ừa cười vừa bước vú già hí hửng lên lầu nói cho nương nương hay phu quân đã ở trong nhà. Đầu gối thoăn thoắt, bàn chân chệnh choạng, vú già đi như chạy. Tới bên giường vú già cất tiếng: “Dậy, Penelope, con yêu thương, dậy mà xem, nhìn tận mắt cảnh tượng hằng ngày mong đợi, bấy lâu ngóng chờ! Odysseus đã về, đang ở trong nhà sau bao nhiêu năm lưu lạc. Mau lên! Odysseus còn thanh toán đám cầu hôn hung hăng từng quấy phá ngôi nhà, ăn hết của cải, ức hiếp quý tử.”

Penelope dáng vẻ thận trọng ầm ừ: “Nhũ nương quý mến, chắc hẳn thần linh làm tâm thần rối loạn! Thần linh có thể biến người khôn ngoan thành đần độn, hóa kẻ đần độn thành khôn ngoan. Trước kia đầu óc nhũ nương tinh tường, bây giờ thần linh khiến thành ngớ ngẩn. Tại sao nỡ lòng bỡn cợt lúc con buồn rầu, đánh thức khi con nhắm mắt thiu thiu, đắm chìm trong giấc điệp thú vị, chỉ để nói điều viển vông, phi lý? Chưa bao giờ con ngủ ngon như thế kể từ ngày Odysseus lên thuyền tới thành Troa đầy đau khổ, tên gọi ghê tởm, con không muốn nhắc lại làm gì. Nhưng thôi, đi xuống, về phòng! Nhũ nương chứ nữ tỳ tới đánh thức để nghe thưa gửi như thế, quấy rầy giấc ngủ, con tống cổ lập tức về khu gia nhân tha hồ mà ân hận; tuổi tác đã cứu nhũ nương khỏi cảnh ê chề!”

Dẫu thế vú già vẫn tiếp lời: “Con yêu quý, già không lòng nào đùa bỡn lúc con buồn rầu. Sự thật Odysseus đã về, đang ở trong nhà, đúng như già nói. Odysseus là khách lạ bị hạ nhục trong đại sảnh. Telemachos biết trước Odysseus đã trở về, song khôn ngoan giữ kín kế hoạch để thân phụ có thì giờ trừng trị bọn cầu hôn cấc lấc cùng tội ác chúng gây ra.” Vú già ngừng nói. Penelope mừng khôn tả. Hối hả rời giường Penelope ôm chầm vú già, nước mắt đầm đìa, lắp bắp lời như có cánh bay xa: “Nhũ nương quý hóa, thật hả, không đánh lừa con chứ! Có thực Odysseus đã trở về như nhũ nương nói, nhưng làm sao một mình có thể đánh bại đám cầu hôn lỗ mãng tụ tập đông như kiến trong đại sảnh?”

“Già không nhìn thấy, già không hay biết,” vú già ôn tồn đáp, “già chỉ nghe tiếng người chết rên hừ hừ. Sợ hết hồn, run bần bật, bọn già rúc vào góc phòng ngủ, đóng chặt cửa, núp sau tường chắc nịch. Tới lúc thân phụ sai đi tìm, quý tử Telemachos rời đại sảnh lớn tiếng gọi bảo đến gặp, già mới lóp ngóp bò ra. Đến nơi già thấy Odysseus đứng giữa đống xác chết. Xung quanh trên nền đất nện kỹ càng đầy xác người, xác này đè lên xác kia. Nếu nhìn thấy con sẽ hả lòng hả dạ! Odysseus vấy máu, lấm bẩn như sư tử! Bây giờ đám cầu hôn nằm chất đống ở cổng khu sân, Odysseus bảo nhóm lửa, đốt lưu huỳnh xông nhà cho sạch. Odysseus sai già đi vời con. Vậy theo già đi xuống để sau biết bao đau khổ hai người lại vui sướng sánh bước trên đường hạnh phúc. Mong ước ôm ấp bấy lâu bây giờ trở thành sự thật. Odysseus còn sống, Odysseus trở về, Odysseus ở nhà. Odysseus gặp con và quý tử. Odysseus trả thù bọn cầu hôn cư xử sai trái, phá hại của cải trong cung điện của mình.”

