Glen không dễ kiếm tiền nhưng Jem đã quyết tâm dốc hết tâm trí vào thực hiện. Cậu lấy mấy cuộn chỉ cũ làm con vụ bán cho nam sinh trong trường lấy hai xu một cái. Cậu bán ba chiếc răng sữa quý giá lấy ba xu. Mỗi chiều thứ Bảy cậu bán lát bánh táo giòn rụm cho Bertie Shakespeare Drew. Mỗi đêm cậu bỏ số tiền mình kiếm được vào một con heo đồng nhỏ xíu Nan tặng cậu làm quà Giáng sinh. Con heo đồng sáng bóng rất đẹp có một khe trên lưng để thả tiền xu vào. Khi ta bỏ được năm mươi đồng xu vào rồi thì con heo sẽ tự mở ra tài tình nếu ta vặn cái đuôi rồi trả tài sản lại cho ta. Sau cùng, để có được tám xu cuối cậu bán xâu trứng chùm cho Mac Reese. Đó là xâu trứng đẹp nhất ở Glen và bán đi thì cũng có đau lòng một chút. Nhưng sinh nhật mẹ ngày một gần rồi mà tiền thì phải có. Mac vừa trả thì Jem thả ngay tám xu vào con heo và khoái chí lắm.

“Vặn đuôi nó xem có mở ra thật không,” Mac nói, không tin là con heo sẽ mở. Nhưng Jem không chịu; bao giờ sẵn sàng đi mua chuỗi hạt thì cậu mới đập heo.

Chiều hôm sau Hội Phụ nữ Truyền giáo họp mặt tại Bên ánh Lửa và sẽ không bao giờ quên buổi chiều đó. Đúng lúc bà Norman Taylor đang cầu nguyện... mà người ta tin rằng bà Norman Taylor rất tự hào về mấy bài cầu nguyện của mình... một cậu bé cuống cuồng chạy nhào vào phòng khách.

“Con heo đồng của con đâu mất rồi, mẹ ơi... con heo đồng của con mất tiêu rồi!”

Anne lùa cậu ra ngoài nhưng bà Norman sẽ mãi xem như bài cầu nguyện của mình đã hỏng và, vì đặc biệt muốn gây ấn tượng với vợ mục sư đến thăm, phải nhiều năm sau bà mới tha thứ cho Jem hay mới coi cha cậu là bác sĩ trở lại. Khi các bà các cô đã về nhà rồi thì Bên ánh Lửa bị lùng sục từ trên xuống dưới để tìm con heo mà công cốc. Jem, vừa bị quở trách vì lối cư xử của mình vừa đau đớn vì mất mát, chỉ nhớ cậu thấy nó lần cuối là khi nào hay ở đâu. Mac Reese, được gọi điện thoại đến, trả lời nó thấy con heo để trên tủ của Jem.

“Susan ơi, cô có nghĩ, rằng Mac Reese...”

“Không, cô bác sĩ thân yêu, tôi cảm thấy khá chắc là thằng bé không lấy đâu. Nhà Reese cũng có lỗi lầm... dù họ rất mê tiền, nhưng phải có được một cách trung thực kìa. Con heo quỷ quái đó có thể ở đâu được nhỉ?”

“Hay chuột ăn mất rồi?” Di nói, em cười nhạo ý tưởng đó nhưng cậu cũng thấy lo lo. Tất nhiên chuột không thể nào ăn con heo đồng có năm mươi xu trong bụng. Nhưng chúng ăn được không nhỉ?

“Không, không, con yêu. Con heo của con sẽ xuất hiện thôi,” mẹ an ủi.

Nhưng hôm sau Jem đi học nó cũng không xuất hiện. Tin cậu bị mất heo đã tới trường trước và mọi người nói với cậu rất nhiều thứ, không hẳn là dỗ dành. Nhưng đến giờ ra chơi Sissy Flagg khép nép tới bên cậu với vẻ lấy lòng. Sissy Flagg thích Jem nhưng Jem không thích con bé, bất chấp - hay có lẽ chính là vì - mấy lọn tóc vàng dày và đôi mắt nâu to. Ngay cả khi mới lên tám người ta cũng có thể đã có vấn đề về người khác giới.

“Tớ có thể cho cậu biết ai lấy con heo của cậu.”

“Ai?”

“Cậu phải chọn tớ trong trò vỗ tay thì tớ mới nói.”

