ấm khăn choàng của Souba

Thế là tang tóc đột ngột trùm lên thành Massaba. Tin nhà vua băng hà lan ra khắp phố, khắp các khu dân cư và ngoại ô. Tin tức vượt qua ngoài tường thành và tới tận đỉnh đồi phía Bắc, đến với Sango Kerim. Lan theo con đường lát đá phía Nam và đón trước đoàn người của Kouame. Vậy là mọi việc đột ngột bị đình hết cả lại. Ngày đã đổi mặt. Váy xống và đồ điểm trang dành cho hôn lễ biến đi, nhường chỗ cho các áo dài tang và nhăn nhó âu sầu.

Samilia quỵ hẳn. Đầu óc nàng chao đảo. Nàng không hiểu gì hết. Cha nàng đã chết. Áo đẹp, trang sức, nụ cười đều biến mất. Như có một lời nguyền xé nát cuộc đời nàng. Nàng giận dữ rên lên trước hạnh phúc đã bị lấy mất. Nàng muốn nguyền rủa cha đã tự vẫn đúng ngày hôn lễ này nhưng mỗi khi nghĩ tới cha, chân tay nàng bủn rủn và nàng khóc như một đứa trẻ, kiệt quệ trong đau đớn.

Các thầy tu đưa xác nhà vua đi. Họ lau rửa cho ông. Mặc đồ cho ông. Và bôi lên mặt ông một thứ thuốc làm cho nét mặt ông phảng phất nụ cười của người chết. Rồi nhà vua được đặt trên một chiếc sập kê cao, trong gian sảnh lớn nhất của lâu đài. Người ta cho đốt hương. Những tấm cửa chớp lớn được chèn ngoài các cửa sổ cao để cái nóng bớt tràn vào nhà và thi hài không bị rữa, và trong ánh sáng mờ của một vài ngọn đuốc, người ta bắt đầu thương khóc nhà vua. Các con Tsongor ngồi kề bên thi hài. Theo thứ tự lần lượt. Hai anh sinh đôi con cả Sako và Danga ngồi đầu. Sako ngồi ở chỗ của người kế vị vì anh lọt lòng mẹ trước. Danga cúi đầu ngồi bên cạnh anh. Rồi đến hoàng tử thứ ba Liboko. Anh nắm tay em gái là công chúa Samilia. Tận cuối là chỗ của hoàng tử út Souba. Nét mặt khép kín. Anh không ngừng nghĩ tới cuộc nói chuyện cuối cùng với cha. Anh cố tìm hiểu lý do vì sao cha chết nhưng không được. Và anh ngồi vậy, mắt nhìn mung lung, không tài nào hiểu được tại sao một ngày hội lại có thể nhanh chóng biến thành tang lễ như thế này.

Các hoàng tử và công chúa ngồi im lìm. Trước mặt họ, cả vương quốc đang từ từ diễu qua trong ánh sáng mờ ảo và im lặng. Những người đầu tiên là Gonomor, quan chức cao nhất về tinh thần của vương quốc, thủ lĩnh những người - dương xỉ*, và Tramon chỉ huy đội cận vệ đặc biệt của nhà vua. Tiếp theo là đại diện của triều đình, quan tổng quản lâu đài. Các quan lại ở Massaba. Những binh lính đã từng chiến đấu cùng nhà vua, đã trải qua hơn hai mươi năm trên lưng ngựa như ông. Các sứ thần, bạn bè và một vài người dân vượt qua được các rào ngăn của lâu đài, đến để nhìn chúa tể của họ lần cuối cùng.

Tên một số tộc người được dịch theo nghĩa đen.

Katabolonga cũng ở đó. Ông ngồi dưới chân thi hài. Và không ai nghĩ tới việc hỏi han gì ông. Mọi người đã thấy ông cùng với nhà vua trên thềm sân lâu đài. Tay cầm một con dao đẫm máu. Ông đang trong tư thế của một kẻ sát nhân. Tay còn nắm chặt chuôi dao. Nhưng không ai nghĩ tới việc làm phiền ông. Vì hai vết thương ở cổ tay nhà vua đã chứng tỏ rõ ràng rằng Tsongor tự tìm lấy cái chết. Và bởi vì mọi người đều còn nhớ thỏa thuận ngày xưa đã gắn bó hai người với nhau. Thậm chí có một vài người đến viếng, sau khi đã vấn an hoàng gia, còn quay sang Katabolonga và thì thầm vài lời với ông già. Những lời nhẹ nhàng. Katabolonga ngồi dưới chân vị vua mà ông đã đâm chết, vừa khóc vừa đón nhận những lời cảm thông. Vào lúc những vị sứ thần cuối cùng rời khỏi sảnh thì quân hầu báo danh ông hoàng Kouame, vua vùng đất muối. Kouame tiến vào, cùng đi với hai người thân cận nhất, Barnak, thủ lĩnh những người nghiện lá khat*và Tolorus, chỉ huy quân đội của Kouame.