“Nhũ nương thương yêu, đừng vội cười, đừng sớm vui!” Penelope thận trọng tiếp lời. “Nhũ nương biết nhiều người ở đây mong muốn thấy mặt Odysseus, song không ai mong muốn bằng con và quý tử chúng con sinh ra đời. Dẫu thế làm sao tin nổi chuyện nhũ nương vừa nói? Chắc hẳn thần linh bất tử đã hạ sát đám cầu hôn, phẫn nộ vì xấc xược, ngang tàng đến lợm giọng. Chúng không kính nể bất kể ai chúng gặp; người sang kẻ hèn, người tốt kẻ xấu chúng coi như nhau. Rồ dại xúc phạm vì thế chúng gánh chịu số phận ghê tởm. Xa cách quê hương mất ngày trở về Odysseus mất luôn cả cuộc đời.”

“Con yêu quý,” vú già dễ thương tỏ vẻ ngỡ ngàng, “sao lại nói thế! Phu quân ở đây, bên bếp lửa, trong nhà mình, con lại bảo sẽ không bao giờ trở về! Nghi ngờ quá sức con chẳng tin ai. Cần chứng cớ cụ thể mới hết ngờ vực phải không? Vết sẹo heo rừng răng trắng nhởn vồ ngày trước làm Odysseus bị thương! Lúc tắm cho để ý nhìn nhận ra già hăm hở muốn nói con hay sự thật, nhưng Odysseus vì mục đích thầm kín đưa hai tay bịt miệng không để kêu thành tiếng… Thôi theo già đi xuống. Già lấy mạng mình bảo đảm. Nếu già nói dối đánh lừa, con cứ việc giết chết theo cách tàn ác, lối thảm thương hơn hết ở đời.”

“Nhũ nương thân thương,” Penelope dáng vẻ thận trọng giải thích, “dù kinh nghiệm, sáng suốt, tinh khôn, nhũ nương không thể phát hiện hay am tường ý định thần linh bất tử. Nhưng thôi xếp chuyện đó lại ngô bối xuống gặp Telemachos. Con muốn nhìn lũ cầu hôn nằm chết và người hạ sát chúng.”

Dứt lời rời phòng đi ra Penelope lần bước xuống cầu thang, dáng vẻ xúc động và lưỡng lự! Penelope tự hỏi nên đứng cách xa hỏi phu quân, hay tới gần ôm chầm bày tỏ âu yếm? Đi vào bước qua ngưỡng cửa bằng đá Penelope đến ngồi gần bếp lửa, sát bức tường, phía đối diện. Odysseus ngồi bên cột cao lớn, cúi đầu nhìn xuống, chờ phu nhân yêu quý cất tiếng khi thấy mình. Penelope ngồi khá lâu không nói một lời, im lặng, sững sờ, bối rối. Đăm đăm nhìn khuôn mặt có lúc nhận ra giống Odysseus, có lúc nhận ra không giống Odysseus, vì quần áo tả tơi khoác trên thân hình tiều tụy. Thấy vậy Telemachos lên tiếng nói thẳng trách khéo: “Mẹ, lòng dạ trơ trơ, thản nhiên đến lạnh lùng, tại sao đứng xa bố như thế? Vì sao không ngồi gần chuyện trò, hỏi han? Trên đời chẳng có phụ nữ nào đang tâm làm vậy đối với phu quân vừa trở về quê hương sau hai mươi năm cực khổ, gian nan! Chắc hẳn trái tim trong lòng mẹ rắn hơn sỏi đá!”

“Con, xúc động khiến tim se thắt, lòng tê tái,” Penelope kín đáo chống chế. “Mẹ không thể nói một lời; mẹ không thể hỏi một câu; mẹ cũng không thể nhìn thẳng khuôn mặt! Tuy nhiên, nếu quả thực Odysseus đã trở về, chắc chắn bố mẹ sẽ thế nào cũng nhận ra nhau, bởi giữa hai người có dấu tích thầm kín, chỉ hai người biết mà thôi, người ngoài không ai hay.”

