ột buổi sáng, mười ngày sau khi bà Churchill qua đời, Emma được gọi ra để gặp ông Weston, được biết ông chỉ có năm phút rồi phải đi, và có chuyện đặc biệt muốn nói với cô. Ông gặp cô ở cửa ra vào hành lang, không kịp chào hỏi đã vội nói ngay:

- Sáng nay cô có thể đến Randalls được không? Vào giờ nào cũng được, nhưng xin cô đến cho. Vợ tôi muốn gặp cô, nhất thiết cần gặp cô.

- Chị ấy không được khoẻ à?

- Không phải, không có gì, chỉ một ít bối rối. Đáng lẽ vợ tôi kêu xe để đi đến gặp cô, nhưng chỉ muốn gặp một mình cô, và cô biết đấy – ông gật đầu về phía bố Emma – Hừm, cô đến được chứ?

- Chắc hẳn rồi. Ngay lúc này, nếu ông muốn. Không thể nào từ chối lời yêu cầu của ông theo cách này. Nhưng có việc gì thế? Đúng là chị ấy không bị bệnh chứ?

- Cô tin tôi đi, nhưng xin đừng hỏi nữa. Đến lúc đó cô sẽ rõ. Một chuyện thật khó nói. Nhưng nhanh lên!

Emma không thể nào đoán ra chuyện gì. Theo thái độ của ông thì cô thấy có chuyện gì đó thật sự quan trọng nhưng vì chị Taylor vẫn khoẻ, cô không lo lắng. Cô báo cho ông bố biết cô muốn đi dạo mát. Vừa lúc cô và ông Weston ra khỏi cổng nhà và bước vội đến Randalls, cô hỏi ngay:

- Bây giờ ông Weston, bây giờ xin cho tôi biết chuyện gì đã xảy ra.

Ông đáp một cách nghiêm nghị:

- Không, không, xin đừng hỏi tôi. Tôi đã hứa với vừa tôi là để cô ấy lo mọi việc. Vợ tôi sẽ báo tin cho cô biết theo cách hay hơn là tôi. Đừng sốt ruột, Emma, cô sẽ biết ngay thôi mà.

Emma đứng lại với vẻ kinh hãi, thốt lên:

- Nói cho tôi biết. Trời đất! Ông Weston, cho tôi biết ngay. Có chuyện gì xảy ra ở Brunswick Square. Tôi biết mà. Cho tôi biết, tôi muốn ông cho tôi biết ngay bây giờ đã xảy ra chuyện gì.

- Không, thật ra cô đã nhầm…

- Ông Weston, đừng ấm ớ với tôi. Hãy xem có bao nhiêu người thân thương hiện đang ở Brunswick Square. Ai thế? Tôi muốn ông đừng cố giấu giếm nữa.

- Emma, hãy tin lời tôi…

- Tin lời ông! Tại sao không tin danh dự của ông! Tại sao ông không bảo lấy danh dự mà nói thì không có chuyện gì liên quan đến họ? Trời đất! có tin gì cần báo cho tôi biết mà không liên quan đến gia đình ấy?

- Tôi xin lấy danh dự, không có đâu. Không hề có liên quan nào đến bất cứ trong gia đình Knightley.

Emma định thần trở lại, và tiếp tục bước đi.

Ông tiếp:

- Tôi đã sai lầm khi nói sẽ báo tin cho cô. Đáng lẽ tôi không nên nói như thế. Thật ra, chuyện này không liên quan đến cô, chỉ liên quan đến tôi thôi – đấy là chúng tôi hy vọng như thế. Hừm! Tóm lại, Emma ạ, không có gì phải lo lắng. Tôi không nói đấy là chuyện đáng lo, nhưng sự việc có thể chuyển biến tệ hại hơn. Nếu ta đi nhanh, ta sẽ đến Randalls sớm.

Emma thấy mình phải chờ đợi, và chờ đợi thì không cần phải cố gắng nhiều. Cô không hỏi thêm câu nào, vì thế tâm trí của miên man với những ức đoán. Rồi cô ức đoán về chuyện vật chất khi nghĩ đến hoàn cảnh khó khăn của gia đình Knightley và biến cố gần đây ở Richmond. Ức đoán của cô thật sống động. Có lẽ là do nửa tá con cháu ruột thịt bên họ nội của nhà Churchill, và anh con nuôi Frank tội nghiệp bị loại ra ngoài! Dù đấy là chuyện bất như ý, cô không cảm thấy khổ tâm mà chỉ thấy tò mò muốn biết diễn tiến sẽ ra sao.

