hăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh miễn phí cho trẻ em dưới 6 tuổi là một trong những chính sách lập pháp quan trọng. Với tình yêu thương to lớn dành cho con trẻ, chẳng ai nỡ phản đối chính sách bao cấp tốt đẹp này. Tuy nhiên, sự nhất trí không đi được xa hơn. Tiền lấy ở đâu ra? Miễn phí bằng cách nào? Miễn phí cho tất cả trẻ em thì có thật sự công bằng không?… Đây là những vấn đề cụ thể được đặt ra trong quá trình sửa đổi Luật Bảo vệ, Chăm sóc và Giáo dục trẻ em. Đây là những vấn đề nếu bỏ qua thì thôi, nhưng bàn vào thì càng bàn càng thấy khó khăn, nan giải. Và có vẻ như mọi sự lựa chọn đều để lại không ít những băn khoăn trong lòng.

Dưới đây, xin được đưa ra vài phép phân tích về vấn đề miễn phí nói trên.

Trước hết, mục tiêu tối thượng của chúng ta là tất cả trẻ em dưới 6 tuổi đều được chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh với chất lượng ngày càng cao hơn, chứ nhất quyết không phải là sự miễn phí của công việc này. Miễn phí vì vậy chỉ là phương tiện chứ không phải là mục đích. Nếu phương tiện này giúp chúng ta thực hiện được mục tiêu nói trên thì rất tốt. Nếu không, chúng ta sẽ phải tính toán cho kỹ để tìm ra một giải pháp sáng tạo hơn.

Thực ra, không có bất cứ một công việc nào là miễn phí ở trên đời. Vấn đề chỉ là việc chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh cho trẻ em sẽ do ai chi trả mà thôi. Về cơ bản, từ trước đến nay, cha mẹ các em là những người đảm nhận công việc này (cho dù Luật Bảo vệ, Chăm sóc và Giáo dục trẻ em đã được thông qua 12 năm nay). Rất nhiều gia đình trong số chúng ta có đủ điều kiện và sẵn sàng chi trả cho con cháu của mình, thậm chí với mức cao nhất để bảo đảm chất lượng của dịch vụ. Rất nhiều gia đình thì lại không có điều kiện để làm như vậy. Đây là một thực tế mà không nói ra thì ai cũng biết. Sự anh minh của chúng ta vì vậy không nằm ở những cố gắng để bảo đảm sự miễn phí cho các gia đình thuộc loại thứ nhất, mà ở những cố gắng nhằm chi trả cho các gia đình thuộc loại thứ hai. Rót thêm nước vào chỗ trũng thực ra không phải là một việc làm thiết thực, đặc biệt là trong điều kiện nước thì lại luôn luôn khan hiếm. Ngoài ra, trong điều kiện chúng ta chưa có đủ khả năng điều tiết mức thu nhập đang chênh lệch một trời, một vực giữa các thành phần dân cư như hiện nay, thì việc chia đều khoản ngân sách ít ỏi cho tất cả các gia đình càng tỏ ra bất hợp lý hơn. Sự công bằng xã hội hình như sẽ không được thực hiện bằng một sự cào bằng như vậy.

Với khoản ngân sách còn rất ít ỏi, chúng ta sẽ dễ dàng đạt được mục tiêu bảo đảm cho tất cả trẻ em dưới 6 tuổi đều được chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh, nếu mọi cố gắng được tập trung cho những đối tượng đang cần sự trợ giúp của Nhà nước, hơn là rải mành mành cho cả những đối tượng mà có được chi thêm cũng không thể làm nên sự khác biệt. Tuy nhiên, để làm được điều này vẫn cần có một công trình nghiên cứu công phu để biết được một cách tương đối chính xác bao nhiêu trẻ em thực sự cần được bao cấp và bao cấp bằng cách nào là tốt nhất. Những quyết sách chung chung sẽ rất khó phát huy tác dụng trong cuộc sống.