ưới bóng cây ở bên kia trảng cỏ có một cái gì đó đang chuyển động. Nó trượt đến từ phía bắc, rất chậm. Với cái nhìn đầu tiên bạn có thể nhầm nó với một làn khói bởi vì nó màu xám và có thể nhìn xuyên qua. Nhưng cái mùi thối rữa của nó thì không phải mùi khói. Vả lại vật này giữ nguyên hình khối chứ không tản ra hoặc cuộn lại như khói. Nó có thân như thân người nhưng đầu lại là đầu chim, một loài chim ăn thịt với cái mỏ khoằm khoằm, độc ác. Bốn cánh của nó giương thẳng lên trên đầu và sải về phía bắc như thể nó muốn túm cả Narnia chỉ trong một cú chộp và những chiếcmóng của nó. Có hai mươi cái cả thảy, cong như cái mỏ với những cái vuốt dài và nhọn, trông như những cái móng chân chim chứ không như móng tay người. Nó lướt trên cỏ thay vì bước đi và cỏ hình như héo rũ đi dưới chân nó.

Sau khi nhìn lại con vật kia một lần nữa, lừa ta be lên một tiếng thảm thiết rồi phóng thẳng vào trong tháp canh. Còn Jill (bạn cũng biết không phảiloạithỏ đế) thì giấu mặt sau bàn tay để không phải nhìn cảnh này. Những người còn lại quan sát nó trong vòng một phút cho đến lúc con vật trượt đến chỗ một bụi cây rậm rạp hơn ở mé bên tay phải họ và biến mất. Rồi mặt trời lại ló ra và bầy chim một lần nữa lại cất cao tiếng hót.

Mọi người lại có thể hít thở bình thường và cử động được. Họ đã đứng im như pho tượng trong khi chứng kiến cảnh tượng trên.

- Đó là con vật gì vậy? – Eustace thì thầm hỏi.

- Trước đây tôi đã từng thấy nó một lần rồi, - Tirian nói, - nhưng lần ấy nó được tạc bằng đá, có cẩn vàng bên ngoài và đôi mắt là hai viên kim cương. Khi ấy tôi cũng chỉ cỡ tuổi em và được Tashbaan mời đến kinh thành của Tisroc. Người ta đã đưa tôi đến thăm một đền thờ lớn. Ở đấy tôi đã thấy nó, được tạc bằng đá để trên bàn thờ.

- Nếu vậy... con vật này... là Tash hay sao? – Eustace hỏi.

Nhưng thay vì trả lời Eustace, Tirian lại quàng tay lên vai Jill, ân cần hỏi:

- Em có sao không cô bé?

- Không... không sao, - Jill nói, bỏ tay ra khỏi khuôn mặt tái nhợt và cố mỉm cười, - em không sao đâu. Em... chỉ thấy hơi buồn nôn một chút.

- Có vẻ như... kỳ lân nói, - đó chính là Tash?

- Đúng vậy, - chú lùn đồng tình, - cái lão già ngu ngốc Shift kia vốn chẳng tin vào Tash sẽ có được nhiều hơn cái điều mà lão mặc cả. Lão đã gọi Tash và bây giờ đã đến rồi đấy.

- Thế... thế nó... hắn... cái vật ấy đi đâu vậy? – Jill lập bập mãi mới ra tiếng.

- Đi từ miền Bắc đến trung tâm Narnia. – Tirian nói. – Nó đến sống giữa chúng ta. Người ta gọi nó đến thế là nó đến thôi.

- Ô hô hô! Chú lùn cười khùng khục trong cổ, xoa hai bàn tay lông lá vào với nhau. – Sẽ là một ngạc nhiên lớn đối với vượn. Người ta không gọi quỷ đến trừ phi họ thực sự muốn điều mà mình nói.

- Làm sao biết là Tash có hiện hình với vượn hay không? – Jewel nói.

- Anh bạn Puzzle đi đâu rồi? – Eustace hỏi.

Tất cả mọi người gọi tên Puzzle lên, Jill còn đi vòng sang đầu bên kia tháp xem chú lừa có ẩn náu ở đấy không.

Khi tất cả đã mệt mỏi vì tìm kiếm thì cuối cùng cái đầu to màu xám của chú cũng cẩn thận ló vào qua cánh cửa và chú hỏi giọng cà lăm.

