úc ghé bến Marsielle     thì bất ngờ nàng nhận được thư của cha nàng. Đó là lần đầu tiên ông viết thư cho con gái. Trong thư không có lối kể lể niềm thương nỗi nhớ dài dòng, sau mấy tiếng "Kitty con" khô khan, ông cho nàng biết là mẹ nàng vừa vào nhà thương để mổ. Nhưng nàng có thể bình tâm đi về bằng đường bể, đi xe lửa tốn kém hơn. Vả lại, vắng mẹ nàng, ngôi nhà ở Harrington Gardens đang buồn tẻ lắm. Nàng cũng nhận được một bức thư của Doris. Thư mở đầu bằng "Chị Kitty thân yêu", không phải vì Doris thương mến nàng một cách đặc biệt gì, mà là vì Doris vẫn quen gọi mọi người như thế. "Chị Kitty thân yêu. Chắc chị đã được cha cho biết là mẹ sắp phải mổ. Mẹ đau từ một năm nay, nhưng chị cũng biết tính mẹ đấy, là mẹ rất sợ thầy thuốc. Đáng lẽ phải chữa trị đàng hoàng thì mẹ lại đi cầu cứu ở các thứ thuốc lăng nhăng. Em cùng chẳng biết bệnh mẹ là bệnh gì. Vì mẹ cứ nhất định giữ bí mật, ai hỏi đến lại đâm ra gắt gỏng. Dáng người cứ sút đến phát sợ. Riêng với chị thì em khuyên chị nên lên Marseille và về nhà thực gấp. Mẹ cho là mẹ chỉ ốm xoàng và không muốn chị về đến nhà trước ngày mẹ rời bệnh viện. Mẹ lại còn bắt các ông thày thuốc phải hứa là sẽ đưa mẹ về nội trong một tuần lễ. Thương chị."

Em, DORIS

"T.B. - Em rất ái ngại cho chị về việc anh Walter. Tội quá đi thôi! Chắc chị phải đau khổ lắm. Em đang mong được gặp lại chị. Cả hai chị em lại có thai cùng một lúc, em thấy cũng hơi ngộ nghĩnh. Chúng ta không khác gì nhau."

Kitty đứng trên boong tầu, nghĩ ngợi miên man. Nàng không sao tưởng tượng mẹ nàng có thể đau ốm được. Bao giờ nàng cũng trông thấy bà hoạt động, quả quyết và nghiêm khắc đối với những cơn vang mình sốt mẫy của những kẻ ở xung quanh. Lúc ấy một người bồi tầu đi lên, trao cho nàng một bức điện tín: "Rất đau buồn. Mẹ con mất sáng nay. Gastin".

°
°     °

Hai hôm sau, Kitty về đến Harrington Gardens và bấm chuông. Cha nàng ở trong phòng làm việc, nàng rón rén bước vào. Ông ngồi cạnh lò sưởi đang đọc tờ báo buổi tối. Nghe tiếng nàng vào, ông ngẩng lên, buông tờ báo và ngồi bật dậy như chiếc lò xo.

- Ồ, Kitty. Cha tưởng là con về bằng chuyến tốc hành buổi tối kia chớ.

- Con không muốn bắt cha phải ra ga để đón, vì thế con không đánh điện tín cho cha biết giờ con về đến.

Bằng một cử chỉ mà nàng còn nhớ mãi ông chìa má cho nàng hôn.

Ông nói:

- Cha nhìn qua tờ báo. Đã hai hôm nay cha không đọc một tin tức nào cả.

Ông tìm cách tự bào chữa về việc ông hãy còn để tâm đến những chuyện vụn vặt của đời sống hàng ngày.

Nàng nói:

- Có lẽ cha mệt lắm thì phải. Mẹ con mất đi là cả một sự thử thách đau đớn cho cha.

Nàng nhận thấy cha có vẻ già và gầy, người nhăn nheo và quắt lại, cung cách sợ sệt, e dè.

- Bác sĩ giải  phẫu bảo cha là không có hi vọng gì chữa khỏi. Từ một năm nay mẹ con yếu đi nhiều, nhưng lại cứ khăng khăng không chịu đi thầy thuốc. Theo lời bác sĩ thì có lẽ mẹ con đã bị hành hạ đau đớn luôn luôn. Chịu đựng được cũng là một phép lạ.

- Mẹ con không bao giờ than thở điều gì ư?

