au khi đã khóa chặt cửa, những người trốn chạy lo săn sóc các thương binh. Với sự giúp đỡ của Barsac và Amédée Florence – chính anh cũng bị thương nhẹ. – Jane chăm sóc những người mà số phận trớ trêu đã đưa đẩy họ đến chỗ ở của kẻ thù tàn bạo của họ.

Khi việc băng bó đã xong, thì cô gái lại phải lo cho những người bất hạnh, bị cái đói hành hạ mấy ngày nay, ăn uống. Sau hồi lùng sục thức ăn ở khắp tất cả các tầng, mọi người cũng đã được ăn uống chút đỉnh. Nhưng tình thế vẫn hết sức nghiêm trọng, giờ cáo chung không thể tránh khỏi dường như chỉ kéo dài thêm mấy tiếng đồng hồ.

Mười một giờ trưa. Các vụ nổ vẫn tiếp tục, trên bãi đáp nghe rõ tiếng la hét của các Chàng trai Vui tính, thỉnh thoảng chúng lại phí công công phá cánh cửa, còn từ trên sân hiên thì vọng xuống tiếng chửi bới của William Ferney và đồng bọn của hắn, song những người chạy trốn ý thức được rằng pháo đài của họ gần như là bất khả xâm phạm.

Vừa mới được rảnh tay là Jane Buxton hỏi ngay Amédée Florence lý do họ rời khỏi nhà máy và đánh nhau trong điều kiện không cân sức như thế ngoài bãi đáp. Chàng phóng viên kể lại những gì đã xảy ra sau khi nàng đi khỏi. Anh kể rằng cuối cùng Tongané đã phát tín hiệu hằng mong đợi và Marcel Camaret đã chuyển sang khu giữa một vài gói thuốc nổ cùng với nhiều gươm đao, giáo mác. Sau đó những người bị bao vây tập trung đến cửa chính, sẵn sàng lao vào trận đánh khi nó bắt đầu.

Nửa giờ sau khi chuyển vũ khí thì một tiếng nổ đã vang lên. Đó là Tongané phá một trong mấy cái cửa ở khu người da đen. Nhà cửa bốc cháy và những người nô lệ tràn sang khu Dân sự, phá hết mọi thứ. Những việc diễn ra sau đó, Jane đã biết. Nàng còn nhìn thấy những người da đen bị đánh bật ra khỏi bãi đáp nhanh đến mức không ai kịp đến cứu họ. Công nhân quả đã ra khỏi nhà máy nhưng họ buộc phải rút lui ngay vì số đông những người da đen đã bỏ chạy khỏi bãi đáp.

Những người bị bao vây đành phải ở lại nhà máy thêm một đêm nặng nề. Thất bại của cuộc nổi dậy không cho phép họ hy vọng kết liễu được Harry Killer. Và họ phải chứng kiến những vụ nổ liên tiếp mà Jane không thể biết nguyên nhân của chúng.

Amédée Florence giải thích cho nàng hay rằng Marcel Camaret điên loạn đã gây ra những vụ nổ ấy.

Camaret, nhà phát minh thiên tài, gần như bị điên; nhiều biểu hiện thất thường, trái với trí óc thông minh và điềm tĩnh của ông đã cho thấy điều đó. Các biến cố trong tháng gần đây đã đưa ông đến tình trạng điên loạn.

Những tố giác mà các tù nhân của Harry Killer chạy sang nhà máy nói ra đã giáng đòn đầu tiên. Đòn thứ hai, còn ê chề hơn, là những lời thú nhận của Daniel Frasne. Sau khi biết rõ tất cả sự thật, Camaret ngày càng gần đến chỗ mất trí.

