úc Đêrych bước xuống sân ga xép xa xôi, anh nhìn dọc theo sân ga mong gặp Jên, nhưng không có ai ở đấy cả. Anh là hành khách độc nhất. Anh bước chân lên chiếc xe đón anh ở ngoài ga. Anh rất thắc mắc. Tại sao Jên không ra đón anh? Anh cảm thấy có những dự kiến nặng nề. Phải chăng Jên đã chùng gân trước sự cố gắng?

Trong ánh sáng rực rỡ của buổi sáng, chẳng bao lâu Đêrych đã nhìn thấy những thảm cỏ rộng và sân của lâu đài Gleneesh. Simxân đón anh ở ngoài cổng. Anh kịp thời ngừng lại vừa lúc anh định hỏi tin tức về "cô Jên". Sự sơ xuất đó nhắc anh phải thận trọng lời nói và trong hành động. Anh sẽ phải ân hận suốt đời nếu anh phản Jên.

- Thưa ngài Đêrych, - Simxân nói, - ông Đan đang ở trong thư viện.

Đan đang ngồi trên ghế liền đứng dậy và tiến lên đón bác sĩ, tay phải giơ lên, nụ cười nở trên môi, và rất thẳng, rất vững vàng làm bác sĩ phải nhìn thẳng vào mặt con người đang tiến đến với mình một cách thoải mái, vì không tin đó là bệnh nhân mù mà mình đến thăm. Rồi bác sĩ nhận thấy có một sợi dây bằng lụa căng từ chỗ ghế Đan ngồi ra đến cửa, và bàn tay bệnh nhân đang lướt nhẹ lên nó. Đêrych đặt bàn tay mình vào bàn tay đang chìa ra và nồng nhiệt bắt tay.

- Anh bạn thân mến, sao biến chuyển nhiều thế này?

- Có phải không ạ? - Đan hân hoan đáp. - Đó hoàn toàn là công của chị y tá nhỏ nhắn mà anh đã cử đến cho tôi. Và tôi thấy cần phải nói với anh chị ấy là nhất hạng.

Đan đã lại trở về ghế không khó khăn gì. Anh đưa ra cho bác sĩ xem công lao của Jên.

- Những thứ này đều là phát minh của chị ấy đấy!

Anh tháo dải lụa ra thả nó nằm xuống đất mà không để rời khỏi chỗ anh ngồi, anh nói tiếp:

- Anh thấy đấy, dây này dẫn đến đàn dương cầm, dây kia dẫn đến cửa sổ. Anh làm thế nào để phân biệt được cái này với cái kia?

- Bởi màu sắc, bác sĩ đáp. Cái màu nâu, cái màu đỏ, và cái thứ ba màu xanh.

- Vâng, - Đan nói. - Anh phân biệt được chúng bằng màu sắc, còn tôi thì ở độ mịn và ở chiều dày của chúng mà anh không nhìn thấy.

- Tôi rất sung sướng thấy chị Rôza đã làm anh vừa ý.

- Vừa ý thôi à! - Đan kêu lên. - Hãy nói là chị ấy giúp tôi sống lại. Tôi lấy làm xấu hổ nghĩ đến cái vực thẳm tinh thần mà tôi đã rơi vào lúc anh đến hồi lâu, Đêrych! Hồi đó tôi là một mảnh vải xấu, một miếng giẻ rách... Và chắc anh đã cho tôi là một thằng nhu nhược, một thằng đần độn.

- Anh bạn ạ! Chẳng thằng nọ mà cũng chẳng thằng kia. Anh vừa mới trải qua một cơn gian lao ác liệt. Nhờ ơn Chúa anh đã thoát ra và thắng lợi.

- Tạ ơn anh nhiều lắm, anh Đêrych! Nhưng tôi lại chịu ơn chị Rôza nhiều hơn nữa. Tôi muốn có chị ấy ở đây để tiếp anh. Chị ấy vắng mặt cuối tuần mất rồi!

