ến cuối tháng Tám Anne đã lại là mình, trông chờ một mùa thu hạnh phúc. Bertha Marilla bé bỏng càng lớn càng xinh đẹp và là trung tâm tôn thờ cho mấy ông anh bà chị tha hồ ngưỡng mộ.

“Cháu tưởng em bé cứ kêu khóc suốt chứ,” Jem nói, say sưa để cho mấy ngón tay bé xíu quấn quanh tay mình. “Bertie Shakespeare Drew nói vậy mà.”

“Mấy đứa bé nhà Drew khóc la suốt ngày thì rõ rồi, Jem yêu ạ,” Susan nói. “Chắc chúng khóc vì nghĩ mình phải là người nhà Drew. Còn Bertha Marilla là em bé nhà Bên ánh Lửa, Jem yêu ạ.”

“Cháu ước gì cháu ra đời ở Bên ánh Lửa, Susan à,” Jem tiếc nuối nói. Cậu luôn cảm thấy tiếc vì mình không được thế. Thỉnh thoảng Di cứ lôi chuyện đó ra để chế giễu cậu.

“Cậu không thấy cuộc sống ở đây khá chán sao?” một hôm bạn học cũ trường Queen ở Charlottetown đã khá kẻ cả hỏi Anne.

Chán ư! Anne muốn cười vào mặt khách. Bên ánh Lửa chán ư! Với đứa bé xinh xắn đem đến điều kỳ diệu mỗi ngày... những dự tính đón Diana và bé Elizabeth và Rebecca Dew đến chơi... bà Sam Ellison ở Bắc Glen trên tay Gilbert, bị căn bệnh trước đó trên thế giới chỉ có ba người mắc phải... Walter mới đi học... Nan uống cả chai nước hoa trên bàn trang điểm của mẹ... họ tưởng con bé chết mất nhưng nó lại chẳng hề hấn gì... con mèo đen kỳ lạ sau hè đẻ ra những mười mèo con, một con số chưa từng nghe tới... Shirley khóa mình trong phòng tắm rồi quên không biết làm sao mở... Tôm bị quấn trong tờ giấy bẫy ruồi... giữa đêm hôm bà cô Mary Maria cầm nến đi quanh làm rèm bắt lửa rồi đánh thức cả nhà bằng những tiếng thét thất thanh. Đời sống mà chán ư!

Vì bà cô Mary Maria vẫn còn ở lại Bên ánh Lửa. Thỉnh thoảng bà nói vẻ đáng thương “Bất cứ khi nào thấy chán cô thì cứ cho cô biết... cô vẫn quen tự lo thân mà.” Chỉ có một cách để đáp lại câu đó và tất nhiên Gilbert luôn nói. Dù anh không nói thật lòng hoàn toàn như mới đầu. Ngay cả “tinh thần hết lòng vì dòng họ” của Gilbert cũng đã bắt đầu phai nhạt đi chút, anh khá vô vọng nhận ra... “đúng là đồ đàn ông” như cô Cornelia cười khẩy... rằng có vẻ như bà cô Mary Maria đang trở thành một vấn đề trong nhà mình. Một hôm anh đã liều nhẹ nhàng ám chỉ là nhà cửa để lâu ngày không có người ở sẽ bị hư hại; bà cô Mary Maria đồng tình với anh, thản nhiên nói bà đang tính chuyện bán căn nhà ở Charlottetown đi.

“Ý không tồi đâu,” Gilbert khích lệ. Cháu biết trong thị trấn có một căn nhà nhỏ rất xinh đang rao bán... một người bạn của cháu sẽ đi California... nó rất giống với ngôi nhà bà Sarah Newman sống mà cô vẫn trầm trồ ấy...”

“Bà ấy thích vậy mà,” Anne khấp khởi nói.

“Ai mà thích sống thui thủi thì có gì không ổn rồi,” Susan khó khăn lắm mới nén được một tiếng rên.

