Tôi đã gặp Märta một ngày trước đêm Giáng sinh. Lúc đó trông bạn tôi giống như một cô gái xinh xắn được in trên những cái chặn sách: má hồng, mắt long lanh, hai tay đầy những gói quà sặc sỡ.

Giờ đây, trên một cái ghế nhựa màu đỏ trong khoa tâm thần, là một phụ nữ không còn trẻ, với khuôn mặt tái xanh và sưng húp, đôi tay hờ hững đặt trên đầu gối, lòng bàn tay ngửa lên. Tôi quỳ xuống trước mặt Märta và vòng tay ôm lấy cô ấy. Märta gác cằm lên vai tôi, và tôi cảm thấy đôi mắt cô nhìn không rời bức tường trước mặt.

Chúng tôi không nói gì suốt một lúc lâu.

- Hắn ta đã làm gì? – Cuối cùng tôi lên tiếng hỏi. Tôi không dám tưởng tượng chuyện gì đã xảy ra nữa. Robert đã khiến Märta nhiều phen lên bờ xuống ruộng, nhưng lần nào bạn tôi cũng bật dậy như một con lật đật.

Cô ấy không đáp. Thêm một lúc nữa, rồi ánh mắt cô tập trung trở lại, và hỏi tôi với một nếp nhăn hoài nghi trên trán:

- Người ta sống để làm gì chứ? Thật vô ích và mệt mỏi quá!

Đôi mắt Märta nhìn tôi như buộc tội.

Tôi không tìm được câu trả lời thích đáng nào khi câu hỏi được nêu ra theo cách đó.

- Nhưng cậu đã muốn tớ đến kia mà. – Tôi thì thầm.

- Tôi à? – Cô nói. – Tôi chẳng muốn gì hết.

Ngày nào tôi cũng đến thăm Märta, tôi ngồi cạnh cô ấy hàng giờ liền, không nói năng gì. Dẫu sao thì chuyện đó có vẻ như không làm phiền cô ấy. Nếu tôi hỏi xem cô ấy cảm thấy thế nào, Märta sẽ lẩm nhẩm những câu đại loại như: “Đèn báo đỏ hết rồi, tôi mất nốt đồng xu cuối cùng vì lỗ thủng trong túi”.

Sang đến ngày thứ tư, miệng Märta nhành ra thành một nụ cười méo xệch. Cô kể tôi nghe một bộ câu hỏi bị người ta bắt điền vào để xem liệu cô có ý định tự tử hay không. Hết trang này sang trang khác là những câu hỏi kiểu: “Anh/(Chị) có thấy cuộc đời vô nghĩa không? Luôn luôn/Thường xuyên/Thỉnh thoảng” hoặc -“Anh/(Chị) có thấy mình vô dụng không? Mọi lúc/Thường xuyên/Thỉnh thoảng”.

- Nếu trước khi điên người ta không có ý định tự tử, thì sau đó họ sẽ nghĩ đến nó, chắc chắn luôn. – Märta nói, giọng điệu đã hơi trở lại bình thường một chút. Sau đó cô ấy kể tôi nghe mọi chuyện.

Sáu tháng trước, Robert đã thuyết phục cô ấy đi thắt vòi trứng. Märta không thể đặt vòng, còn các biện pháp khác đều làm anh ta cảm thấy khó chịu. Bạn tôi đã suy nghĩ rất lâu, trước khi chấp nhận, như người ta uống một viên thuốc đắng, việc anh ta không muốn trả tiền cấp dưỡng cho bất kỳ đứa trẻ nào nữa. Cô vẫn muốn có Robert bằng mọi giá.

Vào buổi tối trước đêm Giáng sinh, một phụ nữ đã gọi điện đến và hỏi xem Robert có đó không. Sau khi nói chuyện điện thoại, anh ta đã lẩm bẩm gì đó, rồi vớ lấy cái áo khoác da và ra đi.

Anh ta đã không quay lại. Märta đã đón Giáng sinh một mình. Cô biết anh ta đủ rõ để không cảm thấy lo lắng đến nỗi hình dung ra một vụ tai nạn rồi gọi cho cảnh sát. Cô biết, và đã chuẩn bị sẵn tư thế đón một điều tồi tệ.

Hai ngày sau, anh ta quay lại, tay trong tay với một cô gái trẻ mà Märta thoạt đầu chỉ thấy có vẻ buồn và hơi mập.

Nhưng rồi cô nhận ra cô gái đang mang bầu, ít nhất đã được năm tháng.

Cô vỡ lẽ Robert vừa mới nhận ra Tình yêu Đích thực của Đời mình, từ giờ anh ta muốn làm tất cả cho Jeanette và đứa bé. Hai người đang muốn đi học lớp dành cho các ông bố, và anh ta muốn hỏi xem liệu có thể mượn chiếc xe hơi của Märta cho đến qua lễ Giáng sinh hay không. Bởi dù gì họ cũng là bạn tốt của nhau suốt ngần ấy thời gian. Gia đình Jeanette không sống ở thành phố.

Anh ta nói chuyện với Märta, người anh ta đã chung sống gần như liên tục trong mười hai tháng qua, bằng một giọng giả lả như thể cô bạn tôi là một cô em họ, hoặc một cô bạn học cũ.

- Tớ dám cá lúc đó hắn ta đã nhìn nhận mọi việc như thế. Tớ đem đầu ra mà thề đấy! – Märta bảo tôi.

“Anh còn chưa có đủ con sao?” – Bạn tôi chỉ nói vỏn vẹn như thế với Robert.

“Anh nghĩ em không thể hiểu được đâu, Märta ạ.” Robert thản nhiên đáp lại như thế. “Ý anh là, em đã tự nguyện chọn từ bỏ việc có con. Em không thể hiểu được một người đàn ông sẽ khao khát có một đứa con đến thế nào khi anh ta tìm thấy người phụ nữ của đời mình đâu.”

Thế là Märta đã cho hai người họ mượn xe hơi. Để bọn họ rời khỏi căn hộ nhanh nhất có thể.

Tôi run như cầy sấy khi quay lại chỗ làm.

Một tuần sau đó, Märta ra viện. Cô đứng trong bếp nhà tôi, thái hành để nấu ăn.

- Tớ cảm thấy như đang đóng một vai phụ trong bộ phim về cuộc đời mình. – Cô lên tiếng. – Tớ là người qua lại ở hậu cảnh, đi vào đi ra cùng với quần chúng và binh lính, nhép miệng trong đám đông. Nhưng có một người nào đó ở tiền sảnh. Chỉ có điều, tớ không thể nhìn ra được người đó là ai.

Märta thường nói năng kiểu ấy, với những hình ảnh tưởng tượng, mà chẳng hề bối rối, cũng không buồn giải thích. Sau đó cô làm một việc khiến tôi rất xúc động.

Lưỡi dao trượt đi, cắt một vết sâu vào ngón cái Märta. Cô nhìn chỗ máu một hồi, rồi đánh mắt về phía tấm áp phích tức cười có hình cặp đôi trong vỏ sò mà Benny đã mua cho tôi. Cô nhanh chóng băng qua phòng, trèo lên ghế xa lông rồi chạm ngón cái vào đôi mắt của người phụ nữ, nhẹ nhàng như một cái vuốt ve.

Thế là cô gái trong vỏ sò đã khóc ra những giọt nước mắt.