Việc cung cấp vũ khí cho Tongané là hành động có ý thức cuối cùng của ông. Khi phát ra tiếng nổ và ngọn lửa soi sáng cả khu nô lệ và khu Dân sự, thì mọi người ở bên viên kỹ sư thấy ông tái mặt và đưa tay lên cổ như bị ngạt thở. Đồng thời ông lắp bắp rất nhanh những lời rời rạc. Chỉ có thể hiểu những từ được nhắc đi nhắc lại mãi bằng cái giọng khe khẽ đó là: “Tiêu tan sự nghiệp của tôi! Tiêu tan sự nghiệp của tôi!”. Một hồi lâu, có thể đến mười lăm phút, Marcel Camaret cứ vừa nói những lời ấy vừa lắc đầu, rồi bỗng nhiên ông rướn thẳng người, đấm tay vào ngực mình và kêu lên: “Chúa đã nguyền rủa Blackland!...”

Nếu căn cứ vào điệu bộ khi ông nói thì trong ý thức của ông, chúa rõ ràng là chính bản thân ông.

Mọi người không kịp ngăn ông lại. Ông vừa chạy đi vừa la “Chúa đã nguyền rủa Blackland! Chúa đã nguyền rủa Blackland!...”.

Ông trốn luôn trong tháp, sau khi đã lên đến tầng trên cùng và khóa trái tất cả các cửa lại. Hệ thống bảo tháp cũng giống như hệ thống bảo vệ bên cung điện nên không thể lên chỗ ông được, y như William Ferney không thể từ sân hiên, là nơi hắn đang bị nhốt, xuống đất. Trong lúc Camaret chạy lên tháp thì vẫn nghe rõ tiếng của ông nhắc đi nhắc lại: “Chúa đã nguyền rủa Blackland!...”

Và hầu như ngay sau đó, tiếng nổ đầu tiên đã phát ra.

Dưới sự chỉ huy của Rigo, một vài công nhân, mặc dù sức yếu, đã lao vào nhà máy ngắt điện, định cô lập cái tháp. Nhưng Camaret có năng lượng dự trữ, thậm chí có cả máy phát điện chạy bằng khí lỏng, đủ cho ông dùng trong mấy ngày. Các tiếng nổ vẫn không ngớt. Thế nhưng những chú “ong vò vẽ” đã ngừng vũ điệu bảo vệ của mình và rơi xuống hào. Lúc đó mọi người lại phải cung cấp điện cho tháp và Camaret, mặc dù điện loạn, đã làm cho các chú “ong vò vẽ” hoạt động lại ngay.

Thế rồi đêm đã qua. Rạng sáng, Camaret hiện ra trên sân tháp. Từ trên đó ông nói vọng xuống hồi lâu, nhưng chỉ có thể nghe được những từ rời rạc: “Nỗi giận dữ của Chúa”, “lửa trời”, “phá sạch sành sanh”. Camaret kết thúc bằng tiếng kêu mà khắp nơi trong nhà máy đều nghe thấy “Chạy đi!...Tất cả hãy chạy đi!... – và lại biến vào trong tháp.

Bấy giờ vang lên tiếng nổ đầu tiên ở bờ trái. Vụ nổ xảy ra ngay trong nhà máy đã làm cho nhân viên của nó hoảng sợ. Họ quyết định thử vận vì phải chọn một trong hai cái chết.

Rủi thay, họ đã chạm trán với các Chàng trai Vui tính trên bãi đáp và bị chia làm hai, một số trốn vào cung điện của Ferney, số khác phải rút ra bờ sông.

Từ trên cung điện có thể nhìn thấy nhóm công nhân đó. Họ không dám tấn công nữa và cũng không dám quay trở về nhà máy, nơi họ có thể lại rơi vào tay của một người đang điên. Đói lả, kiệt sức, họ nằm lăn ra đất, hứng chịu những đòn tấn công của kẻ thù, bọn chúng có thể tấn công vào họ từ bờ sông bên phải hoặc từ trên sân hiên của cung điện mà không sợ nguy hiểm gì.

Jane Buxton nhận ra Saint-Bérain và bác sĩ Châtonnay trong đám công nhân ấy. Không ai trong số bạn bè của nàng, đặc biệt là những người mà nàng quý mến hơn cả, bị hy sinh trong cuộc phiêu lưu khủng khiếp này.