- Thế... thế nó đã... đã đi chưa?

Khi họ lôi Puzzle ra ngoài, chú run như cái kiểu một con chó sợ dúm dó lại trước một trận sấm sét.

- Bây... bây giờ thì tôi rõ rồi. – Puzzle nói. – Rằng tôi là một con lừa thật sự tồi tệ. Đáng lý tôi không bao giờ nghe lời Shift. Tôi... làm sao tôi biết được là sẽ có ngày những chuyện như thế này xảy ra.

- Nếu chú bỏ ra ít thời gian hơn để nói tôi ngu thế này tôi dốt thế nọ thì chú sẽ có nhiều thời gian để trở nên khôn ngoan hơn. – Eustace vừa bắt đầu thì Jill đã cắt ngang lời cậu.

- Ôi thôi, để cho chú Puzzle già tội nghiệp yên đi. Tất cả đều là một sai lầm có phải không, Puzzle? – Và cô bé hôn lên mũi lừa.

Mặc dù vẫn còn chấn động bởi những gì họ nghe thấy, cả nhóm vẫn ngồi xuống bàn bạc tiếp.

Lừa không có nhiều điều để nói với mọi người. Trong lúc bị giam giữ, hầu như chú bị cột chặt ở bên trong túp lều và tất nhiên chẳng nghe được gì về kế hoạch của quân địch. Chú đã bị đá (và chú cũng đá hậu lại), bị đánh và bị đe dọa sẽ mất mạng nếu chú không chịu hợp tác trong việc đóng giả Aslan để cho chúng đêm đêm dẫn ra đứng bên đống lửa trại lừa dối muôn loài. Trên thực tế nếu không được Jill đưa ra khỏi lều, chú sẽ bị thủ tiêu vào nay mai. Chú cũng chẳng biết chuyện gì đã xảy ra với con cừu non kia nữa.

Vấn đề được đặt ra là khi đêm xuống họ có nên quay lại ngọn đồi nọ, trưng Puzzle ra trước mặt cư dân Narnia và cố làm cho họ hiểu là mình đã bị lừa như thế nào. Hay họ nên tức tốc đi về hướng đông đón đường quân cứu viện do nhân mã Roonwit dẫn đầu từ Paravel đến rồi sau đó quay lại chiến đấu với vượn và quân Calormen.

Tirian thiên về kế hoạch thứ nhất, chàng ghét cái ý nghĩ để cho vượn lừa mị mọi người thêm một lần nữa. Tuy vậy, phản ứng đêm qua của người lùn cũng là một lời cảnh báo. Rõ ràng không ai dám chắc là liệu người ta có chấp nhận sự thực sau khi chàng đã đem trưng Puzzle ra không. Đám lính Calormen cũng là vấn đề phải xem xét. Poggin ước tính có khoảng ba mươi người. Tirian chắc chắn rằng nếu tất cả cư dân Narnia đứng về phía chàng thì chỉ cần chàng, Jewel, chú lùn và hai đứa trẻ (Puzzle chẳng giúp được gì nhiều trong chuyện này), họ cũng có cơ hội đánh bại bọn này. Nhưng nếu một nửa số này – bao gồm cả những người lùn – lại chỉ khoanh tay đứng nhìn hoặc thậm chí chống lại chàng thì sao? Yếu tố rủi ro quá lớn. Và còn nữa, cái bóng hủy diệt của Tash. Chuyện gì sẽ xảy ra đây?

Nhưng rồi, như Poggin chứng minh rằng sẽ chẳng có hại gì nếu cứ để vượn đối phó với những khó khăn riêng của lão trong vòng một hoặc hai ngày. Lãosẽ chẳng có Puzzle để mà đem ra trưng bày cho mọi người thấy. Khó mà đoán ra được câu chuyện gì sẽ được lão – hoặc Ginger – bịa ra để giải thích chuyện này. Nếu muông thú hết đêm nay đến đêm khác đều muốn gặp Aslan mà lại không có Aslan để đưa ra thì chắc chắn một kẻ đầu óc đơn giản nhất trong bọn họ cũng nảy sinh mối nghi ngờ.

Cuối cùng mọi người đi đến kết luận, giải pháp tốt nhất là rời khỏi đây để đón đội quân Roonwit.