- Vắng mặt!... Đúng vào lúc này? - Đêrych kêu lên và suýt nữa anh lại mắc phải sơ xuất lần thứ hai.

- Vâng chị ấy đi vào chiều hôm qua. Chị ấy nói với tôi sáng sớm thứ Hai mới về. Chị ấy có vẻ cần phải nghỉ ngơi, và anh đến đây là cơ hội thuận tiện cho việc ấy. Anh Đêrych này! Anh vừa phải đi một quãng đường xa như thế để đến đây thăm tôi, thật là quý hóa quá! Tôi lấy làm bối rối đã làm phiền anh như vậy.

- Việc gì mà phải bối rối như thế, anh bạn thân mến! Mặc dù tôi đến đây là để thăm anh, nhưng gần đây tôi cũng có một người bạn mà tôi cần phải quan tâm đến. Tôi nói như vậy là để được hoàn toàn thành thật đối với anh và để san sẻ bớt gánh nặng ân huệ đang đè nặng lên vai anh.

- Ôi, cảm ơn! Anh làm nhẹ cho sự đóng góp của tôi chứ đâu làm nhẹ được lòng biết ơn của tôi! Và bây giờ mời anh đi ăn điểm tâm... và xin phép anh cho biết, Đêrych... (Đan đỏ mặt lên như một đứa trẻ rồi nói tiếp). Tôi rất ân hận là phải để anh đi ăn một mình. Chị Rôza đi vắng, điều đó làm tôi buồn lắm, nhưng tôi... tôi bao giờ cũng ăn riêng, chỉ trừ có Simxân phục vụ tôi.

Đan không thể trông thấy cặp mắt thông cảm của bác sĩ, nhưng một giọng nói đầy thiện cảm đáp lời anh: "Phải rồi, tất nhiên là thế!" không có bình luận gì khác làm anh can đảm nói thêm:

- Tôi cũng không dám nhận sự có mặt của chị Rôza. Chúng tôi vẫn ăn riêng. Anh không thể nào tưởng tượng được thế nào là cái cảnh vừa đuổi theo một miếng ăn xung quanh đĩa vừa tự hỏi không biết nó có nhảy đi chơi và ngoài bàn không?

- Không, tôi làm sao mà tưởng tưởng nổi! Không một người nào chưa có kinh nghiệm ấy lại có thể tưởng tượng được. Nhưng vì sao Simxân lại ít trở ngại cho anh hơn là chị Rôza, người chuyên làm việc đó?

Đan lại đỏ mặt trả lời:

- Vì, anh thấy không, Simxân là người cạo râu cho tôi, mặc quần áo cho tôi và đưa tôi đi chơi. Và mặc dù đó mãi mãi là một nỗi khổ, nhưng một nỗi khổ mà tôi bắt đầu quen. Anh có thể tóm tắt tình hình như sau: Simxân đại diện cho cặp mắt của thân thể tôi, còn chị Rôza là cặp mắt của tâm trí tôi. Anh có biết rằng chị Rôza chưa bao giờ sờ đến người tôi không, ngay cả đến cái bắt tay cũng không nốt? Tôi lấy thế làm sung sướng lắm, vì chị ấy đối với tôi là tâm trí, là tiếng nói, tiếng nói giúp đỡ nhau một cách kỳ lạ. Tôi thấy hình như tôi không thể sống được nếu không nghe thấy nó.

Đan rung chuông và ra lệnh cho Simxân dẫn ngài Đêrych về buồng riêng và mời ăn sáng.

Bác sĩ tắm rửa xong, mặc bộ quần nông thôn vào rồi ăn bữa sáng ngon lành. Anh còn đang thưởng thức món cà phê tuyệt diệu của bà Mac thì thấy bà già vào. Anh lập tức hỏi bà pha cà phê bằng gì?

- Thưa bác sĩ, trong một cái bình bằng sứ! Ông có vui lòng đi theo tôi thật im lặng không? Thật im lặng đấy nhé!

