ói là rổ rá, nhưng thực chất chỉ là rổ. Ngoài những chiếc rổ tre, rổ nhựa, mỗi gia đình chúng ta còn có một chiếc rổ khá trừu trượng khác nữa. Đó là rổ hàng hóa, cái rổ chứa áo quần, gạo muối và trăm thứ bà rằn khác mà chúng ta tiêu dùng trong ngày, trong tháng, trong năm.

Những chiếc rổ này là rất khác nhau ở những gia đình khác nhau. Có những chiếc to vật vã, có những chiếc chỉ ở mức choai choai vừa phải và có cả những chiếc bé tí xíu. Trong những chiếc rổ to, chúng ta thấy có cả ô tô Mercedes, nước hoa Chanel, cả khu nghỉ dưỡng cao cấp… Trong những chiếc rổ bé tý xíu, chúng ta thấy phần lớn chỉ là khoai lang và rau muống.

Thời gian qua, cho dù những chiếc rổ loại to đã tăng lên khá nhanh chóng, nhưng những chiếc rổ loại choai choai, loại tí xíu vẫn đang là đa số trong xã hội chúng ta.

Lạm phát tác động mạnh mẽ đến những chiếc rổ. Tuy nhiên, nó phân biệt đối xử nặng nề với những chiếc rổ nói trên. Đại loại, những chiếc rổ càng to càng được lạm phát nương nhẹ, thậm chí hỗ trợ; những chiếc rổ càng bé - càng bị đánh tơi bời.

Gia chủ của những chiếc rổ to là những người giàu, những người có thu nhập cao, thậm chí rất cao. Chiếc rổ vì vậy chỉ chiếm một phần nhỏ trong thu nhập của họ. Chỉ thêm mươi phần trăm cho chiếc rổ đối với họ không phải là vấn đề quá lớn. Ngoài ra, người giàu thì có nhiều tài sản khác, chứ không chỉ có tiền đồng. Những tài sản đó là bất động sản, là vàng, là kim cương, đá quý… Lạm phát làm cho vô số tài sản của họ lên giá đến chóng mặt. Lý do là vì nhiều người tìm cách mua các tài sản khác để cất giữ thay vì cất giữ tiền. Điều này làm cho cầu tăng đột biến. Cầu tăng, thì giá tăng. Cứ nhìn vào hiện tượng vàng tăng giá đột biến trong thời gian vừa qua, chúng ta sẽ thấy rất rõ cái lôgíc trần trụi nói trên. Mà như vậy thì những người giàu chỉ càng giàu thêm lên nhờ lạm phát.

Thế nhưng lại có rất nhiều người khác sẽ bị nghèo đi. Đó là gia chủ của những chiếc rổ loại choai choai và đặc biệt là của những chiếc rổ bé tí xíu.

Gia chủ của những chiếc rổ bé tí xíu là những người nghèo. Những người này kiếm được bao nhiêu đồng thì phải bỏ hết bấy nhiêu vào chiếc rổ của mình. Hậu quả là giá càng lên, thì cái rổ của họ chỉ càng thêm bé lại. Trong năm vừa qua, vì giá nông sản thực phẩm đã tăng lên trên dưới 10%, nên nếu đầu năm bạn thấy có 10 củ khoai lang trong chiếc rổ của họ, thì cuối năm trong đó chỉ còn khoảng củ mà thôi. Với cái rổ ngày càng ít khoai ấy thì người ta sẽ phải “khéo ăn thì no” bằng cách nào đây?

Bằng những tác động hết sức tinh vi, lạm phát đã âm thầm phân phối lại thu nhập quốc dân. Và sự vô liêm sỉ của nó nằm ở chỗ: về cơ bản, nó lấy đi của vô số những người nghèo để phân phối lại cho một số người giàu. Với một hệ quả xã hội như vậy, nhiệm vụ chống lạm phát càng đặt ra cấp bách hơn bao giờ hết. Chống lạm phát không chỉ giúp chúng ta ổn định kinh tế vĩ mô, mà còn giúp bảo đảm công bằng xã hội và xóa đói, giảm nghèo.