Nghe nói thế Odysseus kiên nhẫn, độ lượng mỉm cười. Cất tiếng lời như có cánh bay xa Odysseus nói với quý tử: “Telemachos, để mẹ quan sát, tìm hiểu bố ngay đây trong nhà mình. Mẹ sẽ nhìn bố ánh mắt khác hẳn. Lúc này, vì bố bẩn thỉu, con thấy, rách rưới nên coi thường, mẹ không nghĩ bố là Odysseus! Phần mình ngược lại con và bố phải nghĩ làm thế nào sự việc diễn ra mát mái xuôi chèo. Thông thường ở bất kể vùng nào sau khi giết người, không có ai thay mặt bênh vực, trả thù, thủ phạm sẽ chạy trốn lưu vong, bỏ gia đình, bỏ xứ sở! Ngô bối đã hạ sát đám thanh niên quý tộc, giường cột hải đảo Ithaka. Đó là tình huống ta muốn con suy ngẫm.”

“Bố yêu quý,” Telemachos vẻ mặt ưu tư tiếp lời, “bố tự nghĩ xem sao. Người ta nói bố nổi tiếng đa mưu túc trí; không ai trên đời có thể sánh kịp. Chúng con chỉ biết cúi đầu răm rắp noi theo. Con nghĩ chừng nào còn khả năng và nghị lực chúng con sẽ làm hết sức đỡ đần, trợ giúp.”

“Ờ, được,” Odysseus mưu trí tiếp tục, “ta sẽ nói con hay kế hoạch hữu hiệu. Các con đi tắm, thay quần áo, mặc tu-ních, bảo nữ tỳ trong nhà phục sức tươm tất, óng ả. Sau đó mời thi sĩ ca công mang cây đàn âm thanh trong trẻo dẫn đường trỗi nhạc khiêu vũ tưng bừng. Bên ngoài nghe thấy, người qua đường hay người lối xóm sẽ nghĩ nhà làm đám cưới. Như vậy tin bọn cầu hôn bị giết sẽ không lọt ra thành phố trước khi ngô bối về miền quê vườn cây ăn trái um tùm. Tới đó ngô bối chờ xem Chúa tể quyết định nên làm cái gì.”

Tất cả răm rắp làm theo chỉ thị. Thanh niên đi tắm, thay quần áo, thiếu nữ trang điểm. Đúng lúc đó thi sĩ ca công thiên phú nâng cây đàn khum phình trổi khúc, tất cả nô nức muốn hòa mình vào điệu nhạc tươi vui, điệu vũ dặt dìu. Đại sảnh khoảnh khắc dập dềnh tiếng chân thanh niên, tiếng chân thiếu nữ xiêm y lộng lẫy khiêu vũ. Bên ngoài chợt nghe âm thanh rộn rã người qua đường thốt lời: “A, đúng rồi, theo đuổi bấy lâu bây giờ chắc hẳn có đấng râu mày làm đám cưới lấy hoàng hậu! Đàn bà nhẫn tâm! Không chịu khó, kiên trí bền gan, trông nom cung điện nguy nga chờ chồng hôn phối chính thức trở về!”

Họ nói thế, song không biết chuyện gì thực sự xảy ra. Trái lại bên trong ngôi nhà quản gia Eurynome tắm gội, thoa dầu, đưa áo choàng, tu-ních hoa mỹ để Odysseus phục sức cho chỉnh tề. Athena cũng trang điểm từ đầu tới chân. Nữ thần biến thân hình cao lớn, mạnh khỏe, mái tóc bù xù trên đầu quăn xõa tựa cánh hoa dạ hương đang nở. Như nghệ nhân, do Hephaistos và nữ thần đào luyện bí quyết nghệ thuật, nhẫn nại trau chuốt nghệ phẩm, trải vàng trên bạc chà cho chiếc bình óng ả, nữ thần làm mái đầu, bờ vai thêm rực rỡ, thanh tao. Rời phòng tắm đi ra trông bảnh chọe, oai phong Odysseus lại tới ngồi trên ghế đã rời bỏ đối diện phu nhân.

