uyết định chấm dứt việc bù giá xăng dầu của Thủ tướng Chính phủ là một quyết định khó khăn, nhưng cần thiết. Chúng ta đang sống trong một thế giới mà mọi thứ luôn luôn thay đổi, kể giá xăng dầu. Điều quan trọng là phải hành động thuận theo những biến đổi đó hơn là chống lại chúng.

Ngoài ra, cái giá mà chúng ta phải trả cho việc bù giá xăng dầu cũng rất lớn. Dưới đây là những gì góp phần làm nên cái giá phải trả đó:

Một là, ngân sách phải chi một khoản khổng lồ để bù lỗ cho ngành xăng dầu. Nếu trung bình mỗi tháng ngành xăng dầu lỗ khoảng một nghìn tỷ đồng, thì một năm ngân sách phải bù lỗ là trên dưới cả chục ngàn tỷ đồng. Trong lúc đó, để bảo đảm khám chữa bệnh miễn phí cho trẻ em dưới 6 tuổi số tiền ngân sách phải bỏ ra dự tính chỉ là 400 tỷ đồng; để xóa các lớp học tranh tre, nứa lá và lớp học ca ba là khoảng 3.000 tỷ đồng.

Hai là, việc bù lỗ ảnh hưởng tiêu cực tới khả năng nâng cao năng lực cạnh tranh và chuẩn bị hội nhập của ngành xăng dầu.

Lý do là: đã bù lỗ thì có lỗ mới bù. Thế thì lợi nhận lấy đâu ra? Không có lợi nhuận làm sao đầu tư cho công nghệ, cho việc mở rộng kinh doanh?

Ba là, hình thành thái độ ỷ lại cho các doanh nghiệp sử dụng xăng dầu như một phần cấu thành của đầu vào. Khi giá cả của thị trường thế giới tăng lên thì cách phản ứng hợp lý nhất đối với các doanh nghiệp là nâng cao năng suất lao động và cắt giảm các chi phí bất hợp lý để hạ giá thành sản phẩm. Áp lực phải làm như vậy đã bị chính sách trợ giá vô hiệu hóa. Hậu quả là các doanh nghiệp nói trên khó có thể cải tổ kịp thời để đón nhận sự cạnh tranh của thời kỳ hội nhập. Không biết bao nhiêu những doanh nghiệp “cớm nắng1” như vậy sẽ có thể sống sót khi mái che bảo hộ bị dỡ bỏ?

Bốn là, tiền bù lỗ chảy vào túi của bọn buôn lậu. Do được bù lỗ, giá xăng dầu của ta rẻ hơn hẳn so với của các nước xung quanh. Sự chênh lệch giá cả này tạo ra một áp lực khổng lồ bơm xăng dầu của chúng ta sang phía bên kia biên giới. Toàn bộ tiền bù lỗ vô hình trung được rót vào túi của bọn buôn lậu. Đã thế chi phí sẽ phát sinh bổ sung cho chúng ta vì phải tăng cường hoạt động phòng chống buôn lậu xăng dầu.

Năm là, công bằng xã hội khó lòng được bảo đảm. Về nguyên tắc, ngân sách là tiền của toàn dân. Thế nhưng, bù lỗ xăng dầu thì toàn dân có được hưởng lợi như nhau hay không? Thật khó có thể khẳng định được rằng những người dân vùng sâu, vùng xa suốt ngày đi chân đất cũng được hưởng lợi từ chính sách bù giá như những người giàu vừa sử dụng ô tô riêng, vừa tiêu thụ nhiều hàng hóa dịch vụ mà xăng dầu là một phần của đầu vào. Tại sao chúng ta lại lấy tiền ngân sách để trợ giá chủ yếu cho những người giàu như vậy?

Nhiều người sẽ cho rằng giá hội nhập mà lương chưa hội nhập thì thật rủi ro cho người lao động. Đồng ý là như vậy. Thế nhưng, bù giá đâu có giải quyết được vấn đề của tiền lương. Bất quá lấy tiền bù giá để giải quyết tiền lương thì vẫn hợp lý hơn.