Một loại lá có nhựa gây kích động và ảo giác, một loại ma túy.

Nhìn thấy Kouame, Sako ra lệnh cho mọi khách khứa lui ra, để toàn bộ gia đình ngồi lại với chàng rể và tùy tùng. Kouame là một người đẹp trai. Mắt xanh sẫm. Dáng đi kiêu hãnh. Nét mặt trung thực. Anh cao và mạnh mẽ. Sự có mặt của anh gợi lên một điều gì đó bình tĩnh và đầy quan tâm. Trước hết anh bước tới bên xác Tsongor. Và đứng im lặng một lúc, không nói gì. Anh lặng lẽ nhìn thi hài, vẻ mặt đau đớn. Rồi anh nói, giọng vang rõ cho tất cả cùng nghe.

“Hỡi vua Tsongor”, anh nói trong bóng tối, một tay đặt lên mép bệ đài, “tôi không mong muốn được gặp Người lần đầu tiên như thế này. Tôi đã quen với niềm vui sẽ được gặp Người. Với niềm vui được lấy con gái Người và gọi các con trai Người là anh, là em. Tôi đã tưởng rằng sẽ được học hỏi để quen Người dần theo năm tháng, như được nghe một câu chuyện dài. Tôi đã những muốn được như một người con trai, được có mặt nơi đây để chăm sóc tuổi già của Người. Hỡi vua Tsongor, chúng ta không nên gặp nhau như thế này. Lẽ ra không phải là cái chết của Người mở cửa lâu đài cho tôi. Lẽ ra bàn tay cha chú của Người sẽ chỉ cho tôi từng phòng, từng góc của lâu đài, sẽ lần lượt giới thiệu tôi với từng người trong gia đình. Thế mà giờ đây, bàn tay của Người nằm im trên ngực và Người đâu có biết tới những giọt nước mắt tôi khóc than cho cuộc gặp sẽ không bao giờ được thực hiện trong đời.”

/ Nói xong, Kouame hôn bàn tay người chết, rồi đến bên phía hoàng gia. Với mỗi người, anh thì thầm một lời chia buồn. Samilia đợi đến lượt mình. Nàng cúi đầu. Và tự nhắc đi nhắc lại rằng không nên ngẩng đầu lên, rằng làm thế thật là không phải. Một nỗi kích động lạ thường xâm chiếm lấy nàng. Khi Kouame quỳ xuống trước mặt nàng, nàng ngẩng mặt lên theo bản năng và hai khuôn mặt gần nhau đến mức nàng giật mình. Anh ở đó. Trước mặt nàng. Anh đẹp quá. Nét môi gọn và rõ. Samilia không nghe thấy những điều anh nói. Nhưng nàng chỉ thấy mắt anh nhìn nàng cháy bỏng. Cái nhìn đó làm nàng hiểu rằng Kouame muốn có nàng. Kể cả trong tang tóc. Nàng hiểu rằng anh đến đây vì mục đích đó. Để tất cả mọi người đều biết rằng dù người cha đã chết, Samilia vẫn đã được hứa gả cho anh và anh sẽ đợi chừng nào cần phải đợi để có được nàng. Samilia cảm thấy biết ơn người đàn ông này. Cuộc sống còn có thể tiếp tục. ánh mắt anh nói vậy. Ngoài nỗi đau khổ và tang tóc, vẫn còn có cuộc sống dành cho nàng. Chưa phải là đã mất tất cả. Nàng không sao rời mắt được khỏi cái người đã cho nàng biết rằng mọi thứ chưa phải đã chấm dứt ngày hôm nay.

Lúc Sako đứng dậy tiễn Kouame và cám ơn đã đến chia buồn thì đột nhiên cửa phòng mở tung và không chờ cho người hầu báo danh, Sango Kerim bước vào cùng với Rassamilagh, một người cao lớn gày gò bận đồ đen và xanh. Mọi người đứng bất động một lát để cố nhìn và nhận ra nhau.

Samilia nhìn người mới tới. Nàng kinh ngạc. Đúng là anh ta. Sango Kerim. Quá khứ bỗng dội lại. Nàng nhìn anh chằm chằm một lát, dường như cảm thấy trở lại thời anh còn sống cùng họ, thời cha nàng còn sống. Nàng cảm thấy dễ chịu. Như thể cuộc sống của nàng chưa thay đổi. Có điều gì vững chắc vẫn còn đó. Sango Kerim lại bao bọc nàng như xưa kia. Nàng khao khát nhìn anh. Anh đứng đó. Trước mắt nàng. Trong nỗi bất hạnh, nàng còn có thể trông cậy vào điều này: sự trung thành tuyệt đối của Sango Kerim. Nàng không quên sự có mặt của Kouame và cảm nhận được sự đối đầu dữ dội giữa hai kẻ cầu hôn. Nhất là nàng cảm thấy trong đáy sâu tâm khảm, những nỗi đau của sự ngập ngừng, nhưng chỉ khuôn mặt của Sango Kerim ở đây đã đủ khiến nàng dễ chịu. Tựa như có một giọng xa xăm nào lại dội về bên tai nàng những bài hát trẻ con ngày xưa để dỗ dành nàng vậy.