“Phụ nhân kỳ lạ!” Odysseus thốt lời. “Chắc hẳn thần linh trên núi Olympos đã biến trái tim thành chai lì hơn bất kể phụ nữ nào trên trần gian. Không phu nhân nào lại sắt đá giữ mình xa cách vòng tay phu quân mới trở về quê hương sau hai mươi năm gian truân, cực khổ như thế. Thôi được! Nhũ nương, sửa soạn giường con ngủ một mình. Vì hiền thê mang trong lòng trái tim sắt đá.”

“Phu quân kỳ lạ,” Penelope dáng vẻ thận trọng đáp lời. “Không, tiện phụ không kênh kiệu, tiện phụ không khinh khỉnh; tiện phụ không ngỡ ngàng như phu quân tưởng. Trái lại, thâm tâm còn ghi đậm, tiện phụ không quên hình bóng lúc phu quân lên thuyền chèo dài giã từ Ithaka dong buồm vượt biển ra đi. Ờ, nhũ nương, vào phòng ngủ tường kiên cố mang chiếc giường vững chắc ra ngoài, chiếc giường tự tay phu quân hoàn thành, nhớ trải mền, chăn, nệm màu rực rỡ.”

Penelope thử lòng phu quân như thế. Nhưng nóng mặt trố mắt nhìn hiền thê tận tụy Odysseus lớn tiếng: “Ô, phụ nhân, lời vừa thốt như lưỡi dao đâm nát tim ta! Ai di chuyển chiếc giường đi chỗ khác? Ngay cả nghệ nhân lành nghề, trừ phi thần linh thân chinh trợ giúp, cũng không thể nhúc nhích. Không ai dù khỏe đến đâu có thể nhấc nổi mang đi. Hoàn thành chiếc giường phức tạp là công phu bí mật, ta làm một mình, không ai giúp đỡ. Trong sân có cây ô-liu lá dài rậm rạp, xanh tươi, cao lớn, thân to như cây cột. Xung quanh dùng đá xếp chặt ta xây căn phòng. Tường lên xong ta lợp mái cẩn thận, lắp cửa chắc nịch, hai cánh gỗ dày khít khao. Tiếp theo ta chặt hết cành lá rườm rà, cưa thân xù xì từ gốc trở lên. Dùng rìu ta đẽo vuông, gọt nhẵn, bào đúng đường mực làm chân. Khoan lỗ xung quanh, dùng như chân thứ nhất, ta làm nốt chiếc giường. Sau đó hoàn tất công trình ta nạm vàng, bịt bạc, phủ ngà, chằng da bò đỏ tía qua khung. Bí mật công trình là vậy. Phụ nhân, ta không biết chiếc giường có còn ở đó, hay người đàn ông nào đến chặt gốc cây ô-liu mang đi!”