Tháng Chín Diana đến ở chơi cả tuần. Rồi bé Elizabeth đến... giờ bé Elizabeth không “bé” nữa... mà đã trở thành Elizabeth cao ráo, mảnh mai, xinh đẹp. Nhưng vẫn còn mái tóc vàng óng và nụ cười bâng khuâng. Bố cô quay về nhiệm sở ở Paris nên Elizabeth sẽ theo ông để trông coi nhà cửa. Cô và Anne có những buổi đi dạo hồi lâu quanh những bờ biển lớp lớp nơi bờ cảng thân thương, về nhà dưới những vì sao mùa thu lặng lẽ, thao thức. Họ làm sống lại đời sống ở Bạch Dương Lộng Gió ngày xưa và lần bước theo những con đường trên bản đồ xứ thần tiên mà Elizabeth vẫn còn giữ và định cất giữ mãi.

“Đi đâu cháu cũng treo trên tường phòng cháu,” cô nói.

Một ngày gió thổi qua vườn Bên ánh Lửa... ngọn gió thu đầu tiên. Hôm ấy màu hồng ánh hoàng hôn có hơi tiết chế. Mùa hạ bỗng đâu trở nên già cỗi. Sự chuyển mùa đã đến.

“Chưa gì đã mùa thu rồi,” bà cô Mary Maria nói bằng giọng điệu ngụ ý mùa thu đã xúc phạm đến bà.

Nhưng mùa thu cũng rất đẹp. Có niềm hân hoan khi gió từ bờ vịnh xanh thẫm thổi vào và ánh sáng rực rỡ của vầng trăng trung thu. Những cây cúc tây trữ tình trong Vùng Lòng Chảo và bọn trẻ cười vui trong một vườn táo trĩu quả, những buổi chiều trong xanh quang đãng trên các đồng cỏ đồi cao ở Bắc Glen và bầu trời vảy bạc có từng đàn chim đen bay qua; và, khi ngày ngắn lại, sương mù xám loãng rón rén trừng lên những đụn cát rồi tràn ra cảng.

Cùng những chiếc lá rơi, Rebecca Dew đến thăm Bên ánh Lửa như đã hứa nhiều năm rồi. Chị đến ở một tuần nhưng bị thuyết phục ở lại hai... không ai tha thiết mong điều đó hơn Susan. Dường như vừa gặp nhau Susan và Rebecca Dew đã nhận ra mình là bạn tri âm tri kỷ... có lẽ vì cả hai đều quý mến Anne... có lẽ vì cả hai đều ghét bà Mary Maria.

Có một buổi chiều trong căn bếp khi mưa tí tách trên lá ngoài kia còn gió hú quanh các mái hiên và góc nhà Bên ánh Lửa, Susan trút hết mọi buồn phiền cho Rebecca Dew và nhận về sự đồng cảm sâu sắc. Vợ chồng bác sĩ đã ra ngoài thăm bạn bè, bầy trẻ đều được ấm áp trên giường và may là bà cô Mary Maria nhức đầu nên đã đi khuất mắt rồi... “cứ như thể một vòng sắt quanh não,” bà rên xiết.

“Bất cứ ai,” Rebecca Dew nhận xét, mở cửa lò hâm rồi thoải mái đặt hai bàn chân vào trong, “ăn nhiều cá thu chiên trong bữa tối như bà đó cũng đáng bị nhức đầu. Tôi không chối có ăn phần mình... vì phải nói là, cô Baker ạ tôi chưa thấy ai chiên cá thu được như cô... nhưng tôi đâu có ăn những bốn miếng.”

“Cô Dew thân mến ơi,” Susan sốt sắng nói, để đồ đan xuống và khẩn khoản nhìn vào đôi mắt đen nhỏ xíu của Rebecca, “trong thời gian ở đây cô đã được thấy đôi chút Mary Maria Blythe là sao rồi đó. Nhưng cô chưa biết được phân nửa... à không, chưa được một phần tư. Cô Dew thân mến ơi, tôi cảm thấy mình có thể tin cậy cô. Tôi mở lòng với cô chuyện tuyệt đối bí mật có được không?”

“Được chứ, cô Baker.”

