uối rớt giá. Nỗi nhọc nhằn và cơ cực không được đền đáp chát đắng trong lòng của những diêm dân.

Cũng như đường, vải, cà phê..., muối rớt giá vì cung lớn hơn cầu. Những hạt muối mặn mòi là không thể thiếu, nhưng cũng không thể nhiều. Đặc biệt là khi muối ở ta lại chưa sử dụng được cho nhu cầu sản xuất công nghiệp. Cái mà những diêm dân có thể khai thác chỉ là thị trường muối ăn. Thị trường này không lớn. Mỗi người Việt Nam sử dụng 5kg muối/năm để ăn, vì vậy mỗi năm chúng ta cần: 5kg x 80 triệu người = 400 ngàn tấn muối. Muối còn được sử dụng để bảo quản, chế biến thực phẩm và một số nhu cầu khác. Lượng muối này khoảng 150-200 ngàn tấn. Tổng cầu về muối sẽ vào khoảng trên dưới 550-600 ngàn tấn/năm. Đây cũng là sản lượng muối được sản xuất hàng năm trong cả nước. Thế nhưng năm nay, sản lượng muối ước sẽ đạt khoảng 900 ngàn tấn, nhiều gấp rưỡi so với những năm trước. Cung tăng thì giá giảm. Đó là quy luật của kinh tế thị trường.

Chúng ta không thể ăn gấp đôi lượng muối, nhưng hoàn toàn có thể trả tiền gấp đôi hoặc hơn thế nữa cho 5kg muối của mình. Điều này gần như không ảnh hưởng gì đến mức chi tiêu, cũng như khả năng tiết kiệm của phần lớn các gia đình Việt Nam. Trong một thị trường tự do, giá của hàng hóa, dịch vụ là giá mà bên mua sẵn sàng mua và bên bán sẵng sàng bán. Theo lôgíc này, giá mà những diêm dân sẵn sàng bán phải là mức giá phản ánh được đầy đủ các chi phí sản xuất muối, cũng như các chi phí để tái sản xuất sức lao động. Tuy nhiên, làm sao bạn có thể mặc cả được, khi muối bị thừa mứa ở trên thị trường?! Sự dư thừa này đã làm vô hiệu hóa khả năng mặc cả, điều kiện quan trọng nhất để tác động lên giá của thị trường.

“Nhanh, nhiều, tốt, rẻ” là câu khẩu hiệu đã bị lỗi thời. Muối rớt giá là một ví dụ cay đắng về sự lỗi thời này. Những diêm dân đã không thể giàu lên bằng cách sản xuất ra thật nhiều muối. Ngược lại, cái sự nhiều hơn đang đồng nghĩa với việc nghèo khó hơn. Để khắc phục “con bệnh lạm cung” trầm kha này, những diêm dân cần tập hợp nhau lại trong Hiệp hội những người sản xuất muối. Những gì mà Tổ chức các nước xuất khẩu dầu lửa OPEC làm được thì những diêm dân ở các vùng muối khác nhau trong cả nước cũng có thể làm: nghĩa là điều chỉnh sản xuất để tác động lên thị trường. Làm chủ thị trường là cách quan trọng nhất để những diêm dân khốn khó của đất nước ta có được một cuộc sống dễ chịu hơn.

Với tổng cầu đã được xác định, khả năng làm giàu không nằm ở việc sản xuất ra nhiều muối hơn nữa, mà ở nghệ thuật bổ sung giá trị gia tăng cho muối. Điều này có thể làm được bằng rất nhiều cách: từ việc sáng tạo ra các kiểu đóng gói, bao bì sao cho thật tiện dụng trong những hoàn cảnh khác nhau; bổ sung thêm các tính năng hữu ích cho muối; chế biến muối thành các loại bột gia vị v.v. và v.v. Để làm được điều này cần có được những nhà kinh doanh tài giỏi và có tâm với những hạt muối. Phải chăng Tổng công ty muối Việt Nam đang có những nhà kinh doanh như thế?