HOẢNG NĂM GIỜ CHIỀU NGÀY THỨ NĂM KỂ từ khi Stephen cùng Maggie rời St Ogg‘s, Tom Tulliver đang đứng trên con đường trải sỏi trước nhà cũ của gia đình, ở nhà máy xay Dorlcote. Bây giờ Tom đã là Giám đốc nhà máy. Sau nhiều năm dài khó nhọc và kiên trì, chàng đã thực hiện một nửa ước vọng của cha chàng trước khi tạ thế.

Nhưng trên mặt Tom, người ta không thấy được một nét sung sướng hay hãnh diện nào. Nón kéo sát mắt, hai hàng mày giao lại, miệng hằn nét chua chát, hai tay thọc sâu vào túi áo, chàng bắt đầu đi tới đi lui trên con đường trải sỏi.

Không một tin tức nào về em gái chàng kể từ khi Bob Jakin từ Mudport về đây trên chuyến tàu máy hơi nước, mọi giả thuyết là Maggie và Stephen gặp thủy nạn đều đã được xóa bỏ. Tin kế tiếp nữa sẽ là gì? Em gái chàng đã thành hôn hay gì nữa? Riêng Tom thì quả quyết rằng Maggie sẽ không kết hôn - không chết, nhưng danh giá đã bị hoen ố rồi.

Lúc Tom quay ra cổng, hướng mặt vào nhà máy, một dáng người dong dõng cao, tóc đen, rất quen thuộc với chúng ta, đứng lại phía trước cổng nhìn chàng hồi hộp, lo âu. Tom là người Maggie sợ nhứt trên đời, nhưng nàng đã quyết định trở về với anh, nơi nương tựa tất yếu và đương nhiên. Maggie phải ở lại York thêm một ngày vì chứng nhức đầu dữ dội mà dường như là hậu quả của một ngày đêm thần kinh căng thẳng, vẻ mệt nhọc vẫn còn hiện rõ trên mày và trong ánh mắt, chiếc áo nhiều ngày chưa được thay làm cho nàng tiều tụy và ảm đạm thêm. Nàng nhấc cổng và chầm chậm bước vào. Tom không nghe thấy tiếng mở cổng vì đã tới gần đập nước đang sôi réo, nhưng đã tới lúc chàng phải quay lại, và ngước lên. Chàng nhìn thấy Maggie. Dáng vẻ tiều tụy của em gái càng làm chàng tin chắc vào sự phỏng đoán của mình hơn. Chàng dừng lại, mặt tái đi, người run lên, vì giận và ghê tởm.

Maggie cùng dừng lại - trước mặt anh khoảng xa. Nàng đã thấy rõ nét căm hận trên gương mặt anh, đã cảm thấy sự căm hận đó luồn vào huyết quản mình, nhưng nàng phải nói, nói hoàn toàn yếu ớt:

- Tom, em trở về với anh - em về nhà - để nương tựa và để kể cho anh nghe tất cả.

Giọng Tom lạc đi và giận:

- Cô chẳng còn liên hệ gì với tôi nữa cả - cô đã làm ô danh chúng tôi, hoen ố tên tuổi của ba. Cô đã phản bội những người thân của cô. Cô là người ti tiện, lừa dối. Không có mãnh lực nào có thể kềm hãm được cô. Tôi đã phủi tav với cô vĩnh viễn. Cô không còn liên hệ gì với tôi nữa cả.

Người mẹ cũng đã có mặt nơi ngưỡng cửa. Bà đứng bàng hoàng nhìn con gái và nghe những lời nói của con trai.

Maggie cố lấy hết can đảm:

- Tom, có lẽ em không tội lỗi đến như anh tưởng. Em không hề muốn chạy theo tình cảm nhứt thời của mình. Em đã phấn đấu. Em đã bị người ta đưa đi trên chiếc thuyền đó quá xa. Nhưng em đã trờ lại ngay.

