiều đến Jim và các con gái. Bà ấy thuộc loại người mà Will vừa nhắc tới. Dây cót chính của bà ấy đứt rồi. Đôi lúc, ta tự hỏi liệu bà ấy có đi theo con đường của ba cháu không. Bà ấy chỉ sung sướng khi được thấy ngựa hoặc người sinh sản ngay trước mắt, các con gái bà thì chưa đứa nào lấy chồng hoặc có triển vọng lấy được chồng ở cái Hạt này. Cho nên bà chẳng có gì để bận tâm. Nếu không phải là dòng quý phái gốc thì hẳn bà ấy sẽ tầm thường thật sự... Chuyện Will nói là sẽ cưới Suellen là có đúng không?

- Đúng ạ, Scarlett nhìn thẳng vào mắt bà cụ, đáp. Trời đất, nàng vẫn nhớ cái hồi nàng sợ cụ bà Fontaine chết khiếp! Phải, từ đó đến nay, nàng đã trưởng thành, chỉ còn thiếu nước dám rủa cụ nếu cụ can thiệp vào công việc của ấp Tara.

- Nó có thể kiếm được đám khá hơn, cụ bà Fontaine bộc trực nói.

- Thật không? Scarlett hỏi lại, giọng kiêu kỳ.

- Đừng có lên mặt, cô nương, bà già chua chát nói. Ta không công kích cô em gái quý báu của cô đâu, mặc dù ta đã có thể làm thế nếu ta nán lại ở ngoài nghĩa trang. Điều ta muốn nói là: trong tình hình vùng này hiếm đàn ông, Will có thể lấy bất cứ cô gái nào. Nào là bốn con mèo hoang của Beetrice, hoặc là đám con gái nhà Munroe, nhà McRae...

- Anh ta sẽ lấy Sue, có thế thôi.

- Con bé ấy lấy được nó là may đấy.

- Ấp Tara có được anh ta là may.

- Cháu rất yêu cái đồn điền này, phải không?

- Vâng.

- Yêu đến mức cháu không phản đối việc em gái cháu lấy chồng thuộc tầng lớp dưới, miễn là có một người đàn ông để trông nom ấp Tara?

- Tầng lớp dưới? Scarlett nói, ngạc nhiên về nhận xét ấy. Tầng lớp dưới? Thời buổi này thì chuyện đó có hệ trọng gì chừng nào một cô gái kiếm được một tấm chồng để lo toan chăm sóc mình?

- Chuyện ấy còn phải bàn, bà cụ nói. Một số người có thể cho cháu là thức thời. Số khác có thể phán rằng cháu lật nhào những nguyên tắc lẽ ra không bao giờ được suy xuyển một li. Chắc chắn Will không thuộc dòng dõi quý tộc như gia đình cháu.

Cặp mắt già sắc sảo của bà cụ hướng về phía chân dung cụ cố bà Robillard.

Scarlett hình dung Will, chàng trai gầy gò, chẳng có mã gì hiền dịu, lúc nào cũng nhấm một cọng rơm, toàn bộ bề ngoài không có gì là cương nghị, giống như hầu hết đám Cracker. Anh ta chẳng làm gì có trong gia phả hàng loạt cụ tổ giàu có, quý phái và quyền cao chức trọng. Thậm chí người đầu tiên của dòng họ Will đặt chân đến Georgia rất có thể là một trong những kẻ chịu ơn Oglethorpe ( 1 ) hoặc là một nông nô. Will không bao giờ biết đến trường trung học. Thực tế, bốn năm ở trường làng miền núi là toàn bộ vốn học vấn của anh. Anh ngay thật và trung nghĩa, anh nhẫn nại và cần cù, nhưng chắc chắn anh không phải là người quý phái. Rõ ràng, theo tiêu chuẩn của gia tộc Robillard, Scarlett đang sa sút trong đẳng cấp xã hội.

- Vậy là cô chấp nhận Will vào gia đình cô?

- Phải, Scarlett dữ tợn đáp, sẵn sàng nhảy bổ vào bà già ngay từ lời lên án đầu tiên.

