háp luật không phải là công cụ để tuyên bố chính sách. Pháp luật được dùng để điều chỉnh hành vi. Đây là điểm khác nhau cơ bản nhất giữa pháp luật và cương lĩnh, nghị quyết. Mặc dù, tuyên bố chính sách là rất quan trọng, dịch chính sách thành những mệnh lệnh hành động (để điều chỉnh hành vi) thường quan trọng hơn và cũng khó khăn hơn.

Một chính sách sẽ khó đi vào cuộc sống, nếu các đối tượng bị điều chỉnh không nhận được những mệnh lệnh rõ ràng của pháp luật về việc phải làm gì và làm như thế nào. Xin lấy tuyên bố của chúng ta về việc đất đai thuộc quyền sở hữu toàn dân làm một ví dụ cụ thể. Tuyên bố này về cơ bản ít có ý nghĩa thực tiễn, nếu Luật Đất đai không đưa ra được các quy định về việc những người dân sẽ thực hiện quyền này như thế nào. Chính sách về việc Nhà nước giao đất và cho thuê đất cũng vậy. Nếu các hành vi giao đất, cho thuê đất không được điều chỉnh một cách chặt chẽ, chúng ta sẽ phải đối mặt với những rủi ro rất lớn của sự tùy tiện và lạm quyền. Đó là chưa nói tới nạn tham nhũng và sự bất công cũng rất dễ nẩy sinh. (Tất nhiên, “Nhà nước” trong những trường hợp cụ thể thực chất là ai, pháp luật cũng phải làm rõ mới điều chỉnh được hành vi).

Việc dịch chính sách thành những mệnh lệnh hành động thường rất khó khăn. Rủi ro của việc dịch sai là rất lớn. Nếu tiền trợ giá lúa (một chính sách đã được đề ra trong những năm trước đây) đã được chi hết sạch, nhưng những người nông dân lại không nhận được là bao, thì rõ ràng, chính sách này đã bị dịch sai. Liên quan đến các chủ trương chống tham nhũng, bảo đảm an toàn giao thông, cải cách thủ tục hành chính... có lẽ, chúng ta cũng cần nghĩ tới điều tương tự. Ngoài ra, không ít chính sách thật sự là những bài toán hóc búa đối với hoạt động lập pháp. Ví dụ, việc thể chế hóa quyền chủ sở hữu đối với các doanh nghiệp nhà nước chẳng hạn. Vừa qua, Quốc hội đã bỏ ra không ít thời gian để thảo luận về vấn đề này (trong quá trình thảo luận Luật Doanh nghiệp nhà nước (sửa đổi). Tuy nhiên, các buổi thảo luận thì đã trôi qua, nhưng vấn đề thì vẫn còn ở lại. Ai sẽ là ông chủ thực sự của các doanh nghiệp nhà nước hoặc của các cổ phần do Nhà nước đầu tư trong đó: Các Bộ? Các Ủy ban nhân dân? Công ty quản lý vốn nhà nước?... Phương án nào cũng để lại sự băn khoăn, vì tài sản nhà nước vẫn chỉ là một thứ “cha chung” không rõ ai là người sẽ “khóc”. Và toàn bộ rủi ro của chúng ta nằm ở chỗ: Làm chủ sở hữu tiền của người khác là điều khó quy định lắm thay.

Pháp luật điều chỉnh hành vi: hành vi của đối tượng mà chính sách hướng tới và hành vi của các quan chức áp đặt việc thi hành. Thiếu một trong hai vế nói trên, văn bản pháp luật sẽ rất giống với một người đi khập khiễng.

Cuối cùng, kỹ thuật lập pháp chính là kỹ thuật dịch một chính sách thành những mệnh lệnh hành động. Làm chủ kỹ thuật này là một trong những điều kiện tiên quyết để nâng cao chất lượng của hoạt động lập pháp.