Câu chuyện đầy sức mạnh về những chú ngựa chứng trẻ tuổi này được viết khi tác giả mới 17 tuổi và kể từ lần xuất bản đầu tiên năm 1967, Ngựa chứng đầu xanh đã trở thành một trong những cuốn sách bán chạy nhất lịch sử ngành xuất bản với 14 triệu bản tính đến 2005, và mỗi năm lại có nửa triệu bản nữa thêm vào con số đó. Một tác phẩm kinh điển dành cho tuổi thiếu niên.

Ngựa chứng đầu xanh từng gây chấn động giới văn chương Mỹ khi ra mắt lần đầu tiên vào năm 1967, khi đó tác giả của nó mới chỉ 16 tuổi, cùng lứa tuổi với những nhân vật chính trong tác phẩm. Ít người biết, những trang đầu tiên của tiểu thuyết được coi là kinh điển về tuổi trẻ nổi loạn này được viết một cách nhanh chóng sau những gì cô bé S.E. Hinton tận mắt chứng kiến trên đường đi học về ngày ấy.

“Mười sáu năm ngoài đường và ta học được nhiều thứ lắm. Nhưng hết thảy đều là những thứ sai trái, không phải là những thứ ta muốn học. Mười sáu năm ngoài đường ta thấy nhiều thứ lắm. Nhưng hết thảy đều là những cảnh sai trái, không phải những cảnh ta muốn thấy”- những suy tư của cậu trai Johnny “16 tuổi trầm lặng, có cái vẻ thua cuộc, mái tóc dày và đôi mắt đen có vẻ hoảng sợ” trong thời khắc mỏng manh trước cái chết có lẽ đã nói lên tinh thần của Ngựa chứng đầu xanh.

Như một lát cắt mạnh và sắc bén về thế giới của những kẻ trẻ tuổi ở nước Mỹ thập kỷ 60 của thế kỷ trước, một thế giới được phân chia đơn giản theo hai khu vực Đông và Tây, theo hai loại người là Soc (viết tắt của Social - đám trẻ thượng lưu lắm tiền) và Mỡ (Greaser - những thanh niên theo trào lưu để tóc dài, vuốt keo dầu, đi mô tô và hay tụ tập theo băng), đó là câu chuyện được kể bởi Ponyboy, một người trong cuộc, tường như lạc loài trong băng của mình nhưng chưa bao giờ mất đi cá tính không thể trộn lẫn của một cậu bé sinh ra ở khu Đông và luôn tự hào mình là Mỡ.

Bố mẹ mất trong một tai nạn, Ponyboy sống trong sự bao bọc của hai người anh trai: anh cả Darry luôn tỏ ra cáu gắt và khó chịu trong khi anh hai Sodapop luôn bênh vực và nuông chiều cậu theo một cách ngọt ngào nhất. Khác với các anh trai và những cậu trai cùng băng, Ponyboy vẫn đi học, thích đọc sách và xem phim, không ưa bạo lực, chắng thích gây hấn nhưng vẫn phải đối mặt với chuyện đấm đá gần như mỗi ngày, thậm chí trở thành nạn nhân của đòn thù từ bọn Soc.

Trong một lần cứu Ponyboy khỏi màn “trấn nước” của bọn Soc, Johnny Cade, em út trong băng, luôn lo âu và hoảng sợ, từng bị Soc hành hung dã man, đã trở thành kẻ giết người. Cuộc chạy trốn của Ponyboy và Johnny buộc cả hai trở thành những kẻ xa lạ với chính bản thân mình khi phải từ bỏ mái tóc dài bôi dầu đặc trưng của Mỡ, phải sống chui lủi trong tâm trạng hoảng hốt thường trực và những nỗi niềm sâu kín chẳng dễ tỏ bày.

Hai kẻ chạy trốn ấy cũng không phải đợi lâu để đến ngày trở lại nơi chúng vốn thuộc về, nhưng không phải trong bộ dạng của những tên tội phạm đang bị truy nã mà trong tư thế của người anh hùng, dù bất đắc dĩ nhưng thật sự là những - người - anh - hùng…

Được bao bọc bởi một không khí mù mịt đến ngạt thở của những cuộc chơi, những trận ẩu đả với hàm lượng đậm đặc ngôn ngữ và lối cư xử đường phố, Ngựa chứng đầu xanh dễ khiến người đọc cuốn theo định kiến về một thế hệ hoang mang, mất phương hướng, nhưng thực ra nó gần hơn với một trải nghiệm của nỗi buồn, niềm vui, nỗi đau và hạnh phúc; một trải nghiệm không thể trở lại lần thứ hai, một trải nghiệm đủ khiến người ta muốn bắt đầu một suy nghĩ khác, một lối sống khác, như thể đó là một ngày mới, hoàn toàn mới…

Không dừng lại giản đơn ở những mô tả bên ngoài, S.E. Hinton tinh tế khắc họa những góc sâu khuất nhất trong mỗi nhân vật của mình: đó là một Ponyboy với tâm hồn trong trẻo, mộng mơ, đôi khi quá nhạy cảm; đó là mảnh buồn day dứt về gia đình không êm ấm nơi trái tim Johnny, là nét hồn hậu đầy ắp yêu thương của Sodapop hay sự lạnh lùng chai sạn nhưng chưa bao giờ tàn nhẫn của Dally, Darry…

Hội tụ đủ sự hung hăng, hiếu thắng của tuổi mới lớn, sự liều lĩnh, bất cần của những kẻ sắp trưởng thành, sự từng trải dù chưa nhiều của “dân bụi”, chúng là những cậu trai trong số “hàng trăm hàng trăm thằng con trai sống ở khu thua thiệt trong thành phố, những thằng con trai mắt đen giật mình hoảng hốt vì cái bóng của chính mình.

Hàng trăm thằng con trai có lẽ nhìn mặt trời lặn, ngắm sao trời và khao khát một cái gì đó tốt đẹp hơn”. Đó là một khoảng trong veo mà ngay khi Ponyboy bắt đầu kể lại câu chuyện của chính mình chỉ với một niềm tin nhỏ nhoi, “mọi người sẽ hiểu và sẽ không quá vội vàng đánh giá một thằng dựa vào lượng dầu tóc nó bôi”, rất nhiều độc giả đã có thể nhận ra và soi rọi tuổi trẻ, tâm hồn mình trong đó…