Mọi người lúc này đã nhận ra Sango Kerim. Nhưng không ai nhúc nhích. Mọi người đều biết việc anh trở về ngày hôm qua. Đều biết anh đã gặp cha họ và đều ngạc nhiên khi thấy cuộc gặp gỡ này không hề khiến ông già Tsongor vui mừng, thậm chí lại còn làm ông sa sầm mặt mày. Họ không dám hỏi cha. Và những công việc chuẩn bị cho hôn lễ, nghi thức nạp đồ sính lễ, sự náo nhiệt chung đã xua đi những câu hỏi đó. Nhưng lúc này, câu hỏi lại được đặt ra. Anh ta đến đây làm gì? Anh ta muốn gì? Anh ta đã nói gì với cha họ? Danga và những người khác đã định hỏi nhưng Sango Kerim đứng im lìm trong gian sảnh lớn, nét mặt sắt lại, tái nhợt. Và cố gắng giữ cho tay không run mà không nổi. Từ lúc bước vào, anh chằm chằm nhìn Kouame, không nói không rằng. Mọi người đều chờ đợi. Trong im lặng. Cuối cùng Sango Kerim, người mà tất cả mọi người đều nhìn vào, mở miệng nói. Anh nói với Kouame, còn Kouame nghe anh mà không hiểu người này là ai, đến đây để làm gì và tại sao lại nói với mình là người chưa bao giờ gặp anh ta.

“Anh là… đúng rồi, anh đến ngay lập tức… không cần chờ đợi gì. Một ngày cũng không chờ… Không. Một ngày cũng là quá lâu… Đúng thế…

- Anh là ai?” Kouame bình tĩnh hỏi. Anh không hiểu điều gì đang xảy ra. Nhưng Sango Kerim không nghe, vẫn tiếp tục.

“Anh đến đây… Anh còn chưa biết ông là ai… Nhưng anh vẫn đến. Còn ta, ta đã yêu ông như yêu một người cha. Khi còn nhỏ ta có thể ngắm ông hàng giờ liền… Ta ngồi trong một xó và nhìn ông vì ta muốn bắt chước từng cử chỉ của ông, từng lời nói của ông. Như con bắt chước cha. Đúng thế. Ta đã biết ông… Còn anh đến… để lấy điều mà anh thèm khát… ngay dưới chân người chết…”

Kouame không hiểu cái gã này muốn gì nhưng tình thế trở nên rối bung và với giọng khô khan và đầy uy quyền, anh bảo Sango Kerim:

“Câm đi.”

Thật như một cái tát vào mặt Sango Kerim. Anh im bặt và lại càng tái xanh hơn nữa. Anh lặng người đi một lúc, nhìn đăm đăm vào thi hài ông già Tsongor. Rồi lại nhìn Kouame với ánh mắt khinh bỉ. Rồi anh lạnh lùng nói với Sako:

“Tôi đến đón Samilia.”

Các hoàng tử cùng đứng bật dậy. Mặt Sako trắng bệch vì tức giận.

“Sango, - hoàng tử trưởng nói, - anh nên rời khỏi phòng này vì anh đang ăn nói lung tung. Điều này không hợp lễ.

- Ta đến đón Samilia”, Sango Kerim nhắc lại.

Kouame bây giờ không nhịn được nữa.

“Ngươi dám sao?” Anh thét lên.

Sango Kerim bình tĩnh nhìn anh và đáp:

“Ta cũng làm như ngươi. Như ngươi, ta đến vào một ngày tang tóc, để đòi lấy phần của ta. Đúng vậy. Giống hệt ngươi. Cũng trơ tráo như thế. Ta là Sango Kerim. Ta đã được đức vua Tsongor nuôi dạy. Ta đã lớn lên cùng Sako, Danga, Liboko và Souba và ta đã từng chơi đùa nhiều ngày tháng cùng với Samilia. Nàng đã hứa sẽ thuộc về ta. Khi ta biết tin nàng sắp thành hôn, ta quay trở về ngày hôm qua để nhắc vua Tsongor nhớ lại lời hứa của con gái ông với ta. Ông đã hứa sẽ trả lời ta. Ông không giữ lời. Ông đã chọn cái chết. Thế cũng được. Hôm nay ta đến. Và ta bảo các người rằng ta sẽ đưa Samilia đi. Chỉ có thế thôi.