Lời vừa dứt, gối run rẩy, tim đập rộn rã, Penelope hiểu Odysseus đã nêu chứng cớ hiển nhiên. Bật khóc chạy tới vung tay ôm cổ hôn lấy hôn để lên đầu Penelope nghẹn ngào thốt lời: “Odysseus, xin rộng lòng tha thứ, đừng trách cứ tiện thiếp, phu quân trước sau là người sáng suốt, tinh tường. Đôi ta đau khổ vì thần linh đố kỵ không muốn chúng mình gần nhau, vui hưởng cuộc đời lúc trẻ trung, chia sẻ đắng cay, ngọt bùi khi già nua. Bữa nay xin đừng giận dữ hoặc bực bội vì tiện thiếp không âu yếm dang tay tiếp đón lúc mới nom thấy phu quân. Bởi từ lâu trong thâm tâm tiện thiếp cứ nơm nớp lo sợ có người tới dùng lời kể chuyện đánh lừa; người bịa chuyện nhằm mục đích xấu xa nhiều vô kể. Nếu biết thanh niên can trường con cái người Achaian lâm chiến nhằm đem mình về nhà, về quê hương yêu dấu, Helen đất Argos, dòng dõi Chúa tể sẽ chẳng bao giờ âu yếm, ăn nằm với người xa lạ. Chắc hẳn có thần linh xúi giục nên nàng nhúng tay vào việc làm đáng tiếc; tới lúc đó nàng vẫn chưa nhận ra mình rồ dại, rồ dại đáng thương mở đường dẫn vào đau khổ không những cho riêng nàng mà cho cả đôi ta. Nhưng thôi, vì đã cho tiện thiếp hay rành mạch bí mật, miêu tả chiếc giường chưa ai nhìn thấy, trừ phu quân, tiện thiếp và nữ tỳ duy nhất Aktoris thân phụ ban cho khi tiện thiếp mới về đây làm dâu, trông nom cửa phòng chúng mình tường xây vững chắc, phu quân đã khuất phục trái tim ương bướng, đa nghi.”

Lời nói khuấy động tâm linh Odysseus muốn ứa lệ. Odysseus bật khóc ôm chằm hiền thê chung thủy, yêu thương. Cảm giác như lúc tay chèo cố gắng thấy đất liền yêu quý khi thuyền kiên cường bị hải thần Poseidon dập vùi, đập nát trên biển cả sóng to gió lớn. Men theo sóng nhào đầy bọt vài người bơi vào bờ an toàn, thân thể ướt sũng nước mặn, họ sung sướng cất bước trên đất liền, chạy thoát tai họa, giã từ bất hạnh. Penelope cũng sung sướng tương tự khi gặp lại phu quân. Đăm đăm nhìn khuôn mặt, cánh tay trắng ngần ôm cổ như không muốn rời buông. Lúc lên ngự ngai vàng Rạng Đông non trẻ, ngón tay ửng hồng sẽ thấy hai người vẫn thổn thức, nếu Athena mắt xanh lam lục không quyết định. Phương tây nữ thần níu đêm tối nấn ná ở chân trời, phương đông nữ thần giữ rạng đông xiêm y lộng lẫy bảng lảng trên sông Đại Dương, không cho đóng ách Lampos và Phaethon, tuấn mã phi nhanh đem ánh sáng cho thế nhân trên trần thế. Hồi lâu Odysseus mưu trí mới nói với phu nhân: “Hiền thê yêu quý, đừng tưởng ngô bối đã vượt hết thử thách gian nan! Còn việc cam go vẫn chờ đợi, vô cùng lớn lao, hết sức khó khăn đòi hỏi thời gian ta phải hoàn tất trọn vẹn. Vong linh Teiresias tiên đoán như thế hôm ta xuống âm phủ, đến tư thất Diêm Vương hỏi ý tìm đường cùng đồng đội trở về quê hương… Nhưng thôi hiền thê, bây giờ ngô bối lên giường nghỉ ngơi, tìm nguồn vui trong giấc ngủ êm đềm!”

Penelope dáng vẻ tư lự đỡ lời: “Thưa, giường sẽ sẵn sàng như phu quân mong muốn, bởi thần linh đã ưu ái đưa về quê hương và ngôi nhà nguy nga, ngoạn mục. Nhưng vì phu quân vừa ngỏ ý, vì thần linh nhắc nhở, xin cho tiện thiếp hay thử thách sắp tới. Phần riêng tiện thiếp muốn biết. Nếu tiện thiếp biết bây giờ, thưa có tai hại gì đâu?”