Jane vừa mới cảm thấy niềm an ủi tương đối đó thì ở các tầng trên của cung điện nghe rõ tiếng ầm ầm. Tiếng động phát ra từ sân hiên, bọn bị nhốt đang cố lật những phiến đá lát nền. Nhưng nó rất chắc. Giá như William Ferney và đồng bọn không bị đuối sức vì đói, thì nhất định là chẳng bao lâu nữa chúng sẽ thành công. Dù sao, đến gần sáu giờ chiều, nền sân hiên cũng đã bị chọc thủng và chúng chui được xuống tầng bốn.

Những người bị bao vây đang ở tầng ba. Họ đóng cẩn thận các cửa và bắt đầu chờ đợi.

Jane Buxton tranh thủ kể cho Barsac và Amédée Florence nghe những chuyện phiêu lưu của mình, những chuyện đã xảy ra sau khi nàng rời khỏi nhà máy.

Gần bảy giờ, trần tầng ba bắt đầu rung lên vì bị nện rầm rầm. William Ferney và bọn cướp đã xuống được tầng ba và đang nghỉ ngơi.

Bốn giờ sáng, chúng bắt đầu đục trần tầng hai. Không đợi đến lúc bị nó chọc thủng, những người bị bao vây đã rút xuống tầng một. Đây là nơi trú ẩn cuối cùng của họ.

Trong khi William ráng sức phá bỏ những chướng ngại vật trên đường tiến của hắn, thì mặt trời đã mọc lên trên bầu trời quang đãng. Và bây giờ có thể thấy rõ quy mô của thảm họa. Từ nay tên chuyên quyền ở Blackland sẽ chỉ ngự trị trên đống đổ nát. Thành phố đã bị hủy hoàn toàn. Chỉ có hai ngôi nhà ở khu các Chàng trai Vui tính, đối diện ngay với cung điện là còn sót lại. Nhưng mấy phút sau khi mặt trời lên thì chúng cũng nổ tung, hoàn tất việc phá hủy toàn bộ bờ phải.

Song các vụ nổ vẫn không dứt, trái lại, chúng xảy ra nhanh hơn. Sau khi phá xong bờ phải, Marcel Camaret bắt đầu điều khiển việc hủy diệt một cách thận trọng và khéo léo. Ông lần lượt cho nổ tung khu nhà ở của công nhân, các phân xưởng, các nhà kho – như để kéo dài sự khoái lạc, nhưng không đụng đến những bộ phận quan trọng của nhà máy, ví dụ như số máy móc cung cấp năng lượng cho công việc khủng khiếp của ông.

Các Chàng trai Vui tính trên bãi đáp vốn trụ lại tương đối yên vào những giờ cuối đêm và có vẻ như đã từ bỏ những cuộc tấn công vô ích vào cửa, nay lại bắt đầu la hét xông vào đập phá.

Hành động quyết liệt của bọn chúng khiến những người bị bao vây phải ngạc nhiên. Tại sao chúng kiên trì? Blackland còn đâu nữa, vậy thì chúng có hy vọng vào cái gì cơ chứ? Chúng bỏ cái thành phố đã chết này mà đi Niger có hơn không?

Những đoạn hội thoại rời rạc từ bãi đáp vẳng lại đã lý giải cho hành vi của các Chàng trai Vui tính. Chúng không có ý định giải thoát cho tên thủ lĩnh bị chúng buộc tội là phản bội, chúng chỉ mong sao sớm rời bỏ cái thành phố đã bị phá hủy này, nhưng trước tiên chúng muốn chiếm được số châu báu mà theo chúng William Ferney đang giấu đầy trong cung điện. Sau khi chia chác xong số của cải ấy, chúng sẽ tẩu đi tìm hạnh phúc dưới những khoảnh trời khác.

Những người bị bao vây chắc đã vui lòng làm cho chúng thỏa mãn. Rủi thay, chính bản thân họ cũng không biết các kho báu đó nếu như có thì nằm ở đâu và vì thế họ không thể thoát khỏi kẻ thù của mình.