Khi hai người đang đi, Emma hỏi:

- Quý ông nào đang cưỡi ngựa thế?

- Tôi không rõ. Một người trong gia tộc Otway. Không phải là Frank. Tin tôi đi. Cô sẽ không gặp nó đâu. Vào lúc này, nó đang trên đường đến Windsor.

- Thế thì trước đó anh ấy có gặp ông không?

- À có. Cô biết à? Này, này, không sao cả.

Ông im lặng một lúc, rồi nói thêm với giọng kín đáo:

- Vâng, Frank đến đây sáng nay, chỉ để vấn an chúng tôi.

Hai người bước nhanh về phía Randalls. Khi bước vào phòng, ông nói:

- Này em yêu. Anh dẫn cô ấy về rồi, và bây giờ anh mong em đã khá lên. Anh để cho hai người nói chuyện với nhau. Không cần phải trì hoãn. Anh quanh quẩn ở đây, nếu em cần đến anh.

Rồi Emma nghe ông nói nhỏ trước khi bước ra khỏi phòng:

- Anh đã giữ lời. Cô ấy chưa biết chuyện gì cả…

Chị Weston có vẻ bệnh hoạn, thêm thái độ lo lắng khiến cho Emma bứt rứt. Ngay khi hai người được riêng tư với nhau, Emma hỏi ngay:

- Có chuyện gì thế hả chị thân yêu? Em thấy có chuyện không hay đã xảy đến, xin cho em biết ngay chuyện gì. Dọc đường đến đây em rất hồi hộp. Cả hai chúng ta đều ghét bị hồi hộp. Đừng để em bị hồi hộp thêm nữa. Nếu chị nói ra chuyện u phiền của chị thì chị sẽ được nhẹ nhõm, dù là bất cứ chuyện gì chăng nữa.

Chị Weston nói với giọng run rẩy:

- Em thật sự không biết gì hết hay sao? Có thể nào, Emma thân yêu… có thể nào em không đoán ra được?

- Em chỉ đoán có chuyện gì đó về anh Frank Churchill.

- Em nói đúng. Chuyện liên quan đến anh ấy, và chị nói cho em ngay.

Chị vẫn tiếp tục công việc đang làm dở, có vẻ cố không ngẩng đầu lên, nói tiếp:

- Sáng nay anh ấy mới đến đây, vì có một chuyện thật khác thường. Không thể nào nói hết vợ chồng chị kinh ngạc đến mức nào. Anh ấy đến nói chuyện với bố anh về một việc… để báo tin chuyện tình cảm của anh ấy.

Chị dừng lại để lấy hơi. Emma lúc đầu nghĩ đến chính mình, rồi sau đó nghĩ đến Harriet. Chị Weston nói tiếp:

- Thật ra là còn hơn cả chuyện tình cảm, mà là chuyện đính ước – đính ước chắc chắn, Emma, em nói gì đây? Những người khác sẽ nói gì đây, nếu biết được rằng Frank Churchill và cô Fairfax đã đính ước – không phải, họ đã đính đã ước với nhau lâu rồi.

Ngay cả Emma cũng nhảy dựng lên vì ngạc nhiên, rồi hoảng hốt thốt lên:

- Jane Faifax! Trời đất! chị nghiêm túc đấy chứ? Chị nói thật không?

Chị Weston vẫn quay mặt đi nơi khác, và tiếp tục:

- Em có thể rất ngạc nhiên. Nhưng chuyện này là đúng. Từ tháng mười năm ngoái hai người đã long trọng đính ước với nhau ở Weymouth mà không nói cho ai biết. Ngay cả nhà Campbell, ngay cả gia đình cô ấy, và gia đình anh ấy, không ai biết. Ban đầu chị không tin cho dù đấy là chuyện tốt lành. Chị nghĩ mình đã hiểu anh ấy, nhưng không phải.

Emma không nghe rõ từng lời nói của chị Weston. Đầu óc cô đang phân tán giữa hai luồng tư tưởng, những cuộc trò chuyện trước đây với cô Fairfax, và Harriet tội nghiệp. Trong một lúc, cô chỉ có thể than van trong lòng mong được xác nhận và nghe lặp lại câu xác nhận.