Sau khi đã quyết định như thế rồi thì mọi việc trở nên đơn giản hơn và ai nấy đều nhẹ nhõm trong lòng. Thật thà mà nói, tôi không nghĩ bất cứ ai trongbọnhọ sợ một cuộc giao chiến (nếu có thì chỉ là Jill và Eustace). Nhưng tôi có thể nói rằng, mỗi người trong bọn họ, tự trong đáy lòng đều cảm thấy nhẹ nhàng vì không phải đi đến gần – hoặc còn chưa phải làm thế - cái nơi mà rõ ràng con quái vật đầu chim (hữu hình hay vô hình) đang lẩn quất đâu đấy. Dù sao thì bao giờ người ta cũng cảm thấy yên tâm hơn khi đã đi đến một quyết định nào đó.

Tirian nói rằng họ nên cởi bỏ bộ đồ hóa trang nếu không muốn bị nhìn nhầm là người Calormen và sẽ bị tấn công bởi những người Narnia trung thành mà họ có thể gặp phải. Chú lùn làm cho bếp lò bụi mù lên khi bới ra một cái hũ đựng dầu dùng để đánh bóng gươm và mũi giáo, sau đó họ cởi áo giáp Calormen ra bước đến bờ suối. Hỗn hợp tẩy trang tạo thành một thứ xà bông mềm, một cảnh tượng quen thuộc hiện ra khi Tirian và hai thiếu niên quỳ bên dòng suối kì cọ khắp mặt mũi, cổ, hay thở hổn hển, thổi phù phù khi khoát nước sửa sạch cái chất bọt nọ. Ba người quay về tháp với những khuôn mặt ửng hồng, tươi tắn, mang sắc diện của những người tắm rửa kĩ càng trước một bữa tiệc. Họ thực sự trở lại là những chiến binh kiêu dũng của Narnia với những thanh kiếm thẳng và cái khiên ba góc.

- Lại là thân thể của tôi. – Tirian kêu lên. – Như thế này mới tốt chứ. Tôi cảm thấy bây giờ mới trở lại làm người thật sự.

Puzzle khẩn thiết van nài mọi người hãy gỡ tấm da sư tử ra khỏi người mình. Chú nói nó làm chú gò bó, ngột ngạt và nó xiết chặt lấy lưng chú, chưa kể nó khiến chú có một vẻ hết sức ngốc nghếch. Nhưng họ bảo chú còn phải ở trong tấm da đó thêm ít lâu nữa bởi vì họ vẫn cần đến chú như một bằngchứngsống cho dù họ đã quyết định đi tìm Roonwit trước.

Thức ăn còn thừa của món thịt bồ câu và thịt thỏ không bõ để mang theo, nên họ chỉ mang đi một ít bánh quy. Sau đó Tirian khóa cái tháp lại và thế là kết thúc những ngày trú ẩn ở đây.

Họ lên đường vào khoảng xế chiều. Đó là một trong những ngày đầu tiên trời đất vào xuân. Không khí dường như ấm hơn, những chiếc lá non lấm tấm trên cành có sắc biếc hơn ngày hôm qua, tuyết vẫn còn đọng lại nhưng họ đã thấy ló ra những bông hoa anh thảo. Ánh mặt trời lọc qua những tán cây, chim ca rộn ràng và đâu đó họ còn nghe được tiếng nước chảy. Trong khung cảnh này họ khó có thể nghĩ đến một cái gì kinh khủng như Tash.

Hai đứa trẻ thầm nghĩ, “Đây mới đúng là một Narnia đích thực. ” Thậm chí cả đến trái tim của Tirian cũng nhẹ lâng lâng khi chàng bứt lên trước, miệng lẩm bẩm một khúc quân hành của người Narnia cổ với điệp khúc:

Xông lên nào các bạn ơi.

Đánh cho bọn chúng tơi bời một phen.

Đi sau vua là Eustace và chú lùn Poggin. Chú lùn nói cho cậu tên các loài cây cỏ, chim chóc ở Narnia mà cậu cũng không biết rành lắm. Thi thoảng Eustace cũng nói cho chú biết những cái tên tiếng Anh.