- Cháu có thể hôn ta đi, cụ bà Fontaine nói một cách bất ngờ và mỉm cười với thái độ tán thưởng nhất. Cho đến nay, ta chưa bao giờ ưa cháu lắm, Scarlett ạ. Cháu bao giờ cũng rắn như gỗ hồ đào, ngay cả từ hồi nhỏ, mà ta thì không ưa một phụ nữ cứng cỏi, trừ bản thân ta. Cháu không nháo nhác mất thì giờ vô ích với những sự việc bất khả kháng, cho dù đó là những điều khó chịu. Cháu vượt hàng rào gọn ghẽ như một nhà đi săn cừ.

Scarlett mỉm một nụ cười phân vân và ngoan ngoãn chạm môi vào gò má héo úa chìa ra cho nàng. Lại được nghe những lời tán thưởng, kể cũng thích, dù không hiểu hết ý nghĩa.

- Có ối người ở đây không đồng tình với việc cháu cho Sue lấy một gã Cracker – mặc dù ai nấy đều mến Will. Họ có thể một mặt khen nó là người tốt và một mặt nói rằng một cô con gái nhà O'Hara mà phải lấy chồng hạ đẳng thì thật là kinh khủng. Nhưng cháu đừng bận tâm về điều đó.

- Cháu không bao giờ bận tâm về miệng lưỡi thiên hạ.

- Ta cũng nghe nói thế, giọng bà thoàng chút cay chua. Ờ, đừng bận tâm về dư luận. Đó có thể là cuộc hôn nhân rất tốt đẹp cũng nên. Cố nhiên, Will vẫn cứ sẽ có vẻ Cracker và hôn nhân cũng sẽ chẳng làm cho nó làm ra được hàng đống tiền, nó cũng sẽ chẳng bao giờ đem lại hào quang rực rỡ cho ấp Tara như ba cháu. Nhưng Will quý phái tại tâm. Nó có những linh cảm rất đúng. Chỉ có một người quý phái bẩm sinh mới có thể bắt mạch được những nhược điểm của chúng ta một cách chính xác như nó vừa làm ở ngoài nghĩa trang. Cả thế giới không thể quật ngã được chúng ta, nhưng chính chúng ta lại có thể đánh gục bẳng cách tiếc nuối quá đáng những gì chúng ta đã mất... và quá đắm chìm trong kỷ niệm. Phải, Will sẽ mang lại điều tốt lành cho Suellen và cho ấp Tara.

- Vậy là bà tán thành cháu để cho Will lấy Sue?

- Lạy chú, không! Giọng cụ bà Fontaine mệt mỏi, chua chát nhưng mạnh mẽ. Tán thưởng để cho Cracker vào làm rể những gia đình quý phái lâu đời ư? Hừ! Chả lẽ ta lại tán thưởng việc đem ngựa nòi lai với ngựa thường? Ồ, dân Cracker thì đôn hậu, chắc chắn và trung thực đấy, nhưng...

- Nhưng bà vừa nói, theo bà có thể là một đám tốt cơ mà! Scarlett kêu lên, hoang mang.

- À, ta nghĩ Suellen lấy được Will là tốt... hoặc lấy được ai cũng là tốt, bởi vì nó đang rất cần một người chồng. Liệu nó còn kiếm được chồng ở nơi nào khác? Và liệu cháu kiếm ở nơi nào khác ra một người quản lý tốt như Will cho ấp Tara? Nhưng như vậy không có nghĩa là ta thích cái tình thế này hơn cháu.

Nhưng mình thì lại thích thế, Scarlett nghĩ thầm, cố hiểu ra ý bà lão định nói gì. Mình lấy làm sung sướng về việc Will sắp lấy Suellen. Tại sao bà cụ lại nghĩ rằng mình phản đối chuyện đó? Bà cụ coi đương nhiên là mình không ưng, cũng như bà ấy.

Nàng cảm thấy bối rối và hơi xấu hổ như tất cả những khi có người gán cho nàng những xúc động, những động cơ mà họ tưởng nàng cũng chia sẻ với họ.

Cụ bà Fontaine phe phẩy chiếc quạt lá cọ và sôi nổi nói tiếp.