Cuối cùng, khi bình tâm lại, Emma nói:

- Đây là tình huống mà em phải suy nghĩ ít nhất một ngày mới hiểu được hết. Chuyện gì thế này! Đã đính ước với cô ấy suốt mùa đông, trước khi hai người đến Highbury?

- Đính ước từ tháng mười một – đính ước một cách bí mật. Emma, chị cảm thấy bị xúc phạm nhiều, xúc phạm rất nhiều. Bố anh ấy cũng bị xúc phạm không kém. Vợ chồng chị không thể tha thứ cho một phần hạnh kiểm của anh ấy.

Emma suy nghĩ một chút rồi đáp:

- Em không giả vờ ngộ nhận về chị, và để giúp chị hoàn toàn nhẹ nhõm trong khả năng của em, xin chị tin rằng thái độ săn đón của anh ấy đối với em không mang lại kết quả gì theo cách chị đang lo lắng.

Chị Weston nhìn lên, tỏ vẻ không muốn tin, nhưng thái độ của Emma vẫn nhất quán với lời nói khi cô tiếp tục:

- Chị có thể tin nơi em, bởi vì hiện giờ em đang hoàn toàn dửng dưng. Em nói thêm cho chị rõ, khi anh ấy và em mới quen nhau, có lúc em mến anh ấy, có lúc em xiêu lòng vì anh ấy – không phải, em mến anh ấy thực sự - và có lẽ điều lạ lùng là việc này đã chấm dứt. May mắn thay, đã chấm dứt hẳn. Trong thời gian qua, ít nhất là trong ba tháng qua, thật sự là em không còn nghĩ gì đến anh ấy nữa. Chị Weston, chị có thể tin nơi em, đấy là sự thật đơn giản.

Chị Weston chảy nước mắt vì vui mừng, ôm hôn lấy cô, và khi có thể lên tiếng, cho biết việc cô thổ lộ đã làm cho chị vui hơn bất kỳ việc gì khác. Chị nói:

- Ông Weston hẳn cũng sẽ nhẹ nhõm như chị. Cả hai vợ chồng chị đều khổ sở vì chuyện này, vì vẫn mong em và anh ấy yêu nhau, và có lúc tin chắc như vậy. Hãy tưởng tượng xem nếu sự thực là thế thì anh chị sẽ bứt rứt đến đâu.

- Em đã thoát ra, và sự kiện em thoát ra được có lẽ là điều lạ lùng dễ chịu đối với cả chị và em. Nhưng chị Weston ạ, như thế vẫn không thể tha thứ cho anh ấy được. Em phải nói rằng anh ấy thật đáng trách. Với phép tắc nào mà trong khi đang yêu và đã đính ước, anh ấy lại đến với chúng ta qua cung cách quá phóng túng như thế? Với phép tắc nào mà anh ấy lại cố tỏ ra dễ mến, săn đón một cô gái trong khi đã thuộc về người khác? Làm thế nào anh ấy không nghĩ anh đã có thể khiến cho em yêu anh ấy? Sai lầm, thật là sai lầm.

- Emma yêu, từ lời nói của anh ấy, chị tưởng rằng…

- Và làm thế nào cô ấy chịu đựng được hành vi như thế? Cố giữ điềm tĩnh mà chứng kiến! Nhìn thấy cử chỉ săn đón dành cho một người con gái khác ngay trước mặt mình mà không tức tối! Em không hiểu nổi và cũng không tôn trọng sự bình thản ấy.

- Emma, anh ấy nói một cách tha thiết là giữa hai người họ có những chuyện hiểu lầm. Anh ấy không có thời giờ giải thích nhiều. Anh ấy chỉ ở đây được mười lăm phút mà còn không nói được hết mười lăm phút vì tinh thần kích động, nhưng anh ấy nói rõ chuyện hiểu lầm có lẽ do hành vi không mực thước của anh ấy.