- Ngươi là Sango Kerim và ta không từng biết ngươi, - Kouame giận sôi lên đáp lại. - Ta không biết cha ngươi hay mẹ ngươi, nếu ngươi có cha có mẹ. Chưa bao giờ tên ngươi hoặc tổ tiên ngươi lọt tới tai ta. Ngươi chẳng là gì cả. Ta có thể hất tay để xua ngươi đi vì ngươi đang sỉ nhục tất cả chúng ta có mặt tại đây, trước di hài của Tsongor. Ngươi thách thức nỗi đau của một gia đình. Và ngươi dám hạ nhục ta.

- Quả thực là ta chỉ có một người bà con, - Sango Kerim nói, - và ít ra ngươi cũng có biết người đó. Đó là người đang nằm kia. Đó là người duy nhất đã nuôi dạy ta.

- Ngươi bảo đó là người bà con duy nhất và hôm qua ngươi đã giết ông,” Kouame nói.

Sango Kerim có lẽ đã nhảy xổ vào kẻ đối đầu để trút giận, để bắt Kouame phải trả giá cho những điều anh vừa nói nếu như Katabolonga không đột ngột cất giọng già khàn khàn của mình từ chỗ ông ngồi phía dưới chân người chết.

“Không ai ngoài ta có thể dám nhận là người đã giết vua Tsongor.”

Người hầu già đứng dậy. Đường bệ. Khiến tất cả mọi người im bặt.

“Ta làm thế bởi vì hoàng thượng muốn thế. Và ta đứng dậy trước các người để nói những điều hoàng thượng muốn các người biết. Tang tóc bao trùm lên Massaba. Tsongor muốn các anh chôn vùi ý định hôn nhân của hai anh cùng với thi hài của hoàng thượng. Hãy quay trở về nơi chốn của các anh. Hãy để cho Samilia chịu tang cha. Tsongor không muốn xúc phạm một ai trong các anh. Từ dưới mồ, ông xin các anh hãy từ bỏ ý định đó. Cuộc đời này đã không muốn cho Samilia có chồng.”

Hai người kia nhìn nhau. Thoạt tiên họ còn tôn trọng lắng nghe. Nhưng rồi họ sốt ruột. Họ sôi lên vì giận. Kouame bật lên tiếng trước.

“Ta không bao giờ nghĩ là sẽ cưới Samilia ngày hôm nay, vào ngày tang tóc như thế này. Chờ đợi không có gì là hổ thẹn. Ta sẽ chờ. Cầu cho đức vua không phải lo phiền gì nơi thế giới bên kia. Ta sẽ đợi hàng tháng ròng nếu cần phải thế. Và khi nào hoàng gia tổ chức tang lễ xong xuôi, ta sẽ xin được liên kết hai hoàng tộc và hai vương quốc. Tại sao ta lại phải từ bỏ điều ta dự định. Ta đâu có xin gì. Ta dâng tặng. Máu của ta. Tên tuổi của ta. Vương quốc của ta.

- Ngươi sẽ đợi”, Sango Kerim tức giận, cộc lốc trả miếng. “Đúng thế, tất nhiên rồi. Và trong lúc đó, ngươi sẽ tăng cường phòng thủ. Ngươi sẽ chuẩn bị chiến tranh. Để lúc đó ta không còn cơ may nào lấy lại được điều thuộc về ta. Thế thì, ta nói ở đây, trước tất cả các người, ta không đợi.”

Sako tái mặt. Anh thét lên với Sango Kerim:

“Ngươi xúc phạm đến linh hồn cha chúng ta đó!

- Ta sẽ không đợi đâu, không là không”, Sango Kerim tiếp tục, bình tĩnh và cao ngạo, “ta không tuân theo lời vua Tsongor tuy ta yêu ông như cha đẻ. Xác chết có đâu lại ra lệnh cho người sống được.”

Katabolonga nhìn hai địch thủ chằm chằm. Ông cố gắng hiểu họ. Đánh giá nỗi hận thù giữa hai chàng trai, mà không được.

“Tsongor đã tự sát nhờ vào bàn tay ta, - ông nói, - vì ông cảm thấy chiến tranh đang tới gần và không nhìn thấy cách thức nào để tránh khỏi chiến tranh. Ông đã tự sát và nghĩ rằng ít ra, di hài của ông có thể làm các người chậm bước tấn công. Nhưng các người cứ lao vào nhau, giày đạp cả những lời di huấn và cả thân xác ông nữa.

- Ai giày xéo lên danh dự của ai? - Kouame lạnh lùng hỏi. - Ta tới đây để tiến hành hôn nhân. Chính đức vua Tsongor mời ta tới đây. Ta đã phải đi qua cả vương quốc của ta và của ông để tới tận đây. Và chủ lễ, đáng ra phải nồng nhiệt đón tiếp ta, lại dành cho ta được dự một tang lễ.”