Sau họ là Puzzle, cuối cùng là Jill và Jewel đi sát bên nhau. Như bạn có thể đoán là Jill đã đem lòng quý mến kỳ lân quá đỗi. Cô bé nghĩ – mà cô cũng chẳng sai lắm – rằng đó là một con vật duyên dáng nhất, tinh tế nhất, sáng chói nhất trong số những con vật mà cô đã gặp. Một loài vật dịu dàng, tao nhã đến nỗi bạn khó có thể tin là nó lại dữ dội và khủng khiếp như thế nào mỗi khi lâm trận.

- Dễ chịu quá! – Jill nói. – Cứ đi như thế này có phải tuyệt diệu biết bao không. Tôi ước gì chỉ có những cuộc phiêu bồng êm ả như thế này. Đáng tiếc là có quá nhiều chuyện xảy ra ở Narnia.

Nhưng kỳ lân lại không cho là vậy, chú nói rằng con trai, con gái của Adam và Eve bao giờ cũng chỉ được mang ra khỏi thế giới kì lạ của họ để đếnNarnia vào những lúc Narnia có biến hoặc gặp thảm họa, nhưng cô bé cũng không nên nghĩ là mọi chuyện nhất định cứ xảy ra như thế. Bởi vì giữa những cuộc thăm viếng của họ có đến hàng trăm năm hay một nghìn năm. Narnia trải qua những thời kì thái bình thịnh trị với những ông vua hiền biết chăm lo hạnh phúc cho muôn dân. Bạn khó có thể nhớ hết tên của những ông vua và niên đại của họ, và những thời kì thái bình ấy cũng chẳng xảy ra nhiều sự cố để có thể bổ sung vào trong sử sách.

Jewel kể tiếp cho cô bé nghe về những vị hoàng hậu và những bậc anh hùng mà cô chưa từng nghe qua. Chú nói về hoàng hậu Thiên nga sống trước cả thời Bạch Phù Thủy và mùa đông vĩnh viễn kéo dài đến vài trăm năm. Bà hoàng này có một nhan sắc diễm lệ hiếm thấy. Tương truyền rằng khi bà soi mình xuống bất cứ một hồ nước nào trong rừng thì cái bóng bà dưới đáy nước sáng rực lên như một vì sao trong vòng một năm và một ngày. Chú cũng kể về chú thỏ Moonwood có một đôi tai tinh tường đến nỗi thỏ có thể ngồi bên hồ Caldron trong tiếng réo sôi sục của thác nước vĩ đại mà vẫn nghe được tiếng người ta rỉ tai nhau ở Cair Paravel. Jewel cũng cho Jill biết chuyện vua Gale hậu duệ đời thứ chín của Frank Đệ nhất đã giong buồm đến tận những đại dương xa xôi phía đông, giải phóng quần đảo Đơn Côi ra khỏi ách thống trị của một con rồng và để đền đáp lại người dân ở đây đã tự nguyện dâng mảnh đất của mình cho vua và kể từ đấy nó trở thành lãnh thổ của Narnia mãi mãi. Chú nói về những kỷ nguyên dài người Narnia sống trong ấm no hạnh phúc đến nỗi chỉ có những điệu dân vũ, những bữa tiệc vui hoặc những cuộc đấu thương oanh liệt lànhững sự kiện duy nhất được biết đến trong thời kì này, và ngày hôm nay bao giờ cũng tốt đẹp hơn ngày hôm qua. Trong lúc nghe kỳ lân kể, hình ảnh về những tháng năm hạnh phúc kéo dài ngàn năm như vậy lướt qua trong óc Jill cũng giống như cảnh mà bạn từ trên một ngọn đồi cao nhìn xuống một thảo nguyên màu mỡ, đẹp tươi với những khóm rừng xanh tốt, những dòng suối uốn lượn như một dải lụa vắt qua những cánh đồng ngô xanh nõn nà. Tất cả trải ra xa tít tắp cho đến lúc nó nhỏ đi và mờ mờ sương ở cuối chân trời. Jill nói:

- Ôi, tôi chỉ mong muốn làm sao chúng ta có thể dẹp yên chuyện vượn và quay lại cái thời yên ả thanh bình ấy. Và tôi hy vọng nó sẽ kéo dài mãi mãi và mãi mãi. Có lẽ thế giới của chúng tôi sẽ kết thúc vào một ngày nào đó, nhưng nơi đây có thể sẽ không như vậy. Ôi Jewel, không phải là tuyệt vời nếu ở Narnia cứ tiếp tục, tiếp tục diễn ra những điều mà anh đã kể ư?