Đó là viên thuốc đắng nhưng Jem cũng đã nuốt. Gì cũng được miễn tìm ra con heo đó! Cậu ngồi mặt đỏ lựng bên cạnh Sissy đắc thắng trong khi chúng chơi trò vỗ tay, và khi chuông reo thì cậu đòi phần thưởng của mình.

“Alice Palmer nói là Willy Drew cho nó biết là Bob Russell nói với nó là Fred Elliott nói cho nó biết con heo của cậu ở đâu. Đi mà hỏi Fred ấy.”

“Đồ xí gạt!” Jem thét lên, trừng mắt nhìn con bé. “Xí gạt!”

Sissy cười ngạo nghễ. Nó không cần biết. Dù sao thì Jem Blythe cũng đã phải ngồi với nó một lần rồi.

Jem đến gặp Fred Elliott, thằng này mới đầu khai không biết gì về con heo cũ rỉn ấy và cũng không muốn biết. Jem tuyệt vọng. Fred Elliott hơn cậu ba tuổi và có tiếng là ưa hoạnh họe. Bỗng cậu nảy ra một ý. Cậu nghiêm nghị đưa ngón trỏ đầy cáu gắt ra chỉ thẳng vào Fred Elliott mặt đỏ to con.

“Mày là một kẻ theo thuyết hóa thể,” cậu nói rành rọt.

“Ê, mày, đừng có chửi tao, oắt con Blythe.”

“Còn hơn cả chửi,” Jem nói, “Đó là chữ trù ẻo. Tao mà chỉ mặt nói lại lần nữa... thì... mày sẽ bị xui xẻo cả tuần. Ngón chân mày sẽ rụng ra không chừng. Tao sẽ đếm đến mười, nếu mày không nói cho tao biết trước khi tao đến mười thì tao sẽ trù ẻo mày.”

Fred không tin chuyện đó. Nhưng đêm hôm đó sẽ diễn ra cuộc đua trượt tuyết nên nó không dám liều. Vả lại, ngón chân là ngón chân. Đến sau thì cu cậu đầu hàng.

“Được rồi... được rồi. Đừng có toác hàm ra mà nhắc đạo lần thứ hai. Mac biết con heo ở đâu... nó nói nó biết đó.”

Mac không đi học, nhưng khi Anne nghe câu chuyện của Jem thì cô gọi điện cho mẹ thằng bé. Lát sau bà Reese đến, đỏ mặt và ra điều xin lỗi.

“Mac nó không có lấy con heo đâu, chị Blythe à. Nó chỉ muốn thấy con heo có mở ra không, nên khi Jem ra khỏi phòng thì nó vặn cái đuôi. Con heo rơi ra thành hai mảnh mà nó không biết ráp lại. Nên nó để hai mảnh con heo và tiền vào đôi ủng đi lễ của Jem trong tủ. Đúng ra nó không được động vào... bố nó cũng đã cho nó một trận rồi... nhưng nó không ăn cắp, chị Blythe à.”

“Cái từ cháu nói với Fred Elliott là gì vậy, bé Jem yêu?” Susan hỏi khi con heo bị vỡ đôi đã tìm thấy và tiền đã đếm xong.

“Kẻ theo thuyết hóa thể,” Jem tự hào nói. “Tuần trước Walter tìm thấy từ đó trong từ điển... bà biết nó thích những từ dài dòng rồi đó, Susan... rồi... rồi cả hai chúng cháu học cách phát âm. Bọn cháu đọc đi đọc lại cho nhau hai mươi mốt lần trên giường cho nhớ rồi mới ngủ.”

Giờ thì chuỗi hạt đã được mua và cất kỹ trong cái hộp thứ ba từ trên xuống trong ngăn kéo giữa trong tủ của Susan... lâu nay Susan đã được biết kế hoạch bí mật rồi... Jem tưởng như sinh nhật mẹ sẽ không bao giờ đến. Cậu khoái chí vì mẹ không hay biết gì. Mẹ chẳng biết tí gì về cái thứ đang giấu trong ngăn kéo tủ của Susan... mẹ chẳng mấy biết sinh nhật sẽ đem lại cho mình điều gì... mẹ chẳng mấy biết con tàu sẽ đem đến cho mình những gì khi hát ru hai đứa sinh đôi ngủ,

“Em đã thấy có một con tàu, dong buồm đi, dong buồm đi trên biển,

Ô kìa, tàu chất đầy những món quà xinh xắn cho em.”