Cả gian sảnh ầm ầm náo động. Mọi người đều tranh nhau nói. Quát tháo. Vung vẩy chân tay. Không ai để ý tới người đã chết. Rồi một giọng cứng rắn đầy uy quyền thốt lên.

“ít ra là hôm nay tôi còn thuộc về cha tôi. Mời ra khỏi đây. Để cho chúng tôi khóc cha.”

Samilia đã đứng dậy. Giọng nàng bao trùm lên sự hỗn loạn. Tất cả im bặt, ngơ ngác. Rồi mọi người làm theo lời nàng, hổ thẹn vì đã để nhắc nhở. Nhưng trước khi rời hẳn khỏi phòng, Sango Kerim quay lại và tuyên bố:

“Sáng sớm ngày mai, ta sẽ đến trước cổng thành. Nếu các anh nàng không đưa nàng đến với ta, chiến tranh sẽ xảy ra với Massaba.”

Anh ta đi ra và để lại phía sau mình tấm thân già của vua Tsongor với một bàn tay khô khỏng gân guốc sã xuống đất. Đuốc vẫn cháy sáng trong phòng. Gia đình Tsongor ngồi quanh cha, có lẽ là lần cuối cùng. Trong mùi hương nồng ngạt. Họ khóc cho cái chết của ông già. Họ khóc thương cho những ngày đã qua. Họ khóc cho những ngày chiến tranh sắp tới.

Khi chỉ còn lại những người trong hoàng gia, Souba nói với các anh và chị gái:

“Các anh, chị, em có điều cần phải nói và xin được nói ở đây, trước cha của chúng ta. Tối qua em gặp cha. Cha cho gọi em. Những điều cha dặn, em không nói lại được vì em đã thề với cha là không nói tới điều đó. Nhưng em xin nói thế này. Ngày mai em sẽ ra đi. Xin chớ chôn cha chúng ta. Xin hãy cho ướp xác cha. Và giữ xác cha cho cẩn thận, trong các hầm trong lâu đài. Để cha tạm nghỉ ở đó chờ cho tới ngày em về. Ngày mai em đi nhưng cũng chưa biết bao giờ sẽ trở lại. Cha muốn chúng ta làm điều mà em vừa nói. Em sẽ không đem theo gì hết. Chỉ một bộ áo tang và một con ngựa. Em sẽ đi vắng lâu. Nhiều năm. Có thể cả đời em. Các anh chị hãy quên em đi. Cũng đừng giữ em lại hay tìm em về. Em chỉ nói lại ý nguyện của cha. Em không muốn gì. Hãy chia vương quốc cho các anh chị. Cứ coi như là em đã chết. Vì từ ngày mai và cho tới tận ngày em làm xong điều cha dặn, đời em coi như không có.”

Samilia, Sako, Danga và Liboko nghe em nói mà đều muốn khóc. Souba là em út. Chưa biết làm gì. Đời anh còn trong trắng. Souba trẻ nhất và lần đầu tiên mọi người nghe anh nói với sự tự tin và chắc chắn như vậy. Anh nói rằng anh từ bỏ cuộc đời mình. Rằng anh sẽ được coi như là đã chết trong nhiều năm liền. Souba nói và anh dường như già đi. Mọi người tự hỏi tại sao Tsongor lại chọn Souba cho việc ông dành cho một trong các con mình. Tại sao lại là Souba, đứa con út? Đây như một hình phạt mà chàng trai không đáng phải nhận. Từ bỏ tất cả. Ngay lập tức. Và phải ra đi ở tuổi còn quá trẻ. Với chỉ một bộ đồ tang làm hành trang.

Samilia khóc. Nàng chỉ lớn hơn em hai tuổi. Họ lớn lên cùng nhau. Cùng tay một nhũ mẫu đã gắn bó hai chị em lại với nhau. Họ cùng chơi trong các hành lang của lâu đài. Nàng đã chăm lo cho em với lòng quan tâm một bà mẹ trẻ con. Nàng chải tóc cho em. Nắm tay em khi em sợ. Và hôm nay nàng thấy em lên tiếng mà không nhận ra giọng em.