- Không mực thước! Ôi chao! Chị Weston, nói như thế là quá nhẹ. Còn tệ hơn cả không mực thước, tệ hơn nhiều! Trong tâm tưởng em, vị thế anh ấy đã bị hạ thấp. Một người đàng hoàng không làm như thế! Không có vẻ gì là chính trực, nghiêm túc với sự thật và cách hành xử, tránh xa tiểu xảo và chuyện tầm phào, mà một người đàn ông phải thể hiện trong mọi giao tiếp trong đời anh ta.

- Không đâu, Emma, bây giờ chị phải biện hộ cho anh ấy. Dù anh ấy sai trái trong việc này, chị hiểu anh ấy khá nhiều để giải thích về nhiều, rất nhiều, đức tính của anh ấy và…

Emma chặn ngang:

- Trời đất! Còn có bà Smallridge nữa! Jane chuẩn bị đi nhận công việc gia sư! Anh ấy làm việc khiếm nhã đó là có ý gì? Làm cho cô ấy khổ sở vì việc đính ước, rồi còn khổ sở hơn vì việc giúp đỡ kia!

- Emma, anh ấy không hề biết gì về chuyện làm gia sư. Chị có thể tha thứ cho anh ấy ở điểm này, Jane quyết định riêng mà không cho anh ấy biết, hoặc ít nhất không nói cho anh ấy biết rõ. Chị biết cho đến hôm qua anh ấy vẫn chưa biết gì về những dự định của Jane. Chị không biết họ đã báo tin cho anh ấy bằng cách nào, nhưng vừa được tin là anh ấy vội thổ lộ với ông bác, cầu xin ông rộng lượng, và cuối cùng chấm dứt tình trạng đau khổ vì phải giấu giếm quá lâu.

Emma bắt đầu chăm chú lắng nghe. Chị Weston nói tiếp:

- Chị sẽ sớm nhận được tin của anh ấy. Khi từ giã, anh ấy hứa sẽ biên thư ngay, theo cách nói có vẻ như hứa sẽ kể thêm chi tiết chưa kịp nói ra bây giờ. Vì thế, ta hãy đợi xem thư của anh ấy, có thể chứa tình tiết giúp làm nhẹ tội. Có thể có nhiều chuyện giúp cho chúng ta hiểu ra và thông cảm. Hai chúng ta đừng khắt khe, đừng vội kết án anh ấy. Hãy kiên nhẫn. Chị phải thương mến anh ấy. Bây giờ khi chị hài lòng ở một điểm – điểm quan trọng – chị nóng lòng muốn thấy mọi chuyện kết thúc êm đẹp và thật sự mong như thế. Hai người hẳn là đã khổ sở nhiều vì cứ phải giấu giếm mãi.

Emma trả lời một cách khô khan:

- Nỗi khổ của anh ấy không ảnh hưởng đến anh ấy bao nhiêu. Còn ông Churchill thì nghĩ như thế nào?

- Ông ấy tỏ vẻ thuận lòng mà không gây khó khăn gì cả. Cứ nghĩ đến những chuyện xảy ra trong một tuần ở gia đình đó! Trong khi bà Churchill tội nghiệp còn sống, chị nghĩ không hề có hy vọng, không hề có cơ may nào. Nhưng vừa khi bà được mồ yên mả đẹp, ông chồng đã được thuyết phục để chấp nhận việc mà bà đã chống đối. Kể cũng là ân phúc, khi tầm ảnh hưởng gây trở ngại đã đi theo xuống mồ! Ông bác đồng ý mà không cần phải được cầu xin nhiều.

Emma thầm nghĩ "Đáng lẽ anh ấy đã làm thế đối với Harriet".

- Việc này đã được quyết định xong xuôi tối hôm qua, và Frank vội vã ra đi sáng sớm nay. Anh ấy đi ngang Highbury – chị đoán ghé qua nhà Bates một lát – rồi từ đó đi đến đây nhưng vội vàng để quay về với ông bác, người bây giờ cần đến anh nhiều, đến nỗi anh chỉ có thể ở đây được mười lăm phút. Anh ấy tỏ ra rất kích động, đến mức anh trở thành một con người khác hẳn so với những gì chị trông thấy trước kia. Ngoài những chuyện khác, anh ấy còn bị sốc khi thấy Jane không được khoẻ mà trước đấy anh không được biết, và mọi cử chỉ đều cho thấy anh rất lo lắng.

- Chị có thật lòng tin chuyện hai người bí mật đính ước không? Nhà Campbell, nhà Dixon, không ai biết gì về việc đính ước sao?