- Ta chẳng tán thưởng dám này hơn cháu. Song ta là người thực tế và cháu cũng thế. Khi có chuyện gì khó chịu nhưng không làm sao khác được, ta thấy giậm chân và kêu trời là chẳng khôn ngoan gì. Đó không phải là cách ứng xử với những thăng trầm của cuộc đời. Ta biết thế vì gia đình ta cũng như gia đình bên ông bác sĩ nhà ta đã bao lần lên voi xuống chó. Và nếu bọn ta có một phương châm, thì đó là thế này. “Đừng la hét – hãy mỉm cười và chờ thời". Bọn ta đã vượt qua bao nhiêu thử thách như thế, mỉm cười và chờ thời, cho nên bọn ta trở thành những chuyên gia về mặt phấn đấu để tồn tại. Bọn ta buộc phải thế vì bọn ta bao giờ cũng đặt cược nhầm ngựa. Dòng dõi ta đã bị đuổi ra khỏi Pháp cùng với đám Huguenots ( 2 ), đuổi khỏi Anh cùng với đám kỵ sĩ ( 3 ), đuổi ra khỏi Scotland cùng với ông hoàng Charlie ( 4 ), đuổi khỏi Haiti bởi bọn da đen và bây giờ lại bị bọn Yankee làm cho lụi bại. Nhưng bọn ta bao giờ cũng lại ngoi lên hàng đầu chỉ trong một vài năm. Cháu biết tại sao không?

Bà cụ nghểnh nghểnh cái đầu và Scarlett nghĩ bà giống hệt một con vẹt già.

- Không, thực tình, cháu không biết, nàng lễ phép trả lời.

Nhưng nàng đã chán ngấy, chán như cái hôm bà cụ miên man kể lại những hồi ức về cuộc nổi dậy ở Creek vậy.

- Ấy, tại vì thế này. Bọn ta biết uốn mình theo cái tất yếu. Bọn ta không phải là giống lúa yến mạch, mà là kiều mạch! Khi có dông tố, lúa yến mạch chín bị đánh rạp xuống đất vì nó khô, không thể uốn mình theo chiều gió, nhưng kiều mạch chín thì đầy nhựa trong thân và biết uốn mình, và khi cơn gió đi qua, lại bật dậy, thẳng và khỏe gần như trước. Dòng giống ta không cứng ngắc. Chúng ta biết mềm mại dễ uốn khi có gió lớn, bởi vì chúng ta biết mềm mại là có lợi. Khi tình hình khó khăn gay go, chúng ta phục tùng cái tất yếu không hé răng kêu lên, chúng ta lao vào công việc, chúng ta mỉm cười và chờ thời. Và chúng ta hòa hợp với những kẻ hạ đẳng, chúng ta lấy những gì chúng ta có thể moi được ở chúng. Khi nào đủ sức, chúng ta lại đá tung những kẻ mà ta đã leo lên đầu lên cổ. Đó là bí quyết để tồn tại, cháu ạ - Ngừng lại một lát, bà nói thêm – Ta truyền bí quyết đó cho cháu.

Bà già cười khục khục như khoái những lời của chính mình, bất kể sự hiểm độc chứa trong đó. Tuồng như bà chờ đợi một câu bình luận nào đó của Scarlett, song nàng không hiểu rõ ý nghĩa những lời đó lắm nên không nghĩ ra điều gì để nói.

- Thế đó, bà già nói tiếp, những người trong dòng họ ta bị đánh ngã song lại vùng dậy. Ta không thể nói vậy về nhiều người ở cách đây không xa. Hãy nhìn Cathleen Calvert. Cháu có thể thấy nó sa sút đến mức nào. Thành kẻ khố rách áo ôm! Lại cón thảm hại hơn cả thằng chồng! Hãy nhìn gia đình McRae. Xuống tận đất đen, bất lực, không biết xoay xở ra sao, không biết làm bất cứ việc gì. Thậm chí không chịu gắng gỏi thử làm một cái gì. Họ phí phạm thời giờ vào việc khóc than thời hoàng kim đã qua. Và hãy nhìn xem... ờ, hãy nhìn hầu hết mọi người ở cái Hạt này, trừ thằng Alex, con Sally nhà ta, trừ cháu, trừ Jim Tarleton cùng các con gái ông ta và một số người khác. Số còn lại đã đổ gục vì họ đã hết nhựa, vì họ không cả gan vùng dậy trở lại. Những người ấy, không còn tiền, không còn nô lệ da đen, là đi đứt, chỉ một thế hệ nữa là họ sẽ thành Cracker thôi.

- Bà quên mất gia đình Wikles.