“Các anh, - nàng nói, - còn một đêm cuối cùng ta được ở bên nhau. Em cảm thấy ngày mai sẽ có nhiều thử thách bắt đầu đến với chúng ta. Những thử thách sẽ làm chúng ta kiệt lực và cô đơn. Chúng ta đã được nuôi dạy bởi cùng một cha. Máu chảy trong huyết quản em cũng là dòng máu chảy trong người tất cả anh em ta. Cho tới hôm nay, chúng ta còn là gia tộc nhà Tsongor, các con của nhà vua, niềm tự hào và sức mạnh của cha. Cha đã mất và chúng ta không còn là hoàng tử công chúa nữa. Từ nay chúng ta không còn cha. Các anh và Souba trở thành đàn ông thực sự. Ngày mai đây mỗi người sẽ lựa chọn con đường của mình. Em cảm thấy và các anh chắc cũng cảm thấy như em, rằng không bao giờ chúng ta còn được bên nhau như hôm nay. Cũng không cần than khóc làm gì. Số phận là như vậy. Từ ngày mai mỗi người sẽ tự đào lấy con đường của mình. Thế là được. Là điều cần phải thế. Nhưng ta hãy cố tranh thủ cái đêm chung sống cuối cùng này. Sao cho gia tộc nhà Tsongor còn tồn tại tới tận bình minh. Hãy cùng tận hưởng thời gian đó. Thời gian của sự sống, của sẻ chia. Cho người đem đồ ăn thức uống cho chúng ta. Ra lệnh cho người hát những bài hát buồn của xứ sở chúng ta. Chúng ta sẽ chia tay nhau bằng vài giờ chung sống còn lại này. Vì sẽ phải vĩnh biệt nhau. Em biết thế. Sẽ phải vĩnh biệt em, Souba. Chị yêu em như mẹ yêu con. Nào ai biết em sẽ thấy gì khi em quay trở về? Nào ai biết có ai còn đó đón em, rửa chân cho em, mang hoa quả và nước để tỏ lòng hiếu khách với em? Biết còn có ai ở đó để nghe em kể về cuộc sống xa chúng ta? Vĩnh biệt cả các anh Sako và Danga, cả anh Liboko, anh vẫn luôn là người khuyên nhủ em trong mọi chuyện. Ngày mai sẽ bắt đầu một cuộc sống khác và em không biết các anh có còn là anh của em nữa không. Hãy để cho em được ôm lấy tất cả mọi người. Tha lỗi cho em nếu em khóc. Em yêu các anh và Souba và đây là lần cuối.”

Samilia nói chưa dứt lời Souba đã ôm chặt lấy nàng. Nước mắt họ chảy ròng ròng trên gương mặt. Và như một dòng sông mùa nước lên dâng tràn bờ, ngập dần qua cả các dòng suối chảy quanh, nước mắt ùa ra trong đám anh em nhà Tsongor, Samilia và Souba, Souba và Sako, Sako và Liboko. Mấy anh em cùng khóc, miệng vẫn mỉm cười. Nhìn vào mắt nhau như muốn giữ mãi mãi trong tâm khảm gương mặt của những người yêu dấu.

Đêm xuống dần. Người hầu chuẩn bị bữa ăn. Các ca sĩ và nhạc công được gọi đến hát những bài về quê hương và nỗi đau li biệt, về những kỷ niệm xưa, về thời gian sẽ xóa nhòa tất cả. Anh em nhà Tsongor ngồi kề sát bên nhau. Nhìn nhau. Ôm hôn nhau. Thì thầm với nhau ngàn vạn điều nhỏ bé vô nghĩa chỉ cốt để nói rằng họ yêu quý nhau. Đêm cuối cùng đã trôi qua như vậy tại lâu đài Massaba. Trong tiếng đàn cầm và rượu vang êm dịu chảy trong các cốc chân cao.

Tiếng vang của bữa cơm chung cuối cùng lan đến tận căn phòng có chiếc bệ cao đặt thi hài Tsongor, nghe như những nốt nhạc êm dịu vẳng lại. Và thi hài của vua Tsongor nghe được điều này. Ông nghe được những âm thanh hạnh phúc từ tận đáy sâu cái chết của ông. Ông nhỏm dậy và bảo Katabolonga, người nghe được tiếng nói của người chết, đưa ông tới tận phòng ăn.

Trong những hành lang vắng ngắt của tòa lâu đài tang tóc, hai bóng người đi cạnh nhau, cẩn thận để không ai nhìn thấy. Họ đi về phía có tiếng nhạc, tìm trong mê lộ của lâu đài gian phòng nơi mọi người tụ họp. Khi họ tìm ra phòng đó, vua Tsongor nép mình vào một góc và ngắm nhìn các con ông sum vầy lần cuối. Ông thấy họ ngồi sát vai nhau, khoác tay khoác chân, tóc tai bay tung, hòa lẫn vào nhau. Như một ổ chó con nhoi nhóp rúc bụng mẹ. Các con ông đó. Họ cười, khóc, chạm vào nhau. Rượu chảy ê hề. Nhạc làm dâng lên trong mọi người một nỗi u hoài êm ái.