“Bà đó đến đây hồi tháng Sáu nhưng tôi nghĩ bà ta định ở lại đây tới hết đời. Trong nhà này ai cũng ghét bà ta... ngay cả cậu bác sĩ giờ cũng không ưa bà ta, dù cậu ấy vẫn đang che giấu điều đó. Nhưng cậu ấy rất hết lòng vì dòng họ nên luôn nhắc nhở rằng không được để em họ của bố cậu cảm thấy mình không được tiếp đón niềm nở trong nhà này. Tôi đã năn nỉ,” Susan nói, giọng điệu như ngụ ý bà đã quỳ xuống mà năn nỉ, “tôi đã năn nỉ cô bác sĩ có lập trường dứt khoát mà nói Mary Maria Blythe phải đi đi. Nhưng cô bác sĩ lại quá từ tâm... nên vậy là chúng tôi vô vọng, cô Dew ạ... hoàn toàn vô vọng.”

“Tôi ước gì tôi được xử lý bà ta,” Rebecca Dew nói, chính chị cũng khá đau điếng vì một số câu của bà cô Mary Maria. “Tôi cũng biết như ai, cô Baker ạ, rằng ta không được vi phạm phép tắc hiếu khách thiêng liêng, nhưng tôi cam đoan với cô, cô Baker, rằng tôi sẽ nói thẳng với bà ta.”

“Tôi mà không biết thân biết phận thì tôi đã xử lý bà ta rồi, cô Dew ạ. Chưa lúc nào tôi quên mình không phải bà chủ ở đây. Đôi lúc, Dew ạ, tôi long trọng tự nhủ Susan Baker, mi là kẻ để người ta chà đạp hay là không phải đây?” Nhưng cô biết tôi bó chân bó tay thế nào rồi. Tôi không thể bỏ cô bác sĩ mà đi và tôi cũng không được đem thêm phiền muộn cho cô ấy khi chống lại Mary Maria Blythe. Tôi sẽ tiếp tục cố lo phận sự của mình. Vì, cô Dew thân yêu,” Susan nói long trọng, “tôi sẵn lòng chết vì cô cậu bác sĩ. Ngày bà ta chưa đến chúng tôi là một gia đình hạnh phúc biết bao, cô Dew. Nhưng giờ bà ta đang bắt chúng tôi phải chịu khổ sở và hậu quả sẽ thế nào tôi cũng chưa biết, vì có phải là nhà tiên tri đâu, cô Dew. Hay nói đúng hơn, tôi biết. Tất cả chúng tôi sẽ bị tống vào nhà thương điên thôi. Không phải chỉ một chuyện bất kỳ nào, cô Dew ơi... mà nhiều lắm, cô Dew... hàng trăm, cô Dew. Một con muỗi thì ta còn chịu được, cô Dew... nhưng thử nghĩ hàng triệu mà xem!”

Rebecca Dew nghĩ đến hàng triệu con muỗi đó mà lắc đầu buồn bã.

“Bà ta luôn dạy cô bác sĩ phải điều hành nhà mình ra làm sao rồi nên mặc những áo quần gì. Bà ta cứ rình rập tôi còn nói chưa từng thấy bọn nhỏ nào hay cãi cọ như vậy. Cô Dew thân yêu, tự cô cũng thấy bọn trẻ nhà chúng tôi không bao giờ cãi cọ... à thì, hầu như không bao giờ...”

“Chúng nằm trong số những đứa trẻ tuyệt vời nhất tôi từng gặp đấy, cô Baker ạ.”

“Bà ta hay chõ mũi và rình mò...”

“Chính tôi đã bắt quả tang bà ta làm thế mà, cô Baker.”

“Bà ta bao giờ cũng thấy phật lòng và đau đớn vì chuyện gì đó nhưng chưa bao giờ phật lòng đủ để rũ áo ra đi. Bà ta cứ ngồi đó làm ra vẻ thui thủi và bị hắt hủi cho đến khi cô bác sĩ tội nghiệp muốn quẫn trí. Chẳng có gì vừa ý bà ta cả. Cửa sổ mở thì bà ta sẽ kêu ca là có gió lùa. Đóng hết thì bà ta lại nói thỉnh thoảng cũng thích chút khí trong lành. Bà ta không chịu được hành tây... thậm chí mùi hành. Bà ta nói nó làm bà ta buồn nôn. Nên cô bác sĩ dặn chúng tôi không được dùng tí hành nào. Giờ thì,” Susan nghiêm trang nói, “dường như hành là sở thích chung, cô Dew thân ạ, nhưng ở Bên ánh Lửa chúng tôi đều phải nhận phần lỗi về mình vì thích nó.”

