hường thường sau một cơn dông tố, ngọn gió cụp cánh lại, mây đen vẫn đọng trên bầu trời và bắt đầu cảnh tĩnh mịch. Cảnh tĩnh mịch nặng nề bao trùm Cô-xchi-a. Ngày lại ngày nối nhau đi chậm chạp, ảm đạm. Em đến nhà máy sớm một chút, đi chở phôi, làm việc liên tục không rời khỏi máy, làm mỗi lúc một nhiều hơn, theo dõi để Xê-va khỏi uể oải, khỏi biếng nhác, nhưng dù em có làm bao nhiêu việc đi nữa, em vẫn không thấy vui sướng và mọi việc vẫn kết thúc bằng một trạng thái mệt mỏi, không có ý nghĩa gì và cũng chẳng có ước muốn gì. Em ăn trưa một cách miễn cưỡng, còn ăn tối thì nhiều khi em quên, vì em không thấy đói.

Ở phân xưởng mọi người đều biết rằng anh ruột của Cô-xchi-a đã hy sinh ngoài tiền tuyến. Tuy không nói ra lời, nhưng ai cũng thương em.

Trước kia, mỗi khi gặp Cô-xchi-a đồng chí Ta-ghin-xép thường hỏi đùa rằng em đánh đổi danh hiệu tay búa giỏi số một để lấy cỗ máy có thấy tiếc không, nhưng bây giờ đồng chí chỉ chăm chú nhìn, dường như cố hiểu xem Cô-xchi-a đang suy nghĩ gì, và trong đôi mắt màu trò của đồng chí toát lên một ánh thông cảm.

Bí thư đảng uỷ đến phân xưởng thanh niên luôn. Thường thường, cùng đi với đồng chí có Di-na, nhưng một hôm, đồng chí đến chỗ sau hàng cột một mình, không có Di-na đi theo. Đồng chí tì người lên chiếc ba toong, nhìn Cô-xchi-a làm việc một lúc lâu.

- Cháu khá lắm! - đồng chí khẽ nói. – Hôm nay bác đã trông thấy thành tích của cháu trên bảng chỉ tiêu… Cháu đã hoàn thành định mức, cả bạn cháu cũng đang cố gắng vươn lên. Tốt lắm! Thế mà bác cứ lo lắng cho cháu mãi. Không ngờ cháu lại vững vàng như vậy…

Cô-xchi-a cúi xuống máy, em cảm thấy cay cay ở mũi.

- Những con người của chúng ta như thế đấy! - đồng chí Ta-ghin-xép nói, như tự chuyện trò với mình. – Cháu bị mất đi người anh duy nhất. Một nỗi đau đớn không thể kể xiết… Một người khác có thể sẽ chán nản, không thiết gì nữa nhưng cháu lại ngày càng làm việc tốt hơn. Cháu hiểu chứ, điều đó có nghĩa là lao động của cháu là một cuộc đấu tranh và cháu sản xuất tốt là để trả thù cho anh cháu, trả thù cho tất cả những gì bị bọn giặc huỷ diệt.

- Cháu hiểu ạ, - Cô-xchi-a thì thầm, đôi môi em run bần bật, - Có thể cháu sẽ còn làm được nhiều hơn nữa.

- Bàn tay lao động trung thực của cháu đã làm cho nhiều tên phát xít phải bỏ mạng và sẽ còn nhiều tên nữa phải chết!… - Đồng chí Ta-ghin-xép im lặng một lát, nhìn Cô-xchi-a vẫn chăm chú như trước, rồi nói thêm: - Chỉ có một điều bác chưa hài lòng ở cháu; đó là cháu gầy rộc đi, cháu hốc hác hẳn đi. Như thế không được. Cháu phải giữ gìn khoẻ. Cháu yếu đi có nghĩa là kẻ địch sẽ thuận lợi hơn. Bác sẽ bảo phân xưởng bồi dưỡng thêm cho cháu.