- Không, ta không quên. Sở dĩ ta không nhắc đến họ là vì lịch sự thôi, bởi lẽ ta thấy Ashley là khác dưới nhà này. Nhưng một khi cháu đã nêu tên của họ thì... cháu thử nhìn họ xem! Này là India, theo những điều ta nghe được thì nó đã thành một gái già héo hắt, mang trọn một vẻ âu sầu quả phụ vì nỗi Stu Tarleton bị giết, không hề cố gắng quên gã đi mà bắt lấy một thằng đàn ông khác. Cố nhiên, nó đã lớn tuổi, song nếu nó có gắng thì làm gì mà chả câu được một lão góa đông con nào đó. Con bé Honey tội nghiệp thì bao giờ cũng cuồng trai nhưng lại đần như con gà mái Nhật bản, còn Ashley thì cháu xem đấy!

- Ashley là người tốt, Scarlett bật lên.

- Ta có phủ nhận điều ấy đâu, nhưng nó bất lực như một con rùa bị lật ngửa. Nếu như gia đình Wikles qua được thử thách gay go này, thì đó sẽ là nhờ Melly chứ không phải Ashley.

- Melly! Lạy chúa, bà nói gì vậy! Cháu đã sống với Melly một thời gian dài, đủ để hiểu rằng cô ấy bệch tật và khiếp nhược đến mức không có gan đuổi một con ngỗng.

- Dào, ai mà lại muốn đuổi một con ngỗng làm cái quái gì! Ta thấy cái đó chỉ phí thời gian thôi. Melly có thể không đuổi được một con ngỗng nhưng nó sẽ đuổi cả thế gian thôi hoặc cả chính phủ Yankee hoặc bất kỳ cái gì khác đe dọa Ashley quí báu của nó hoặc con trai nó hoặc những quan niệm của nó về dòng dõi trâm anh. Cách của nó không giống cách của cháu, Scarlett ạ, cũng chẳng giống cách của ta. Đó là cách mà hẳn mẹ cháu sẽ sử dụng nếu bà còn sống. Melly làm ta cứ nhớ đến mẹ cháu khi bà còn trẻ... Và có thể nó sẽ đưa gia đình Wikles qua bước khó khăn này...

- Ồ! Melly là một cô bé ngốc nghếch đầy thiện ý. Nhưng bà thật bất công đối với Ashley. Anh ấy...

- Dào! Ashley được nuôi dậy để đọc sách, chứ chẳng làm được gì khác. Cái đó chẳng thể làm cho một người thoát khỏi tình cảnh gay go như tất cả chúng ta đang lâm vào hiện nay. Ta nghe nói nó là tay thợ cày tồi nhất trong Hạt. Này, cháu thử so sánh nó với thằng Alex nhà ta! Trước chiến tranh, Alex là thằng công tử vô dụng nhất trần đời, không bao giờ nghĩ đến chuyện gì lớn hơn một cái cà vạt mới và uống cho say và bắn quàng và săn gái. Nhưng bây giờ hãy nhìn nó mà coi! Nó học làm ruộng bởi vì đó là điều cần thiết. Nếu không thì nó đã chết đói và tất cả nhà ta cũng thế. Bây giờ bông nó trồng tốt nhất trong Hạt – phải, cô nương ạ! Tốt hơn bông của ấp Tara nhiều! Và nó còn biết chăn nuôi lợn, gà nữa. Chà! Nó là một chàng trai ưu tú, tuy hơi nóng tính. Nó biết chờ thời, biết thích ứng với những thay đổi và khi nào chấm dứt thời kỳ Tái Thiết khốn khổ này, cháu sẽ thấy Alex của ta thành một người giàu như cha nó và ông nó. Nhưng Ashley thì...

Sự coi thường Ashley làm Scarlett đau nhói.

- Những cái đó cháu nghe như thổi kèn tàu ấy, nàng lạnh lùng nói.

- À, đừng làm bộ thế, cụ bà Fontaine nói, phóng vào nàng một tia mắt sắc như dao. Vì đó đích thị là cái tiến trình cháu đã theo từ khi cháu đi Atlanta. Ồ, phải! Mặc dầu ru rú ở cái xó nhà quê này, bọn ta vẫn được nghe về những mánh của cháu. Cháu cũng đã thích ứng theo thời thế thay đổi. Bọn ta nghe nói cháu đã phỉnh bọn Yankee, bọn da trắng rác rưởi và bọn Carpetbagger mới phất như thế nào để moi tiền chúng. Qua những điều ta được nghe thì quả cháu không hề điệu bộ màu mè. Tốt, cứ phải thế. Và moi được đồng nào thì cứ moi đến cùng, nhưng khi nào có kha khá tiền thì hãy thẳng cánh đạp vào mặt bọn chúng bởi vì chúng không được việc cho cháu nữa. Hãy dứt khoát làm thế và làm cho đích đáng, bởi vì dây dưa lằng nhằng là có thể đam lụi bại đấy.