Qua phút sôi nỗi ban đầu, giọng Tom đã trở lại lạnh lùng:

- Tôi không tin cô được. Cô đã lao đầu vào một chuyện ám muội với Stephen Guest - như đã từng làm trước đây với một người khác. Hắn đã tới gặp cô tại nhà cô Moss, cô đi một mình với hắn trên đường Basset. Cô nghĩ tới cô em họ của cô thì chuyện chẳng đã xảy ra. Mọi người ở Luckret đã thấy cô đi qua - cô đã đi qua nhiều chỗ khác nữa. Cô đã dùng Philip Wakem để làm bình phong để lừa gạt Lucy - người bạn thiết nhứt đời cô - Hãy tới mà xem hậu quả của cô gây ra. Lucy đau - không nói được - mà tôi không thể tới gần cô ấy vì sợ cô ấy nhớ tới cô.

Maggie bàng hoàng, nàng nắm chặt chiếc khăn, gắng gượng:

- Anh Tom, em hết sức hối tiếc trước chuyện em làm. Em muốn hàn gắn lại. Em muốn được bảo vệ để khỏi bị lầm lẩn nữa.

Tom chua chát:

- Cái gì sẽ kềm giữ được cô? Tôn giáo? Không! Lương tâm và danh dự? Không! Còn tên kia? — Y đáng được cho một phát súng, nếu không... Cô còn tôi tệ hơn hắn gấp mười lần. Cô nói là cô đã phấn đấu với đam mê của cô. Phải! Cũng đã phấn đấu, nhưng tôi đã thắng. Tôi còn phải sống gò bó nhiều hơn cô nữa, nhưng tôi tìm được an ủi trong trách vụ của tôi. Cô có cần gì cứ cho má tôi biết - tôi sẽ cung cấp cho cô. Nhưng cô sẽ không được vào nhà tôi. Phải gánh chịu sự nhục nhã do cô gây ra cũng đủ quá rồi, tôi không còn muốn nhìn mặt cô nữa.

Maggie chậm chạp quay đi. Nhưng, xót tình mẫu tử, bà mẹ đáng thương lấn át đưọc mọi e dè:

- Con gái của má. Má sẽ đi với con. Còn có má đây!

Tom lạnh lùng quay vào nhà.

Bà Tulliver thì thầm:

- Đi vô với má, con. Tom sẽ cho con ở lại và ngủ trong phòng với má, nếu má yêu cầu, nó sẽ không từ chối đâu.

Maggie nghẹn ngào:

- Không được má. Con không vào đâu!

- Vậy chờ má một chút, má lấy ít đồ đạc rồi đi với con.

Khi người mẹ chàng trở ra với chiếc nón trên tay, Tom bước tới và dúi tiền vào tay bà:

- Nhà con luôn luôn là của má. Má cần gì cứ về cho con biết, con luôn luôn chờ đợi má.

Bà Tulliver nhận tiền, quá sợ để có thể nói đưọ-c gì. Điều mà bà nhận thức rõ ràng là bà sắp đi với đứa con gái đau khổ của bà.

Maggie đứng đợi mẹ ngoài cổng. Nàng nắm tay mẹ và hai người im lặng bước đi.

Mãi một lúc sau, Maggie thở dài:

- Má, mình qua nhà bác Luke. Bác sẽ cho mẹ con mình ở. Bác ấy rất tốt với con.

Luke không còn chỗ cho mình ở đâu con. Bây giờ ông ấy có đông con lắm. Má không biết phải đi đến đâu ngoài nhà mấy dì con. Nhưng má ngại...

Maggie im lặng một lúc rồi chợt nhớ ra:

- Vậỵ mình tới nhà Bob Jakin đi. Nếu chưa ai trọ, chắc ảnh sẵn sàng cho chúng ta ở.

Và hai mẹ con hướng về St Ogg’s về ngôi nhà cũ kỹ ven sông.

Bob đang có mặt ở nhà, đang ở vào thời kỳ sung sướng và hãnh diện nhứt. Đứa con đầu lòng của anh ta vừa tròn hai tháng. Dường như Bob không hiểu gì lắm khi thấy cô Maggie và cậu Stephen xuống bến Mudport. Do đó, anh không hỏi gì khi mở cửa và nhìn thấy Maggie, anh chỉ dám tự hỏi là không hiểu cậu Stephen Guest hiện ở đâu?