“Phụ nhân kỳ lạ!” Odysseus trăm khôn ngàn khéo đáp, “tại sao thúc ép, nài nỉ ghê thế? Dẫu vậy ta sẽ nói cho hay, không che đậy, mặc dù cũng như ta hiền thê sẽ không ưa thích thử thách đó! Teiresias bảo đi qua nhiều thành phố thế nhân đông đúc ta phải vác trên vai mái chèo đẽo gọt cẩn thận, gọn gàng… đi, đi mãi đến khi gặp sắc dân không biết tí gì về biển cả, không hề bao giờ dùng muối trong thức ăn, không chút kinh nghiệm với thuyền mũi sơn màu huyết dụ, mù tịt với mái chèo bằng gỗ bóng lộn như cánh chim đối với con thuyền. Ông cho ta hay dấu hiệu hết sức rõ ràng. Ta sẽ cho hiền thê biết, không giấu giếm. Lúc gặp người cùng đi trên đường nhìn vật trên vai hỏi tại sao vác quạt quạt lúa, ta phải cắm ngay mái chèo hình thù xinh xắn xuống đất, bắt cừu, bò, heo rừng làm lễ tế sinh dâng hải thần Poseidon. Sau đó quay về nhà ta lại làm lễ bách sinh cúng thần linh bất tử sống trên trời bao la, tất cả lần này, không trừ vị nào, theo thứ tự cấp bậc. Ông còn nói lúc ta lâm chung Tử thần từ ngoài biển xa xôi sẽ vào cầm tay nhẹ nhàng dẫn đi. Tuổi già thư thái, ta nhắm mắt chấm dứt cuộc đời, vĩnh biệt cõi thế êm ả. Dân chúng sung túc quây quần thương xót... Và ông khẳng định đó là số phận tương lai dành riêng cho ta.”

“Nếu quả thực thần linh phù hộ về già phu quân sung sướng,” Penelope khôn khéo tiếp lời, “thưa như vậy hy vọng từ rày về sau đôi ta không còn khổ cực.”

Trong lúc hai người trò chuyện quản gia Eurynome, nhũ mẫu Eurykleia trợ giúp, đốt đuốc trải giường trên phủ vải mịn. Việc làm hoàn tất, giường ngủ chu đáo, nhũ mẫu cao niên về khu gia nhân nghỉ đêm; quản gia Eurynome tay cầm đuốc dẫn về phòng, cúi đầu cáo biệt lúc hai người lên giường. Vui vẻ sau thời gian dài như thế hai người cùng ngả lưng trên chiếc giường quen thuộc.

Telemachos, nô bộc chăn bò, nô bộc chăn heo cũng ngừng khiêu vũ, giải tán nữ tỳ, sau đó nằm ngủ qua đêm trong đại sảnh âm u. Odysseus và Penelope, sau khi tận hưởng nguồn vui tình yêu mang lại, quay ra tìm niềm vui trong chuyện trò, tâm sự. Phu nhân kể cho phu quân hay ở nhà bản thân phải chứng kiến đám cầu hôn phá hại của cải, giết bò cừu béo mập ăn thịt, uống rượu vang hết hũ này đến hũ nọ, ve vãn, ngỏ tình, tính chuyện chăn gối vợ chồng. Phu quân dòng dõi thần linh kể cho phu nhân biết tổn hại bản thân gây cho kẻ thù, cực khổ, gian nan bản thân gánh chịu. Phu nhân lắng nghe ngây ngất, mắt mở trừng trừng, chuyện chấm dứt vành mi mới từ từ khép lại. Bắt đầu phu quân kể phu quân khuất phục người Kikon, tới thăm đất trù phú nơi người ăn hạt sen sinh sống; người Cyclop gây tội ác sau đó phu quân trả thù vì tay chèo lực lưỡng bị tên Cyclop ăn thịt không chút xót thương; gặp quân vương Aiolos, tiếp đón thân tình, tiễn đưa niềm nở lúc ra đi; nhưng hỡi ôi, vì số phận đưa đẩy chưa đến lúc trở về, lại gặp bão biển hãi hùng, tiếng kêu xé ruột cắt lòng vang trên biển đầy cá; tới Telepylos, nơi người Laistrygon phá tan đoàn thuyền, giết chết tay chèo xà-cạp gọn gàng, thuyền sơn đen chở phu quân là chiếc duy nhất chạy thoát.Phu quân kể Circe mưu mô, mánh lới sử dụng bí thuật phù thủy mồi chài; lái thuyền nhiều chèo vượt biển phu quân xuống cung điện lạnh lẽo, âm u vương quốc Diêm Vương gặp vong linh thầy đoán Teiresias hỏi ý, gặp đồng đội ngày trước, thân mẫu đã sinh ra đời, đã nuôi nấng từ thuở ấu thơ. Phu quân kể lắng nghe tiếng hát dặt dìu yêu nữ Seirèn phô diễn, lái thuyền vượt Hòn Di Động, xoáy nước Charybdis ghê rợn, hang ngầm Skylla khủng khiếp không tay chèo nào thoát thân; tới đảo thần linh Mặt Trời tay chèo giết bò; Chúa tể dội sấm phóng chớp sáng lòe đánh trúng thuyền, đồng hành chết hết, bản thân thoát khỏi số phận đen tối. Phu quân miêu tả tới đảo Ogygia, Calypso đón tiếp, yêu mị muốn lấy làm chồng, giữ ghịt trong động vòm cung, nâng niu, chiều chuộng, ngỏ ý muốn biến thành bất tử, trẻ trung muôn đời, song không thể lôi cuốn, thuyết phục. Cuối cùng sau biết bao thử thách, gian nguy, phu quân tới Scheria nơi người Phaiakian đón tiếp nhiệt tình, quý trọng như thần linh, cấp thuyền trở về quê hương, cho quần áo, tặng phẩm vật bằng đồng, bằng vàng. Vừa kể xong chuyện cuối cùng bất chợt cảm giác ngai ngái lan nhanh, chân tay thoải mái, lòng dạ thảnh thơi, chẳng còn ưu tư, thắc mắc, phu quân thiếp ngủ.