- Mẹ con có cho biết là trong người không được khỏe, nhưng không nói gì về những sự đau đớn cả.

Đến đây ông ngừng lại và nhìn Kitty.

- Con đi đường có mệt không?

- Thưa cha, không mệt lắm.

- Con có muốn lên thăm mẹ con không?

- Đã đưa mẹ con về rồi à?

- Phải. Cha đã nhờ đưa mẹ con từ bệnh viện về đây.

- Nếu thế để con lên thăm.

- Cha đi theo con nhé?

- Không. Cha cứ để mình con.

Nàng đi lên gian phòng đồ sộ và lạnh lẽo, nơi mẹ nàng vẫn ngủ từ bao nhiêu năm nay. Nàng gặp lại những giường tủ bằng gỗ hồng đào cùng những bức tranh sao lại theo mẫu của họa sĩ Marcus Stone. Các món vật dụng trên bàn chải đầu vẫn được xếp theo cái thứ tự tỉ mỉ mà mẹ nàng vẫn tự bắt mình phải theo suốt một đời không bỏ. Mấy tràng hoa có vẻ như không đúng chỗ. Giá còn sống thì bà Garstin đã cho là để hoa trong phòng như thế là lố bịch và không sạch sẽ. Mùi hoa vẫn không át được mùi vải vừa giặt xong mà Kitty cho là đã tạo cho gian phòng một không khí đặc biệt.

Mẹ nàng nằm trên giường, hai tay chắp trên ngực trong một dáng điệu nhún nhường mà lúc sinh thời bà không bao giờ chịu có. Các nét đều đặn, hai má hóp, thái dương sâu xuống, bà trông đẹp và oai nghiêm. Vẻ keo bẩn không còn nữa và sắc diện đã nổi bật hẳn lên. Điều lạ là trong tất cả những người chết mà Kitty đã gặp chỉ riêng có mẹ nàng là giữ được cái nét cao quí tinh thần. Không thể nghi hoặc bảo là trong cái xác ấy trước kia không có chứa đựng một tấm linh hồn. Kitty không cảm thấy buồn. Tình mẫu tử trong lòng nàng đã bị bao nhiêu cay đắng làm cho cạn mất. Khi nghĩ đến người thiếu nữ vốn là mình trước đây Kitty bỗng hiểu tất cả trách nhiệm của mẹ nàng. Đứng trước người đàn bà khô khan, nhiều tham vọng và độc đoán đang nằm cứng đờ và im lặng kia nàng thấy hiện rõ ý nghĩa bi thảm của quãng đời qua và dần dần nghe thấm thía tận cõi lòng. Suốt đời mẹ nàng đã tính toán, mưu mô với mục đích thấp kém, tham lam. Và Kitty tự hỏi là ở thế giới bên kia không biết mẹ nàng có buồn tiếc gì không khi nhìn lại những gì bà đã làm trên dương thế.

Doris bước vào.

- Em biết chị về bằng chuyến xe này nên em đến ngay để thăm chị. Chị xem có tội cho mẹ hay không. Mẹ ơi! mẹ ơi!

Doris òa lên khóc và ôm chầm lấy nàng. Kitty hôn em. Nàng biết mẹ nàng đã không ngó ngàng gì đến em gái. Bà đã tỏ ra khắc khe đối với sự kém nhan sắc và trí thông minh của Doris. Do đó nỗi thương cảm của Doris có thể thành thực hay không? Thực sự thì Doris lúc nào cũng dễ cảm xúc. Riêng Kitty thì nàng không có giọt nước mắt nào. Nàng đã đau đớn nhiều nên không thể giả cách làm ra buồn rầu trong khi không cảm thấy buồn rầu gì cả.

Đợi cho Doris hơi nguôi nàng hỏi:

- Em xuống thăm cha không?

Doris lau nước mắt. Kitty nhận thấy vì có thai nên nét mặt Doris béo tròn. Trong chiếc áo đen Doris có vẻ to phềnh, chật chội.

- Không, em không xuống. Trông thấy cha em lại khóc nữa mà thôi. Tội cho cha! Chịu đựng như thế thực đáng phục.

Kitty quay xuống với cha nàng. Ông đứng trước lò sưởi. Tờ báo đã được gấp lại cẩn thận để chứng tỏ là ông không đọc trong lúc vắng Kitty.

Ông nói:

- Cha không mặc dạ phục để ăn tối. Cha xét là có thể tự miễn cho mình việc ấy.