Đến chín giờ sáng, tình hình vẫn không thay đổi, nếu không kể đến những tiếng nổ ngày càng dồn dập ở hướng nhà máy. William đang đục trần tầng hai, còn các Chàng trai Vui tính thì tiếp tục đập phá cánh cửa. Nhưng bỗng nhiên các Chàng trai Vui tính thay đổi chiến thuật. Mệt mỏi vì không dộng vỡ được cửa, chúng quay sang chú ý vào khối đá xây quanh nó. Tiếng dụng cụ đục đá của bọn chúng vang lên trong suốt một giờ, rồi sau có tiếng nổ rất mạnh, phần dưới của rầm của bên phải vỡ tung ra. Cái cửa vẫn không đổ, nhưng liều thuốc nổ tiếp theo nhất định sẽ phá hủy được nó. Nhiều nòng súng đe dọa đã thò qua lỗ thủng.

Những người bị bao vây buộc phải rút vào một trong những căn phòng xa nhất ở tầng một, còn các Chàng trai Vui tính đã bắt đầu đục lỗ cho quả mìn thứ hai.

Hầu như cùng lúc đó, có tiếng sụt lở – trần tầng hai đã bị chọc thủng. Vài phút sau những người bị bao vây nghe thấy tiếng bước trên tầng hai và tiếng đục bắt đầu vang lên ngay trên đầu họ.

Tình thế trở nên tuyệt vọng. Nửa giờ nữa ba hoặc bốn trăm các Chàng trai Vui tính sẽ từ bên ngoài ập vào. Bên trên, hai mươi tên cướp hung dữ có thể bắn qua trần nhà xuống tầng một ngay bây giờ. Những con người bất hạnh không thể chống lại số phận được nữa rồi. Jane và Lewis Buxton, Amédée Florence và Barsac cố an ủi họ mà không có kết quả gì. Họ nằm xoài trên sàn, tuyệt vọng chờ đón đòn chí tử.

Nhưng mọi việc bỗng thay đổi. Cả các Chàng trai Vui tính lẫn William Ferney cũng vứt bỏ công việc của mình. Tiếng nổ thật dữ dội, không giống với những tiếng nổ đang xảy ra gần đấy. Sau tiếng súng, có lẽ là của đại bác đó, là những tiếng súng khác và chưa đầy năm phút thì bức tường ngăn phần đông – nam của bãi đáp với ruộng bị thủng một lỗ rất lớn.

Một vài Chàng trai Vui tính vừa la hét vừa lao về phía lỗ thủng. Rõ ràng là chúng khó chịu với điều trông thấy được, bởi vì chúng đã chạy ngược trở lại và bắt đầu bàn bạc với nhau. Sau đó cả bọn chạy nháo nhào ra bờ phải, còn William Ferney đã bỏ ý định chui xuống tầng một, leo vội lên tháp.

Các Chàng trai Vui tính chưa đến được bờ phải thì mấy vụ nổ đã làm toi mất năm mươi nhân mạng, cùng lúc phá sập luôn cầu Cung điện và cầu Vườn. Con đường nối với bờ phải bị cắt đứt, các Chàng trai Vui tính chưa đến được cầu lúc xảy ra vụ nổ nhảy ào xuống sông bơi.

Thoáng chốc bãi đáp đã trở nên hoang vắng và nếu không kể đến những tiếng nổ vẫn còn vang lên đều đều thì sự im lặng như tờ đã đột nhiên thay thế cho cảnh rối loạn và ồn ào. Những người bị bao vây ngạc nhiên, không biết phải làm gì. Bỗng một góc của cung điện sập xuống, Marcel Camaret đang làm nốt công việc phá hủy của mình. Phải chạy đi thôi.

Họ chạy ra bãi đáp và vì muốn tìm hiểu nguyên nhân hốt hoảng của các Chàng trai Vui tính nên họ lao ra chỗ lỗ thủng. Họ chưa đến nơi thì bên ngoài tiếng kèn đồng lanh lảnh đã vang lên. Họ lưỡng lự dừng lại vì không tin vào tiếng kèn giải phóng.