Đầu tháng Ba Gilbert bị một trận cúm suýt thành viêm phổi. Bên ánh Lửa đã có đôi ngày lo lắng. Anne đi quanh như thường lệ, tháo gỡ mọi rắc rối, ban phát an ủi, cúi bên những chiếc giường trăng soi để xem mấy thân hình bé xíu thân yêu có được ấm không; nhưng bọn nhỏ nhớ tiếng cười của cô.

“Bố mà chết thì thiên hạ sẽ làm sao?” Walter thì thầm, môi tái dại. “Bố không chết đâu, con yêu. Giờ bố đã qua cơn nguy kịch rồi.”

Anne tự hỏi thế giới nhỏ của họ ở Bốn Làn Gió và Glen và Cửa Vịnh sẽ thế nào nếu... nếu... có gì xảy đến cho Gilbert. Họ đều phụ thuộc vào anh quá nhiều. Riêng dân ở Bắc Glen dường như thật lòng tin rằng anh biết làm người chết sống lại nhưng kiềm chế chỉ vì điều đó sẽ vượt quá ý đồ của Đấng Toàn Năng. Họ quả quyết là có lần anh đã làm được điều đó... chú Archibald MacGregor già long trọng cam đoan với Susan rằng Samuel Hewett đã chết thật rồi nhưng bác sĩ Blythe lại làm cho ông tỉnh lại. Dù chuyện đó là thế nào đi nữa nhưng khi người còn sống được thấy Gilbert khuôn mặt gầy gò nâu sạm và đôi mắt nâu nhạt thân tình bên giường bệnh và nói vui vẻ, “Dào ôi, anh không sao đâu,”... thì họ tin vào điều đó cho đến khi nó thành sự thật. Còn về những người trùng tên với anh thì nhiều đến độ, anh đếm không xuể. Cả vùng Bốn Làn Gió có biết bao là Gilbert nhỏ. Thậm chí còn có một cô bé Gilbertine.

Thế là bố đã khỏe lại và mẹ lại cười, và... cuối cùng, đã là đêm trước sinh nhật.

“Cháu mà đi ngủ sớm thì ngày mai sẽ đến nhanh hơn đấy, bé Jem à,” Susan cam đoan.

Jem thử nhưng hình như không được. Walter ngủ thiếp đi rất nhanh, còn Jem cứ trằn trọc mãi. Cậu sợ ngủ quên. Nhỡ cậu không dậy kịp và ai cũng tặng quà cho mẹ rồi thì sao? Cậu muốn là người đầu tiên. Sao khi nãy cậu không nhờ bà Susan gọi cậu nhỉ? Bà đã ra ngoài đi thăm ai đó nhưng khi bà về cậu sẽ nhờ. Nếu cậu chắc chắn là nghe thấy tiếng bà! Thôi được, cậu cứ xuống nằm trên sofa dưới phòng khách đã, ở đó không thể nào không nghe thấy tiếng bà được.

Jem rón rén xuống nhà rồi nằm cuộn tròn trên trường kỷ. Cậu nhìn được khắp Glen. Trăng đong đầy phép lạ vào mấy vùng trũng nằm giữa những đụn tuyết trắng. Rặng cây cao lớn về đêm vẫn rất bí ẩn chìa cánh tay ra quanh Bên ánh Lửa. Cậu nghe thấy mọi tiếng động trong một ngôi nhà về đêm... sàn nhà cót két... ai đó trở mình trên giường... than trong lò sưởi cháy rã rụm xuống... con chuột nhắt chạy láo nháo trong tủ đồ sứ. Có phải là tuyết lở không? Không, chỉ là tuyết trượt trên mái xuống. Có hơi lẻ lơi... sao bà Susan chưa về?... giá mà lúc này cậu có Gyp... Gyppy thân yêu ơi. Cậu đã quên Gyp rồi sao? Không, không hẳn. Nhưng giờ nghĩ đến chú cậu không còn đau lòng lắm nữa... phần lớn thời gian cậu đã nghĩ đến những điều khác rồi. Ngủ ngon nhé, chú chó thân yêu nhất trong mọi chú chó. Có lẽ rồi một lúc nào đó cậu cũng sẽ có chú chó khác thôi. Nếu ngay lúc này cậu có một con thì tuyệt vời biết bao... hay là Tôm cũng được. Nhưng Tôm không có đó. Con mèo già ích kỷ! Chỉ biết nghĩ đến bản thân thôi!