- Không, em gái ạ, mỗi thế giới đều có một kết cục của nó và Narnia cũng không phải là một ngoại lệ.

- Phải, ít nhất thì, tôi cũng hy vọng là cái ngày ấy ở thế giới này còn phải đợi đến hàng triệu triệu năm nữa. Úi trời, sao chúng ta lại đứng cả lại thế này?

Vua, Eustace và chú lùn đứng khựng lại ngước mắt lên nhìn trời. Jill rùng mình ớn lạnh, nhớ lại cái vật kinh hoàng mà họ đã thấy. Nhưng lần này thì không phải. Đây là một cái gì bé nhỏ như một chấm đen trên nền trời xuân trong sáng.

- Tôi dám căn cứ vào đường bay của nó mà nói đó là một con chim biết nói. – Kỳ lân lên tiếng.

- Tôi cũng nghĩ thế. – Vua tán thành. – Nhưng không biết nó là bạn hay là một tên do thám cho vượn đây?

- Thưa bệ hạ. – Chú lùn nói – Theo phán đoán của tôi thì rất có thể đây là địa bàn Thiên lý nhãn.

- Chúng ta có nên chạy đến núp dưới các tán cây không? – Eustace hỏi.

- Đừng, - Tirian đáp, - tốt nhất là cứ đứng yên như hóa đá. Chắc chắn nó sẽ thấy ta làm bất cứ cử động nào.

- Coi kìa? Nó đang lượn vòng, nó đã thấy chúng ta rồi! – Jewel nói.

– Nó sẽ đáp xuống bằng những vòng rộng.

- Chuẩn bị giương cung lên đi cô em. – Tirian nhắc Jill – Nhưng đừng bắn cho đến khi tôi bảo em, có thể đó là một người bạn.

Nếu mọi người biết trước mọi việc thì họ sẽ có hứng thú ngắm nhìn đường bay ung dung, rất mực đường bệ của con chim khổng lồ khi nó đáp xuống. Nó đậu xuống một mỏm đá trước mặt Tirian vài mét, cúi cái đầu có mào xuống và nói với cái giọng the thé kì lạ của loài chim đại bàng.

- Muôn tâu thánh thượng!

- Chào Thiên lí nhãn. – Tirian nói. – Bởi vì bạn xưng hô với tôi như thế nên tôi tin rằng bạn không phải là một kẻ theo đuôi vượn và Aslan giả mạo. Tôi rất mừng là bạn đã đến.

- Thưa bệ hạ, - đại bàng nói, - khi bệ hạ nghe tin tức tôi mang đến ngài sẽ nghĩ thà là đụng độ với kẻ thù tệ hại nhất của mình còn hơn là gặp tôi.

Trái tim dường như lỗi mất một nhịp trong lồng ngực Tirian nghe những lời này nhưng chàng nghiến răng lại, nói:

- Xin cứ nói.

- Tôi đã tận mắt chứng kiến hai cảnh, - Thiên lý nhãn nói, - một là thành Cair Paravel ngập xác người Narnia còn bọn Calormen thì nghênh ngang đi lại. Cờ của Tisroc bay phất phới trên cổng thành của bệ hạ, thần dân của người tao tác chạy loạn, họ ùn ùn từ các thành phố làng mạc chạy vào rừng. Cair peravel bị chia cách với biển. Hai mươi con tàu lớn của người Calormen đang án ngữ ở cửa biển kể từ đêm hôm qua.

Im lặng.

Không ai nói gì.

- Còn cảnh thứ hai, cách Cair Paravel năm dặm là nhân mã Roonwit nằm chờ chết với một mũi tên Calormen cắm bên sườn. Tôi đã ở bên ông ấy vào giây phút cuối cùng và nghe được lời trăn trối của ông ấy với bệ hạ rằng người cần phải nhớ là tất cả các thế giới rồi cũng có ngày bị tiêu vong, đời có sinh có tử, vậy thì một cái chết cao quý là một vật báu mà không có ai quá nghèo để không đủ tiền trả.

- Thế là, - vua nói sau một hồi lâu im lặng. – Narnia không còn nữa!