Hai người đi thật nhẹ nhàng lên cầu thang và đi theo một hành lang thật tối phủ một tấm thảm dầy.

- Đưa tôi đi đâu thế này, bà Mac?

Bác sĩ vừa hỏi vừa bắt chước kiểu đi tập tễnh của bà già

- Thưa ông Đêrych, chỉ một lát nữa là chúng ta sẽ đến.

Tới đầu hành lang, bà già dừng lại, gõ nhẹ vào một cánh cửa rồi mở nó ra và thì thầm một cách bí mật:

- Thưa cô Rôza, ông Đêrych đã đến đây!

Và bà đưa bác sĩ vào một căn phòng lịch sự. Một ngọn lửa đang cháy sáng trong lò sưởi, Jên đang ngồi trong một chiếc ghế bành, chân để lên cái ghế củi. Thoạt đầu, bác sĩ chỉ trông thấy mỏm đầu và chiếc váy màu ghi của chị. Jên nói ngay:

- Ôi, Đêrych! Có phải anh đấy không? Anh vào trong này và đóng cửa lại. Chỉ có chúng ta thôi đấy chứ? Lại nhanh đây bắt tay tôi đi, nếu không tôi sẽ phải đi tìm anh ấy...

Chỉ trong một giây, bác sĩ đã đến cạnh chị, anh quỳ một đầu gối xuống trước chiếc ghế bành và nắm lấy hai bàn tay đang giơ ra tìm anh.

- Jên! Anh nói. Jên!

Rồi vì ngạc nhiên và xúc động, anh không nói được nữa. Cặp mắt của Jên bị bịt chặt bởi một dải lụa màu đen buộc vào hai bên tai. Có một cái gì cảm động trong cảnh tượng một người phụ nữ một mình trong căn phòng khách nhỏ này, cặp mắt bị buộc chặt không còn trông thấy ánh sáng.

- Bạn ạ! Jên đáp. Tôi đi cuối tuần vào xứ sở của đêm tối. Ôi Đêrych! Tôi phải làm cuộc hành trình này, đây là phương pháp hiệu nghiệm nhất để giúp Đan tội nghiệp của tôi, phải biết cụ thể thế nào là mù trong tất cả các chi tiết nhỏ nhất. Tôi không bao giờ có trí tưởng tượng, ngay cả trong thời thơ ấu nhất của tôi. Và cũng vì anh ấy không phàn nàn bao giờ nên tôi không thể biết trong tình trạng của anh vấn đề gì là khốn khổ nhất. Tôi chỉ còn một cách để phát hiện: cũng mù như anh ấy trong 48 giờ. Bà Mac và Simxân rất hiểu tôi nên hết sức ủng hộ. Simxân bảo đảm cho tôi khu vực được tự do mỗi khi chúng tôi muốn lên hay xuống, vì ngộ nhỡ hai người mù mà gặp phải nhau thì rắc rối lắm.Bà Mac giúp tôi tất cả những gì mà tôi không thể làm một mình đươc. Và Đêrych ạ, có nhiều vấn đề lắm, anh không thể tưởng tượng được là có bao nhiêu... Thế rồi trong bóng tối khủng khiếp ấy, tấm màn đen luôn luôn căng ra trước mắt anh vững chắc như một bức thành... không thể dò được như một vực thẳm trong đó hình như người ta sắp bị chôn vùi. Và từ trong đêm tối thốt ra những tiếng nói. Nếu nói to, tiếng nói sẽ đập vào anh như một cái búa và nếu không nói rõ, sẽ làm anh hoảng sợ. Và buổi sáng lúc thức dậy cũng vẫn là đêm tối đã bao phủ anh suốt cả đêm. Tôi chỉ mới cảm thấy có một lần vì tôi mới bắt đầu thí nghiệm từ tối hôm qua, sau bữa ăn, nhưng tôi lo sợ cho bữa sáng mai. Hãy cứ tưởng tượng phải chịu cảnh như thế này mãi mãi không hy vọng gì trông thấy ánh sáng mặt trời và những bữa ăn nữa!