- Không, không ai biết cả. Anh ấy nói rõ rằng không ai biết cả.

Emma nói:

- Được, em nghĩ dần dà chúng ta phải chấp nhận thực tế này, và em chúc cho hai người được hạnh phúc. Nhưng em luôn nghĩ đấy là cách hành xử rất đáng ghét. Đấy là gì nếu không là đạo đức giả và lừa dối? Đến với chúng ta bằng ngôn từ cởi mở và giản dị, nhưng lại có bí mật giấu mãi với chúng ta! Có phải trong cả mùa đông và mùa xuân chúng ta bị lừa phỉnh, cứ ngỡ mình được đối xử bình đẳng qua chân tình và danh dự, với hai người bọn chúng ta bị xoay vần, bị so sánh và phán xét với tâm tư và ngôn từ không phù hợp với ai cả. Họ phải gánh chịu hậu quả nếu người này nghe người kia bị phán xét theo cách không hay!

Chị Weston đáp:

- Chị không có vấn đề gì về việc này. Khi chị nói gì với người này thì người kia cũng nghe được.

- Chị có may mắn. Chỉ có em là người nghe được ngộ nhận của chị, khi chị cho là có một người thân của mình yêu cô gái ấy.

- Đúng. Nhưng vì chị luôn nghĩ tốt về cô Fairfax, chị không bao giờ nói xấu cô ấy, càng không nói xấu về anh ấy.

Đến đây, ông Weston xuất hiện thấp thoáng bên ngoài cửa sổ, hiển nhiên là đang trông ngóng. Vợ ông nhìn tỏ ý mời ông vào, và trong khi ông đang đi vòng vào, chị thêm:

- Bây giờ, Emma yêu quý, chị mong em nói năng và tỏ lộ bằng mọi cách cho ông ấy được yên tâm và hài lòng với mối nhân duyên. Ta phải chấp nhận và làm mọi cách nói tốt cho cô ấy. Đây không phải là mối nhân duyên đáng mãn nguyện, nhưng nếu ông Churchill chấp nhận thì tại sao chúng ta không chấp nhận? Đây có thể là hoàn cảnh rất may mắn đối với Frank vì anh có cô dâu với tính tình trung kiên và óc phán xét đúng đắn như chị hàng tin tưởng, và chị vẫn còn tin tưởng dù có chuyện không phải kia. Ngay cả trong lỗi lầm ấy, ta có thể bàn nhiều để thông cảm cho hoàn cảnh của cô!

- Đúng là nhiều! Nếu một cô gái có thể được tha thứ vì chỉ nghĩ đến mình, thì đấy là hoàn cảnh của Jane Fairfax. Cùng lắm người ta có thể nói rằng phải có lý và có tình.

Khi ông Weston bước vào, Emma tuơi cười nói :

- Tôi cho là ông chơi khăm với tôi! Đấy là cái trò khiến cho tôi phải băn khoăn mà động não để phỏng đoán. Nhưng ông thực sự làm cho tôi lo sợ. Tôi đoán ông đã bị mất ít nhất phân nửa tài sản. Bây giờ, thay vì chuyện đáng an ủi thì là chuyện nên chúc mừng. Ông Weston, với tất cả tấm lòng, tôi xin chúc mừng ông vì sẽ có một cô dâu xinh xắn và thành đạt nhất nước Anh làm con dâu ông.

Hai vợ chồng lấy mắt trao đổi nhau, cho ông tin rằng mọi việc đều ổn thoả như lời Emma nói, cho ông cảm thấy hạnh phúc ngay lập tức. Dáng vẻ và lời nói của ông lại lanh lợi như xưa, ông nắm lấy tay Emma một cách thân thiết và cảm kích, cho thấy bây giờ chỉ cần một ít thời gian và khuyến dụ là ông tin cuộc đính ước không phải là chuyện tệ hại. Hai phụ nữ tỏ ý đấy không phải là chuyện khinh suất, cố hoà giải những ý nghĩ chống đối của ông.

Sau khi hai vợ chồng trao đổi với nhau và sau khi ông trao đổi với Emma, trên đường đưa cô về Hartfield ông hoàn toàn hài lòng, dần dần đi đến ý nghĩ rằng đấy là chuyện tốt nhất mà Frank có thể làm được.