Scarlett nhìn bà, trán cau lại vì cố gắng tiêu hóa những lời đó. Nàng vẫn không hiểu mấy và vẫn tức giận vì bà gọi Ashley là một con rùa lật ngửa.

- Cháu cho rằng bà hiểu sai Ashley, nàng đột ngột nói.

- Scarlett, cháu chả thông minh tí nào.

- Đó là ý kiến của bà, Scarlett cộc cằn nói, bụng ước giá có thể vả vào mặt bà già.

- À, về chuyện đola thì cháu khá thông minh đấy. Song đó là thông minh theo cách của đàn ông. Nhưng cháu không hề thông minh theo cách của đàn bà. Cháu nhìn nhận người không tinh một chút nào.

Mắt Scarlett bắt đầu lóe lửa, hai tay hết nắm vào lại mở ra.

- Ta đã làm cháu điên tiết, phải không? Bà già mỉm cười hỏi. Ấy, chính là ta chủ định làm thế đấy.

- Ồ, thật không. Tại sao, xin bà nói cho cháu biết.

- Ta có nhiều lý do.

Cụ bà Fontaine lại gieo mình xuống ghế và Scarlett đột nhiên nhận ra bà nom rất mệt và già không tưởng tượng nổi. Đôi bàn tay nhỏ xíu như mòng chim chắp trên cái quạt, vàng bủng, nhợt nhạt như tay người chết. Một ý nghĩa đến xua nỗi giận khỏi tim Scarlett. Nàng cúi xuống cầm tay bà già.

- Bà nói dối cực kỳ dễ thương, nàng nói. Trong toàn bộ câu chuyện dông dài của bà, chẳng có lời nào thực bụng cả. Bà chỉ cốt làm cho cháu khỏi nghĩ đến ba cháu thôi, phải không?

- Đừng có giở trò láu vặt với ta, bà già làu nhàu, hất tay nàng ra. Một phần vì lẽ đó, phần khác vì những điều ta nói là sự thật mà cháu quá ngu xuẩn không nhận thức ra.

Tuy nhiên, bà mỉm cười và giọng điệu không còn cay độc nữa. Nỗi phẫn nộ thay cho Ashley tiêu tan trong lòng Scarlett: nàng biết bà không thực sự nghĩ như bà nói.

- Dù sao cũng cảm ơn bà đã có nhã ý nói chuyện cho cháu khuây khỏa. Và cháu lấy làm mừng là bà đã đồng tình với cháu về chuyện Will và Suellen, mặc dù... mặc dù rất nhiều người khác phản đối.

Bà Tarleton trở lại, mang theo hai cốc sữa. Bà vốn vụng trong mọi công việc nội trợ, sữa sánh cả ra ngoài.

- Tôi phải đến tận nhà lạnh để lấy đấy, bà nói. Uống nhanh đi kẻo mọi người đang ở nghĩa trang về. Scarlett, cô định để Suellen lấy Will thật đấy ư? Không phải là anh ta không tốt, nhưng cô biết đấy, anh ta là dân Cracker và...

Scarlett và cụ bà Fontaine nhìn nhau. Cùng một ánh ranh mãnh lóe lên đồng thời trong mắt cả hai người...

( 1 ) James Edward Oglethorpe, một vị tướng của Anh đầu thế kỷ 18. Sau một cuộc chinh phạt chống quân Thổ, ông nảy ra ý lập một khu dinh điền cho những người nghèo khổ và những người thuộc các giáo phái Tin lành bị ngược đãi. Năm 1732 được sắc chí của vua, ông sang Mỹ lập nên bang Virginia.

( 2 ) Tên do những người Thiên Chúa giáo ở Pháp đặt cho những tín đồ Tin Lành theo thuyết Cavin từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII.

( 3 ) Tên đặt cho những người theo vua Charles I của Anh ( 1600 – 1649 ) chống Nghị Viện.

( 3 ) Charls Edward ( 1720 – 1780 ) sau một số thắng lợi rực rỡ, bị quân Anh đánh tan ở Culloden.