Vẫn chưa thấy bóng dáng bà Susan đi dọc con đường ngoằn ngoèo bất tận suốt quãng đường trăng soi trắng xóa kỳ lạ mà ban ngày là Glen thân thuộc của riêng cậu. Thôi được, cậu chỉ cần tưởng tượng ra chuyện này chuyện kia cho qua thời gian. Một ngày nào đó cậu sẽ tới đảo Baffin sống với người Eskimo. Một ngày nào đó cậu sẽ dong buồm ra khơi xa và nấu một con cá mập cho bữa ăn Giáng sinh như thuyền trưởng Jim. Cậu sẽ thực hiện một chuyến thám hiểm đến Congo tìm khỉ đột. Cậu sẽ là thợ lặn và rong ruổi khắp lâu đài pha lê sáng ngời dưới đáy đại dương. Lần tới khi về Avonlea cậu sẽ nhờ cậu Davy dạy cho cách cho sữa vào miệng mèo. Cậu Davy làm rất thuần thục. Có lẽ cậu sẽ là hải tặc. Bà Susan muốn cậu làm mục sư. Mục sư làm được nhiều việc tốt nhất nhưng chẳng phải làm hải tặc thì vui nhất hay sao? Ngộ nhỡ anh lính gỗ bé xíu trên bệ lò sưởi nhảy thót xuống rồi nổ súng thì sao! Ngộ nhỡ mấy cái ghế bắt đầu đi quanh phòng! Hay là tấm thảm da hổ sống dậy! Ngộ nhỡ đám “gấu quàng quạc” mà cậu với Walter “giả vờ” khắp nhà hồi hai đứa còn bé tí thật sự đang ở quanh đây thì sao! Jem bỗng hoảng sợ. Ban ngày cậu không hay quên mất sự khác biệt giữa hư cấu và hiện thực, nhưng vào một đêm bất tận như đêm nay thì lại khác. Chiếc đồng hồ kêu tích tắc... tích tắc... và cứ mỗi tiếng tích lại có một con gấu quàng quạc ngồi trên một bậc thang. Mấy bậc thang đen thui toàn gấu quàng quạc. Chúng sẽ ngồi đó cho đến sáng mà... ba hoa.

Ngộ nhỡ Chúa quên cho mặt trời mọc! Ý nghĩ này khủng khiếp đến mức Jem vùi mặt trong tấm khăn len để chặn nó lại bên ngoài, và thế là Susan bắt gặp cậu đang nằm ngủ say ở đấy khi bà về nhà trong ánh mặt trời mùa đông màu cam rực rỡ đang lên.

“Bé Jem!”

Jem duỗi người ra và ngồi thẳng dậy, ngáp. Đó là một đêm bận bịu cho Thần Sương Giá Thợ Bạc, còn mấy cánh rừng chẳng khác nào cõi thần tiên. Một đỉnh đồi tít tắp nhuốm màu đỏ thẫm. Mấy cánh đồng trắng xóa bên kia Glen đều có màu hoa hồng yêu kiều. Sáng nay là sinh nhật mẹ.

“Cháu chờ bà, Susan... để dặn bà gọi cháu... mà bà chẳng về gì cả...”

“Bà xuống thăm nhà John Warren, vì dì họ vừa mất, rồi họ mời bà ở lại thức với thi hài,” Susan vui vẻ phân bua. “Bà đâu có nghĩ cháu cũng cố cho bị viêm phổi, vừa khi bà xoay lưng đi. Chạy lẹ vào giường đi rồi bà sẽ gọi khi nào nghe mẹ cháu nhúc nhích.”

“Susan, bà làm sao để đâm cá mập?” Trước khi lên lầu Jem còn muốn biết.

“Bà có đâm cá mập đâu nào,” Susan trả lời.

Khi cậu vào phòng mẹ thì mẹ đã dậy rồi, đang chải mái tóc dài óng ả trước gương. Mắt mẹ khi nhìn thấy chuỗi hạt kìa!

“Jem yêu! Tặng cho mẹ sao!”

“Giờ mẹ không phải chờ đến khi tàu của bố đến nữa,” Jem nói ra vẻ thờ ơ. Cái gì xanh xanh lấp lánh trên bàn tay mẹ thế kia? Một chiếc nhẫn... quà của bố. Tốt thôi, nhưng nhẫn thì thường quá rồi... cả đến Sissy Flagg mà cũng có một chiếc. Nhưng còn một xâu chuỗi ngọc trai ư!

“Chuỗi hạt trai là món quà sinh nhật thật tuyệt vời,” mẹ nói.