Lúc này Pallas Athena mắt xanh lam lục lại dự tính. Mãn nguyện thấy Odysseus đã tận hưởng tình yêu, âu yếm ngon giấc trong tay hiền thê, nữ thần giục Rạng Đông an ngự ngai vàng tươi mát rời sông nước Đại Dương đem ánh sáng cho thế nhân và trần gian. Vừa dậy giường êm ấm Odysseus nói với phu nhân: “Hiền thê yêu quý, đôi ta đã chia sẻ đầy đủ mọi đau khổ, hiền thê ở đây lệ nhỏ khôn nguôi vì ta vắng nhà biền biệt, ta ở đó khao khát trở về nhìn lại quê hương, nhưng Chúa tể và thần linh tàn nhẫn bắt phải lưu vong. Dẫu thế ngô bối đã đoàn tụ trên chiếc giường hằng mong muốn, bây giờ hiền thê phải trông nom mọi thứ trong ngôi nhà ngô bối vẫn còn sở hữu. Gia súc đám cầu hôn xấc xược phá hại ta sẽ bổ sung, một là bố ráp, hai là dân chúng đóng góp, chừng nào chuồng đầy đủ mới thôi. Ta phải về vườn cây ăn trái miền quê thăm thân phụ thương yêu, lo lắng, đau khổ quá nhiều vì ta. Và điều này nữa, hiền thê yêu quý, ta muốn hiền thê thực hiện, hiền thê thừa biết chẳng cần giải thích. Vì ta hạ sát bọn cầu hôn trong cung điện, nên mặt trời vừa mọc, tin thế nào cũng lan ra ngoài. Vậy hiền thê cùng tỳ nữ lên phòng trên lầu, im lặng ở đó, không gặp ai, không hỏi gì!”

Dứt lời Odysseus choàng giáp y rực rỡ qua vai, đánh thức Telemachos, nô bộc chăn bò, nô bộc chăn heo, bảo chuẩn bị vũ khí. Tuân lệnh tức thì tất cả trang bị giáp y lát đồng. Mở cửa đi ra tất cả bước theo Odysseus dẫn đầu. Lúc này trời đã sáng, song Athena buông màn đêm che phủ, nhanh nhẹn dẫn bốn người rời thành phố.