ẻ nhận hối lộ thì không rõ thế nào, thích hay không thích và nhiều hay ít kẻ thích. Những phải đi hối lộ, thì chắc chắn khối người chả thích tý nào, vừa xấu hổ, vừa nhục, vừa tiếc của.

Tôi là một trong những người từng phải đi hối lộ. Ám ảnh chuyện ấy sâu đậm đến mức, sau này cánh sinh viên thực tập, hay học việc ở Phòng, tôi chả bao giờ nhận, dù chỉ một bữa bia chúng mời. Nếu có điều kiện, còn cố gắng viết cái nhuận bút vài trăm ngàn cho chúng. Cứ nghĩ, ăn uống thế, bằng ngang ăn cứt sốt trẻ con.

Năm ấy tôi mới ra trường, về làm hợp đồng miệng tại Chi cục thú y. Ở Chi cục chả ai gạ gẫm tôi hối lộ đâu, toàn những người tốt cả, như chú Phó giám đốc, Phó tiến sỹ học ở Tây về, chú Triệu, Giám đốc. Khốn nỗi, mấy ông này tốt thật, hết lòng giúp thật, song ngoài họ ra, còn phải qua nhiều cửa nữa. Một cái cửa không thể không qua là Sở và tôi phải đến hối lộ cửa này.

Cái ông quan tôi phải hối lộ, tuy chưa bao giờ nghe thấy ông ta bảo tôi hối lộ, nhưng quà mang tới, bà vợ ta nhận thun thút. Những gói quà từ nguồn thu nhập chết đói của tôi.

Lúc đó, thu nhập mỗi tháng của tôi là mười ki lô gạo, do Chi cục trả công hàng tháng. Ngoài ra là chỉ vàng mẹ tôi cho, bán đi, đem gửi ngân hàng, lấy lãi. Lãi suất ngày đó cao, tháng trên mười phân. Nguồn thu nhập nữa là tối tối đi gạ dạy dỗ trẻ, mấy đứa cấp một, cấp hai. Nếu so với giá cả hiện nay, thì mỗi tháng tổng thu nhập vào khoảng hai trăm ngàn đồng. Số tiền ấy, hai phần ba dùng để sinh hoạt, còn lại phải đem đi hối lộ. Hối lộ bảy mươi ngàn đồng một tháng, chính xác và đều đặn.

Căn hộ kẻ nhận hối lộ kia ở khu Liên Kim. Ông này người phương phi, cao trắng như Tây, đúng dáng ông quan. Mỗi tháng tôi đến nhà ông ta một lần. Khoảng bảy giờ tối, tôi như thằng ăn trộm, thập thò trực ngoài hành lang. Vào giờ ấy nhà họ đang xơi cơm. Tôi dỏng tai lên nghe động tĩnh trong nhà, khi nào thấy tiếng dọn bát đĩa, đoán bữa cơm tối nhà người đã xong, tôi rụt rè gõ cửa. Cửa mở ra, khép nép tôi xách túi quà vào.

Túi quà khi là cân xoài và gói bánh, khi là táo, hay dưa và tút thuốc lá. Nghĩa là giá trị không quá bảy mươi ngàn đồng. Gói quà được bà chủ niềm nở đón tiếp. Chả khách khí, bà xách ngay xuống bếp, gọt vỏ nó, rồi bày lên bàn. Quà hối lộ thật tiện cho nhà họ, có món tráng miệng sau bữa tối. Tôi vào nhà, ông chủ chỉ gật gật, không rõ có biết tôi là anh cu nào không. Lúc cả nhà tráng miệng, bà chủ không quên hào phóng mời kẻ hối lộ tráng miệng cùng. Tôi vội vàng từ chối, rằng mình cũng mới tráng miệng xong. Tôi chỉ không tâm sự ra, bữa cơm nhà bà thím mình đang sống nhờ toàn ăn rau muống, muối vừng, cần đếch gì phải tráng miệng!

Trong khi nhà họ nói cười, tráng miệng vui vẻ, thì tôi ngồi ngắm con chó lai Tây nhà chủ. Con chó to quá, cứ sục mõm xuống cái bát ô tô tú hụ những cơm, ruột lợn, phổi bò,…. Nhìn con chó ăn, có bận tôi ao ước, giá mình được làm thân con chó lai kia. Thế thì tháng tháng, không phải đi hối lộ nữa, lại ăn sướng.