- Sao, chị cứ giữ mãi tấm vải bịt cả trong bữa ăn nữa à?

- Tất nhiên phải thế, và anh không tưởng tưởng được nhục nhã biết bao khi phải đuổi theo một miếng thức ăn trong cái đĩa để rồi lại thấy nó trên mặt bàn. Tôi cũng không còn lấy làm lạ nữa về việc anh Đan tội nghiệp không muốn tôi được chứng kiến bữa ăn của anh. Nhưng sau một thời gian tập luyện, tôi hy vọng anh ấy sẽ đồng ý và tôi sẽ giúp đỡ được anh trong việc khắc phục khó khăn. Ôi, Đêrych! Tôi phải giải đáp được vấn đề đó, không có cách nào khác…

- Vâng, - bác sĩ trịnh trọng đáp, - đã thế thì phải thế chứ sao.

Jên không trông thấy mối xúc cảm trên nét mặt người bạn trai.

- Tôi rất vui lòng được anh công nhận sự cần thiết. Tôi chỉ lo anh nhìn nhận vấn đề là trẻ con và vô tác dụng. Và cần phải làm ngay nếu không bao giờ cả, vì nếu anh ấy tha thứ cho tôi thì tôi hy vọng chỉ hết tuần này là tôi không bao giờ phải xa anh ấy nữa. Anh có tin là anh ấy sẽ tha thứ cho tôi không?

- Ôi, tôi biết nói với chị thế nào bây giờ, chị bạn tội nghiệp? - Đêrych cảm động nói. - Chị hãy giải thích cho tôi rõ, chị không lúc nào bỏ miếng vải bịt ra à?

- Trừ lúc tôi rửa mặt, Jên mỉm cười nói. Tôi bảo đảm là tôi sẽ nhắm mắt trong vòng hai phút. Và đêm vừa rồi miếng vải làm tôi nóng quá không ngủ được, tôi đã phải bỏ nó ra trong một hai giờ. Nhưng trước lúc rạng đông tôi đã tỉnh dậy và lại bịt nó vào.

- Chị dự tính sẽ giữ nó đến tận sáng mai sao?

Jên mỉm cười, chị hiểu ý định của câu hỏi đó. Chị đáp:

- Đến tận chiều mai cơ đấy, anh bạn ạ!

- Nhưng Jên, - Đêrych nói giọng phản đối, - chị phải bảo đảm là nhìn thấy tôi trước khi tôi ra về chứ! Như vậy là quá mức đấy!

- Không, - Jên cúi người về phía anh nói. - A! Đêrych, thật khổ sở cho tôi quá, nghe anh nó mà không được nhìn thấy anh, tôi lại càng thông cảm hơn, thế nào là nỗi khổ nhất của anh ấy.

Bác sĩ lại gần cửa sổ và đứng ở đấy, khẽ huýt sáo miệng. Jên hiểu anh đang đấu tranh với sự trái ý anh. Chị kiên nhẫn chờ. Chẳng bao lâu anh thôi không huýt sáo nữa và chỉ nghe thấy anh khẽ cười. Rồi anh trở lại ngồi gần chị và nói:

- Bao giờ chị cũng là một trong những người thích đi sâu vào các vấn đề. Nửa vời là không thích hợp với chị. Vậy thì tôi cũng phải đồng ý với chị.

- Bạn ạ! - Jên nói và lần tìm bàn tay anh. - Tôi cảm thấy là anh sẽ giúp tôi, nhưng chưa bao giờ thấy anh gần đạt tới điểm ích kỷ như vậy!

- Trong mỗi chúng ta có hai con người, và người này đối với người kia là hoàn toàn xa lạ. Chị để tôi lấy cho chị mũ và áo khoác, tôi vẫn có thói quen phục vụ vợ tôi như thế. Chúng ta sẽ nói chuyện với nhau thoải mái hơn ở ngoài trời và chị sẽ có những phát minh mà chị sẽ đem dùng để hướng dẫn anh bạn của chị...