“Chính tôi cũng mê hành lắm,” Rebecca Dew thú nhận.

“Bà ta không chịu được mèo. Bà ta nói mèo làm mình nổi da gà. Không cần biết có nhìn thấy chúng hay không. Chỉ cần biết có một con ở đâu đó là đủ. Nên Tôm tội nghiệp hầu như chẳng dám ló mặt trong nhà. Bản thân tôi không hề thích mèo, cô Dew ạ, nhưng tôi cho rằng đuôi chúng thì chúng có quyền ngoắc. Rồi thì, ‘Susan, làm ơn đừng bao giờ quên là tôi không ăn trứng được,’ hay ‘Susan, tôi phải nói cô bao nhiêu lần nữa là tôi không dùng bánh nướng nguội được?’ hay ‘Susan, một số người uống trà để lâu ngày cũng được nhưng tôi không thuộc trong giới may mắn đó.’ Trà để lâu ngày, cô Dew ơi! Như thể tôi từng mời ai trà để lâu ngày!”

“Chưa ai nghĩ thế về cô cả, cô Baker.”

“Nếu có câu nào không nên hỏi thì bà ta sẽ hỏi. Bà ta ganh tị vì cậu bác sĩ cho vợ biết trước rồi mới kể cho bà ta... bà ta cứ cố moi tin về bệnh nhân ở cậu ấy. Chẳng có gì làm cậu ấy bực mình cho bằng, cô Dew ạ. Bác sĩ thì phải biết kín miệng, cô cũng thừa biết rồi. Rồi lại còn mấy cơn tam bành về hỏa hoạn nữa chứ! ‘Susan Baker,’ bà ta nói với tôi, ‘tôi mong cô đừng bao giờ dùng dầu hỏa mà đốt lò sưởi. Hay để giẻ dính dầu gần đó, Susan. Ai cũng biết thứ ấy tự bốc cháy trong chưa đầy một giờ. Cô có muốn đứng đấy mà nhìn nhà này cháy rụi khi biết đó là lỗi của mình không, Susan?’ Đấy, cô Dew thân yêu, tôi đã được dịp cười bà ta chuyện đó. Ngay đêm ấy bà ta làm rèm cửa bốc cháy và tiếng bà ta ré vẫn còn văng vẳng bên tai tôi. Lại đúng lúc bác sĩ tội nghiệp vừa mới ngủ sau hai đêm thức trắng! Cái làm tôi nổi xung nhất, cô Dew ơi, là trước khi đi đâu bà ta đều vào kho lương thực của tôi mà đếm trứng. Tôi phải bình thản lắm mới nhịn không nói, ‘Sao không đếm thìa luôn đi?’ Dĩ nhiên bọn trẻ ghét bà ta. Cô bác sĩ sắp đứt hơi vì phải giữ không cho chúng bộc lộ ra. Có hôm cô cậu bác sĩ đi vắng bà ta đã tát Nan... tát con bé... chỉ vì Nan gọi bà ta là bà Mefusaleh[1]... vì nghe tiểu yêu Ken Ford nói.”

[1]. Nan và Ken nhầm tên của Methuselah, người sống thọ nhất thế giới theo Kinh Thánh (969 tuổi).

“Là tôi thì tôi đã tát bà ta rồi,” Rebecca Dew nói độc địa.