Nhà vua già đã chết bí mật ngắm các con. Ông cũng để cho mình được đẫm mình trong ánh sáng dìu dịu của nơi này, trong các mùi thơm, các giọng nói. Tất cả các con ông đều ở đây. Dưới mắt ông. Chúng đang sung sướng. Và ông thì thầm nói với chính mình: “Tốt lắm.” Như thể muốn cám ơn các con vì đã chung vui đêm nay, rồi ông lại quay về với chiếc bệ đá cẩm thạch lạnh lẽo.

Cuối cùng giấc ngủ đã thắng các con của Tsongor. Họ rời nhau. Mỗi người quay về phòng mình, lưu luyến đi vào giấc ngủ. Chỉ mình Souba không ngủ. Anh còn tiếp tục đi trong các hành lang lặng như tờ. Anh muốn chào lần cuối lâu đài thân yêu này. Nhìn lại những gian phòng nơi anh đã lớn khôn. Đưa tay vuốt ve những viên đá tảng lát các hành lang và những đồ gỗ thân quen. Anh đi như một cái bóng, hít thở lần cuối không khí nơi này, rồi cuối cùng xuống các bậc thềm lớn và chìm vào trong bóng đêm nơi chuồng ngựa. Mùi súc vật và mùi cỏ nồng nồng làm anh tỉnh lại. Anh đi qua lối chính, tìm một con ngựa phù hợp với cuộc lưu đày của mình. Một con ngựa thuần chủng. Nhanh nhẹn. Rắn rỏi. Một con vật cao quý sẽ đưa anh đi từ đầu này tới đầu kia của vương quốc không mệt mỏi. Anh tìm, nhưng anh cảm thấy trong tất cả các con ngựa nòi tuyệt đẹp, chải chuốt kỹ càng kia có điều gì đó không phù hợp lắm với tang tóc. Rồi anh tới một chỗ khuất trong chuồng ngựa của hoàng gia, nơi nghỉ ngơi của các con ngựa kéo và lừa. Anh dừng lại. Đúng là thứ anh cần. Một con la. Đúng vậy, một con la. Với dáng đi chậm rãi và bướng bỉnh. Một vật cưỡi thật khiêm nhường mà chẳng mệt mỏi nào, chẳng nắng nôi nào làm chùn bước được. Một con la. Đúng vậy. Vì anh muốn đi chậm rãi. Một cách ương bướng. Anh sẽ đem đi khắp nơi tin về cái chết của vua cha.

Anh rời Massaba trên con la vẫn còn tê chồn vì mệt mỏi. Anh rời bỏ thành phố quê hương và họ hàng thân thích. Để lại họ trong đêm. Một cuộc đời mới sẽ bắt đầu với họ mà anh không biết gì nữa hết.

Sau một giờ đi, khi anh đã từ lâu không còn nhìn thấy ngọn đồi cuối cùng của Massaba, Souba đến bên cái hồ nhỏ mà xưa kia anh thường chơi đùa với các anh. Anh nhảy xuống đất, cho la uống nước và vã một ít nước lên mặt mình. Chỉ đến lúc trèo lại lên lưng con vật anh mới nhận thấy cách đó một quãng, cũng trên cùng bờ với anh, có một tốp đàn bà. Họ có khoảng tám người. Họ nhìn anh. Không nói gì. Cố gắng không gây tiếng động. Họ đứng sát vào nhau. Đó là những phụ nữ sống ở Massaba đến đây từ lúc đêm để giặt đồ. Họ biết rằng chiến tranh sắp đến gần và có thể rồi sẽ không có cách ra khỏi thành phố. Họ biết rằng nếu thành bị bao vây, nước uống sẽ bị chia theo khẩu phần. Thế là họ tranh thủ đêm tự do cuối cùng này để đến đây, với khăn trải giường, thảm, quần áo và để được nhúng tay mình vào dòng nước lạnh. Nhìn thấy Souba, mới đầu họ hoảng sợ. Nhưng một người nhận ra anh và cả nhóm tức thì thở phào nhẹ nhõm. Họ vẫn đứng đó. Bất động và im lặng. Anh nhẹ nhàng gật đầu chào họ và họ kính cẩn đáp lại anh. Rồi anh thúc la và biến mất. Anh nghĩ tới các phụ nữ đó. Có lẽ đó là những người duy nhất nhìn thấy anh ra đi. Những người duy nhất đã chia sẻ cùng anh một thứ gì đó trong cái đêm lạ lùng này. Anh nghĩ về tất cả những điều đó và đột nhiên nhận thấy có người đi theo mình. Anh quay lại. Tất cả bọn họ đều đã ở đó. Cách anh vài trăm mét. Anh dừng thì họ cũng dừng. Họ không muốn tới gần anh. Anh mỉm cười với họ và vẫy tay ra hiệu từ biệt. Họ lại cung kính cúi rạp đầu chào. Anh lại thúc la cho chạy. Nhưng chỉ khoảng một tiếng đồng hồ sau anh lại cảm thấy họ ở phía sau lưng. Anh quay đầu lại. Những người giặt đồ đã lại ở đó. Họ đã kiên nhẫn đi theo vết chân anh, đến khi đuổi kịp anh. Để lại sau họ thành phố, đồ giặt và hồ nước. Souba không hiểu. Anh tiến lại gần toán người và khi tới vừa tầm nói, anh hỏi:

“Hỡi các phụ nữ thành Massaba, tại sao các chị lại theo tôi?”