Nhà trọ vẫn trống nếu cả hai bà Jakin già trẻ đều được huy động để đem tới tiện nghi cho bà chủ và cô chủ cũ - ôi, nàng vốn là « cô chủ » hay sao? Bob Jakin vẫn có thể muốn biết đầu đuôi câu chuyện, nhưng anh ta vẫn lặng im và cũng không cho phép vợ mình hỏi han một câu nào, riêng Bob không bao giờ anh ta bước vào phòng Maggie vì sợ làm cô ta bối rối. Dưới mắt Maggie, Bob Jakin vẫn luôn luôn là con người hào hiệp như từ ngày anh ta tới với mấy cuốn sách tặng nàng.

Nhưng hai ngày sau, bà Tulliver phải trở lại nhà máy để lo công việc nhà cho Tom. Chính Maggie đã yêu cầu như vậy, giây phút sôi nổi đã qua, nàng không cần sự có mặt mẹ lắm, nàng muốn được cô đơn với sự phiền muộn của mình. Nhưng nàng chưa ngồi được bao lâu thì có tiếng gõ cửa.

- Cứ vào!

Bob bước vào với đứa bé trên tay và con Mumps­ - Nếu chúng tôi làm phiền cô thì chúng tôi xin rút lui ngay.

Maggie nói khẽ:

- Không sao.

Bob khép cửa lại và đứng trước mặt Maggie.

- Chúng tôi vừa có một đứa con. Chúng tôi muốn cô nhìn nó một chút. Nó chưa được đặt tên. Xin cô vui lòng cho nó một cái tên.

Maggie đã bồng đứa bé trong tay Bob, trong khi con Mumps đánh hơi thật kỹ lưỡng như để xác nhận là cuộc chuyền giao này hoàn toàn hợp lý. Maggie vô cùng cảm động. Nàng biết Bob đã tìm cách nầy để bày tỏ thiện cảm và lòng kính mến của mình.

- Ngồi xuống đi anh Bob!

Bob im lặng ngồi xuống. Anh ta thấy lưỡi mình tê cóng lại.

Sau một lúc đăm chiêu nhìn đứa bé, Maggie tiếp:

- Anh Bob, tôi có chuyện này xin được nhờ anh.

Bob vuốt ve con Mumps.

- Cô đừng nói vậy. Chuyện gì có thể làm được cho cô là tôi làm ngay.

- Tôi nhờ anh tới Mục sư Kenn, nói với Mục sự là tôi đang có mặt ở đây và rất biết ơn nếu được Mục sư tới thăm.

- Thưa cô, vợ của ông Kenn vừa chết - bà ấy sẽ được chôn vào ngày mai - bà Kenn chết hôm tôi từ Mudport về đây.

- Ô, vậy thì chúng ta phải đợi vài ngày nữa - Khi nào nghe nói mục sư Kenn đã bắt đầu làm việc lại thì anh hãy tới.

Bob ngần ngừ một lúc rồi rụt rè:

- Cô có vui lòng cho tôi hỏi chuyện nầy?

Maggie ngạc nhiên:

- Được, anh cứ hỏi - nhưng đừng hỏi về ai hết nghe.

- Tôi muốn hỏi là có ai đã làm buồn cô không?

Maggie ngẫng lên:

- Không, không ai cả. Nhưng tại sao anh hỏi vậy?

- Ồ, vậy mà tôi tưởng cô bị ai hãm hại. Nếu có, xin cô cứ nói với tôi - gặp nó là tôi trị tội ngay.

Maggie cười buồn:

- Bob tốt với tôi quá. Nhưng tôi không bao giờ muốn trừng phạt một ai, dù cho họ có lầm lỗi với tôi. Chính tôi cũng vẫn hay lầm lỗi.

Khi nhận lại đứa con, Bob nói với Maggie:

- Tôi thấy cô nên làm bạn với Mumps cho vui. Nó khôn lắm và không hề làm rộn bao giờ. Nếu tôi bảo, nó sẽ nằm im ngắm cô - như ngắm cái túi hàng của tôi vậy. Cô cho phép tôi để nó lại đây với cô một chút, nó sẽ mến cô ngay.

- Anh cứ để Mumps lại. Tôi cũng muốn có bạn lắm.

Bob chỉ một khoảng trống trước mặt Maggie:

- Mumps, nằm đây, và không được làm rộn cô nghe.

- Mumps nằm xuống ngay, chẳng một chút băn khoăn khi chủ nó bước ra.