- Không nên bác ạ… Cháu tự lo lấy… Mọi người thế nào, cháu cũng như thế thôi…

Sau đó xảy ra một chuyện làm các bạn thiếu niên hết sức kinh ngạc: đồng chí bí thư đảng uỷ đưa cánh tay lòng khòng vì thương tật ôm lấy Cô-xchi-a, kéo em lại sát bên người, nhìn thẳng vào mắt em, không nói một lời rồi quay người đi, chân bước nhanh hơn mọi ngày. Cô-xchi-a ngồi khuất vào sau chiếc tử đựng dụng cụ. Em ngồi ở đó cho tới lúc các bạn đã đi ăn trưa hết cả.

Mi-sa sang nhà máy nhiều hơn trước. Thỉnh thoảng Cô-xchi-a cùng bạn ra xem con mương đang được đào từ phân xưởng lắp ráp mới thông ra sông. Sau khi đứng một lát ở ngoài bờ mương, người rét run lên, hai anh em vào phân xưởng nhiệt luyện, ngồi ở bên mấy chiếc lò. Mi-sa kể cho em nghe về đất nước U-crai-na ấm áp hoặc khe khẽ hát những bài hát U-crai-na mà Cô-xchi-a rất thích vì âm điệu buồn buồn của chúng.

Trong khi đó, việc chuẩn bị cho chuyến đi rừng tai ga vẫn được tiến hành, nhưng người chuẩn bị chủ yếu là Cô-li-a. Cậu ta thường bực mình vì Xê-va chẳn có sáng kiến gì cả. Cô-li-a thì sáng kiến cứ gọi là vô khối. Chẳng hạn, cậu ta mua ở cửa hàng “Người thợ săn”, hai chiếc la bàn bỏ túi có dạ quang và để kiểm tra lại, cậu ra đi làm theo một la bàn, ở nhà máy về theo một la bàn. Cậu ta còn kiếm được một tấm bản đồ vùng U-ran và mấy cuốn sách khoa học gì đó, rồi bằng một giọng như nghẹn lại vì hồi hộp, cậu ra kể về các ngọn núi Tum, Mác-tai, núi lửa Pô-pốp, bởi vì cậu ta tin chắc thể nào ông già Ba-khơ-chi-a-rốp cũng dẫn cậu ra và Xê-va tới đúng những ngọn núi ấy. Một hôm Cô-li-a còn bảo rằng cậu ta đã quyết định sẽ cùng Xê-va trích máu ăn thề với nhau.

- Bây giờ không ai đi làm cái chuyện gàn dở ấy đâu! – Cô-xchi-a giễu.

Các “sáng kiến” của Cô-li-a càng ngu xuẩn bao nhiêu, cậu ta càng tất bật, say sưa bao nhiêu, thì Cô-xchi-a càng thấy tức cười bấy nhiêu. Sau buổi nói chuyện với đồng chí bí thư đảng uỷ, em bỗng cảm thấy toàn bộ ý định của Cô-li-a chỉ là một trò trẻ con, em lấy làm lạ không hiểu tại sao Xê-va vẫn tiếp tục tham gia vào cái trò ấy, mặc dù không nhiệt tình như trước. Nhưng có một điều Cô-xchi-a hết sức quan tâm, đó là việc giữ bí mật hoàn toàn. Em ra lệnh cho hai bạn tuyệt đối không nói một câu nào ở nhà máy về việc chuẩn bị cho chuyến đi. Cô-li-a tán thành ngay ý kiến đó. Cậu ta gọi việc giữ bí mật là “nguyên tắc bảo mật “ và đề nghị khi tình cờ gặp nhau ở nhà máy, ba người trong nhóm bí mật sẽ nháy mắt trái với nhau. Cô-xchi-a coi đó lại là một trò ngu xuẩn nữa, cho nên em cố tính quên không nháy mắt. Xê-va cũng theo gương bạn, thế là chỉ có Cô-li-a nháy mắt một mình.

Nguyên tắc bí mật được cả ba em giữ đúng. Vì vậy, Cô-xchi-a bị bất ngờ hết sức khi thấy Nhi-na Páp-lốp-na biết chuyện Xê-va định đi trốn.