Thế rồi đại úy Marcenay – dĩ nhiên độc giả đã đoán ra anh qua tiếng súng đại bác và tiếng kèn đồng báo tin anh đến – nhìn thấy đám người bất hạnh, xanh xao, kiệt sức, run rẩy vì đói và suy nhược trên bãi đáp.

Khi trông thấy mấy người lính hiện ra nơi lỗ thủng, họ muốn chạy đến nhưng những con người đáng thương đó yếu sức và xúc động đến mức chỉ có thể chìa hai tay về hướng các vị cứu tinh của mình và một vài người ngã xuống đất bất tỉnh.

Cảnh tượng tang thương hiện ra trước mắt đại úy Marcenay khi anh dẫn đầu đoàn quân của mình tiến vào bãi đáp. Bên kia sông là khoảng không đổ nát, bốc khói, bên trái và bên phải của đại úy là hai công trình to lớn đã bị phá hủy một phần, trước mặt anh là một quảng trường lớn, phủ đầy hàng trăm xác chết. Ở giữa quảng trường có một nhóm người còn sống. Đại úy Marcenay tiến về chỗ họ. Anh có diễm phúc gặp được người phụ nữ mà anh đi tìm, mà anh muốn cứu thoát trước tiên hay không?

Anh nhanh chóng được mãn nguyện. Trông thấy đại úy Marcenay, Jane Buxton đứng dậy chạy tới anh. Khó khăn lắm đại úy mới nhận ra rằng con người bất hạnh có khuôn mặt xanh xám, đôi má hóp và cặp mắt hốt hoảng này chính là cô gái dồi dào sinh lực mà anh đã từ giã gần ba tháng trước đây. Anh lao đến ôm nàng vào lòng đúng lúc nàng ngất đi.

Trong khi anh cố gắng săn sóc nàng thì vang lên hai tiếng nổ khủng khiếp, làm rung chuyển bãi đáp. Nhà máy và cung điện bị phá tan cùng một lúc. Giữa đống đổ nát còn trơ lại hai cái tháp cao, chắc và nguyên vẹn. Trên đỉnh tháp cung điện, William Ferney, tám tên quân sư, chín tên đầy tớ và năm tên vệ binh Đen – cả thảy hai mươi tên – đang gập người trên lan can kêu cứu.

Trên đỉnh tháp kia chỉ có một người. Người đó chạy quanh sân ba lần liền, vừa hét vào không gian những lời khó hiểu vừa vung vẩy cả hai tay. Người đó kêu rất to, dù ở xa vẫn nghe thấy rõ hai lần liên tiếp:

— Khổ thay!... Khổ thay cho Blackland!...

William Ferney cũng nghe thấy những lời nói ấy. Hắn chụp lấy khẩu súng và không cần ngắm bắn ngay sang tháp nhà máy ở cách hắn bốn trăm mét. Viên đạn bắn bừa bãi đã trúng đích: Marcel Camaret đưa hai tay ôm ngực và lảo đảo đi vào trong tháp.

Và như gần ngay tức khắc vang lên tiếng nổ đôi, mạnh hơn tất cả những tiếng nổ đã xảy ra trước đó, cùng với tiếng ầm ầm ghê rợn của hai cái tháp đã tung ra từng mảnh, một cái thì chôn vùi William Ferney và đồng bọn của hắn, một cái thì chôn cất chính Marcel Camaret.

Sau tiếng ầm ầm đinh tai váng óc là đến cảnh im lặng như tờ. Các khán giả kinh ngạc vẫn lặng nhìn một hồi lâu khi không còn gì để xem, vẫn lắng nghe hồi lâu khi không còn gì để nghe.

Mọi thứ đều đã kết thúc. Blackland đã bị phá sạch bởi người đã tạo dựng nên nó, thành phố chỉ còn là đống gạch vụn. Công trình sáng tạo tuyệt vời nhưng rủi ro của Marcel Camaret không còn nữa.