Toán đàn bà cúi đầu không đáp. Anh nói tiếp:

“Số phận đã định rằng chúng ta phải gặp nhau đêm nay, đêm bắt đầu cuộc lưu đày của tôi. Tôi rất vui mừng. Tôi sẽ còn giữ mãi hình ảnh về những gương mặt khiêm nhường và tươi cười của các chị. Nhưng xin đừng chậm trễ nữa. Mặt trời sắp mọc. Xin hãy quay về thành phố.”

Lúc đó người lớn tuổi nhất trong đám chị em nhẹ nhàng bước lên một bước, vẫn cúi đầu mà trả lời rằng:

“Souba, chúng tôi đã nhận ra em khi đêm tối đưa em qua ngang đường chúng tôi. Chúng tôi đã nhận ra em vì đối với chúng tôi, em là đứa con của hạnh phúc. Chúng tôi không biết em đi đâu và tại sao em lại rời Massaba. Nhưng chúng tôi đã gặp em và chúng tôi sẽ đi theo em. Em là người của thành bang chúng ta. Không công bằng chút nào khi em phải ra đi một mình lủi thủi như thế này trên các nẻo đường của vương quốc. Không thể để rồi đây có người nói rằng phụ nữ thành Massaba để mặc người con của vua Tsongor trong nỗi đau khổ của mình. Em đừng lo, chúng tôi không đòi hỏi gì hết. Chúng tôi cũng sẽ không tới gần em. Chúng tôi chỉ đi theo em thôi, tới nơi nào em đến. Cầu cho thành bang luôn ở cùng với em.”

Souba sững sờ. Anh nhìn tốp phụ nữ. Nước mắt anh trào ra nhưng anh không muốn khóc. Anh những muốn ôm lấy từng người trong số họ để tỏ lòng biết ơn. Họ lại đứng bất động. Chờ cho Souba lên đường để lại đi theo anh. Souba tiến lại gần hơn một chút rồi nói:

“Hỡi chị em thành Massaba, tôi xin hôn lên trán các chị vì những lời nói mà tôi không bao giờ quên. Nhưng không thể nào làm như thế được. Xin hãy nghe tôi. Đức vua Tsongor cha tôi đã giao cho tôi một việc trước khi người mất, một việc mà tôi phải làm một mình. Tôi không thể và không muốn có người đi theo. Những lời nói của các chị là đủ cho tôi. Tôi sẽ giữ mãi trong lòng. Xin hãy quay về với cuộc sống của các chị. Đó là ý nguyện của vua Tsongor. Xin hãy trở về. Tôi kính cẩn yêu cầu các chị.”

Đám phụ nữ im lặng một lát lâu rồi người lớn tuổi nhất lại lên tiếng:

“Thôi đành vậy, Souba. Chúng tôi không làm ngược lại ý muốn của em cũng như của đức vua Tsongor. Chúng tôi rời em ở đây. Để em với số phận của mình. Nhưng xin em hãy nhận lấy những lễ vật của chúng tôi.”

Souba đồng ý. Thế là từng người một từ từ cắt tóc của mình. Họ cắt đi những lọn tóc dài, tết lại thành từng bím một, đoạn tới buộc vào yên cưỡi của Souba tám bím tóc, tựa như những chiến lợi phẩm thiêng liêng.

Rồi họ tung ra một tấm khăn choàng đen lớn, buộc vào một chiếc gậy và cắm nó lên lưng Souba.

“Tấm choàng đen này là khăn tang của em. Em đi tới đâu nó cũng sẽ báo tin về nỗi đau đang giáng xuống thành Massaba.”

Chỉ sau đó họ mới cúi đầu sát đất chào Souba và quay về.

Trời sắp sáng. ánh sáng dần xua tan sương mờ. Souba lại đi tiếp. Gió bắt đầu nổi. Thổi phồng tấm khăn choàng đen của những người đàn bà. Nhìn xa nom như một con thuyền đang đi trên các nẻo đường của đất nước. Một kỵ sĩ đơn độc đang đi trong gió. Với tấm khăn choàng đen của những người đàn bà giặt đồ đang phần phật tung bay sau anh như một tấm voan tang tóc. Báo cho tất cả mọi người về cái chết của vua Tsongor và nỗi bất hạnh đang đổ xuống thành bang của ông.