“Tôi nói bà ta mà còn làm vậy nữa thì tôi sẽ tát bà ta. ‘Ở Bên ánh Lửa thỉnh thoảng chúng tôi cũng có đánh đít,’ tôi bảo bà ta, ‘nhưng tát thì không bao giờ, vậy nên hãy giữ thứ đó cho riêng mình đi.’ Bà ta hờn dỗi và phật lòng cả tuần nhưng ít ra bà ta cũng không bao giờ dám động một ngón tay vào đứa nào nữa. Nhưng khi bố mẹ chúng phạt chúng thì bà ta rất khoái chí. ‘Bà mà là mẹ cháu,’ một buổi chiều bà ta nói với bé Jem. ‘Ô hô, bà có bao giờ là mẹ của ai đâu,’ thằng nhỏ tội nghiệp nói... buộc phải nói vậy, cô Dew ạ, hoàn toàn vì bị dồn đến chỗ phải nói thế. Cậu bác sĩ bắt thằng bé nhịn ăn tối mà đi ngủ, nhưng cô Dew này, cô nghĩ sau đó ai lo lắng len lén đem chút gì lên cho thằng bé?”

“À, vậy hả, ai?” Rebecca Dew cười như nắc nẻ, bước vào tinh thần câu chuyện.

“Cô sẽ đau lòng, cô Dew, khi nghe thằng bé cầu nguyện sau đó... một mình không ai chỉ vẽ cả, ‘Ôi lạy Chúa! xin hãy tha thứ cho con vì đã hỗn xược với bà cô Mary Maria. Và lạy Chúa xin hãy giúp con luôn lễ phép với bà cô Mary Maria.’ Làm tôi rơi nước mắt, con cừu tội nghiệp. Tôi không đồng tình thái độ bất kính hay hỗn xược của người trẻ đối với người già, cô Dew thân ạ, nhưng tôi nghĩ phải thú thật rằng hôm nọ Bertie Shakespeare Drew bắn đạn giấy vào bà ta... trượt mũi bà ta vài phân, cô Dew ơi... khi thằng bé về thì tôi chặn nó ở cổng cho nó một túi bánh vòng. Dĩ nhiên tôi chẳng nói với nó vì sao. Cu cậu khoái lắm... vì bánh vòng có mọc trên cây đâu, cô Dew, mà cái nhà chị Vắt Cổ Chày Ra Nước thì không bao giờ làm. Nan và Di... tôi không hé môi nói chuyện này với ai ngoài cô cả, cô Dew à... cô cậu bác sĩ chưa bao giờ ngờ có chuyện đó nếu không họ đã ngăn... Nan và Di đặt tên cho con búp bê sứ cũ bị nứt đầu theo tên bà cô Mary Maria, rồi mỗi khi bà mắng hai đứa thì chúng đem Mary Maria ra dìm... ý tôi là con búp bê... trong thùng chứa nước mưa. Chúng tôi đã được nhiều lần sung sướng trấn nước rồi, tôi cam đoan với cô thế. Nhưng cô không tin nổi cái việc mà một đêm nọ bà đó làm đâu, cô Dew.”

“Bà ta thì chuyện gì tôi cũng tin được, cô Baker à.”

“Đến giờ ăn tối bà ta chẳng chịu động đến miếng nào vì tự ái chuyện gì đó, nhưng rồi trước khi đi ngủ bà ta vào kho lương thực mà ăn hết sạch bữa ăn trưa tôi để dành cho bác sĩ tội nghiệp... sạch sành sanh, cô Dew thân yêu. Tôi hy vọng cô sẽ không cho tôi là kẻ ngoại đạo, cô Dew ơi, nhưng tôi không hiểu nổi sao Chúa lại không phát chán một số người.”

“Cô không được để mình đánh mất khiếu hài hước đâu cô Baker,” Rebecca Dew nói dứt khoát.

“Ồ, tôi thừa biết cảnh một con cóc gặp nạn thì cũng có mặt hài hước mà, cô Dew. Nhưng vấn đề là, con cóc có thấy hay không? Tôi xin lỗi đã làm phiền cô vì tất cả những chuyện này, cô Dew thân yêu, nhưng tôi nhẹ lòng lắm rồi. Những điều này tôi không đem nói với cô bác sĩ được nên gần đây tôi thấy nếu không tìm được chỗ trút ra cho hả thì tôi nổ tung mất.”

“Tôi biết rõ cảm giác đó ra làm sao mà, cô Baker.”

“Còn giờ, cô Dew thân yêu,” Susan nói, nhanh nhảu đứng lên, “một tách trà rồi đi ngủ thì cô thấy sao? Một chân gà nguội nữa, cô Dew nhé?”